Türkiye`de e-Ticaretin Tarihçesi Türkiye`de elektronik ticaret

Türkiye’de e-Ticaretin Tarihçesi
Türkiye’de elektronik ticaret çalışmaları ilk defa 1997 yılında Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'nun
(BTYK) yaptığı bir toplantı ile başlatılmıştır. Bu toplantıda, "Elektronik Ticaret Ağının" tesis edilmesi ve
ülkemizde elektronik ticaretin yaygınlaştırılması amacıyla, bir çalışma grubu oluşturulması
kararlaştırılmış ve yapılacak çalışmalarda koordinatörlük görevi (mülga) Dış Ticaret Müsteşarlığı'na
(DTM), sekretarya görevi de TÜBİTAK'a verilmiştir. Bu Karar uyarınca, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın
başkanlığında ilgili kuruluşların katılımıyla oluşturulan Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu'nun
(ETKK) ilk toplantısı, 1998 yılında yapılmış ve ETKK bünyesinde hukuk, teknik ve finans çalışma grupları
oluşturulmuş ve çalışmalar yürütülmüştür
BTYK'nın 1998 yılındaki toplantısında öncelikle anılan çalışma gruplarının hazırladığı finans, teknik ve
hukuk raporları sunulmuş ardından ülkemizde elektronik ticaretin geliştirilmesine ilişkin devletin uzun
vadeli dört temel görevi olarak; teknik ve idari alt yapının geliştirilmesi, hukuki alt yapının kurulması,
elektronik ticareti özendirecek önlemlerin alınması ve ulusal politika ve uygulamalarla yurtdışındaki
politika ve uygulamaların uyumlaştırılması şeklinde belirlenmiştir. Yine aynı toplantıda, Türkiye'de
elektronik ticaretin yaygınlaştırılması ile ilgili düzenlemeler tamamlanıncaya kadar ETKK'nın görevini
sürdürmesine ve kendi önerileri doğrultusunda bir eylem planı hazırlayarak uygulamayı izlemesine,
sonuçları değerlendirerek, uygulamada ortaya çıkacak sorunları çözmeye yönelik yeni öneriler
geliştirmesine karar verilmiştir.
e-Türkiye Çalışmaları, Başbakanlığın koordinasyonunda ve Kamu-Net Üst Kurulu ve Kamu-Net Teknik
Kurulu toplantılarının ardından 2001 yılında gerçekleştirilen geniş katılımlı bir toplantı ile başlatılmıştır.
e-Türkiye kapsamında on üç ayrı çalışma grubu tesis edilmiş ve DTM bünyesinde oluşturulan Elektronik
Ticaret Genel Koordinatörlüğü 2001 yılı Ekim ayından itibaren e-Türkiye kapsamındaki on üç çalışma
grubundan biri olan e-Ticaret Çalışma Grubu olarak görevini sürdürmeye devam etmiştir. e-Ticaret
Çalışma Grubu 2002 yılı içerisinde, eAvrupa+ Eylem Planı, e-Türkiye Girişimi I. Ara Raporu ve e-Türkiye
Girişimi Eylem planı çalışmalarına katılmıştır.
Daha sonraki dönemde; 2003/12 Sayılı Başbakanlık Genelgesi’nde belirtilen e‑Dönüşüm Türkiye
çalışmalarının 2003 yılı Mart ayında (mülga) Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Bilgi Toplumu Dairesi
tarafından başlatılmasıyla birlikte, e‑Ticaret Çalışma Grubu da kendi çalışmalarını yeniden gözden
geçirmiş ve e-Ticaret uygulama gruplarının yeniden şekillenmesi zarureti doğmuştur. Bu çerçevede;
2003 yılı başında, DTM koordinasyonunda ve DPT Bilgi Toplumu Dairesi yetkililerinin de katkıları ile
alınan kararlar sonucunda; “KOBİ’ler ve Diğer İşletmeler” (koordinatör kuruluş: KOSGEB), “Dış Ticarette
e‑Belge” (koordinatör kuruluş: Gümrük Müsteşarlığı) ile “e-Finansal Hizmetler” (koordinatör kuruluş:
Bankalar Birliği) olmak üzere üç adet uygulama grubu ile çalışmaların sürdürülmesinde mutabık
kalınmıştır. Bu süreç içerisinde uygulama gruplarının e-Ticaret Çalışma Grubu içerisinde “proje” ağırlıklı
olarak çalışmalarına devam etmesi, ihtiyaç halinde yeni yapılanmaya uygun biçimde isim, oluşum ve
görev tanımlarının değiştirilmesi kararlaştırılmıştır. Bu kapsamda, 2003-2004 dönemini kapsayan Kısa
Dönem Eylem Planı e‑Ticaret Çalışma Grubu tarafından hazırlanmıştır. Söz konusu Eylem Planı
çerçevesinde, DTM tarafından hazırlanarak AB Komisyonuna sunulan devletlerarası (G2G) proje teklifi,
Komisyonca, AB’nin Mali Ortaklık Fonu aracılığı ile Türk-Yunan Hükümetlerinin işbirliği çerçevesinde
kabul edilerek hayata geçirilmiştir. Proje kapsamında, 2004 yılı Mayıs ayında, DTM, (mülga) İhracatı
Geliştirme Merkezi (İGEME) ve Türkiye Bankalar Birliği temsilcilerinin de katılımı ile, “KOBİ’ler için
e‑ticaretin kolaylaştırılması amacıyla yeni finansal araçların geliştirilmesi” konulu Bilgi Paylaşım
Toplantısı Yunanistan’ın başkenti Atina’da gerçekleştirilmiştir.
Bir diğer proje ise; AB Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü Kurumsal Yapılanma Biriminin
uygulamakta olduğu Teknik Destek ve Bilgi Değişim Mekanizması (TAIEX)’dir. TAIEX, AB mevzuatının iç
hukuka aktarılması, uygulanması ve yürütülmesi aşamalarında faydalanıcı ülkelere uzmanlık desteği
sağlayan bir mekanizmadır. 2007 yılında DTM koordinasyonunda e‑ticaret uygulama grubunun üyeleri
olan tüm kamu kurum ve kuruluşları ile birlikte hazırlanan TAIEX projesi, AB’nin e-ticaret alanındaki
mevzuatını incelemek amacıyla hazırlanmış ve Komisyonca kabul edilmiştir. 2007 yılı Eylül ayında AB
yetkili uzmanlarınca verilen, eğitim semineri şeklindeki TAIEX çalıştayı kamu kurum ve kuruluşlarının
katılımı ile Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
2008 yılında Başbakanlık tarafından oluşturulan 11 öncelikli e‑devlet projesinden birisi olan “Yurt
Dışına e-Ticaret Projesi” (mülga) Gümrük Müsteşarlığı ile eşgüdümlü olarak DTM tarafından
yürütülmüş olup, bu kapsamdaki çalışmaların neticesinde alınan bir kararla, ileride
www.e‑ticaret.gov.tr web sayfasının bir “e-rehber” sayfasına dönüştürülmesi planlanmıştır. Buna
istinaden, mevcut haliyle, Ekonomi Bakanlığı ana web sayfasında yer alan, bahse konu web sitesi,
içeriğinde e-ticaretle ilgili, kurum ve kuruluşlardan temin edilen bilgilerin derlendiği ve ilgili olabilecek
mevzuat girişimleri ile yeni geliştirilen destek mekanizmalarının yakından takip edilerek paylaşıldığı bir
bilgi platformu olarak halen işlevini sürdürmektedir.
Diğer taraftan, Türkiye’de elektronik ticarete ilişkin kanuni düzenlemelerin olmaması nedeniyle 2008
yılında, DTM koordinatörlüğünde bir dizi hukuki alt yapı oluşturma çalışmaları kapsamında; Avrupa
Birliği’nin 2000/31 sayılı Elektronik Ticaret Direktifi kapsamına giren düzenlemeler ile, bu
düzenlemelere karşılık gelen Türk mevzuatının karşılaştırmasının yapıldığı mevzuat derleme
çalışmalarını başlatmak üzere, DTM ve tüm diğer ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının katkılarıyla
“Elektronik Ticaret Direktifi Çalışma Grubu” teşkil edilmiştir.
Çalışma Grubu tarafından üretilmiş raporların değerlendirmesini müteakip, 2009 yılında e-ticaret
kanunu hazırlanması amacıyla, AB hükümetler arası fonları kullanılarak, DTM tarafından geliştirilip, AB
Komisyonuna sunulan ve kabul gören Hollanda-Türkiye hükümetleri arası (G2G), “2000/31 sayılı AT
Elektronik Ticaret Direktifine Uyum Sağlanması ve Direktifin Uygulanması için Destek” isimli Projesi
Adalet Bakanlığı koordinasyonunda hayat geçirilmiştir. Söz konusu Proje çalışmalarına paralel olarak,
Adalet Bakanlığınca kurulan ve koordine edilen “e-Ticaret Kanunu Hazırlama Komisyonu” çalışmaları
neticesinde, “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarı Taslağı” hazırlanmış ve 2009
yılında İstanbul’da düzenlenen bir seminerle kamu ve özel sektör temsilcilerinin görüşüne sunulmuştur.
2010 yılında Komisyonca hazırlanan “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarı Taslağı”
Adalet Bakanlığınca TBMM'ne sunumu ardından, 2 yılı aşan bir sürede alt Komisyonlarca görüşülüp,
kadük olmuştur. Daha sonra yasa tasarısı Adalet Bakanlığınca düzeltmeleri yapılarak yeniden TBMM’ne
sunulmuş ve 23 Ekim 2014 tarihinde kabul edilerek, 5 Kasım 2014 tarih ve 29166 Sayılı Resmi Gazetede
yayımlanmış ve 2015 yılında yürürlüğe girmiştir. 6563 Sayılı “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun”nun bir gereği olarak, e-ticaret hakkındaki tüm alt mevzuat çalışmaları ve kamu
düzenlemeleri koordinasyonu için Gümrük ve Ticaret Bakanlığı görevlendirilmiştir. Bakanlık, ülkemizde
e-ticaretin hukuki altyapısının hazırlanması ve bu aşamada kamu seviyesinde gerekli olan çalışmaların
koordine ve yürütülmesinden sorumlu kamu birimi olarak; 15/07/2015 tarihinde “Ticari İletişim Ve
Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik” ile 26/08/2015 tarihinde “Elektronik Ticarette Hizmet
Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik” adlı yayımladığı iki yönetmelikle servis
sağlayıcıların sorumluluklarını ve ticari iletilerin içeriklerini detaylandırılmıştır.
2014 yılında Bakanlığımızca başlatılan “sınır ötesi e-ticaret araştırmaları” kapsamında, konu ile ilgili
kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra özel sektör temsilcileriyle kapsamlı görüşmelergerçekleştirilmiş,
Bakanlık içerisinde oluşturulmuş olan Çalışma Grubu hedef pazarları da kapsayan bir iş planlaması
yapmıştır.
Diğer yandan, 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi (BTS) ve Eylem Planı’nda yer alan 53 no’lu “e-İhracat
Stratejisinin Oluşturulması” başlıklı eylem kapsamında, Bakanlığımızın koordinasyonunda ve ilgili
tarafların katılımıyla ihtiyaç duyulan stratejiyi belirleyecek ve buna yönelik eylemleri tasarlayacak
çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda, 2015 yılı Ekim ayında Denizli’de “E-İhracat Stratejisi
Çalıştayı” düzenlenmiştir.