Bu rehber IKON Menkul Değerler A.Ş.` nin uzman ekibi tarafından

Bu rehber IKON Menkul Değerler A.Ş.’ nin uzman ekibi tarafından
“Forex İşlemlerinizde” size yol gösterici olması için hazırlanmıştır.
IKON Menkul Değerler, Türkiye Sermaye Piyasası’nda hizmet
anlayışı ile farklılık yaratmak amacıyla kurulmuştur.
IKON Menkul’ü diğer aracı kurumlardan ayıran en önemli özellik,
müşterilere verilen hizmet kalitesindeki yeni standartlardır.
Kurum olarak, bireysel müşterilerin de profesyonel yatırımcılar
kadar piyasa bilgilerine ve analizlere erişim imkanı olması
gerektiğine inanıyoruz. Bu bağlamda, müşterilerimize daima
detaylı ve güncel bilgiler sunmayı görev biliriz.
Sizlere gün boyunca piyasa verilerine ulaşabileceğiniz, interaktif
ekonomik takvim ve destek/direnç raporlarını okuyabileceğiniz,
araştırma birimimiz ile doğrudan mesajlaşabileceğiniz, seans
odası aracılığı ile canlı görüşme sağlayabileceğiniz IKON News‘i
sunuyoruz; www.ikonnews.com
IKON Menkul Değerler A.Ş.’nin, Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri
(KAS) Yetki Belgesi 22.11.2013 tarihinde Sermaye Piyasası Kurulu
tarafından onaylanmıştır.
Saygılarımızla,
IKON Menkul Değerler A.Ş.
1
İÇİNDEKİLER
1. Bölüm
Piyasa Kavramı..................................................................................................... 5
Piyasa Nedir?........................................................................................................5
Finans Piyasaları.................................................................................................. 5
2. Bölüm
Forex Piyasası........................................................................................................7
Forex Nedir?..........................................................................................................8
Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri.............................................................................8
Döviz Pariteleri......................................................................................................9
Türkiye’de Forex’in Gelişimi..................................................................................9
Forex Piyasasının Avantajları..............................................................................10
Forex’i Etkileyen Temel Faktörler..........................................................................11
İşlem Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler.......................................................13
Forex Piyasasında Sık Yapılan Hatalar.................................................................14
3. Bölüm
Forex’in Temel Kavramları..................................................................................19
Para Birimi..........................................................................................................19
Baz Döviz/Karşıt Döviz........................................................................................19
Alış Fiyatı (Bid)/Satış Fiyatı (Ask)........................................................................19
Alış Yapmak/Satış Yapmak..................................................................................19
Pip-Pipa..............................................................................................................19
Point....................................................................................................................20
Uzun Pozisyon/Kısa Pozisyon.............................................................................20
Kâr -Zarar Hesaplama........................................................................................20
Varlık/Bakiye.......................................................................................................20
Marjin (Gerekli Teminat).....................................................................................20
Spread................................................................................................................. 21
Lot-Mini Lot........................................................................................................21
Serbest Teminat/Kullanılan Teminat..................................................................21
Kaldıraç-Kaldıraç Oranı......................................................................................21
Margin Call........................................................................................................ .21
2
Swap...................................................................................................................21
Parite..................................................................................................................22
Emirler................................................................................................................22
Scalping..............................................................................................................22
Hedging (Korunma)............................................................................................22
Stop Out..............................................................................................................22
Emirler................................................................................................................22
4. BÖLÜM
İşlem Örnekleri...................................................................................................26
EUR/USD İşlem Örneği.......................................................................................26
USD/TRY İşlem Örneği........................................................................................27
Altın İşlem Örneği...............................................................................................28
5. BÖLÜM
Döviz, Altın ve Petrol Fiyatlarını Etkileyen Faktörler .........................................31
Döviz Kurunu Etkileyen Faktörler.....................................................................31
Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler....................................................................33
Petrol Fiyatlarını Etkileyen Faktörler................................................................. 35
6. BÖLÜM
Analiz Yöntemleri................................................................................................38
Temel Analiz Verileri............................................................................................38
Teknik Analiz Verileri...........................................................................................41
Grafik Çeşitleri....................................................................................................41
Destek ve Direnç..................................................................................................44
3
01
Piyasa kavramı
Piyasa nedir?
Finans piyasaları
4
PİYASA KAVRAMI
Piyasa nedir?
Alım satım işlemlerinin yapıldığı yer. Talep edilen mal veya
hizmetler karşılığında para vermek isteyen alıcılarla, para
karşılığında mal veya hizmet sunmak isteyen satıcıların
buluştukları yer piyasa olarak tanımlanır.
Finans Piyasaları
Finans Piyasaları 2’ye ayrılır
1. Para piyasaları
• Forex
• Gecelik faiz
• İşlem 1 yıldan kısa vadeli işlemler
• Bono senedi
Birçok bireysel ve profesyonel yatırımcının
Forex işlemlerini tercih etmesinin nedenleri:
• İstenilen yerden ulaşım (Elektronik İşlem Platformu)
• 5/24 piyasa erişimi ve 5/24 analiz hizmeti
• Çift yönlü işlem imkânı. Aynı üründe alış ya da satış yapabilme
imkanı
• Kaldıraç kullanarak küçük teminatlarla yüksek hacimli işlem
yapılması
2. Sermaye piyasaları
• Tahviller
• Hisse senedi
• İşlem 1 yıldan uzun vadeli işlemler
5
02
Forex piyasası
Forex nedir?
Kaldıraçlı alım satım işlemleri
Döviz pariteleri
Türkiye’de forex’ in gelişimi
Forex piyasasının avantajları
Forex’i etkileyen temel faktörler
İşlem yaparken dikkat edilmesi gerekenler
Forex piyasasında sık yapılan hatalar
6
FOREX PİYASASI
Forex piyasası, günümüzde yatırımcıların yalnızca bir internet
bağlantısıyla günün her saatinde erişebildiği aktif bir piyasadır.
Forex, Amerika, Asya, Avrupa ve Avustralya’dan oluşan 4 bölgenin
oluşturduğu bir piyasadır. Bu bölgelerin ayrı zaman diliminde
olmasından dolayı, ülke para birimlerinin ve petrol, altın gibi
emtiaların 5 gün 24 saat alınıp satılmasına imkan vermektedir.
Bankalardan aracı kurumlara, finans kuruluşlarından bireysel
yatırımcılara kadar piyasadaki birçok katılımcı tarafından önceden
belirlenmiş şartlarda (fiyat, zaman, hacim) gerçekleştirilen döviz
alım-satımları Forex piyasasını oluşturur.
FOREX NEDİR?
Forex, İngilizce “Foreign Exchange” sözcüklerinin kısaltılmış
halinden oluşur. Günlük 5,5 trilyon dolar işlem hacmiyle
dünyanın büyük ve hızla gelişen, ülkelerin paralarının
birbiriyle değiştirildiği döviz piyasasıdır.
Dünyanın farklı yerlerinde birçok coğrafi ticari merkezler
bulunmaktadır, dolayısı ile forex emirlerinin işlendiği de bir çok
merkez bulunmaktadır.
Önem sıralarına göre dünya forex merkezleri:
•
•
•
•
•
•
Londra,
New York,
Tokyo,
Singapur,
Frankfurt,
Zürih,
7
• Paris,
• Hong Kong
Forex piyasasının belli başlı katılımcıları, ticari bankalar, merkez
bankaları, portföy yönetim firmaları, sigorta şirketleri, büyük
şirketler, korunma (hedging) fonları ve bireysel yatırımcılardır.
Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri
Forex işlemlerinin en önemli özelliği kaldıraçlı işlemlerin
gerçekleştirildiği bir piyasa olmasıdır. Kaldıraç kullanan bir Forex
yatırımcısı, küçük birikimleri ile dünyanın en büyük piyasalarında
yüksek hacimli işlem yapma imkanı bulmaktadır.
Kaldıraç sayesinde, sahip olunan paranın kaldıraç oranı kadar
misli ile alım satım yapılabilmektedir.
Türkiye’de yürürlükteki SPK mevzuatına göre kullanılabilecek
maksimum kaldıraç oranı 1/100’dür.
Örnek: 1,000 dolarlık yatırımda,1/100’lük kaldıraç ile
1,000 * 100 = 100,000 dolarlık işlem yapabilirsiniz.
Döviz Pariteleri
Forex piyasalarında en çok kullanılan döviz ABD dolarıdır. USD
(Amerikan Doları), EUR (Euro), JPY (Japon Yeni) gibi terimler
ülkenin para biriminin kısaltılmış isimleridir.
EUR/USD veya USD/JPY gibi ifadeler ise bir ülke para biriminin
başka bir ülke para birimi ile ifade edilmesidir.
Örneğin; EUR/USD paritesinin 1,3285 olması 1 EURO ile 1,3285
USD satın alınabileceğini göstermektedir.
8
TÜRKİYE’DE FOREX’İN GELİŞİMİ
Biraz gerilere gittiğimizde, eski zamanlarda Türk Lirası çok
volatil bir para birimi olduğundan ve çok değer kaybettiğinden
ötürü hepimiz elimizdeki Türk Lirası’nı dövize veya altına
çevirmişizdir. Aslında bilmeden de olsa Türk halkı eskiden beri
Forex ile yakından ilgilidir. Bugünün aracı kurumlarının sunduğu
hizmet aslında bizlerin eskiden beri yaptığımızın biraz modernize
edilerek internet üzerinden yapabilir hale getirilmiş şeklidir. Bu
hizmetin eskiye göre en belirgin artı yönü ise, kaldıraç kullanarak
az miktarda yatırım ile büyük miktarda işlem yapılmasına olanak
sağlamış olmasıdır.
Hızla artan teknolojik gelişmelere paralel olarak, forex piyasası
ülkemizde de yatırımcılar açısından ilgi çekici bir piyasa haline
gelmiştir. Daha önceleri kanuni bir düzenlemesi bulunmayan
Forex işlemleri, 2011 yılında Sermaye Piyasası Kurulu tarafından
yapılan düzenleme ile sağlıklı ve güvenli bir hukuki alt yapıya
kavuşmuştur. Yatırımcıyı koruma motivasyonunun ön planda
olduğu ve çeşitli tedbir mekanizmalarını da içeren bu düzenleme
ile sektör kısa zamanda önemli bir gelişme kaydetmiştir. Bununla
birlikte Türk halkının dövize yatırım alışkanlığı da Türkiye’deki
Forex piyasasının büyümesine yardımcı olmuştur.
FOREX PİYASASININ AVANTAJLARI
Forex piyasası, güvenilirliği, hizmet koşulları ve ürün çeşitliliği ile
diğer yatırım araçlarına göre daha avantajlı bir piyasadır.
Forex’in belli başlı avantajları:
5/24 işlem imkanı: Forex piyasası zaman kısıtlaması olmayan
bir piyasadır. Forex sayesinde, internet üzerinden online olarak
9
5 gün 24 saat boyunca dilediğiniz an döviz ve emtia piyasalarında
işlemlerinizi kolayca gerçekleştirebilirsiniz.
Yüksek Likidite: Dünyanın en büyük finansal piyasası olan Forex
piyasası, günlük yüksek işlem hacmi ile her yatırımcıya istediği
büyüklükte gerçek zamanlı işlem yapma olanağı sağlamaktadır.
Kaldıraç: Forex’i cazip kılan unsurların başında kaldıraç etkisi
yer almaktadır. Kaldıraç sayesinde az sermaye ile yüksek kazanç
elde edebilirsiniz.
Yatırımcılar için SPK’nın belirlediği en yüksek kaldıraç oranı
1/100’dür. Kaldıraç etkisinin yüksek riskinden ötürü kar elde
edeceğiniz gibi zarar da edebilirsiniz. Bu yüzden hesabınızın
kaldıraç oranını beklentilerinize göre ayarlamanız menfaatinize
olacaktır.
Çift Yönlü Kazanç İmkânı: Forex piyasasında fiyatın yükseldiğinde
alış, düştüğünde ise satış işlemi yapabilirsiniz. Bu işlem çift yönlü
işlemdir.
Örneğin USD/TRY’nin yükseleceğini düşünüyorsanız alış,
düşeceğini düşünüyorsanız satış işlemi yaparak kazanç elde
edebilirsiniz. Kısacası Forex piyasasında hem yükselişten hem
de düşüşten kar elde etmek mümkündür.
Düşük Alım-Satım Farkları: Aracı kurumlarda forex
işlemlerindeki alım ve satım farkı (spread) bankalar ve döviz
bürolarına göre, daha düşüktür.
Otomatik Emir Girebilme: Dilerseniz Forex işlemlerinizi otomatik
emir ileten yazılımlar vasıtası ile de gerçekleştirebilirsiniz.
Erişebilirlik: Forex piyasasına, internet erişiminizin olduğu
herhangi bir bilgisayar, cep telefonu veya tablet ile online olarak
ulaşabilirsiniz.
10
FOREXİ ETKİLEYEN TEMEL FAKTÖRLER
Faiz Oranları ve Faiz Değişim Beklentisi:
Kâr amacı güden kişi veya kuruluşlar yatırımını en yüksek getiriyi
sağlayacak para cinsine yönlendirirler. Avrupa’daki faiz oranı
Amerika’dan yüksek ise Euro’ya talep artacağından Euro değer
kazanacaktır. Amerika’da faiz oranı yüksek ise, Amerikan Doları
değer kazanır. Ayrıca faiz arttırım beklentisi, faiz arttırımı yapacak
ülkenin para biriminin değer kazanması sonucunu doğuracaktır.
Makro Ekonomik Etkenler: Enflasyon oranı yüksek olan ülkenin
ürettiği mallar yurt dışına kıyasla daha pahalı ise, ithal mallara
ve dövize olan talep yükselecek, ülkenin parası yabancı paralar
karşısında değer kaybedecektir. Kısa vadede ise merkez
bankası enflasyonun yükselme tehlikesi karşısında faiz arttırımı
yapacağından, bu durumda ülke parası değer kazanacaktır.
Ekonomik büyümenin etkisini anlamak için, büyümenin tüketime
mi yoksa üretime mi dayandığı önemlidir. Tüketime dayalı büyüme
ithalatı arttıracağından döviz talebi de artmış olacaktır. Bunun
sonucunda da ülkenin para birimi değer kaybedecektir. Yatırıma
dayalı büyüme gerçekleşirse de ülkede üretim artıp maliyetler
düşeceğinden ihracat artacak ve sonuçta ülke para birimi değer
kazanacaktır.
Sermaye Hareketleri: Son yıllarda sermaye hareketlerinin
büyük oranda artmış olması dış ticaretten bile daha önemli
hale gelmiştir. Bankaların hemen her ülkede şubeler açmaları
ve gelişen teknolojinin para tranferlerini hızlı bir şekilde
gerçekleşmesine olanak sağlaması ile uluslararası sermayenin
daha çok kâr edeceğini düşündüğü bölgeye hızlıca hareket
etmesi kolaylaşmıştır. Bu noktada, sermayenin vadesi
ve
amacı önem kazanmaktadır. Uzun vadeli ve yatırım amaçlı
11
gelen sermaye ülke ekonomisi ve istihdam üzerinde olumlu etki
yaparken, sıcak para olarak nitelendirilen, kısa vadeli spekülatif
hareketlerden kazanç sağlama amaçlı sermaye hareketleri
beklediği kârı sağladığında aynı hızla çıkarak döviz dengelerini
bozmaktadır.
Spekülasyon: Piyasada gerçekleşmesi beklenen fiyat
değişikliklerinden kâr elde etmek amacıyla ürünlerin önceden
alınıp satılmasıdır.
Siyasi Faktörler: Ulusal, bölgesel ve uluslararası siyasi koşullar
ve ortamların para birimlerinin üzerindeki etkisi oldukça fazladır.
Siyasi belirsizlik veya siyasi güvensizlik ülke ekonomilerini
olumsuz yönde etkilemektedir. Örneğin para politikasını veya
ekonomik faktörleri etkileyen bir menfaat grubunun güçlenmesi
piyasalarda etkili olabilir veya bir ülkede meydana gelen olaylar
aynı bölgedeki başka ülkelerin de ekonomisini ve böylece para
birimini etkileyebilir.
FOREX PİYASASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN
ÖNEMLİ HUSUSLAR
Forex piyasaları ülkelerin para birimlerinin değişim yeridir.
Yani bir ülkenin para birimi karşılığında diğer bir ülkenin para
biriminin alındığı veya satıldığı piyasalardır. Bu nedenle para
birimlerini ilk önce iyi tanımalı, analiz etmeli ve özellikle pariteler
hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.
Aracı kurumların parite kurlarını grafik halinde gösteren
istatistikleri takip edilmeli, bu grafiklerin analizi iyi
değerlendirilmelidir.
Forex’i yeni öğrenen yatırımcılar için en uygun yöntem deneme
hesabı üzerinden işlem yaparak pratik kazanmaktır. Demo
12
hesaplar yatırımcının platformu ve işlemi yapılan ürünleri
tanımasını sağlarken, işlem yapma yeteneğini de geliştirir.
Forex piyasasına girerken hesaba yatırılan teminat tutarı ve
bu tutarın ne kadarının işlemde kullanılacağı önemlidir. Forex
piyasasının yüksek risk içerdiği göz önünde bulundurulmalı
ve yatırılan tutarın hayatınızı etkileyecek bir tutar olmamasına
dikkat edilmelidir.
Yatırım yapmakta sabırlı olunmalıdır. Paritenin taban yaptığı
noktalarda alış, tavan yaptığı noktalarda satış yapmaya gayret
edilmelidir.
Yatırımcılar için en önemli unsurlardan biri de, tercih edilen
aracı kurumdur. SPK ve Takasbank güvencesi bu konuda en
önemli kriterlerdendir. Bunun dışında erişilebilirlik, aracı
kurumun sunduğu avantajlar, para yatırma çekme maliyetleri
ve analiz desteği gibi konular dikkat edilmesi gereken önemli
hususlardandır.
İşlemlere başlamadan önce, piyasayı etkileyen önemli ekonomik
verilerin anlamı ve haberlerin piyasa üzerindeki etkisi konusunda
bilgi sahibi olunmalıdır.
Yatırım yaparken veya yaptıktan sonra belli bir kâr hedefi olan
sağlıklı bir stratejinizin olması gerekmektedir.
İşlem yapılan platformun sunduğu avantajlar hakkında bilgi
sahibi olunmalı ve işlem yaparken bu avantajların sunacağı
katkılar gözardı edilmemelidir.
Pozisyona ne zaman girileceği ve çıkılacağı, pozisyonun hangi
vadede taşınacağı, sermayenin ne kadarının riske edileceği gibi
13
sorulara cevap verebilmek için strateji belirlenmelidir.
Aracı kurumların sunduğu ücretsiz eğitimlerden faydalanmak
pozisyon açarken alacağınız kararlarda pratik kazanmanızı
sağlayacaktır.
Ekonomik ve siyasi beklentiler, yorumlar, ekonomik veri
takviminden takip edilmelidir. Tutarlı öngörülerde bulunabilmek
ve strateji belirlemek için ekonomik veri takvimini takip etmek
yatırımcılara faydalı olacaktır.
FOREX PİYASASINDA SIK YAPILAN HATALAR
Yüksek Hacimli İşlemler Yapmak: Kaldıraçlı işlemler spot
piyasalara göre farklı bir risk algısı gerektirir. İşlem büyüklüğü ve
ana para arasındaki kaldıraç mutlaka göz önünde bulundurulması
gereken bir unsurdur. Forex piyasasında sermayenin tamamını
ya da büyük çoğunluğunu kullanarak pozisyon almak anaparanın
kısa sürede kaybedilmesine neden olabilecektir.
Karı Al ve Zararı Durdur Seviyeleri Belirlememek: Bir strateji
dahilinde hareket edilmeli ve pozisyona girildiğinde bir hedef
fiyatı bulunmalıdır. Riskin gerçekleşmesi durumunda hangi
fiyattan pozisyonun kapanacağı, ne kadarlık bir kaybın söz konusu
olacağı, kârı al ve zararı durdur emirleriyle belirlenmelidir. Aksi
takdirde kayıplar yaşanabilir.
Zarardaki Pozisyonu Uzun Süre Taşımak: Zarardaki pozisyondan
çıkılacak seviye önceden belirlenmediyse ve piyasanın lehimize
döneceği beklentisiyle zararları uzun süre taşıyorsak sermaye
büyük oranda eriyebilir.
Karlı Pozisyondan Kısa Sürede Çıkmak: Yatırımcı olarak kayıp
riskini yüklenmenin nedeni kar beklentisidir ve kar maksimize
14
edilmek istenir. Aksi durumda zararlar finanse edilemez ve her
geçen zaman portföyün küçüldüğünü görürüz. Bu durumun
yaşanmaması için, karlı pozisyonlarda olabildiğince beklemeli,
zararı durdur emirlerini karın içine taşımalı ve takip eden zarar
durdurucu kullanılmalıdır.
Duygusal Kararlar Vermek: Bir yatırımcı için aldığı bütün yatırım
kararlarının duygulardan arınmış olması beklenir. Her zaman işin
en zor kısmı duygulardan izole kararlar alabilmek olmaktadır.
Yapmış Olmak İçin İşlem Yapmak: Finans piyasalarında işlem
yapmak dikkat gerektiren ciddi bir iştir. Ciddiyetin olmadığı
işlemler yatırımcıya kazanç sağlamayacaktır.
Çok Kısa Vadeli İşlemler Yapmak: Çok kısa vadeli öngörülerle
bir sistem inşa edebilmek imkansız değildir fakat bir yatırımcı
için takip gerektiren oldukça zor ve stresli bir iştir.
Tecrübe Kazanmadan İşlem Yapmak: Deneme hesapları ile
pratik kazanmadan işlemlere başlamak nasıl işlem yapıldığını
öğrenmek için en maliyetli yol olabilir.
Sadece İndikatörleri Referans Alarak İşlem Yapmak: Sadece
indikatörler alış ve satış işlemi için yeterli referans değildir.
İndikatörler derin bir analiz yaptıktan sonra pozisyona girerken
teyit amaçlı kullanılırlar.
Plansız Hareket Etmek: Piyasadaki tüm hareketlerin irrasyonel
olduğu varsayılır. Böylesi bir ortamda kayıp yaşamamanın önemli
gerekliliklerinden birisi de mutlaka bir plana sahip olmaktır.
Stop Seviyesine Sadık Kalmamak: Stop seviyesi işlemin zararla
kapanmaması için değiştiriliyor ise bu daha büyük bir zararın
habercisi olabilir.
15
Oluşturulan Stratejiden Bağımsız Olarak Hareket Etmek: Bir
stratejinin en önemli parçası ona sadık bir uygulayıcıdır.
Çok Sık İşlem Yapmak: Çok fazla işlem yapmak, yüksek risk
demektir. Bununla birlikte çok fazla işlem yapmak, yatırımcı için
yorucu ve stresli olabilir.
Duyumlarla Hareket Etmek: Duyumlarla pozisyona giriyorsak
yanılma ihtimalimiz yüksektir. Rasyonel kararlarla pozisyona
girmek gerekir.
Yetersiz Bilgi İle Pozisyon Açmak: Yetersiz bilgiye sahip olunduğu
düşünülüyorsa yatırımcı kendini yeterli hissedene kadar pratik
yapmalı ve eksiklerini tamamlamak için aracı kurumundan
destek almalıdır.
Aşırı Özgüven: Yatırımcının kendisine güvenmesi, istenen bir
durumdur. Fakat aşırı özgüven hataların analiz edilememesine
ve kabullenilmemesine neden olur.
16
17
FOREXİN TEMEL KAVRAMLARI
Para Birimi
Her para birimi üç harf kodu ile tanımlanmaktadır. Genellikle
baş harflerinden tanımlanan para birimleri EUR, USD, TRY, JPY,
GBP, CHF, AUD, CAD, SEK, NOK seklinde yazılır.
Majör Para Birimi: Dünyada en çok kullanılan para birimleri
majör para birimi olarak adlandırılır EUR, USD, JPY, GBP, CHF,
AUD, CAD.
Baz Döviz: Bir döviz çiftinde ilk yazılan para birimi baz dövizdir.
Mesela; EUR/USD paritesinde baz döviz EURO’dur.
Karşıt Döviz: Bir döviz çiftinde ikinci yazılan para birimi karşıt
dövizdir. Mesela, EUR/USD paritesinde karşıt döviz USD’dir.
Alış Fiyatı (Bid): Aracı kurumun herhangi bir dövizi alış fiyatıdır.
Yani yatırımcının satış yapabileceği fiyatı gösterir.
Satış Fiyatı (Ask): Aracı kurumun bir dövizi satış fiyatıdır. Yani
yatırımcının alış yapabileceği herhangi bir fiyatı gösterir.
PIP: “Price Interest Point” teriminin kısaltılmasıdır. Forex
piyasasında herhangi bir paritenin değerindeki en küçük
oynamaya verilen birimin adıdır. Genelde, 1 pip değişim, dördüncü
ondalık basamaktaki (on binde birlik, 0,0001) değişimdir. Örneğin
fiyatı 1.1000 olan EUR/USD paritesinin 1 pip artması, fiyatın 1,1001
olması demektir. Bazı para birimlerinde en küçük değişim, ikinci
ondalık basamakta (yüzde bir) olabilmektedir, örneğin USDJPY
119.55 gibi.
Yıllar içerisinde piyasaların gelişimi ile birlikte ve likiditenin
artmasının sonucu alım ile satım arasındaki fark azalmış ve
18
pip altında kotasyonlara ihtiyaç doğmuştur. Bundan dolayı
günümüzde artık EURUSD sıklıkla 5 haneli olarak 1.10852 ve
USDJPY 119.553 şeklinde küsürlü olarak ifade edilmektedir ve
bu basamağa Point denmektedir.
Point: Döviz piyasasında bazı paritelerde dördüncü basamaktan
sonra bir değer daha bulunmaktadır. Bu değere point denir.
Uzun Pozisyon: Parite ya da emtiada alım işlemi uzun pozisyonu
ifade eder. EUR/USD paritesinde alış işleminde, Euro’da uzun
USD’de ise kısa pozisyon alınmış olur.
Kısa Pozisyon: Parite ya da emtiada satım işlemi kısa pozisyonu
ifade eder.
Kar-Zarar Hesaplama: Forex işlemlerinde kâr zarar hesaplamak
için fiyatta gerçekleşen değişimi kontrat büyüklüğü ile çarpıp
sonucunu USD’ye çevirmek gerekmektedir.
Varlık: Açık pozisyonlar dahil hesaptaki tüm karı veya zararı dahil
ederek hesabın durumunu yansıtır. Varlık değeri hesaptaki tüm
işlemler kapatıldığında hesapta kalacak olan teminat miktarını
göstermektedir. Varlık kardaki değişime bağlı olarak değişkenlik
gösterir. Pozisyonların tamamı kapatıldığında ise bu değer
bakiyeye dönüşmektedir.
Bakiye: Pozisyon açıldığında bakiye değişmez. Ancak açık bir
pozisyon kapatıldığında oluşan kâr ve zarar bakiyeye yansır. Tüm
açık pozisyonlar kapatıldığında ise varlık ve bakiye miktarı aynı
olur.
Margin (Gerekli Teminat): Forex piyasında pozisyon açarken
gerekli olan minimum teminat.
19
Örneğin, 1:100 kaldıraç imkanının verildiği hesapta 10.000$’lik
pozisyona girebilmek için 10.000$/100 = 100$ teminat gereklidir.
Margin Call: Piyasadaki değişimlere göre hesaptaki varlığın
minimum teminat miktarının altına gelmesinden dolayı
teminatları tamamlama çağrısıdır.
Spread: Paritelerin alım-satım arasındaki fiyat farkıdır. Örneğin;
EUR/USD paritesindeki fiyatlar satışta 1.1150 ve alışta 1.1152
olduğu varsayılırsa spread 2 olacaktır.
Lot-Mini Lot: İşlem birimi olarak kullanılmaktadır. Forexte 1 lot
işlem, paritelerde 100.000 birim, altında 100 ons, gümüşte ise
5000 ons olarak kullanılmaktadır. Piyasada standart lot büyüklüğü
100.000 birimdir. 1 lotun altında mini lot olarak 10.000 birimlik
(0.1 lot) de işlem yapılabilir. Aynı şekilde micro lot yapmak isteyen
yatırımcılar 1.000 birimlik (0.01 lot) işlem açabilirler.
Serbest Teminat: Yatırımcının açtığı pozisyonlardan sonra hesap
varlığından yeni pozisyon açmak için kalan tutardır.
Kullanılan Teminat: Kaldıraçlı işlemlerde pozisyonunuzu açık
tutmak için aracı kurum tarafından bloke edilen tutardır. Bu
bakiye mevcut pozisyon kapatılmadan kullanılamaz.
Kaldıraç-Kaldıraç Oranı: Yatırımcının sermayesi 1,000$ olduğunda
1:100 kaldıraç oranı ile 100,000$ değerinde sermaye ile işlem
yapılabilmesidir. Yani yatırımcının, kendi sermayesinin belli bir katına
kadar olan oranda işlem yapabildiği sistemdir. Türkiye’de Forex
piyasasında, SPK tarafından düzenlenmiş bu oran maksimum 1:100
olarak uygulanmaktadır. Kaldıraç oranı yatırımcıya anaparasının
üzerinde büyüklüklerle işlem yapma olanağı sunarken, yatırımcı
taşıdığı bu pozisyondan anaparası ile sorumludur. Bu sistemde
yapılan her işlemin kâr ya da zararı kaldıraç oranına göre belirlenir.
20
Swap: Gün sonunda kapatılmayan ve diğer güne taşınan
pozisyonlar için para birimlerinin arasındaki günlük faiz
farklarının oluşturduğu taşıma maliyetidir. Gün içi pozisyonlarda,
herhangi bir taşıma maliyeti olmadığından, swap uygulanmaz.
Yatırım yapılan döviz çiftinin birbiri arasındaki faiz farkına göre
hesaba pozitif (+) ya da negatif (-) etki eder.
Parite: Yabancı para birimlerinin birbirine göre oranını ifade eder.
Kotasyon: Bir dövizin paritesine ilişkin piyasada bulunan alış ve
satış fiyatıdır.
Scalping: Forex piyasasında kullanılan ve ufak fiyat
hareketlerinden kâr elde etmeyi amaçlayan işlem yöntemidir.
Piyasa genelinde 10 pipsin altında kâr elde etmeye yönelik anlık
işlemler scalping olarak değerlendirilmektedir.
Hedging (Korunma): Aynı para ikilisinden farklı yönlerde pozisyon
açılmasına verilen isimdir. Örneğin, EUR/USD paritesinde 10
long pozisyonu bulunurken, pozisyonu kapatmadan yine EUR/
USD paritesinde 10 short pozisyon alınırsa hedging yapılmış olur.
Bu şekilde iki eşit pozisyon için teminat sıfır olacaktır.
Stop Out: Hesaptaki toplam varlık, bulunması gereken teminatın
%30’una kadar gerilerse, sistem pozisyonları otomatik olarak en
çok zararda olan pozisyondan başlayarak, teminat oranı tekrar
%30 seviyesine ulaşana kadar kapatacaktır. Müşteri ile imzalanan
sözleşmeye göre stop out oranı değişebilir.
21
Emirler
Alış Emri: Bir döviz çiftinde (parite), ilk para biriminin (sembolde
soldaki), ikinci para biriminin karşısında (sembolde sağdaki) alış
işleminin yapılmasıdır.
Satış Emri: İlk para biriminin, ikinci para birimi karşısında satış
işlemi yapılmasıdır.
Stop Loss (Zarar durdur): Yatırımcının göze aldığı zarardan daha
büyük miktarda zarar etmesini önlemek amacıyla kullanılır.
Örneğin, EUR/USD 1.1000 seviyesinden uzun pozisyon alındı
ama piyasa kısa pozisyondan yana. Zararı minimize etmek
icin 1.0800’den stop loss koyduğunuz taktirde piyasa 1.0800
seviyesine geldiginde işlem platformu pozisyonunuzu zararı
kısıtlamak adına otomatik olarak kapatacaktır.
Take Profit (Kâr al): Yatırımcının, paritenin belirli bir noktaya
geldikten sonra döneceği düşüncesi ile, piyasa bu noktaya
geldiğinde pozisyonu otomatikman kapatıp kârı realize edebilme
özelliğidir.
Örneğin, EURUSD paritesinde fiyat 1.1000 seviyesinde ve paritenin
1.1200 direnç seviyesinden dönüş yapacağını öngörüyorsunuz.
Bu durumda kar al emrinizi 1.1200 seviyesine koyabilirsiniz. Fiyat
1.1200 seviyesine geldiğinde emir otomatikman kapatılacaktır.
Buy Limit: Piyasa fiyatının altında bir seviyeye long pozisyon için
emir girmektir.
Örneğin, EUR/USD piyasa fiyatı 1.1000 ve buy limit 1.0800. Piyasa
fiyatı 1,0800’e ulaştığında otomatik olarak long pozisyon alınır.
22
Sell Limit: Piyasa fiyatının üstünde bir seviyeye short pozisyon
için emir girmektir.
Örneğin, EUR/USD piyasa fiyatı 1.1000 ve sell limit 1.1200
seviyesine konulmuş, piyasa fiyatı 1,1200’ye ulaştığında otomatik
olarak short pozisyon alınır
Buy Stop: Döviz çiftinde fiyatın yukarı yönde kırılmasından sonra
hızlı yükseleceğini düşünüyorsak kırılma noktasında buy stop
koyabiliriz.
Örneğin, EUR/USD paritesinin 1.1280 olduğunu varsayalım.
Paritede 1.1300 bölgesinin önemli bir direnç olduğunu ve bu
seviyenini kırılması durumunda, paritenin 1.1500 seviyesine
kadar yükseleceğini öngörelim. Bu durumda buy stop emrini
1.1300 seviyesine koyduğumuzda ve fiyat 1.1300 seviyesine
geldiğinde alış emrimiz (buy-stop) aktif hale gelir.
Sell Stop: Döviz çiftinde fiyatın aşağı yönde kırılmasından sonra
hızlı düşeceğini düşünüyorsak kırılma noktasında sell stop
koyabiliriz.
Örneğin, EUR/USD paritesinin 1.1280 olduğunu varsayalım.
Paritede 1.1250 bölgesinin önemli bir destek olduğunu ve bu
seviyenin kırılması durumunda, paritenin 1.1100 seviyesine
kadar düşeceğini ön görelim. Bu durumda sell stop emrini 1.1250
seviyesine koyduğumuzda ve fiyat 1.1250 seviyesine geldiğinde
satış emrimiz (sell-stop) aktif hale gelir.
23
04
İşlem Örnekleri
EUR/USD İşlem Örneği
USD/TRY İşlem Örneği
Altın İşlem Örneği
Döviz, Altın ve Petrol
Fiyatlarını Etkileyen Faktörler
Döviz Kurunu Etkileyen Faktörler
Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler
Petrol Fiyatlarını Etkileyen Faktörler
24
İŞLEM ÖRNEKLERİ
EURUSD İşlem Örneği:
1:100 Kaldıraç Oranı Kullanılarak Alınabilecek Pozisyon
Bir yatırımcı hesabına 5000 dolar yatırdığını düşünelim ve
EURUSD paritesinin 1.1000’da olduğunu varsayalım. EURO’nun
değer kazanacağını bekleyen yatırımcı için alacağı pozisyon
LONG (UZUN) pozisyon olacaktır.
Bu durumda;
• 1 LOT=100.000 Euro büyüklüğündedir.
• Paritenin fiyatı 1.1000 olduğunda 1 lot bu durumda,
100.000x1.1000=110.000 dolar değerinde bir pozisyon
olacaktır.
• Yatırımcı alışta olduğundan 1 Lot ile Euro alıp karşılığında
dolar satar; 100 bin Euro (1 Lot) alıp, 110 bin dolar satmış
olacaktır.
Bu işlem için alınacak pozisyon büyüklüğünün %1’i teminat
olarak hesaptaki serbest bakiyeden kullanılacaktır. İşlem
açılmadan önce yatırımcının bakiyesi serbest marjına eşit
olacaktır. İşlem açıldığında ise ayrılacak teminat seviyesi serbest
marjın rakamından düşülecektir.
Margin (teminat) hesaplaması:
Margin (teminat)=100.000 Euro (Pozisyon Büyüklüğü)/100(Kaldıraç
Oranı)=1000 Euro=$1100 olacaktır.
Buna göre bakiye
: $5000
Margin
: $1100
Kullanabilecek serbest Margin : $3900 olacaktır.
Kısacası;
• 1 lot işlem ile 100.000 Euro’luk ve parite 1.1000’da iken
25
110.000 dolarlık yukarı yönlü bir pozisyon açılmış olacaktır.
• EUR/USD paritesi 1.1100’a yükselirse (100 pip artış),
Pozisyon büyüklüğü :
1,3100x100.000=131.000$ -130.000$ =1.000$ ’lık bir kar elde
edecektir. Devamında ise; EURUSD paritesinde her 1 pip
hareket=$10 olarak düşünülebilir.
(Ayrıca yukarıda hesaplama için 1.1100-1.1000=100 pip*10
USD=$1000 kâr olarak da düşünülebilir).
USDTRY İşlem Örneği:
1:100 Kaldıraç Oranı Kullanılarak Alınabilecek Pozisyon
Bir yatırımcının hesabına 5000 dolar yatırdığını düşünelim
ve USDTRY paritesinin 2.9000’da olduğunu varsayalım. Alım
yönünde hareket bekleyen yatırımcı için alacağı pozisyon LONG
(UZUN) pozisyon olacaktır.
Bu durumda;
1 lot=100.000 adet=100.000 dolar büyüklüğündedir.
• Paritenin fiyatı 1,7900 olduğunda 1 lot bu durumda,
100.000x2.9000=290.000TL değerinde bir pozisyon olacaktır.
• Yatırımcı alışta olduğundan 1 lot ile dolar alıp karşılığında TL
satar; bu durumda, yatırımcı 100 bin dolar (1 lot) alıp, 290 bin TL
satmış olacaktır.
Bu işlem için alınacak pozisyon büyüklüğünün %1’i teminat olarak
hesaptaki serbest bakiyeden kullanılacaktır. İşlem açılmadan
önce yatırımcının bakiyesi serbest marjına eşit olacaktır.
İşlem açıldığında ise ayrılacak teminat seviyesi serbest marjın
rakamından düşülecektir.
26
Margin (Teminat) hesaplaması:
Margin (teminat)=100.000 dolar (Pozisyon Büyüklüğü)/100
(Kaldıraç Oranı)=1000 dolar olacaktır.
Buna göre Bakiye
Margin
Serbest Marjin
: $5000
: $1000
: $4000 olacaktır.
Kısacası;
• 1 lot işlem ile 100.000 dolarlık ve parite 2.9000’da iken 290.000
TL’lik yukarı yönlü bir pozisyon açılmış olacaktır.
• USD/TRY paritesi 2.9100’a yükselirse (100 pip artış);
Pozisyon büyüklüğü:
1x1,8000x100.000=291.000-290.000TL=1.000TL’lik
bir kar elde edecektir.
Devamında ise; USD/TRY paritesinde her 1 pip hareket= 10 TL
olarak düşünülebilir.
Ayrıca yukarıda hesaplama için
2.9100-2.9000=100 pip x 10TL=1000 TL kar olarak da
düşünülebilir.
Altın İşlem Örneği:
1:100 Kaldıraç Oranı Kullanılarak Alınabilecek Pozisyon
Bir yatırımcının hesabına 5000 dolar yatırdığını düşünelim ve
altının 1150.00 dolarda olduğunu varsayalım. Alım yönünde
hareket bekleyen yatırımcı için alacağı pozisyon long (uzun)
pozisyon olacaktır. Bu durumda; 1 lot=100 ons büyüklüğündedir.
Paritenin ons fiyatının 1150 olduğunda 1 lot bu durumda,
100x1150=115.000 dolar değerinde bir pozisyon büyüklüğünü
temsil edecektir. Yatırımcı alışta olduğundan 1 lot ile altın alıp
27
karşılığında dolar satar; bu durumda, yatırımcı 1 lot 100 altın
(ons) alıp, 115 bin dolar satmış olacaktır.
Bu işlem için alınacak pozisyon büyüklüğünün %1’i teminat
olarak hesaptaki serbest bakiyeden kullanılacaktır. İşlem
açılmadan önce yatırımcının bakiyesi serbest marjına eşit
olacaktır. İşlem açıldığında ise ayrılacak teminat seviyesi serbest
marjın rakamından düşürülecektir.
Margin (teminat) hesaplaması
Altın 1150.0’da iken, 1 lotluk bu işlem için,
Margin=100 ons x 1150 / 100 = 1150 USD
Buna göre
Bakiye
: $5000
Margin
: $1150
Serbest Margin: $3850 olacaktır.
Kısacası;
• 1 lot işlem ile altın 1150.0 dolarda iken, 115.000 dolarlık
yukarı yönlü bir pozisyon açılmış olacaktır.
• Altın 1160,0’a yükselirse (100 pip artış);
Pozisyon büyüklüğü:
1x1160.0x100.=$116.000-$115.000=$1.000’lık kar elde
edecektir. Devamında ise; altında her 1 pip hareket= $10 olarak
düşünülebilir.
Ayrıca yukarıda hesaplama için
1160.0-1150.0=100 pip x 10 USD=$1000 kar olarak da
düşünülebilir.
28
05
Döviz, Altın Ve Petrol Fiyatlarını Etkileyen Faktörler
Döviz Kurunu Etkileyen Faktörler
Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler
Petrol Fiyatlarını Etkileyen Faktörler
29
DÖVİZ, ALTIN VE PETROL FİYATLARINI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
DÖVİZ KURUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Yatırımcılar, yöneticiler ve piyasa katılımcılarını ilgilendiren en
temel sorun, döviz kurlarının gelecekte ne olacağının tahmin
edilmesidir. Ancak, döviz kurları arasındaki ilişkiyi kavramadan
kur tahmini yapmak ve riskleri yönetmek mümkün olmayacaktır.
Reel hayatta da döviz kurlarını tahmin etmek özellikle dalgalı
kur sistemini benimsemiş ülkelerde kolay değildir. Çünkü, döviz
kurları sadece ekonomik faktörler tarafından değil politik ve
siyasal gibi farklı faktörler tarafından da etkilenmektedir.
EKONOMİ YÖNETİMİ
Hükümet tarafından takip edilen ekonomi politikası, politik
sistemdeki belirsizliğin düzeyi, Merkez Bankası ve/veya kurumlar
tarafından izlenen düzenleyici politikalar, Merkez Bankası’nın
döviz piyasasına müdahaleleri gibi faktörler döviz kurlarını
temelden etkilemektedir.
SİYASAL FAKTÖRLER
Bir ülkedeki siyasi güç ve istikrar ülke ekonomisine de
olumlu yansır. Siyasi gücün (hükümetin) izlediği politikaların
istikrarsızlığa yol açması, yönetim zaafiyeti, dış politikada diğer
ülkelere karşı agresif bir tutum izlemesi ve savaş tehditi döviz
kurlarını etkileyecektir.
EKONOMİK FAKTÖRLER
Döviz kurunu etkileyen ekonomik faktörler; ödemeler dengesi,
ekonomik büyüme, para arzı, enflasyon oranı, işsizlik oranı, vergi
tahsilâtı vb faktörlerdir.
30
1-Ödemeler Dengesi: Ödemeler dengesindeki değişimler döviz
kurlarını etkilemektedir. Eğer bir ülkede ödeme dengesi olumlu
yönde değişiyorsa bunun etkisi uluslararası rezervlerin artışı
ve dış borçların azalması demektir, bu da ülke parasının değer
kazandığını gösterir. Eğer ödemeler dengesi kötü ise bu durumun
uluslararası rezervlerin azalışı ve dış borçların artışı biçiminde
etkileri olmaktadır ve bu da ülke parasında değer kaybına yol
açmaktadır.
2-Ekonomik Büyüme: Ekonomik büyümenin döviz kuru
üzerindeki etkisini anlamak için büyümenin kaynağının
araştırılması gerekmektedir. Eğer büyümenin kaynağı iç tüketim
ve bütçe açıkları ise bu koşullarda ülkenin ithalatında bir artış
olacak ve dövize olan talep artacağı için ülkenin parası da değer
kaybedecektir. Tam tersine büyümenin kaynağı yatırımlar ve
ihracat ise bu koşullarda ülkenin parası değer kazanacaktır.
3-Diğer Ekonomik Göstergeler: İşsizlik oranı, vergi oranlarındaki
değişiklikler gibi birçok ekonomik gösterge, ülke ekonomisinin
performansını göstermesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Eğer bu türden göstergeler ekonomik performansın arttığını
gösteriyor ise bunun sonucu olarak da ülke parasına olan
arz ve talep ile dövize olan arz ve talep üzerindeki etkilerin
değerlendirilmesi gerekmektedir.
SERMAYE HAREKETLERİ
Sermaye hareketlerinin son yıllarda büyük oranda artış
göstermesi, dış ticaretten bile daha önemli bir hale gelmiştir.
Bankaların hemen her ülkede şubeler açmaları ve gelişen
teknolojinin para tranferslerini hızlı bir şekilde gerçekleşmesine
olanak sağlaması ile uluslararası sermayenin daha çok
kâr edeceğini düşündüğü bölgeye hızlıca hareket etmesi
kolaylaşmıştır. Bu noktada sermayenin vadesi ve amacı önem
kazanmaktadır. Uzun vadeli yatırım amaçlı gelen sermaye ülke
ekonomisi ve istihdam üzerinde olumlu etkiler yaparken, kısa
31
vadeli spekülatif hareketlerden kazanç sağlamak amaçlı sermaye
hareketleri beklediği karı sağladığında aynı hızla çıkarak döviz
dengelerini bozmaktadır.
FAİZ ARTIŞI VE BEKLENTİSİ
Kâr amacı güden kişi veya kuruluşlar fonlarını en yüksek getiriyi
sağlayacak para cinsine yönlendirirler. Avrupa’daki faiz oranı
Amerika’dan fazlaysa Euro cinsi tahvillere talep artacağından
Euro değer kazanacaktır. Amerika’da faiz oranı yüksek ise dolar
değer kazanır, ayrıca faiz artırımı beklentisi, artırımı yapacak
ülkenin para biriminin, değer kazanmasına yol açacaktır.
SPEKÜLASYON
İlerideki fiyat hareketlerini tahmin etmeye çalışarak pozisyon
alan spekülatörler piyasa için gerekli likiditeyi sağlarken,
piyasa düşerken ucuzladığını düşünerek alış yapıp, yükselirken
pahalı olduğunu düşünerek satış işlemi yaparak bir dengenin
kurulmasını sağlarlar. Ama bazen düşüşün süreceğini farz ederek
satışa devam edip, yükselişin süreceğini düşünerek alıma devam
etmesiyle fiyatlar aşırı uçlara da çekilebilir, ayrıca medyanın gücü
ve her yere ulaşması kullanılarak ülke ekonomileri hakkında
veya önemli kişler hakkında spekülatif haberlerle de piyasalar
etkilenebilir.
ALTIN FİYATLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Altın insanlık tarihi boyunca etkili ve popüler bir yatırım aracı
olmuştur. Günümüzde de yoğun olarak ticareti yapılmakta ve
uluslararası kabul gören değerli bir maden olduğu için birçok
ticari platformda yatırım aracı olarak kullanılmaktadır. Altın
fiyatlarını belirleyen iki önemli faktör vardır. Bunlardan ilki arztalep dengesi, ikincisi ise enflasyon oranları, politik gerginlikler
ve kriz göstergeleridir. Altın genel olarak enflasyonun yükseldiği
32
ya da enflasyon beklentilerinin çok olduğu dönemlerde artış
gösterirken; petrol fiyatlarının düştüğü dönemlerde de düşüş
yönünde hareket etmektedir.
ARZ-TALEP
Arz-talep dengesine göre altına olan talep arttıkça altının fiyatı
yükselecektir. Bu yükseliş belirli bir süre sonra duracak ve
tekrar düşüşe geçecektir. Bunu enflasyon oranının durumu,
ekonomik krizler ve savaş durumları izlemektedir. Altın fiyatı
genellikle enflasyon oranının yüksek olması ya da yüksek
olacağı beklentisinden dolayı artacaktır. Bu nedenle insanlar
yüksek enflasyondan korunmak için altına yatırım yapacak ve
bu da altın fiyatının yükselmesine neden olacaktır. Dünyada
petrol fiyatlarının düşüş gösterdiği zamanlarda doğru orantılı
olarak altın da düşüşe geçmektedir. Altın piyasası kriz ve diğer
faktörlerin dışında en yoğun dönemini yaz aylarında yaşar. Bunun
nedeni ise ülkeye gelen turist sayısının artışı ve çiftçilerin hasat
dönemlerinde altına olan ilgisinin artmasıdır. Fakat finansal
krizlerin reel sektöre yansımasıyla oluşan durgunluklar, fiziki
altın talebini de olumsuz etkilemektedir.
ENFLASYON - POLİTİK GERGİNLİKLER - KRİZ
Ülkeler arası gerginliklerin artması, büyük bankaların finansal
kriz göstergesi, kredi piyasalarında karışıklıkların yaşanması
ve enflasyon nedeniyle altın fiyatlarında dalgalanmalar
görülmektedir. Altın ve dolar arasındaki ilişki ise ters
orantılıdır. Altının ons başına birim değeri dolar cinsinden
değerlendirilmektedir. Bundan ötürü dolar değer kaybettiğinde
altın değerlenir, dolar tekrar değer kazandığında ise altın değer
kaybeder.
ABD Merkez Bankası’nın (FED) bazı dönemlerde yaptığı olumlu
ya da olumsuz açıklamalar da altın fiyatlarını etkileyen diğer
33
bir unsurdur. FED, ekonomide parasal bir genişleme politikası
uygulanacağını açıklarsa altın fiyatlarında dalgalanmalar
oluşmaktadır. Bu durumda piyasada dolar dolaşımı artmakta
bu da doların değer kaybetmesine yol açmaktadır, dolayısı ile de
doların değer kaybına bağlı olarak altının değeri yükselecektir.
Tam tersi bir açıklama ise doların değer kazanacağı, altının ise
değer kaybedeceği anlamına gelmektedir.
PETROL FİYATLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Petrol dünyada en çok ticareti yapılan emtiaların başında gelir.
Günümüzde gelişen teknolojiye rağmen petrolün yerini alabilecek
herhangi bir ürün bulanamamıştır. Dünyanın enerji ihtiyacının
%40’ı petrolle karşılanmaktadır.
Petrolün birim fiyatını belirleyen faktörlerden ilki arz ve taleptir.
Diğer faktörler ise yaşanılan ekonomik ve siyasi olaylar, spekülatif
eğilimler ve petrol şirketlerinin uyguladıkları yatırım politikaları
olarak sıralanabilir.
Jeopolitik istikrar ve ileri teknoloji kullanımı gibi faktörler bir
ülkedeki günlük petrol üretimi rakamlarını belirlemektedir.
Üretim rakamını aynı zamanda ambargo, yaptırım, sabotaj ve
doğal afet gibi faktörler de etkileyebilir. Herhangi bir faktörün
etkisi ile petrol üretiminde azalma yaşandığında ise petrol birim
fiyatları artışa geçecektir.
Petrol fiyatlarını etkileyen bir diğer unsur ise ülkelerin ihracat ve
ithalat rakamlarıdır. İhracat rakamı ile üretim rakamı birbirinden
farklıdır; çünkü bir ülke petrol üretimi yaparken, bu petrolün
büyük bir kısmını kendi kullanabilir ya da bir ülke çok miktarda
üretim yapıp büyük miktarda da ihraç edebilir.
En çok petrol ihracatı yapan ülkeler ise petrol fiyatlarının
34
yükselişinden faydalanacak olan ülkelerdir. İthalat rakamlarının
da petrol fiyatları üzerinde büyük ve önemli bir etkisi
bulunmaktadır.
Petrolün birim fiyatındaki değişiklikleri belirleyen başlıca
faktörler:
• Sonbahar ve kış dönemlerinde yaşanan kasırga, fırtına gibi
olayların petrol üretiminde yarattığı dalgalanmalar ve hatta
üretimin tamamen durması, fiyatı artış yönünde etkiler. Yaz
dönemlerinde ise bireysel tüketimin artması da petrol fiyatları
üzerinde etki eder.
• Gelişen ve gelişmekte olan piyasalarda yaşanan krizler, petrolü
de altın gibi alternatif ve güvenilir bir yatırım aracı haline
getirmekte ve fiyatını da arttırmaktadır.
• Petrol üreticisi ülkelerin piyasada oluşturdukları oligopol yapı,
petrol fiyatındaki artışın şiddetini hızlandırmaktadır. Örneğin,
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) varlığı fiyatlara,
artış yönünde ivme vermektedir.
• Kuzey Buz Denizi’nde gerçekleşen kasırga ve ABD’nin petrol
stoklarının azalması petrol fiyatına artış yönünde etki etmektedir.
• Doların uluslararası piyasada Euro ve Yen gibi paralar karşısında
yaşadığı değer kaybı ve piyasalarda bu değer kaybının süreceği
beklentisi petrol fiyatındaki artışı hızlandırmaktadır.
• Küresel durgunlukla beraber uluslararası sermayenin yatırım
aracı olarak petrole yönelmesi fiyatı yukarı yönde hareket
ettirmektedir.
35
06
Temel Analiz
Temel Analiz Verileri
Teknik Analiz
Teknik Analiz Verileri
Destek Direnç
36
ANALİZ YÖNTEMLERİ
Forex piyasasında iki tip analiz yöntemi kullanılmaktadır;
• Temel Analiz
• Teknik Analiz
Temel Analiz
Temel analiz, arz ve talebin yönünü belirleyen ekonomik, sosyal
ve politik güçlerin piyasada oluşturduğu etkileri inceler ve bunları
yorumlar. İşsizlik oranı, üretim, enflasyon gibi etkenler de temel
analizin önem verdiği faktörlerdir. Temel amaç ise piyasada fiyatla
ilgili her türlü bilgiyi, fiyatı etkileyebilecek olayları inceleyerek
sağlam, istikrarlı ve güvenilir bir analiz yapmaktır.
Teknik Analiz
Bu yöntemin prensibi geçmiş fiyat hareketlerinin gelecekte de
oluşacağıdır. Teknik analizin en önemli amaçlarından biri trendin
yönünü önceden tahmin etmektir. Tekniz analiz, matematiksel
hesaplara dayanarak gelecek fiyat hareketlerini öngörmeye
çalışır.
Trend, teknik analizde öğrenilmesi gereken en önemli terimdir.
Trendin yönü doğru tespit edilir ve aynı yönde işlem de yapılırsa
yatırımın başarı oranı da yüksek olacaktır.
Teknik analiz, trendlerin henüz başlangıç aşamasındayken tespit
edilmesine yardımcı olması özelliği sayesinde isabetli yatırım
yapma olanağı sunmaktadır.
37
Temel Analiz Verileri
ABD Tarım Dışı İstihdam Verisi: Forex piyasasındaki en önemli
verilerden birisidir. Tarım dışı istihdam, Forex yatırımcıları
tarafından ekonominin belirleyicisi olarak görülmektedir. Aylık
olarak açıklanan tarım dışı istihdam verisi, hem bir önceki aydaki
rakamlar ile hem de açıklama öncesindeki beklenti rakamları ile
karşılaştırılarak yorumlanmaktadır. Beklentilere göre yüksek
gelen veriler, ilk FED (ABD Merkez Bankası) toplantısında faizlerin
arttırımı yönünde etki yapacağı beklentisi yarattığından ötürü
USD bazlı pariteler pozitif olarak etkilenmektedir; beklentilere
göre düşük gelen veriler ise FED’in faizleri düşürebileceği
beklentisi oluşturmakta ve de USD bazlı pariteler negatif olarak
etkilenmektedir.
Amerikan Merkez Bankası Faiz Toplantıları: FED’in finans
piyasalarına olan belirleyici etkisi göz önüne alındığında,
kurum faiz arttırma yönünde kararlar aldığında USD değer
kazanacaktır, tam tersine faiz düşüşü öngörüldüğünde ise USD
değer kaybedecektir.
Tüketici Fiyat Endeksi: Tüketicinin satın aldığı belirli bir ürün ve
hizmet grubunun fiyatlarındaki ortalama değişimleri gösteren bir
ölçüttür. Enflasyon rakamalarındaki dönemsel değişimleri takip
etmek için kullanılır. Açıklanan veri bir önceki dönem rakamları
ile karşılaştırılır.
ABD İşsizlik Oranı Verisi: İşsizlik oranı rakamları, tarım dışı
istihdam verisi ile aynı anda açıklanan ve her ay Amerikan
ekonomisinin üzerinde belirleyici etkileri olan önemli bir
göstergedir. Açıklanan veri bir önceki dönem gerçekleşen veri
ve mevcut dönem beklenti rakamları ile karşılaştırılmaktadır.
Açıklanan işsizlik oranı verisi, beklentilere göre yüksek ise USD’
yi negatif yönde etkilerken, düşük olduğunda ise USD’yi pozitif
etkileyecektir.
38
Bu veri haftalık olarak açıklanmakta ve aylık olarak açıklanan
işsizlik oranı verisine öncülük etmektedir. Açıklanan veri bir
önceki dönem gerçekleşen veri ile mevcut dönem beklenen
veriye göre değerlendirilmektedir. Beklentilere göre yüksek
gelen veri USD’yi negatif etkilerken; düşük gelen veri ise pozitif
etkileyecektir.
Gayrisafi Milli Hasıla: Yurtiçi üretim faktörleri toplamına net
yurtdışı gelirlerinin eklenmesi ile bulunan gayrisafi milli hasıla,
ülke ekonomisi açısından en önemli göstergelerden biridir.
Milli gelir gayrisafi milli hasıladan amortismanlar ve dolaylı
vergiler çıkarılarak bulunur. Açıklanan veri bir önceki dönem
gerçekleşen veri ile mevcut dönem beklenen veriye göre
değerlendirilmektedir. Beklentilere göre yüksek gelen veri USD’
yi pozitif yönde etkilerken; düşük gelen veri ise USD’yi negatif
etkilemektedir.
Perakende Satışlar: Perakende satışlar ülke piyasasındaki aktif
hareketi belirlemek açısından değerli bir etkendir. Perakende
satışlardaki artış o ülkenin iç piyasasında bir canlanma olduğunu
ifade etmektedir. Beklentilere göre yüksek gelen veri USD’ yi
negatif etkilerken; düşük gelen veri ise pozitif etkileyecektir.
Sanayi Üretim Verisi: Bir ülkenin endüstriyel üretim rakamının
yüksekliği o ülkenin gelişmişliği ile doğru orantılıdır. Açıklanan
veri bir önceki dönem gerçekleşen veri ile mevcut dönem
beklenen veriye göre değerlendirilmektedir. Beklentilere göre
yüksek gelen veri USD’yi negatif etkilerken; düşük gelen veri ise
pozitif etkileyecektir.
Yukarıdaki veriler ABD örneği üzerinden verilmiş olmakla
beraber aynı doğrultuda diğer ülkeler ve para birimleri için de
geçerlidir.
39
Teknik Analiz Verileri
Grafik Çeşitleri
1.
2.
3.
Çizgi grafikler
Çubuk grafikler
Mum grafikler
Çizgi grafikler:
Döviz Kuru
Bu grafik türünde belirli zaman aralıklarındaki kapanış fiyatları
gösterilir. Her grafik çeşidi yatayda tarih, düşeyde fiyat olmak
üzere çizilir. Okunması en kolay olan grafik türüdür. Düz bir çizgi
biçiminde olan bu grafiklerde tarih ile fiyatın kesiştiği noktalar
o tarihe ait fiyatı göstermektedir. Kısa vadeli dönemlerde
gerçekleşen hareketleri izlemek için kullanılır.
40
Çubuk grafikler:
Döviz Kuru
Yatırımcıya fiyatla ilgili daha geniş bilgi veren bir grafik türüdür.
O tarihe ait çubuk grafik üzerinde çizgi grafiklerden farklı olarak
ürünün gördüğü en düşük ve en yüksek fiyatın yanında ilgili
periyottaki açılış ve kapanış fiyatları görülebilmektedir. Çubuğun
dip seviyesi, işlem yapılmış olan en düşük fiyatı gösterirken, tepe
noktası en yüksek fiyata işaret eder. Kısacası çubuk bize işlem
aralığını göstermektedir. Çubuğun sol tarafındaki küçük yatay
çizgi açılış fiyatını ve sağ taraftaki küçük yatay çizgi kapanış
fiyatını vermektedir.
41
Mum grafikler:
Döviz Kuru
Mum grafiklerde de çubuk grafiklerdeki gibi temel mantık aynıdır.
Mum grafik renklendirilerek gösterildiği için çubuk grafiğe göre
daha görseldir. Kendilerine özgü formasyonları vardır. Bu grafik
türünde dönemin en düşük ve en yüksek fiyat aralığı dik bir çizgi
ile gösterilmektedir. Ortadaki büyük blok kırmızı ise fiyatlar,
açıldığı fiyatın altında kapanmış demektir. Ortadaki blok siyah
ise fiyatlar, açıldığı fiyatın üstünde kapanmış demektir. Kısacası;
talebin arzdan fazla olduğu günler siyah renkte gösterilmektedir.
Bloklar için farklı renkler de kullanılabilmektedir. Örneğin
yükselişi gösteren blok sıklıkla yeşil olarak de gösterilmektedir.
yüksek
42
Destek ve Direnç
Alış ve satış işlemi yapanların en çok kullandıkları terimdir. Bir
ürünün fiyatı düşerken bu fiyat seviyesinde düşüşü duruyor ve bu
seviyede alımlar güçleniyorsa destek seviyesi denmektedir. Bir
ürünün fiyatı yükselirken bu fiyat seviyesinde yükselişi duruyor
ve bu seviyede satışlar güçleniyorsa direnç seviyesi denmektedir.
Bir destek ya da direnç ne kadar fazla denenirse o kadar güvenilir
kabul edilir. Destek ve direnç seviyelerinin test edilme aralığı
arttıkça kırılma olasılıkları da artmaktadır.
Destek ve direnç seviyeleri hakkında bilinmesi gerekenler:
1. Piyasa bir direnç seviyesini geçmeyi başarırsa, o direnç destek
seviyesine dönüşür.
2. Fiyatlar bir destek veya direnç seviyesini kırmadan ne kadar
çok test ederse, o bölgedeki destek veya direnç daha kuvvetli
olacaktır.
43
RİSK UYARISI
Forex piyasası kaldıraçla çalışan bir pazardır. Kaldıraç özelliği ile yüksek
seviyelerde getiri ve risk içermektedir. İlk etapta yatırdığınız paranın riske
atabileceğiniz kısmı kadar işlem yapmanızı öneririz. Forex yatırımları her
yatırımcı için risk açısından uygun bir pazar olmayabilir. Yatırım yapmadan
önce piyasanın içerdiği riskleri tam olarak anladığınızdan emin olunuz ve
eğer gerek duyarsanız uzman yetkilimizden tavsiye ve yardım alınız. www.
ikonmenkul.com.tr web sayfamızda yer alan her türlü bilgi, grafik, araştırma
sonuçları, rapor, görüş ve tavsiyeler genel anlamda bilgi vermek amacıyla
hazırlanmış olup, sitede müşteriler ve diğer üçüncü şahısların alım satım
kararlarını destekleyebilecek yeterli bilgi bulunmayabilir. Sitemizde bulunan,
bu bilgilerdeki olası hata ve eksikliklerden ve bu bilgilere dayanılarak yapılan
işlemlerden doğacak her türlü maddi/manevi zararlardan ve her ne şekilde
olursa olsun üçüncü kişilerin uğrayabileceği her türlü zararlardan dolayı
IKON Menkul Değerler A.Ş. sorumlu tutulamaz. İşbu kitapçık uzman
personelimiz tarafından T.C. yasalarına ve sermaye piyasası mevzuatına uygun
olarak hazırlanmış olup IKON Menkul Değerler A.Ş. ’nin izni olmadan izinsiz
veya kaynak göstererek dahi kullanılamaz. Bu kitap(çık)ta yer alan yorum
ve tavsiyelerin herhangi bir getiri garantisi bulunmamakta olup sadece bilgi
amaçlıdır. Tüm bu bilgilendirmeler genel niteliktedir, sadece burada yer alan
bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilere uygun sonuçlar
doğurmayabilir.
44
Forex Rehberi 2. Bölüm Konuları
7. BÖLÜM
Formasyon Türleri............................................................................................... 02
Omuz Baş Omuz Formasyonu.............................................................................04
Ters Omuz Baş Omuz Formasyonu.....................................................................05
İkili Tepe Formasyonu......................................................................................... 06
İkili Dip Formasyonu........................................................................................... 07
Üçlü Tepe ve Dip Formasyonları......................................................................... 08
V Formasyonları...................................................................................................09
Çanak ve Ters Çanak Formasyonları.................................................................. 10
Boşluklar............................................................................................................. 10
Üçgen Formasyonları..........................................................................................12
Takoz Formasyonları........................................................................................... 16
Bayrak ve Flama Formasyonları.........................................................................18
Matematiksel Yöntemler..................................................................................... 20
Osilatörler............................................................................................................ 20
Momentum.......................................................................................................... 20
MACD.................................................................................................................. 22
İndikatörler.......................................................................................................... 23
Hareketli Ortalamalar..........................................................................................24
Parabolic Sar...................................................................................................... 25
ADX...................................................................................................................... 25
Bollinger Bands...................................................................................................25
Teknik Analizde Uyumsuzluklar..........................................................................27
Forex Terimleri.................................................................................................... 28
45