10) Canlının Temel Bileşenleri #6 – Organik Maddeler

9. SINIF KONU
ANLATIMI
10
CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ
ORGANİK MADDELER 4- LİPİTLER
2) LİPİT (YAĞ)
C, H, O atomlarından oluşur.
Bazı lipitlerin yapısında P ve
N gibi elementler de
bulunabilir.
Enerji vericidirler. H atomu
miktarı karbonhidrat ve
proteinlere göre daha fazla
olduğundan aynı
miktarlarına göre daha fazla
enerji verir.
Sindirilmeden hücre
zarından geçemezler.
Yağ asidi ve gliserol
monomerleridir.
Suda çözünmezler. Benzen,
kloroform gibi organik
çözücülerde çözünürler.
Deri altında depolanarak
ısı yalıtımı
mekanik destek sağlar.
Çok fazla enerji vermesi ve
hafif olması göçmen kuşlar
tarafından depo molekülü
olarak kullanılmasını sağlar.
Isı yalıtımı sağlaması ve çok
fazla enerji vermesi kutup
ayısı gibi canlılarda depo
edilmesini sağlar.
Solunumla parçalanmaları
halinde çok fazla su açığa
çıkartması kurak bölgelerde
yaşayan hayvanlar
tarafından depo edilmesini
sağlar.
Yapısında bulunan
monomerlere göre temel
olarak 3 çeşit lipit bulunur.
Bunlar ;
nötral yağlar (trigliserit)
fosfolipitler
steroidlerdir.
a) NÖTRAL YAĞLAR
(TRİGLİSERİT):
Bir tane gliserol molekülü ile üç yağ asidinin dehidrasyon sentezi ile birleşmesiyle oluşmuş lipitlerdir.
Depo edilerek gerektiğinde enerji verici olarak kullanılan lipit molekülleridir.
Nötral yağ oluşumu sırasında yağ asitleri gliserole üç yerden ESTER BAĞI ile bağlanır. Bağlanmanın
olduğu her yerden su çıkışı görülür.
Yağların enerji verimlerinin yüksek
olmasının temel sebebi aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Kolayca glikoza dönüşebilmesi
B) Hidrojen oranının fazla olması
C) Bitki ve hayvan hücreleri tarafından
sentezlenebilmesi
D) Hücre zarının yapısında bulunması
E) Sindirimlerinin zor olması
Karbon atomu işaretlenmiş nişasta
molekülleri ile beslenen bir tavuğun
karaciğer dokusu incelendiğinde işaretli
karbonların yağ dokusunda olduğu
belirleniyor. Bu süreçte;
1. Ester bağlarının kurulması
2. Glikozit bağlarının kırılması
3. Glikozlardan yağ asitlerinin oluşması
Olaylarının gerçekleşme sırası
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
verilmiştir?
A) 1-2-3
B) 1-3-2
C) 2-1-3
D) 2-3-1
E) 3-1-2
YAĞ ASİDİ: Uzun karbon zincirlerinden oluşmuş lipit monomerleridir.
Yağ asitleri yapısında bulunan karbonlar arasında çiftli bağ olup olmamasına göre ikiye ayrılır.
DOYMUŞ YAĞ ASİTLERİ: Karbonlar arasında çiftli bağ bulunmayan bütün karbonların tekli bağ yaptığı yağ asitleridir.
Hayvansaldır.
Oda sıcaklığında katı haldedirler.
Tereyağ, kuyruk yağı…
DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİ: Karbonlar arasında çiftli bağların bulunabildiği yağ asitleridir.
Bitkiseldir.
Oda sıcaklığında sıvı haldedirler.
Zeytin yağı, badem yağı, Ayçiçek yağı….
ESANSİYEL (TEMEL) YAĞ ASİTLERİ: Hayvanlar tarafından üretilemeyip dışarıdan alınmak zorunda olan yağ asitleridir.
MARGARİN: Doymamış yağ asitlerinin hidrojenle doyurulmasıyla oluşmuş yağ asitlerinden oluşmuş yağlardır.
Bitkiseldir.
Oda sıcaklığında katı haldedirler.
Aşağıdakilerden hangisi trigliserit
molekülü ile ilgili yanlış bir ifadedir?
A) Yapısındaki atomların sayıları
arasında O<C<H şeklinde ilişki
vardır.
B) Dehidrasyon sentezi ile
oluşmuştur.
C) Yapısında üç ester bağı oluşur.
D) Hücre zarının temel yapısal
bileşenidir.
E) Eter, kloroform ya da benzen gibi
organik çözücülerde çözünebilir.
Aşağıdaki hayvanlardan hangisinin
metabolizması, yağlara diğerleri
kadar bağımlı değildir?
A) Çölde yaşayan develer
B) Kış uykusuna yatan ayılar
C) Göçmen kuşlar
D) Soğuk suda avlanan balina ve
penguenler
E) Hızlı koşan çitalar