İLAÇLAR Kortikosteroidler: Dermatolojide en sık kullanılan ilaçlardır

İLAÇLAR
Kortikosteroidler:
Dermatolojide en sık kullanılan ilaçlardır. Vücudumuzda doğal olarak üretilmekte olan,
vücudun dengesini sağlayan, fiziksel ve ruhsal strese yanıt veren, organizma için hayati önem
taşıyan kortizol hormonuna benzer aktif maddeler içerirler. Ekzemalar, ürtiker, şiddetli alerjik
reaksiyonlar, ilaç alerjileri, psöriasis, vitiligo, bazı romatizmal hastalıklar, deride su
kabarcıkları oluşturan deri hastalıkları gibi birçok hastalığın tedavisinde yaygın olarak
kullanılmaktadır. Topikal (krem, pomad, losyon, lezyon içine enjeksiyon) ve sistemik (ağız
yoluyla, kas içine veya damar içine enjeksiyon) olarak uygulanabilir.
Topikal kortikosteroidler etki gücüne göre gruplara ayrılır. Grup seçimi, ilacın uygulanacağı
bölge ve hastalığın şiddetine göre yapılır. Tedavi öncesinde deri nemlendirilirse ve/veya
uygulama sonrasında bölge kapatılırsa etki güçleri artar. Topikal kortikosteroidler geniş
alanlara uzun süre uygulandığında deride incelme, çatlak oluşumu, deri renginde açılma,
damar genişlemeleri, sivilce gelişimi, kıllanma artışı, göz etrafında kullanıldığında göz
tansiyonu gibi yan etkiler gösterebilirler. Bu nedenle günde 2-3 kez, ince bir tabaka halinde,
en fazla1-2 hafta süreyle uygulanıp kesilmelidir.
Sistemik kortikosteroidler bir çok hastalıkta etkili ve gerekli olduğu halde ciddi yan etkileri
nedeniyle dikkatli kullanılmalıdır. Doktor kontrolü olmadan ve düzensiz kullanıldığında
kemik erimesi, eklemlerde ağrı ve hareket kısıtlılığı, hipertansiyon, kan şekerinde yükselme,
kan yağlarında yükselme, bölgesel yağ birikimi, yüzde şişme ve kızarıklık, koroner
damarlardaki sertleşme ve daralmaya bağlı kalp krizi, bakteriler, virüsler ve mantarlara bağlı
enfeksiyonlarda artış, ülseri olan hastalarda mide kanaması, göz tansiyonu, katarakt ve
çocuklarda büyüme-gelişme geriliğine yol açarlar. Uzun süre kullanılıp aniden kesildiğinde
kortizol yetmezlik bulgularına neden olur. Tansiyon düşüklüğü, halsizlik, kas ağrıları, kan
şekerinde düşme ve kilo kaybı bu bulgular arasında sayılabilir.
Antifungaller (Mantar ilaçları):
Mantar hastalıklarının tedavisinde de topikal(krem, losyon, pudra, sprey, şampuan, tırnak
solüsyonları) veya sistemik (ağız yoluyla, damar içine enjeksiyon) ilaçlar kullanılabilir. Deri
enfeksiyonlarında 4-8 hafta, tırnak mantarında ise 3-6 ay tedaviye devam edilmelidir. Mantar
enfeksiyonu, saçlı deri ve sakal bölgesinde gelişirse, birkaç vücut bölgesine yayılırsa ve
topikal tedavilere yanıt vermezse sistemik antifungal ilaçlar tercih edilir. Sistemik
antifungaller çok sayıda ilaçla etkileşime girdiğinden ve karaciğer üzerine toksik etki
yapabildiğinden doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Antihistaminikler:
Alerjik hastalıklar ve kaşıntı tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Kaşıntı, ürtiker, anaflaksi,
alerjik rinit (bahar nezlesi) ve astım gibi hastalıklardan sorumlu olan histamin isimli maddeyi
baskılayarak etki gösterirler. Klasik antihistaminikler uyuşukluk, sersemlik ve dikkat
dağınıklığı yapabilir. Bu nedenle iş kazaları konusunda dikkatli olunmalıdır. Yeni kuşak
antihistaminiklerde bu yan etki daha azdır.
İzotretinoin
A vitamini türevi olan bir ilaçtır. Temel olarak şiddetli, nodüller ve kistlerle seyreden, diğer
tedavilere yanıt vermeyen ve iz bırakmaya eğilimli akne (sivilce) tedavisinde kullanılır.
Ciltteki yağlanmayı belirgin olarak azaltmaktadır. Tedavinin etkin olabilmesi için kiloya göre
hesaplanan yeterli doza ulaşılmalıdır. Tedavi ortalama 6 ay sürer. En ciddi yan etki,
hamilelerde ortaya çıkan teratojenik etkidir. İlaç kullanılırken gebe kalındığında veya gebe bir
kişiye, ilacı kullanan birinden kan transferi yapıldığında, bebekte ciddi anormalliklere yol
açabilir. Bu nedenle ilaç kullanılırken doğum kontrol yöntemleri kullanılmalı ve asla kan
bağışında bulunulmamalıdır. İlacı kullanacak hastalar bu konuda bilgilendirilip, onay formu
imzalatılmalıdır. Dudaklar, ağız, burun içerisi ve gözlerde kuruluk, gece görüşünde azalma,
burun kanamaları, ciltte yağ salınımının azalması nedeniyle kuruluk ve hassasiyet, eklem
ağrıları, baş ağrısı, kusma, kan yağlarında yükselme, ruh hali değişiklikleri, inflamatuar
barsak hastalığı olanların şikayetlerinde alevlenme ve nadiren hepatit gelişimi, ilacın diğer
yan etkileri arasında sayılabilir. Yan etkilerin takibi açısından aylık kan tahlilleri yapılır.
Kullanıldığı ilk ay aknelerde artış beklenebilir. Bazı ilaçlarla etkileşebildiğinden dikkatli
olunmalıdır. Aknenin yanısıra, daha düşük dozlarda, rozasea (gülleme) hastalığının
tedavisinde de kullanılabilir.