para politikası

DİKKATİNİZE:
BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK
OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR.
ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU
ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN
GÖREBİLİRSİNİZ.
PARA
POLİTİKASI
(İKT306U)
KISA ÖZET-2013
KOLAYAOF
PARA POLİTİKASI
2
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 2
PARA POLİTİKASI
İÇİNDEKİLER
1. ÜNİTE-BANKACILIK SİSTEMİNİN FAALİYETLERİ VE KAYDİ PARA YATIRILMASI .................. 4
2. ÜNİTE- PARA ARZININ BELİRLENME MEKANİZMASI ....................................................... 7
3. ÜNİTE-MERKEZ BANKACILIĞININ GELİŞİMİ VE TCMB .... …Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
4. ÜNİTE- PARA POLİTİKASININ YÜRÜTÜLMESİ VE PARA POLİTİKASI ARAÇLARI ...... Hata! Yer
işareti tanımlanmamış.
5.ÜNİTE- DÖVİZ KURU HEDEFLEME STRATEJİSİ ................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
6. ÜNİTE- ENFLASYON HEDEFLEMESİ REJİMİ ....................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
7. ÜNİTE-PARA POLİTİKASININ ETKİLİLİĞİ ........................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
8. ÜNİTE- FİNANSAL KRİZLER VE PARA POLİTİKASI .............. Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
3
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 3
PARA POLİTİKASI
1.ÜNİTE – BANKACILIK SİSTEMİNİN FAALİYETLERİ VE KAYDİ PARA YATIRILMASI
MEVDUAT (TiCARi) BANKALARI VE TCMB BiLANÇOSU
Aldıkları kararlar ve yaptıkları tercihlerle para arzı düzeyini etkileyen dört aktör vardır:
Merkez bankası, mevduat kabul eden kurumlar (bankalar) ve banka dışı kesim (mevduat
sahipleri ve bankalardan borç alanlar). Bu aktörler arasında merkez bankasının önemli bir
yeri vardır.
TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI (TCMB) BİLANÇOSU
TCMB Vaziyet, Analitik Bilanço, Stand-by bilançosu gibi çeşitli biçimlerde bilançolar
yayımlamaktadır. IMF’nin önerdiği şekilde düzenlenmiş olan Stand-by bilançosu, para
arzındaki değişimin özü olan parasal taban ile bu büyüklüğün nasıl yaratıldığını göstermesi
açısından oldukça kullanışlıdır. Bu bilançonun aktif kısmı, net dış varlıklar (NDV) ve net iç
varlıklar (NiV) ana kalemlerinin toplamından pasif kısmı ise parasal tabandan oluşmaktadır.
Bu durumda parasal taban(B) aynı zamanda, NiV ve NDV toplamına eşit olmaktadır. Yani bu
bilanço parasal tabanın, hem kaynakları açısından hem de kullanım açısından elde edilmesine
olanak vermektedir.
Parasal tabanın kaynaklarına göre gösterimi; B=NDV+NiV
Parasal tabanın kullanıma göre gösterimi; B=C+R şeklindedir. İster kullanım isterse
kaynak cephesinden bakılsın parasal taban için her iki tanım şekli bilanço özdeşliği
gereği birbirine eşittir.
Bir banka bilançosunun pasifi bankanın topladığı fonların kaynaklarını aktifi ise bu fonların
nerelerde kullanıldığını göstermektedir. Mevduat bankalarının en önemli faaliyetlerinden
birisi de kaydi para yaratmalarıdır. Bankalar ellerinde zorunlu rezerv ve serbest rezerv olmak
üzere iki tür rezerv tutarlar.
Bankaları n bulunduracakları rezerv miktarını belirleyen iki faktör vardır: Bunlardan ilki,
bankaların yasalar gereği mevduatlarının belirli bir kısmını TCMB’deki bir hesapta tutmak
zorunda olmalarıdır. Bu miktar zorunlu rezervlerdir ikincisi ise bankaların beklenmedik
mevduat çıkışlarını karşılamak ve yatırım fırsatlarını değerlendirmek için kendi belirledikleri
bir mitarda serbest rezerv bulundurmalarıdır.
Mevduat Bankaları Bilançosu
Mevduat bankaları fon fazlası olan ekonomik birimlerin tasarruşarını (temel olarak
mevduatlar) toplayan ve bu fonları fon açığı olan ekonomik birimlere kredi veren aracı
kurumlardır.
Mevduat: Gerçek veya tüzel kişilerin, istenildiği anda veya belirli bir süre sonunda ya
da belirli bir ihbar süresine uyarak geri almak üzere bankalara yatırdıkları yerli veya
yabancı para hesaplarıdır.
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 4
4
PARA POLİTİKASI
Vadesiz Mevduat: Mevduat sahiplerinin istediği anda bankadan çekebileceği ve genellikle
faiz ödemesi yapılmayan mevduatlardır.
Vadeli Mevduat: Belirli bir vadeye ve faiz oranına tabi olan ve mevduat sahibinin belirli vade
sonunda geri alabileceği mevduatlardır. Mevduat bankalarının ekonomide fon transferine
aracılık etme fonksiyonlarının yanında çok önemli işlevlerinden birisi de kaydi para
yaratmalarıdır.
o Bankaların yarattığı kaydi para, bankaya yatırılan mevduatın merkez bankası
tarafından belirlenen kanuni karşılık miktarı (zorunlu rezerv) düşüldükten sonra
tekrar kredi olarak verilmesi sonucu oluşur.
AKTİF
1. Rezervler (Likit
Aktifler)
2. Menkul Kıymetler
2011
7.6
1. Mevduatlar
24.8
3. Krediler
4. Diğer Varlıklar
Toplam Aktifler
55.5
12.0
100
2. Mevduat Dışı
Kaynaklar
3. Diğer Pasişer
4. Özkaynaklar
Toplam Pasişer
PASİF
58.6
21.9
8.5
11.0
100
Özet bilançoda mevduat bankalarının pasif kalemleri (yükümlülükleri), bankaların fonlarını
hangi kaynaklardan elde ettiklerini göstermektedir. Bilançoya göre mevduat bankaları fon
kaynaklarının %11’lik kısmını kendi özkaynaklarından geri kalan kısmını ise yabancı
kaynaklardan (borçlanarak) elde etmiştir. Özkaynaklar (sermaye) ya da net değer bankaların
varlıklarından (aktif değerler) yabancı kaynakların (borçların) indirilmesi suretiyle kalan
kısımdır. Bankanın net değeri, varlıkların değerinde yaşanabilecek herhangi bir düşme
(örneğin, kredi kullanan banka müşterisinin borcunu ödeyememesi durumunda) karşısında
bir emniyet unsuru oluşturmaktadır.
Bir banka bilançosunun aktif (varlık) bölümünün en önemli kalemini krediler
oluşturmaktadır
Kredi: Bankaların verdiği ödünç paralardır.
Merkez Bankasının Bankalara Rezerv Sağlaması
Merkez bankası bankacılık sistemine ilave 1 liralık rezerv sağladığında mevduat hacmi bu
miktarın belirli bir katı kadar artar, bu süreç mevduat (kaydi para) yaratımı olarak
isimlendirilmektedir
Merkez bankası bankacılık sistemine iki şekilde rezerv sağlayabilmektedir: Bankalara
reeskont kredisi kullandırarak ve bankalardan devlet iç borçlanma senetleri (DiBS) satın
alarak.
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 5
5
PARA POLİTİKASI
TCMB’nin Bankalara Reeskont Kredisi Vermesi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın A bankasına 1000TL’lik ikinci kırdırma kredisi vererek
A bankasının rezervlerini nasıl arttırdığını ve aynı şekilde merkez bankası bilançosunda
meydana gelen değişiklikleri T-hesapları aracılığıyla görelim. Merkez bankası A Bankasına
reeskont kredisi kullandırdığında A bankasının rezervlerinde T1000’lik artış gerçekleşirken
(bu koşulda A bankasının banka kasaları veya merkez bankasındaki mevduat hesabında
gerçekleşen artış, bankanın serbest rezervlerinde bir artış yaratır) merkez bankasından
borçlanmalarıda aynı şekilde T1000 artar. T1000’lik reeskont kredisinin A bankasının
bilançosunda meydana getirdiği değişiklikler aşağıda gösterilmektedir
AKTİF
PASİF
REZEVLER
A BANKASI
REESKONT KREDİLERİ
+1000TL
+ 1000TL
TCMB’nin Bankalardan DiBS Satın Alması
TCMB’nin A bankasından Hazine tahvil ve bonolarının genel adı olan devlet iç borçlanma
senetleri (DiBS) almasının bankanın rezervlerini nasıl arttırdığını Thesapları aracılığıyla
gösterelim. Merkez bankası A bankasından T1000 değerinde DiBS satın alırsa bankanın
rezervleri T1000 artacak, bankanın DiBS’i T1000 azalacaktır. Bu işlemlerin A bankasının
bilançosu üzerindeki etkisi aşağıdaki gibi olacaktır:
AKTİF
PASİF
A BANKASI
REZERVLER
DIBS
+ 1000TL
- 1000TL
Bu işlemin merkez bankası bilançosunda yarattığı değişim ise şöyle olacaktır.
AKTİF
PASİF
DIBS
TCMB
+ 1000TL
REZERVLER
+1000TL
Bankacılık Sisteminde Kaydi Para Yaratılması: Basit Model
Bu modelin basit olması aşağıda yapacağımız varsayımlardan kaynaklanmaktadır.
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 6
6
PARA POLİTİKASI
Bu varsayımlar;
Bankalar serbest rezerv bulundurmamakta, sadece mevduatlarının %10’u kadar
zorunlu rezerv bulundurmaktadır,
Banka dışı kesim nakit tutmamaktadır. Yani ekonomik birimler ellerinde nakit
tutmayıp bu parayı mevduat olarak bankalara yatırmaktadır,
2. ÜNİTE- PARA ARZININ BELİRLENME MEKANİZMASI
PARA ARZI VE ÖNEMi
Bir ekonomide belirli bir anda dolaşımda bulunan her türlü paranın toplam miktarına para
arzı denir. Para arzı bir stoktur ve bu anlamda bir ekonomide dolaşımda mevcut olan para
miktarını verir. Para arzının bu önemi büyük olçüde içinde bulunduğu ekonominin diğer
değişkenlerini etkileyebilmesinden kaynaklanmaktadır. istihdam düzeyi, fiyat düzeyinin
istikrarı, ekonomik büyüme gibi makroekonomik hedeşer, doğrudan veya dolaylı olarak para
arzı ve parasal büyüme ile ilişkilidir. Para arzı değişmeleri faiz oranları üzerinden yatırım ve
üretim gibi faktörleri etkileyerek ekonominin reel dengesi üzerinde etkili olmaktadır.
Dar Tanımlı Para Arzı (M1)
Doğrudan ve istendiği anda hiç bir kısıtlama olmaksızın ödemelerde kullanılabilen finansal
varlıklarıiçerir. Dar tanımlı para arzı, dolaşımdaki nakit (C) ve vadesiz mevduatların (D)
Toplamından oluşmaktadır.
M1 = Dolaşımdaki Nakit + Vadesiz Mevduatlar
M2 para arzı
Merkez bankası tarafından yapılan diğer tanım, geniş anlamda para arzı olarak
adlandırılmaktadır. Geniş tanımlı para arzı M2 ile sembolize edilmektedir. Geniş tanımlı para
arzı, M1 para arzına mevduat bankaları, katılım bankaları ve TCMB’deki TL ve yabancı para
vadeli mevduatların (TD) ilave edilmesiyle bulunmaktadır.
M2 = M1 + Vadeli Mevduatlar
M3 Para Arzı
TCMB tarafından yapılan son ve en geniş tanımlı para arzı M3’tür. M3 para arzı tanımı ise
şöyledir:
M3 = M2 + Repo + Para Piyasası Fonları (B Tipi Likit Fonlar) + ihraç Edilen Menkul Değerler
PARA ARZI AKTÖRLERi
Bilançonun aktifinde meydana gelecek herhangi bir değişiklik, pasifinde de eşit bir
değişlikliğe neden olacaktır pekiştirilmiş bilançonun pasif tarafı bize geniş para arzını
vermektedir.
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 7
7