VİRAL HEPATİTLER Dr.Hayat Kumbasar Karaosmanoğlu S.B. Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Karaciğer nedir ? Karaciğer : - en büyük organ ( 1300-1500 gr ) - en önemli organlarından biridir. - 500’den fazla görevi vardır Karaciğersiz bir yaşam düşünülemez Karaciğerin görevleri Karaciğer, 24 saat boyunca vücudumuzun düzgün çalışması için birçok görevi yerine getirir. Elektrik süpürgesi gibidir! Kanımızdan zehirleri temizler. Depo gibidir ! Vitaminleri ve mineralleri depolar . Vücut yapıcısı gibidir ! Vücudumuzu güçlendirecek ve kaslara sağlık kazandıracak maddeleri doğru ve uygun miktarlarda üretir. Ölçme aleti gibidir! Aldığımız ilaçları düzenler, işe yarar şekilde kullanılmalarını sağlar. Bazı ilaçların görevlerini yapabilmeleri için onları düzenler ve işlevleri bittiğinde vücuttan uzaklaştırır Aynı zamanda hormonları düzenler. Fabrika gibidir! Sindirim için önemli bir salgı olan safrayı üretir. Gaz istasyonu gibidir! Doğru miktarlardaki şeker ile vücudun yakıtını hazır ve dolu tutar. HEPATİT NEDİR ? Herhangi bir nedenle karaciğerin iltihaplanması demektir. Hepatit nedenleri ; mikroplar kimyasal maddeler bazı ilaçlar çok fazla alkol almak olabilir. Viral Hepatit nedenleri ? ( Bulaşıcı Sarılık) Hepatit A B C D E…….. ve diğer virüslerin (mikropların) neden olduğu hastalıklardır. Bulaşıcı Sarılık Hastalığının Belirtileri Nelerdir • Halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı • Bulantı, Kusma, Karın ağrısı • Ateş yüksekliği • Gözlerin aklarında sararma • Ciltte sararma • İdrar renginin koyulaşması (çay rengi) • Büyük abdestin renginin açılması (kül rengi) Çoğunlukla sarılık yoktur! Belirtisiz seyreder! Çoğunlukla sarılık yoktur! Belirtisiz seyreder! Kronik viral hepatit; İltihabın devamlılığının 6 aydan fazla sürmesi • A ve E hepatiti kronikleşmez • B,C ve D hepatitleri kronikleşebilirler A tipi sarlık bulaşma yolu: Büyük abdest ile atılan mikrop ağız yoluyla başkalarına bulaşır Kanalizasyon !! Nasıl önlenir ? Tuvalet eğitimi El yıkama eğitimi BU NEDENLE ELLERİMİZİ ÖZELLİKLE; • • • • Yemek hazırlamadan önce Yemek yemeden önce Tuvalet sonrası Çiğ yada hazır yiyecekleri ellemeden önce ve sonra MUTLAKA YIKAYIN B ve C tipi sarılık Hepatit B ve Hepatit (B ve C tipi Sarılık) • Bulaşma yolları birbirine benzer • Kronik=müzmin=uzun süreli sarılık hastalığına neden olurlar • Uzun yıllar sonra Siroz’a ve Karaciğer Kanserine neden olabilirler Hepatit B =B tipi bulaşıcı sarılık hastalığı • Doğum sırasında • Bebeklik veya küçük çocukluk yaşlarında bulaşmış ise müzminleşme olasılığı çok yüksektir (%75-90) • Erişkin yaşta geçirilirse müzminleşme riski düşer (%5) Dünyada B Tipi Sarılık Hastalığının yaygınlığı Dünyada 2 milyardan fazla kişi B tipi sarılık mikrobuyla karşılaşmıştır Dünyada yaklaşık 400 milyon kişi müzmin B tipi sarılık hastasıdır Her yıl bu kişilerin 500 bin-1.2 milyon kişi özellikle siroz, karaciğer kanseri gibi B tipi sarılık mikrobunun neden olduğu karaciğer hastalıkları nedeni ile kaybedilmektedir. B tipi sarılık mikrobu, sigaradan sonra ikinci sıradaki kanser yapıcı etkendir Kronik hepatit =Müzmin bulaşıcı sarılık neden bu kadar önemli ? • Kısa sürede karaciğer yetersizliğine yol açabilirler • Sinsi olarak yıllarca devam eder • Karaciğer sirozuna yol açabilirler • Karaciğer kanseri gelişme riski, bu hastalıkların bulunmadığı kişilere göre çok daha fazladır ! Kronik=müzmin sarılık hastalığı olan kişilerin dış görünüşünde genellikle normal görünüşlüdürler. Kronik Hepatit B Hastası Sadece Gribal Enfeksiyon siroz KARACİĞER SİROZU VE KARACİĞER KANSERİ Türkiye’de farklı bölgelerdeki B tipi sarılık taşıyıcılık oranları ( yüzde olarak) 3.7 4.5 4.4 7 4.6 6.7 4.9 3.5 7.9 8.8 8.9 6.9 12-18 B ve C TİPİ SARILIK MİKROPLARININ BULAŞMA YOLLARI Mikrobu taşıyan veya hasta olan gebe anneden çocuğuna doğum sırasında Kan Nakli İle 1991 yılından önce kan veya organ nakli yapılmışsa ve bilmeden sarılık mikrobu içeren kan veya kan ürünleri kullanılmışsa (1991 öncesi ameliyatlar) Kan Teması İle Mikroplu kan ile temas edilmesi ; jilet, ustura, traş makinesi, makas, diş fırçasının ortaklaşa kullanımı Özellikle; Berberlerde aynı jiletin ve usturanın birkaç kişiye kullanılması ile !!! Temiz ve mikropsuz hale getirilmemiş olan “Manikür pedikür malzemeleri” ile Kirli ve mikroplu aletlerle yapılan “Toplu Sünnet Şölenleri” ile İlaç/uyuşturucu enjekte ederken mikroplu iğnelerin ortak kullanılması ile İğne batma kazası ile (hemşirelerde) Mikroplu aletlerle yapılan Diş tedavisi ile Kontrolsuz ve uygunsuz “Cinsel ilişki” ile Dövme, akupunktür, piercing ile Mikrobu giderilmemiş malzemelerle yapılan dövme, vücut deldirme (piercing), hızma vb Alın kestirme, dilinin altını kestirme ile Aile içi yakın temas sonucu C TİPİ BULAŞICI SARILIK HASTALIĞI Bu hastalıkta müzminleşme oranı çok daha yüksektir Genellikle kalıcı bağışıklık Aşısı yoktur oluşmaz BULAŞICI SARILIK HASTALIKLARINDAN KORUNMA A TİPİ SARILIK AŞISI A tipi sarılık hastalığı bizim ülkemizde erişkinlerin çoğu tarafından geçirilmiştir ve kalıcı bağışıklık (korunma ) oluşmuştur Ancak çocuklar, ergenlik çağındaki gençlerle bazı risk grubundaki kişiler henüz A tipi sarılık geçirmemişlerse aşılanmaları önerilir A tipi sarılık aşısı Çocuklara ; 0-6 aylarda birer doz olarak toplam 2 doz Erişkinlere; 0-12 aylarda birer doz olarak toplam 2 doz B TİPİ SARILIK AŞISI B tipi sarılık Aşılamaları -Yenidoğan bebeklere yapılıyor -İlköğretim 4,5,6,7, 8. sınıfta yapılıyor -Risk grubundaki kişilere yapılıyor Toplam 3 doz aşı yeterli Sağlık Ocağı/Aile Hekimi/Devlet Hastanelerinde ücretsiz Piyasada A ve B tipi sarılık aşısının her ikisinin birlikte yer aldığı kombine=birleşik aşı da bulunmaktadır C TİPİ SARILIK AŞISI varmıdır ? Ne yazık ki halen C tipi sarılık mikrobu için uygun bir aşı geliştirilememiştir Nelere Dikkat Edilmeli?? • Toplu sünnetlerde sterilizasyona dikkat edilmeli Tek kullanımlık aletler! • Alın kestirme dil altını kestirme, kan kardeşliği KAÇINILMALI! • Tüm gebelere gebelik sırasında hepatit B bakılmalı • Yenidoğan tüm bebekler hepatit B’ye karşı aşılanmalı • Şüpheli cinsel ilişkilerde kondom kullanılmalı Kronik hepatitli kişilerin ve ailelerinin dikkat etmesi gerekenler nelerdir? • Kişiler bulaşma yolları hakkında bilgilendirilmeli • Hastayla aynı evde kalanlar hastaya ait kanla temas edebilecek malzemeleri (diş fırçası, traş malzemeleri, tırnak makası vb) kullanmamalı • Cinsel ilişkide kondom kullanılmalı ve cinsel partner/eş hemen aşılanmalı (hepatit B için) • Hepatit C’de tek eşli çiftlere korunma önerilmemektedir. • Hepatit B taşıyıcısı kadınlar gebe kalabilirler • Bebek doğar doğmaz aşılanmalı ve hepatit B serumu uygulanmalıdır • Hepatit B taşıyıcısı anne bebeğini emzirebilir. • Hepatit C’li kadınlarda gebe kalabilir ve emzirebilirler, bebek doğumdan sonra takip edilmeli. • Kronik hepatitlerde erken tanı ve tedavi önemlidir. • Her hepatit hastası tedaviye ihtiyaç duymamaktadır. • Tedavi herkes için aynı değil, hastaya özeldir. • Yeni tedavilerle siroz ve kansere gidiş önemli ölçüde azalmaktadır. • Tedavi sürecinde ilaç uyumu ve düzenli kontroller çok önemlidir. Teşekkür ederim..