dijital diyaloglar DİJİTAL KATILIM REHBERİ
advertisement
dijital diyaloglar DİJİTAL KATILIM REHBERİ Devlet için etkili dijital katılım rehberi Bu rehber İngiltere Büyükelçiliği tarafından finanse edilen Stratejik Planlama ve Politika Geliştirmede Katılımcılık Projesi kapsamında Türkçe’ye çevrilmiştir. Dijital Katılım Rehberi 1 D I G I TA L E N G AG E M E N T G U ID E A gui d e to e f fe c ti ve d i gi ta l e n g a g e ment fo r gover nm ent Te l i f H a k k ı © H a nsard S o ci e t y 2 0 0 9 © Crow n Co py r i g ht 2 0 0 9 H a nsa rd S o ci e t y, 4 0 - 4 3 C h a n ce r y L ane, Lo ndo n W C 2A 1J A Tel: 020 7438 1222. Fa x : 020 7 4 3 8 1 2 2 9 . E m a i l : e d e m o crac y @ hansard.lse.ac.uk H e r ha k k ı s a k l ı d ı r. H a n s a rd Ce m i ye t i ’ni n ö nceden iz ni o lm adan, b u yay ının hiç b i r k ı sm ı ye nd e n yay ı n l a n a m a z , a l ı ntı ya pı l a maz ve her hangi b i r araçla b aşk a b ir b içim e devredilem ez. D i ğe r H a n s a rd Ce m i ye ti yay ı n l a r ı h ak k ında daha f az la b i lgi alm ak i çin w w w. ha n s a rd s o ci e t y. o rg. u k a d re s i ni z i yaret edin. Ad a l e t B a k a n l ı ğı ’n ı n D e m o k rati k K at ılım Şub esi ( DK Ş) halk ı n k at ı lım ı nı teşvik et m ek i çin hük üme t g e n e l i n d e bi r ay r ı ca l ı ğ a s ahip t i r ; D i ji ta l D i ya l o gl a r’ın b ulgular ı b u b ağlam da yeni te k nol oji l e r i n ro l l e r i n i n h ü k ü m e t ta raf ı ndan t akdir ini geli şt i r m ek i çin k ullanı lac akt ır. B u yayı n d a a ç ı k l a n a n g ö rü ş l e r ya z a r lara ait t ir. Hansard Cem iyet i ve Adalet B ak anlı ğı ne l e hi nd e n e d e k a rş ı s ı n d a d ı r. B u n u n l a b i r likte, o nlar b u gö r üşler in yay ınlanm asından ve gör üşl e r i n a n a l i z i n e ve ta r tı ş ı l m a s ı n a im k an sağlam akt an m ut luluk duyar lar. Çe v i r i H a k k ı n d a B u re hb e r Strate ji k Pl a n l a m a ve Po l it ik a G elişt i r m ede K at ı lım c ı lık Pro jesi k ap sam ında Tür kçe’ye çe v r i l m i ş ti r. An a f ayd a l a nı c ısı K alk ı nm a B ak anlı ğı o lan p ro je Tür k iye Eko no m i Pol i t i k al a r ı Ara ş tı r m a Va k fı ( T E PAV ) t araf ı ndan y ür üt ülm üş o lup, B i r leşi k K rallık St rateji k Pro gra m Fo n u -Av ru p a’y ı Bi r l e ş ti r m e Program ı t araf ından destek lenm i şt i r. Pro je ile k am u idare l e i nce y ü rü tü l e n s trate ji k pl a n ç a l ı ş m alar ı nın k at ı lım c ı lık b oy ut una ilişk i n b i r değer lendir m e çe rçe ve s i o l u ş tu ru l m a s ı ve k atı l ı m cılığı n ar t ır ılm ası na yö nelik k a p a si te g e l i ş ti r i l m e s i a m a ç l a n m ı ş tır. İ ngi l i zce’d e n çe v i re n : E m i n M e r i h B ur salı Yayı m a h a z ı r l aya n : M . Fati h Yı l d ır ı m - Planlam a Uz m anı , H a l i m e S e bahat Yılm az –Planlam a Uz m anı , D u yg u D e m i r S ayğı lı- Planlam a Uz m an Yardı m c ı sı B a sk ı : M a r t 2 0 1 2 İÇİNDEKİLER Gir iş 4 K atılım k ültür ler i 5 Çevr imiçi k atılımın ilkeler i 7 Çevr imiçi k atılımın beş temel k uralı7 Politik a döngüsünün far k lı aşamalar ında k atılım Bir k atılım uygulamasının geliştir ilmesi 7 9 Uygulamanın k apsamını belir lemek9 R isk değer lendir mesi: ör nek sorular12 M ar k alaşma, pazar lama ve içer ik13 K atılım araçlar ının seçimi 15 Çevr imiçi platfor mlar ın geliştir ilmesi 24 Araçlardan içer iğe25 Yayına başlamak 27 S onlandır ma 28 K aynak lar 30 Ek ler 31 Ek A – Platfor mun türü 31 Ek B – Web içer iği 32 Ek C – G enel yasal meseleler 35 Ek D – M oderasyon ve bloglama rehber i 39 GİRİŞ S on yıllarda, vatandaşlar ın k amusal hayata k atılımını teşvik etmek için yeni tek nolojiler yenilikçi yollar la uygulanmaktadır. K atılımcı medya, insanlar ın fik ir le r i ve bilgiyi paylaşabilmeler ine, ha rekete geçmeler ine, çık ar gruplar ı içinde ve arasında ilişk iler k urup geliştirebilmeler ine olanak sağlamaktadır. Ticar i sektörde, D ell ’in k itle k aynak lı (crowdsourcing) 1 çalışması 2 mallar ve hizmetler hak k ında tüketici fik ir ler ini toplamaktadır. Bu arada, The Guardian’ın Ver i D eposu (D ata Store) 3 sosyal istatistik ler in halk tarafından ok unabilme, yorumlanabilme ve anlaşılabilme yolunu dönüştür müştür. Her ik isi de, dijital medyayla ilişk ilendir ilmiş ver i paylaşımı, k ullanıcı tarafından oluşturulmuş içer ik ve yeniden k ullanılabilir lik k avramlar ı üzer inde yapılanmıştır. Günlük bağlamda, metin, video, resim ve işitsel içer ik “dijital yak laşımlar vatandaşın mer kezi yönetime k atılımını ar tırabilir mi?” sorusunu gündeme getirerek , sosyal ağ siteler i ve cep telefonlar ı aracılığıyla bireyler ve k uruluşlar arasında şimdi kolaylık la aktar ılmaktadır. Birçok k urumsal ek ip böyle düşü nmektedir. S on bir k aç yılda, halk ın veya paydaşlar ın k atılımı için dijital medyanın imk anlar ından faydalanmaya başlamışlardır. Bu tür 35 gir işim Hansard Cemiyeti ’nin D ijital D iyalo glar 4 projesinin parçası olarak değer lendir ilmiş ve aşağıdak i temel anlayışlar elde edilmiştir : Dijital iletişim ele alınan sorunlar la ilgisi olanlar la (ör neğin paydaşlar) k atılımı der inleştir ir, Çevr imiçi k ampanyalar, maliyet etk ili, çif t yönlü bilgi k anallar ı sağlayarak devletin geleneksel medyaya bağımlılığını azaltır, Çevr imiçi ve çevr imdışı k atılım süreçler inin bir leştir ilmesi ar tan ve sürdürülebilen faydalar sağla r, Politik a döngüsünün başında k atılımı sağlamak için, dijital iletişimi k ullanarak k urumlar, vatandaşlar ın ve paydaşlar ın sahiplenmesini sağlayabilir ler ; Etk ili k atılım stratejiler i k urumlar ın güvenilir liğini ar tır ır, Dijital k atılım devletin halen çevr imiçi olan yeni hedef k itlelere er işimini ar tır ır, Dijital k atılım stratejiler i k u rumlar ın açık , k atılımcı ve iyi hedeflenmiş iletişim k ur malar ına yardımcı olur, Dijital medyanın k ullanılması k urumlar ın iletişim çevresini daha iyi kontrol etmesine sebep olur ve tar tışmanın tonunu ayar lamada onlara yardımcı olur, Çevr imiçi iletişim k anallar ı etk inlik tasar ruflar ını ar tırarak k amusal algılar hak k ındak i k urumsal bilgiyi der inleştir ir, 1 2 3 4 Crowdsourcing: Geleneksel olarak çalışanlar veya yüklenciler tarafından yürütülen işlerin tanımlı olmayan büyük bir grup insan ya da topluluğa açık bir çağrı sonucu verilmesidir. Kaynak:Wikipedia (Ç.N.) http://en.community.dell.com/dell-groups/small-business/w/marketing/social-media-for-small-businesses-crowdsourcing.aspx http://www.guardian.co.uk/data-store http://www.digitaldialogues.org.uk/ 4 Dijital Katılım Rehberi Dijital iletişim her k atılım bağlamında maliyet- etk ilidir ; ve Çevr imiçi iletişim stratejiler i k urumlar ın kendi iletişimler ine hızla yeniden odak lanmalar ını sağlar. D ijital Katılım Rehb eri ’nin hazır lanması için Hansard Cemiyeti görevlendir ilmiştir. Rehb er, k amu k urumlar ının etk ili dijital k atılım için nasıl sağlam ve güçlü stratejiler üretebilecek ler ini ana hatlar ıyla belir tmektedir. R ehber ilk olarak çevr imiçi k atılım uygulamalar ının nasıl k urulacağını ve tasar lanacağını açık lığa k avuştur makta, daha sonra halk k atılımını genişletmek veya paydaşlar la ilişk iler i der inleştir mekte k ullanılabilecek bazı araçlar ı tanımlamak için Dijital Diyaloglar ’dak i ör nek olaylardan yarar lanmaktadır. R ehber gelecektek i uygulayıcılar ve k arar ver iciler için öner iler içer mekte ve dör t bölüme ayr ılmaktadır. İ lk bölüm, demok ratik k atılımın teşvik edilmesi için devletin stratejisi hak k ında bilgi vererek Katılım Kültürlerine ar k a plan sağlamaktadır. İ k inci bölümde, politik a döngüsü boyunca dijital iletişim için temel fırsatlar ı açık layan ve beş ana k uralı ana hatlar ıyla or taya koyan Çevrimiçi İ letişimin İ lkeleri anlatılmaktadır. R ehber daha sonra projenin k apsamının belir lenmesinden platfor mun oluşturulmasına k adar Bir Katılım Uygulamasının G eliştirilmesi ’nde yer alan süreçler i k abaca belir tmektedir. Bu, K atılım Kültür ler i bölümünde bahsedilen diğer mater yaller le bir likte ok unabilir. S on bö lüm, Çevrimiçi İçeriğin G eliştirilmesi ve Yönetilmesi hak k ındadır. Bu bölüm bir kere k atılım yürütüldüğünde ve daha sonra uygulama sona erdiğinde canlı yayına bağlan maktan daha iyi bir içer iği üretmenin nasıl olacağını açık lamaktadır. R e h b er d eğ iş m ez k u r a lla r a s ahip de ğildir -ç e vr imiç i katılım iç in he r ş e ye uyan tek bo y u tlu b ir k a lıp y o k tu r, y a p ılan iş le r, kur uluş unuz a, he de f kitle niz e , z amanlamanız a , po litik a d ö n g ü s ü n d ek i y e r in iz e ve katılım uygulamanız la ne yi e lde e tme ye ç alış ıyo r o l d u ğ u n u za b a ğ lıd ır. Rehb er, özgün gereksinimler inize göre uyar lanmalıdır ve ne yaptığınızı izlemek ve çevr imiçi k atılım çalışmalar ınızı geliştir mek için (ayr ı olarak yayınlanan) D ijital Katılım D eğerlendirme A raç S eti ile bir likte k ullanılabilir. Hansard Cemiyeti bu rehber hak k ındak i yorumlar ınızı memnunluk la k arşılamakta ve rehber i faydalı bulacağınızı ümit etmektedir. KATILIM KÜLTÜRLERİ Br itanya devleti, 2002’den be r i, k amu k urumlar ı ile halk arasındak i boşluğu giderebilmek için çareler aramaktadır. D emok rasi ’nin H izmetinde 5 başlık lı danışma raporunda vatandaşlar ın devletle olan ilişk iler inde hak lar ını savunabilecek le r i ve politik süreçler ine k atılabilecek ler i tek nolojinin geçer liği olduğu bir gelecek viz yonunu or taya koymaktadır. O zamandan bu yana, mer kezi yönetim k uruluşlar ı 5 Cabinet Office (Başbakanlık) (2002), In the service of democracy (Demokrasinin hizmetinde) (London: TSO) Dijital Katılım Rehberi 5 her yıl 600 danışma faaliyeti yürütmüştür. 6 Buna rağmen, nüfusun yalnızca %4’ü b ir tanesine yanıt ver miştir ; %14’ü yanıt ver mek istedik ler ini; ama bunu yapmak için kendiler ini yeter ince bilgili hissetmedik ler ini belir tmişlerdir. 7 D evlet, k urumlar arası or tak lık lar ın gelişmesini teşvik etmek için, 2005’te Bir likte Yapabilir iz 8 eylem planını geliştir miştir. O zamandan ber i, politik a yapımına halk ın k atılımının ar tır ılması için dijital medyanın k ullanılması ve gayr i resmi süreçler in geliştir ilmesi üzer ine vurgu yapılmaktadır. D evlet, her bir i çevr imiçi k atılım k analla r ı sağlayan bir dizi web sitesi k urdu. Bugün ar tık k atılımcı medyayı k ullanmak isteyenler için geniş bir öner iler dizisi bulunmaktadır. • Bilginin Kuv veti G örev Gücü 9 k amu k urumlar ının var olan çevr imiçi topl uluk lara ulaşmalar ını tavsiye etmektedir. • Başbak anlık (Cabinet O ffice) k amu görevliler i için Çevr imiçi K atılım İ lkeler i ’ni 10 yayımlamıştır. • Gündemde olan, topluluk lar ın yetk ilendir ilmesi ve yerelleşmeyle bir likte son dönemde yayımlanan olan Dijital Br itanya 11 Planı ile, mer kezi ve yerel yönetimler boyunca dijital iletişime doğru olan hareket devam edecek gibi görünmektedir. 12 • M er kezi Enfor masyon O fisi ’nin rehber i, Etk ili Halk K atılımı 13 , politik a döngüsü boyunca k atılım hak k ında daha çok bilgi içer mektedir. • O fis aynı zamanda S osyal M edya Aracılığıyla K atılım için de bir rehber 14 çık a r mıştır. • İş Yaşamı, Yenilik ve B ecer iler Kurumu (BIS) son günlerde K amu Kurumlar ı için Twitter Stratejisi Ş ablonu’nu 15 üretmiştir. Aşağıdak i bölümler, D ijital D iyalo glar’dan öğrenilen dersler in yanı sıra, yuk ar ıda sıralanmış k aynak larda yer alan bilgiler i de bir araya getir mektedir. 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Bkz: www.berr.gov.uk/bre/index.html. Hansard Society & Electoral Commission (Hansard Cemiyetii ve Seçim Komisyonu) (2008), Audit of Political Engagement 4 (London: Hansard Society & Electoral Commission) (Politik Katılımın Denetimi 4 (Londra: Hansard Cemiyeti ve Seçim Komisyonu) http://www.communities.gov.uk/documents/communities/pdf/151402.pdf http://powerofinformation.wordpress.com/ http://www.civilservice.gov.uk/about/resources/participation-online.aspx http://www.culture.gov.uk/images/publications/digitalbritain-finalreport-jun09.pdf Denetim Komisyonu’nun bir çalışması İngiltere çapında iletişim uygulamaları bakımından olması gerekmeksizin yerel yönetimlerin %95’inin bir şekilde yaratıcı olmakta olduğunu ileri sürer. Audit Commission Seeing the Light, Innovation in Local Public Services, London: Audit Commission (Denetim Komisyonu, Işığı Görmek: Yerel Kamu Hizmetlerinde Yenilik , Londra: Denetim Komisyonu) (2007). http://www.coi.gov.uk/documents/guidance/effective-public-engagement.pdf http://www.coi.gov.uk/documents/Engaging_through_social_media.pdf http://www.scribd.com/doc/17313280/Template-Twitter-Strategy-for-Government-Departments 6 Dijital Katılım Rehberi ÇEVRİMİÇİ KATILIMIN İLKELERİ Dijital k atılım devlet politik alar ının halk a ilginç ve ulaşılabilir yollar la açık lanması için iletişim ek ipler ine yardımcı olabilir. Bir dizi paydaşın görüşler ini rapor lar ına ve br ifingler ine entegre etmeye çalışan politik a ek ipler inin çalışmalar ını destek leyebilir. Tar tışılan konulara ilgisi olan veya bunlardan etk ilenen grup ve topluluk lar ın, devletin danışma faaliyetler ine başvur malar ı konusunda işbir liği yapmalar ı için destek leyerek , bir platfor mu paylaşmalar ına ve or tak çözüm öner iler i tanımlamalar ına izin ver mektedir. Çevrimiçi katılımın beş temel kuralı Ta bl o 1 : Çe vr i m i çi K at ılım ı n Nasıl S ağlanac ağı Güvenilir Olun Yalnızca ekipteki herkes katılımda bulunmayı taahhüt ettiğinde katılımı gerçekleştirin ve bunu politika döngüsü boyunca yapmaya gayret edin. (bkz. Şekil 1) İstekli birey ve takımları katılım sağlamaları için cesaretlendirin ve onların çalışmalarını bir bütün olarak kuruma tanıtın. Tutarlı Olun Bir dizi insanın tartışmaya katılmasını teşvik edin; geri besleme ve bilgi sağlayarak tüm sorulara ve önerilere cevap verilmesini temin edin. İyi bir içerik geliştirilmesine odaklanın; çevrenin kendisinin mesaj haline gelmesine izin vermeyin. Duyarlı Olun Katılımcıların bakış açılarının devletin müzakerelerine ne derecede katkı sağladığını ana hatlarıyla belirleyerek, gerçekleşen tartışmalarda rol oynayın. Tartışmayı önemli konular üzerinde odaklanmaya yönlendirerek anlaşmazlıkları azaltın ve bilgiye giden yolda kılavuzluk edin. Mümkün olan durumlarda hedef kitlenin içeriğinizi yaratıcı olarak kullanmasına izin verin. Bütünleştirici olun Yaklaşımınızın ve dilinizin hedef toplulukların gereksinimlerini karşıladığından emin olarak, çevrimiçi ve çevrimdışı katılımı birleştirin. En iyi sonucu alabilmek için büyük ölçekli veya küçük ölçekli projelerden hangisine ihtiyaç duyacağınıza karar verin ve personelin zamanının uygun şekilde tahsis edildiğinden emin olun. Şeffaf olun Uygun olduğunda devletin konumunu insanlara açıklayın ve kararların nasıl alındığı hususunda paydaşları en son gelişmelerden haberdar edin. Nelerin başarılabileceği, nelerin tartışılabileceği ve nelerin konu dışı olduğu konusunda dürüst olun. Dijital iletişimin çoğunluk la eş zamanlı olmayan doğası, insanlar ın bir tar tışmaya her hangi bir zamanda her hangi bir yerden k atılabileceği anlamına gelmektedi r : toplantılara belir li mek anlarda k atılmak zorunda değildir. Bununla bir likte, D ijital D iyalo glardan edindiğimiz bulgular dijital k atılımın tek başına bir faaliyet olmadığında en iyi şek ilde çalıştığını göster mektedir. Çevr imdışı olaylar ı çevr imiçi bir yapıyla bir leştir mek halk k atılımını ve paydaş bağlılığını güçlendir mektedir. Politika döngüsünün farklı aşamalarındaki katılım Politik a döngüsünün başında k atılım için güçlü bir k anıt vardır. (ör n, gündem belir leme safhasında, bkz. altta Ş ek il 1): halk la iletişime geçmek ve hedef topluluk lar la daha güçlü ilişk iler k ur mak için k aynak tahsis ettik ler inde k amu k urumlar ının er işimi ar tmaktadır. Dijital Katılım Rehberi 7 gündem belir leme analiz izleme uygulama politik a oluştur ma Ş e k i l 1 : Po l i ti k a D ö ngüsünün 5 Tem el Aşam ası 16 Aşağıd a yer alan Tablo 2, bir politik a döngüsü boyunca k atılabileceğiniz far k lı aşamalara dair daha ayr ıntılı açık lamalar sunmaktadır. Çevr imiçi tek nolojiler rağbet edilen fik ir ler i ör nek lemek , politik anın etk isini izlemek ya da yeni veya niş k itleler le bağlantı k ur mak için daha iyi fırsatlar sağlamaktadır. Tablo 2: Politik a D öngüsünün Açık laması 1.Aşama: Gündem Belirleme Çevrimiçi katılım önceliklerin tanımlanması ve devletin politikaları/ uygulamalarıyla ilişkili olarak farklı toplulukların kaygılarının saptanmasında yardımcı olabilir. 2.Aşama: Analiz Katılımcı müzakere teknikleri mevzuat önerilerindeki sorunları vurgulamakta ve ayrıca politika oluşturma faaliyetine bilgi sağlamakta yardımcı olabilir. 3.Aşama: Politika Oluşturma Çevrimiçi teknikler politika önerilerine cevapları derleyip düzenlemek ve yorum için topluluğa özgü versiyonları yaymak için kullanılabilir. Bu, geleneksel danışma aşamasıdır. 4.Aşama: Uygulama Dijital müzakere, yeni politikayı daha iyi hale getirmek ve bu politikanın uygulanması için planları tartışmak amacıyla kullanılabilir. 5.Aşama: İzleme Çevrimiçi platformlar politikadan etkilenen topluluklarla temas halinde olma ve bağlantılı uygulamalar hakkında geri besleme alma konularında kurumlara yardımcı olabilir. Aşağıd ak i bölümler etk ili k atılımın tasar lanması ve uygun iletişim k anallar ının seçilmesinde yer alan süreçlere vurgu yapmaktadır. Rehb er ’de yer alan k ısa ör nek olaylar çevr imiçi araçlar ın k atılımda size nasıl yardımcı olabileceğine ilişk in bilgi ver mek amacıyla tasar lanmıştır. M ümk ün olan durumlarda, bunlar ı incelemeniz için web bağlantılar ı da sağlanmıştır. 16 Viewfinder: A policy Maker’s guide to Public Involvment, Cabinet Office (Vizör: Bir Politikacının Halk Katılımı Rehberi, Başbakanlık) (2002), s. 12. 8 Dijital Katılım Rehberi BİR KATILIM UYGULAMASININ GELİŞTİRİLMESİ Ne zaman, nasıl k atılım sağlanacağı ve k atılım sağlanıp sağlanmayacağına k arar ver ilmesi her zaman basit değildir ve k amu k urumlar ı için sorun çık arabilir. Dijital Diyaloglar ’ın parçasını oluşturan 35 ör nek olay değer lendir memiz çevr imiçi k atılım için her kese uyan tek bir çözüm yolunun olmadığının altını çizmektedir. Bunun yer ine, politik a döngüsünün başında k atılmanıza veya sona doğru resmi bir danışma faaliyeti geliştir menize göre seçebileceğiniz bir dizi seçenek mevcuttur. H a lk ın k a tılımı için s eç e c e ğiniz yönte mle r katılımın bağlamını yans ıtmalıdır. B u , k u ru mla rın is te k le r iy le he de f kitle nin ihtiyaç lar ının de nge le nme s i anlamın a g e lm ek te d ir. K atılımın yenilikçi biçimler ini geliştir me fırsatlar ı k amunun tümüne yönelik yak laşımlar ile çevr imiçi ve çevr imdışı topluluk lar la or tak lık lar olağanlaştıkça daha görünür hale gelmektedir. Bu, aşağıdak iler olduğu sürece doğrudur : K atılımcılık sonradan ak la gelen veya kenarda bırak ılmış bir düşünce olarak or taya çık madığında, K atılım aracının seçimi, tek nolojiye değil, ihtiyaca göre olduğunda, K atılımcılığa yak laşımınız k ullanıcı dostu olduğunda; Dinlemek için hazır olduğunuzda, Kurum düşünmeye, öğrenmeye, yanıt ver meye ve değişime hazır olduğunda. D iğ er b ir ifa d ey le: ris k te n k a ç ınma kültür ü e tkili katılımı e nge lle me kte dir. Çevr imiçi k atılımın politik a döngüsü boyunca gerçek leşebileceğini düşünürsek , yürütülen uygulamalar resmi veya gayr i resmi yöntemler i k ullanmayı seçebili r, halk ın genelini ya da uzmanlaşmış hedef k itleler i hedefleyebilir. Bir sonrak i bölüm bir k atılım uygulaması planlar ken göz önünde bulundur maya ihtiyaç duyacağınız soru çeşitler ine dik k ati çek mektedir. Uygulamanın Kapsamını Belirlemek Üç temel k arar k urumsal planlar ı etk ilemektedir. Bunlar ; personel ve mali k aynak lar ın nasıl tahsis edileceği; k imler in (halk ve paydaş topluluk lar): neden, nasıl ve ne zaman k atılacağı; uygulamadan nasıl dersler çık ar ılacağı ile ilgilidir. Aşağıdak i sorular ı yanıtlamayı düşünerek , bu üç alanda bilinçli k arar lar alabileceksiniz ve k atılım uygulamanız için bir plan temeline sahip olacaksınız. Dijital Katılım Rehberi 9 İç ilişkiler: örnek sorular K atılım uygulamalar ı k urumsal süreçler in gücüne bağlı olarak başar ılı ya da başar ısız olabilir. Dijital k atılım uygulamalar ının sağlanması k urumlar arası girdi gerektirdiğinden planlamaya iletişim uzmanlar ının, web tak ımlar ının ve politik a görevliler inin dahil edilmesi ak la uygun gelmektedir. Bu aşamada roller in ve sorumluluk lar ın tanımlanması önemlidir. Aşağıdak i sorular bunu yapmanız için size yardımcı olacaktır : 1. Aşağıdak ilerden k im sorumludur? K atılımın tanıtıılması/uygulamanın pazar lanması; Bir dijital platfor mun geliştir ilmesi/hizmete sok ulması ve çalıştır ılması; İçer iğin geliştir ilmesi/hizmete sok ulması; İşleyişin izlenmesi; Tar tışmanın kolaylaştır ılması ve yorumlar ın modere edilmesi; K atılımcılar ı son gelişmelerden haberdar edilmesi ve politik a hak k ında ger i b esleme sağlanması; 2. Hâlihazırda uygun platfor mlar bulunmakta mıdır? Diğer k uruluşlar la or tak lık k ur maya değer mi? 3. Paydaşlardan gelecek sorulara ve zor luk lar k arşısında k amu k urumlar ı adına acil yanıtlar verebilmeyi nasıl sağlayacaksınız? 4. Uygulama, sürdürülebilir bir çevr imiçi k atılım biçimine yol açacak mıdır? Var olan paydaş diyaloğu üzer ine inşa edilecek midir? Eğer öyleyse, bunun k urumda yönetimi nasıl sağlanacaktır? 5. K atılımcılık bak anlık mak amının da sürece dâhil olmasını teşvik edecek mi? Eğer öyleyse, onlar ın ik na olup uygulamayı sahiplenmesini sağladınız mı? 6. Bir web sitesinde or taya çık an meseleler in diğer k urum veya k uruluşlar ı veya üst düzey çalışanlar ı da ilgilendir mesi durumunda, paydaşlara bilgi alışver işinden k im sorumlu olacaktır? 7. Dijital k atılım uygulamasına birden fazla k uruluşun k atılması durumunda far k lı k urum ve tak ımlar arasında sorumluluk lar nasıl dağıtılacaktır? 8. Halk k atılımı politik a yapım süreciyle nasıl uyumlaştır ılacaktır? 9. K atılım uygulamasının bulgular ının yayınlanması ve rapor lar ın üretilmesinden k im sorumludur? 10 Dijital Katılım Rehberi Dış ilişkiler: örnek sorular K atılım planlar ının daha geniş sosyal, politik a ve medya bağlamlar ı açısından bir çerçeveye otur tulmasıyla, uygulama halk ve paydaşlar için daha anlamlı olacaktır. Aşağıdak i anahtar sorulara vereceğiniz yanıtlar k atılım uygulamasını daha der inlem esine planlamanıza yardımcı olacaktır : 1. Hedefler iniz nedir ve niçin çevr imiçi k atılım yürütüyorsunuz? 2. Uygulamayı ne k adar zamanda planlamanız gerek mektedir? 3. Başk a hangi k anallar mevcuttur ve onlara bağlanabiliyor musunuz? 4. K atılımı uzun dönem için mi, k ısa dönem için mi, yoksa her ik i dönem için de mi planlıyorsunuz? 5. K amusal alanda ne k adar bilgi mevcuttur ve bu bilgi halk için ne derece er işilebilirdir? Bu bilgiyi k im üretmekte ve k im ok umaktadır? (devletin dışındak i bilgiler i içer meyi de ak lınıza getir in.) 6. Hedef gruplar ı/k itleler i k atılımda yer almalar ı için nasıl cesaretlendirebilirs iniz? 7. K atılımcılar ın hangi roller i oynamasını bek liyorsunuz? Bilginin pasif tüketiciler i mi yoksa içer iğin aktif üreticiler i mi olmalılar? 8. Bu uygulamanın sonucu olarak her hangi bir şey değişecek midir? (politik a? uygulama?) ve bu k atılımcılara nasıl iletilecektir? 9. K atılımcılara k atılımda yer almanın yarar lar ını nasıl ileteceksiniz? (ör neğin, yorumlar ının k amuoyuna ilişk in nasıl görüş sağlayacağını açık layarak) 10. B ek lediğiniz ya da çek indiğiniz ar ızi sonuçlar nelerdir? B u s o ru la rı y a n ıtla y a ra k , e k ip ve kaynaklar a iliş kin ç ıkar ımlar, paz ar lama ge re ks ini m l eri v e k a tılım tü r le r i h a k k ın d a daha ne t bir fikir s ahibi olabilir s iniz . Değerlendirme Bir uygulamadan ders çık ar manın en iyi yolu bir değer lendir me yapmaktır. Bu, b ir dış yapı tarafından üstlenilebileceği gibi, içer ide de yapılabilir. Ayr ı olarak yayınlanan D eğerlendirme A raç S eti planlamadan uygulamaya k adar k atılımın değişik aşamalar ında nasıl bir değer lendir me çerçevesinin geliştir ilebileceğine ilişk in tavsiyeler sunmaktadır. Aşağıdak i ör nek sorular bahse konu Araç S eti ’nden alınmıştır. 1. K atılım uygulamasında hedefler iniz nelerdir? Dijital Katılım Rehberi 11 2. Amaçlar ınıza ulaşmak için hangi faaliyetler i üstleneceksiniz? 3. K atılım faaliyetler ine hangi faktör ler yardımcı ya da engel olabilir? 4. Per for mansınızı nasıl değer lendireceksiniz (değer lendir me ölçütler i ve yöntemler i)? 5. D eğer lendir meden ne öğrenmek istiyorsunuz? Uygulama belir li bir nüfusu hedeflemek veya yüksek düzeyde k atılım sağlamak için ya pılabilir. Neyi başar mayı umduğunuzu bilmek uygulamanın planlanmasında insanlar ın yer alıp almayacağına veya nasıl yer alacağınıza k arar ver ir ken size yardımcı olacaktır (politik a lider ler inden paydaşlara k adar). Aynı zamanda, bütünüyle olumlu olsun veya olmasın uygulamadan çık ar ım yapmanızı sağlayarak en uygun k atılım ve değer lendir me yöntemler i geliştir menize de yardımcı olacaktır. Risk değerlendirme: örnek sorular S on zamanlara k adar, dijital iletişim stratejiler i bek lenmeyen sonuçlar ın olması (ger i tepme) durumunda tedbir li ya k laşımlar ı benimseyen k amu k urumlar ı nedeniyle yüksek r isk li olarak görülmekteydi. YAYGIN RİSK ALGIL ARI • G ayr i resmi k atılım geleneksel yöntemlerden daha pahalı ve zaman alıcıdır. • Halk la diyaloğun etk isinin veya bu yöntemler in k atma değer inin değer lendir ilmesinin yolu yoktur. • Halk la konuşmak devletin olumsuz algılanmasına yol açarak zarar ver ici olabilir. • S adece belir li görevliler iletişim yeteneğine sahiptir ve halk la konuşmaya yetk ilidir. • Ne halktan bu tür bir k atılım için istek gelmektedir, ne de paydaşlar diyaloğa dahil olmak ister ler. Dijital k atılımın taraf tar lar ı aynı zamanda tek nik engeller le de k arşı k arşıya k alır lar ; birçok k urum, görevliler in halk k atılımını sağlama araçlar ının ta kendisi olan inter net veya sosyal ağ siteler ine er işimini engelleyen güvenlik ağlar ına sahiptir. Kurumsal sitelere her yıl yapılan yak laşık 208 milyon poundluk devlet harcamasına rağmen birçoğu potansiyelinin tamamını k ullanamamaktadır. 17 Bunu sağl amak için, pragmatik bir r isk alma yak laşımı k abul edilmelidir. Aşağıdak i sorular, bunu nasıl yapacağınızı düşünmeniz için size yardımcı olabilir : 1. Planlar k atılımın nitelik ve niceliğini doğru olarak sağlayamadığınızda ters yönde etk ilenecek midir? 2. Potansiyel k atılımcılar tanımlandı mı ve onlara ulaşıldı mı? K atılımcılar, en azından teor ide, k atılıma istek li midir? 17 Bkz. www.nao.org.uk/publications/0607/government_on_the_internet.aspx üzerinden ulaşılabilen “government on the internet: progress in delivering information and services online” (“internette devlet: çevrimiçi bilgi ve hizmetler sunumunda ilerleme”) Ulusal Denetim Ofisi raporunun yönetici özetinin 12. noktası. 12 Dijital Katılım Rehberi 3. Paydaşlar/vatandaşlar k atılımın sonuçlar ı hak k ında gerçekçi bek lentilere sahip midir? (bek lentiler net bir şek ilde or taya konulmuş mudur?) 4. Kurumunuz k atılımın sonuçlar ı hak k ında gerçekçi bek lentilere sahip midir? (iç iletişimi etk ili olarak sağladınız mı?) 5. M uhalif k atılımcılar la veya eleştirel medya yayınlar ıyla nasıl uğraşacaksınız? 6. Uygulamayı etk ili bir şek ilde yürütebilmek için k urum içinde yeter li (ve doğru) k aynağa sahip misiniz? 7. Ek ibiniz zamanında ve ulaşılabilir içer ik üretebilmek için yetk ilendir ilmiş midir? Bir bir iyle çatışan paydaş talepler ine cevap verebilir mi ya da bu talepler arasında aracılık yapabilir mi? 8. K atılımda yer alan vatandaşlar ve paydaşlar tam k atılım sağlayacak zaman ve becer iye sahip midir? 9. Uygulamanın tüm ilgililer için anlamlı olmasını sağlayacak uygun ger i besleme döngüler i ve iletişim k anallar ı var mıdır? 10. Uygulamaya k atılan üyeler ver i koruma, ifşa etme ve gizlilik yük ümlülük ler inin far k ında mıdır? Markalaşma, pazarlama ve içerik İç e r ik ü retimin i s ü rek li k ı lmanın, e tkili ge r i bildir im döngüle r i oluş tur manı n v e h a lk la g er ç e k b ir etk ile ş im ge liş tir me nin tümü katılımın öne mli yönle r idi r. M a rk a la ş ma n ın v e p a z a rla m anın öne mli ilk adımlar olmas ının ne de ni olan be kle n t i y ö n e timi d e ö n e mlid ir. Güçlü pazar lama stratejiler i ve paydaş ilişk isi k atılımın k alite ve niceliğini ar tıracaktı r. Tanıtıcı faaliyet, sizin proje için koyduğunuz hedefler i yansıtmaya, bütçenize uymaya ve konulmuş k urumsal ve k amusal süreçler i tak ip etmeye ihtiyaç duymaktadır. Bu bağlamda, doğrudan pazar lama ve medya ilişk iler i tek nik ler i dengesi iyi çalışmaktadır. Pazar lama stratejiler i geliştir ir ken aşağıdak iler i göz önünde bulundur mak önemlidi r : paydaş tabanınızı genişletmeyi ve der inleştir meyi ar zu edip etmediğinizi, uzman paydaşlar la halk ı bir araya getir mek isteyip istemediğinizi, k atılımcılar ınızın zor ulaşılır grupta olup olmadığını. Dijital Katılım Rehberi 13 ÖRNEK OLAY 1 – BEYAZ YAKALI DÜNYA: YETİŞKİN ÖĞRENCİLER İÇİN TAVSİYE VE REHBERLİK (YENİLİK, ÜNİVERSİTELER VE BECERİLER KURUMU – DIUS) Bkz. w w w.thestudentroom.co.uk/wik i/M ature_Students DIUS -şimdi BIS’e (İş, Yenilikçilik ve B ecer iler Kurumu) dahil edildi- Yetişk in Ö ğrenciler O dasını tanıtmak için çevr imiçi bir pazar lama stratejisi k ullanmıştır. Bir topluluk yöneticisi daha iler i ve daha yüksek eğitime odak lanarak uzmanlaşmış k uruluşlar ın web siteler inde bağlantılar koymuştur. Buna ek olarak , sitenin trafiğini a r tır mak için web sitesi optimizasyon tek nik ler i k ullanılmıştır. Başl angıç ta ilgi teşvik edildiğinde, çevr imiçi bir topluluk oluştur mak için kolaylaştır ma ve aktif k atılım k ullanılmıştır. Bir dizi k uruluşla (k arşılık lı) bağlantılar k adar ser best tar tışma için de boş alan sağlanarak , mevcut çık ar topluluk lar ı ile Yetişk in Ö ğrenci O dası arasında ilişk iler k urulmuştur. G eleneksel pazar lama yöntemler inin k ullanılması yanında, lansmandan önce çevr imiçi görünür lüğü yükseltmek de mümk ündür. Hatır lanması ve yazılması kolay ve anlamlı bir alan adı seçin: site kendi alan adına sahip olabilir veya sizin mevcut sitenizin bir parçasını oluşturabilir. Ama hangisi olursa olsun yalın bir dille web adresi k ullanmaya çalışın. İ nsanlar ın sizi nasıl bulacağını düşünün. Anlamlı ve basit bir web adresi seçerek , bunu pazar lama ve diğer çevr imiçi/çevr imdışı mater yale dahil edebilirsiniz. Halk ın ilgili temsilciler inin k atılım uygulamasını arama motor lar ı ya da ilgili web siteler i ve bloglardak i k arşılık lı bağlantılar aracılığıyla arayabilecek ler ini de göz önünde bulundurun. Arama motoru sıralamasında önlerde olacağınızı garanti etmek mümk ün olmasa da sitenizde k ullandığınız anahtar kelimeler i -başlık lar ve resimler i tanımlamak için k ullanılanlar dahil- dik k atlice göz önünde bulundurarak bunun olmasına önemli ölçüde yardımcı olabilirsiniz. 18 Bunun gibi web sitesi optimizasyonlar ına ek olarak ; etk ilenen topluluk lara ulaşmak suretiyle dijital gir işimler geliştir ilebilir. bak anlar konuşmalar ında bunlardan bahsedebilir. paydaşlar, süreç te yer almalar ı için davet edilebilir. (ya da planlamada tavs iyeler ine başvurulabilir) ilgili çevr imiçi (uzman ve sivil toplum) topluluk lara ve blogculara gir işimler anlatılabilir ve bunlar la bağlantı k ur malar ı istenebilir. çevr imiçi gir işimler, çevr imdışı olaylarda başlatılabilir. Paydaşlara ve halk a davet yapıldığı zaman k atılım uygulamasının niçin 18 Arama motorları için web sitenizin hassas ayarlarını öğrenmek üzere Google’un Arama Motoru Optimizasyonu (Search Engine Optimization) iyi bir başlangıç noktasıdır: googlewebmastercentral.blogspot.com/2008/11/googles-seo-starter- guide.html 14 Dijital Katılım Rehberi yürütüldüğünün ve onlar ın süreç tek i rolünün ne olacağının peşinen belir tilmesi önemlidir. B ek lentiler i yönetmek için potansiyel k atılımcılara politik a süreçler inde ve son uçlar ında hangi etk iyi bırak mayı bek ledik ler i ve k atılım sağlamak la ne tür fayda sağlayacak lar ının anlatılması mantık lı görünmektedir. Bu, planladığınız temel politik a gir işimler inin özet belgeler inin üretilmesine de mümk ün olduğunca yardımcı olmaktadır. Bu belgeler ulaşılabilir ve net olmalı -bilgiler in ve pazar lama mater yaller inin paydaşlara göster ilmesi önemlidir ; içer iğin bilgi ver ici ve k atılımcı olmasının sağlanmasında onlardan gelen ger i besleme faydalı olacaktır. Va ta n d a ş la r e ğ er s ü rek li b i r te me lde katılım s ağlayac aklar s a ulaş ılabilir, günc el bi lg iy e v e k a mu k u ru lu ş u tems ilc ile r iyle düz e nli e tkile ş ime ihtiyaç duyar lar. B u, iyi ka tılım ın ta m o la r a k k a y n a k s ağlanmas ına ihtiyaç duyduğu anlamına ge lme kte dir. Uygulama yürütülür ken, pazar lama yoluyla geliştir ilen mar k anın korunması önemlidir. Bu nedenle tanıtıcı mater yallerde ver ilen sözler i yansıtan net iletişim stratejiler i, uygulamanın sürdürülebilir liğinin sağlanmasında yardımcı olu r. Araştır malar ımız, devletin müzakereler ine k atılanlar ın süreçler in adil bir şek ilde yürütüldüğünü far k ettik ler inde, sonuçlar hak k ında daha az k aygılı olduk lar ını göster mektedir. Bu, taraflar ın k aygılar ının tar tışılabildiği ve devletin cevaplar ının açık landığı destek leyici bir çerçevenin oluşturulmasını önemli k ılmaktadır. Katılım araçlarının seçimi İ lk bak ışta, mevcut dijital k atılım araçlar ının çeşitliliği göz kor k utucu olabilir ve genellik le her bir aracın avantajını ve dezavantajını ve bunun k atılım uygulamanızın bağlamına nasıl uyduğunu tam olarak anlamadan, diğer k urumlar ın ne yaptığına bak manın ve bunu tek rar lamanın bir çek iciliği vardır. Ta bl o 3 : K at ı lım ı n B içim ler i ve Araçlar ı Ne yapmaya çalışıyorsunuz? Politika döngüsü aşaması Ne anlama gelmektedir? Önerilen Araçlar Dinle Gündem Belirleme, Analiz, Politika Oluşturma, Uygulama, İzleme Çevrimiçi müzakerelere ev sahipliği yapma ve yönetme, Tartışmayı bloglarda, yeni sitelerde, haber sitelerinde, sosyal ağlarda ve tartışma forumlarında toplama. Bloglar, Elektronik dilekçeler, Forumlar, Sosyal Ağlar, Paylaş Gündem Belirleme, Analiz, Uygulama Multimedya formatlarında bilgi kaynakları ve politika geliştirme ve uygulamaya ilişkin güncelleştirme sağlamak. Bloglar, Forumlar, Web sohbetleri, Sosyal Ağlar, Dosya Paylaşımı, Politika Simülatörleri Konuş Gündem Belirleme, Analiz, Politika Oluşturma, Devlete ait web sitelerinde vatandaş liderliğindeki tartışmalara Bloglar, Forumlar, Sosyal Ağlar, Dijital Katılım Rehberi 15 Uygulama katkıda bulunma ya da müzakerelere ev sahipliği yapma. Web sohbetleri, Dosya Paylaşma, Wikiler İşbirliği yap Gündem Belirleme, Analiz, Politika Oluşturma, İzleme Ortaklıklar geliştirme ve çevrimiçi taslak belgeleri hazırlama. Forumlar Bloglar Wikiler Danış Gündem Belirleme Analiz Politika Oluşturma Uygulama Politika önerileri hakkında halktan ve paydaşlardan belirli ve ayrıntılı geri besleme sağlama. Bloglar, Forumlar, Wikiler, Çevrimiçi anketler Dijital k atılım araçlar ı dizisi sosyal ağlardan tar tışma forumlar ına k adar uzanır. Buna rağmen, belgeler i indir ilmeler i için hazır hale getiren ve bir for m üzer inde veya e -posta yoluyla gönder ilecek yorumlar isteyen k urumlar bulmak hala yaygındır. Aşağıdak i bölüm, k arşılaşabileceğiniz en çok tutulan ve en faydalı araçlar ı k ısaca açık lamaktadır. Yuk ar ıdak i Tablo 3 platfor m türünü k atılımın amacıyla eşleştirerek faydalı bir özet sağlamaktadır. D ijita l k a tılımın b ir ç o k a r a cı ‘We b 2.0’ olar ak adlandır ılmaktadır. B u bas itç e , bilgini n m er k e z d e n d ış a r ıy a d o ğ ru y ayınlandığı ge le ne ks e l w e b s ite le r inde n far klı olar ak, b u pl a tfo rmla rın k u lla n ıc ıla rın katkıda bulunmalar ına, düş ünc e , yor um ve fikir le r in i y a y ın la ma la r ın a v e d ijita l etkile ş imli, iki yönlü bir s üre c in par ç as ı olmalar ına iz i n v e rd iğ i a n la mın a g elme k te d ir. Bloglar Bloglar (ya da Weblog’lar) bir veya birden fazla insanın düzenli olarak yayınladığı ve diğer insanlar ın yorum yapabildiği çevr imiçi günlük ler gibidir. Bloglar işbir liğiyle oluşturulmuş olabilir veya bir tek yazar tarafından üretilebilir. G enellik le metin tabanlı olmalar ına rağmen, ses, resim ve videolar ı bir leştirebilir. Gir işler tar ih damgalıdır ve çoğu k ez ok uyucunun konu ve yazar araması yapmasına imk an sağlayan etiket ve k ategor iler le bir likte ters bir k ronolojik sıralama ile sunulmaktadır. ÖRNEK OLAY 2 – İNGİLİZ YABANCILAR VE MİLLETLER TOPLULUĞU OFİSİ (FCO) BLOGCULARI Bkz. blogs.fco.gov.uk/roller/ 2006’dan bu yana FCO David M iliband ’ın (Dışişler i Bak anı), bak anlar ın, büyükelçilik çalışanlar ının ve k amu görevliler inin eşlik ettiği, her bir inin kendi uzmanlık alanında yazdığı bir grup bloğu oluştur muştur. Daimi ve geçici bloglar da aynı platfor mu paylaşmaktadır. Blog uygulaması ar tık FCO içer isine yer leşmiştir ; çalışanlar k urumla ilgili blog yazılabilecek bir konu varsa bunu yapmaya davet edilmektedir. 16 Dijital Katılım Rehberi Bloglar sürek li olarak ok uyucular ın ilgisini çeker -birçoğu bloglara yorumlar ını bırak ır ve blogculardan cevap alır ve bu, ik i yönlü sorunsuz bir etk ileşimle sonuçlanır. Bloglar danışma için değil de sosyal yardım ve k atılımcılık için başlatıldığında, bir bak anın bloğuna yapılan bir yorum, halk a danışma for malitesi olmaksızın, gayr i resmi k atılımın devletten k arşılık ver ilmesini teşvik edeb ileceğini göstererek , gerçekten bir politik a değişik liğine yol açmıştır. Bloglar bilgiyi ok uyuculara aktar manın faydalı bir yoludur, bununla bir likte k ullanıcının ger i beslemesi için de fırsatlar sağlamaktadır ve politik a, politik süreçler ve fik ir ler hak k ında yeni anlayışlar üretebilir. Etk ili olarak yapıldığında, halk ile politik k urumlar, yorumcular ve k arar a lıcılar arasında doğrudan bir arayüz sağlayabilir. Bu yüzden, k atılımcılık bağlamında bloglar yaygınlaşmaktadır. + B lo g la r n iş k itlele r in k a tılımı ve ağlar oluş tur mak iç in e tkilidir le r (bu, yaz ar ın di ğ e r s itele r /ç e v rimd ış ı k u r uluş lar la kar ş ılıklı bağlantılar kur mas ını ge re ktir me s ine r a ğ me n ), + B lo g la r, p o litik a ta rtış ma la r ında or taya ç ıkan be lir li konular hakkında tar tış malara o l a n a k s a ğ la y a n d a n ış ma fa a liye tle r ini s abitle ye bilir le r, + B lo g la r, k u lla n ıc ı d o s tu b ir dil (konuş ma dili) kullanıldığında iyi ç alış maktadır. - B lo g la r ç a b u k b o zu la b ilirle r ve ye ni iç e r ik düz e nli ve s ık bir ş e kilde üre tildiğinde e tk ilid ir le r k i b u k a y n a k y o ğun olabilir. Esas olarak bloglar neredeyse k atılımcılığın her amacına uyar. En iyi niş k itleyle ilişk iler k urulduğuna çalışır ve k ısa ömü r lü halk k atılımı bağlamlar ında daha az etk ilidir. Bir k ullanıcı tabanının inşası zaman almaktadır, bu yüzden bir blog uzun dönemli b ir proje olarak görülmelidir. Bir blog ivme oluşturur ken politik a döngüsü boyunca ona ek lenen (web sohbetler i gibi) yan ürünler le far k lı amaçlar için k ullanılabilir. Bloglar ağda d iğer k aynak lara bağlanmak , diğer ilgili web siteler i hak k ında yorum yapmak için de k ullanılabilir : önemli olan, içer iği güncel ve gündemde tutma ihtiyacıdır. Tartışma forumları Forumlar (bazen bültenler veya mesaj panolar ı olarak da bilinir ler) geniş k ullanıcı gruplar ı arasında konu temelli tar tışmalar için iyi platfor mlardır. Yorumlar ya doğrusal ya da k ümelenmiş (zincir lenmiş) for matta sunulmaktadır. Bununla bir likte, bir blog ileti gönder mek için k ayıt gerektir mezken, bir forum genellik le gerektir mektedir. Forumlar bu yüzden topluluk yönetim araçlar ını dahil etmektedir. Kullanıcılar diğer k ullanıcılar ın yorumlar ını uygun bir bağlama yer leştir meler ine yardım etmek için forumlara k atılabilir ve bir profilde k işisel bilgiler ini paylaşabilir. + Fo ru mla r, h a lk ın k a tılımını s ağlamada, gör üş le r i ör ne kle me de ve iliş kile r in y ö n e timin d e etk ilid ir. + Fo ru mla r, p o litik a ta rtış ma la r ında or taya ç ıkan be lir li konular hakkında tar tış malara o l a n a k ta n ıy a n d a n ış ma fa a liye tle r ini s abitle ye bilir. + Fo ru mla r, k u lla n ıc ı d o s tu b ir dil (konuş ma dili) kullanıldığında iyi ç alış ır - Fo ru mla r y en i içe r ik d ü ze n li ve s ık bir ş e kilde üre tildiğinde e tkilidir le r ki bu kayna k y o ğ u n o la b ilir. Dijital Katılım Rehberi 17 M üzakereler sık lık la geniş noktalar ı tar tışarak başlamaktadır : amaç k ullanıcılar için net bir öncelik ler seti üretmek , ger i bildir im sağlamak ve bilgiye k ılavuzluk etmekti r. Başar ılı bir forumun şar tı çevr imdışı bir toplantıdak i başk ana çok benzer bir şek ilde tar tışmayı konuyla alak alı tutarak , ivme sağlayarak , içer iği özetleyerek ve tar tışmaya giren ya da tar tışmanın dışında k alan k atılımcılar için alanın k apsayıcı k almasını temin ederek tar tışmayı kolaylaştıran moderatör ler in taahhüdü ve görünür lüğüdür. Forumlar izleyicilere açık ya da k apalı olabilir. Her hangi bir yerde bir gün veya bir k aç ay arasında sürebilen tar tışmalara ev sahipliği yapabilir. Bir forum genel k atılıma açılabilir ya da forumlar belir li paydaşlar arasındak i tar tışma için alan sağlayabili r. G erçekte, siyaset ve politik a yapımı dışında en başar ılı forumlar genellik le özel çık ar topluluk lar ı için sağlananlardır. ÖRNEK OLAY 3 – AİLE MAHKEMELERİ FORUMLARI Anayasal İşler Kurumu (DC A) ihtilaflı aile mahkemeler i uygulamalar ını tar tışmak için k ısa dönemli bir çevr imiçi forum oluştur muştur. İ yi organize olmuş çevr imiçi topluluk lar forumu ele geçir miş ve moderatör müdahalesinin eksik liği potansiyel olarak yoğun ve ver imli olabilecek tar tışmanın çök mesi (170 k ayıtlı k ullanıcı vardı) anlamına gelmiştir. Kurum aile mahkemeler ine k atılan çocuk lar ı dinlemek için bir alt forum k urduğunda gir işimde bulunmuştur. Er işilebilir bilginin k ullanımı ve güvenli oturum açma genç forum k ullanıcılar ının endişeler ini tar tışabildik ler i güvenli bir alana sahip olduk la r ı anlamına gelmiştir. Ağ sohbetleri S ohbetler, anlık mesajlaşma veya ağ sohbetler i etk ileşimin gerçek zamanda yer almasıyla, bloglardan ve forumlardan ayr ılmaktadır. S ohbetler, ar tık birçok insanın aşina olduğu araçlar ı k ullanmaktadır. Bir politik a bağlamında, halk ve bak anla r, temsilciler veya üst düzey k amu görevliler i arasında “soru- cevap” şek linde b ir etk ileşimi destek lemektedir. Halk a açık toplantılar gibi, sohbetler de bir saat süren olaylar la sınır landır ıldığında genellik le en iyi sonucu ver mektedir. Bununla bir likte, çevr imiçi konferanslarda veya bir k aç saat ya da gün süren çevr imdışı olaylarda çevr imiçi k atılıma olanak sağlamak için k ullanılabilir. Ağ sohbetler i gözdedir, zira k ullanıcılara k arar ver iciler le benzersiz bir etk ileşim sağlamaktadır. S ohbetler yüz yüze toplantılara faydalı bir ilave araç tır, ses ve görüntü ak ışı tek nolojisiyle sohbetler sadece metin temelli olmak zorunda değildi r. Bazı ağ sohbetler inin odak lar ı daha genel olabilir, fak at iyi oturumlar önceden tanımlanmış konulara odak lanmaya eğilimlidir. Olaydan sonra deşifre metinlere ve çek im görüntüler ine web siteler inden er işilebilir. 18 Dijital Katılım Rehberi ÖRNEK OLAY 4 – ULAŞTIRMA BAKANLIĞI AĞ SOHBETLERİ KURUMU Zamanın Ulaştır ma Bak anı, M illet vek ili Dr. Stephen Landyman K raliyet K azalar ı Önleme Cemiyeti üyeler inden gelen yol güvenliğiyle ilgili çevr imiçi sorular ı cevaplandır mıştır. Bu uygulama k uruma çevr imiçi k atılım tek nolojisinin k ullanımında güven k azandır mada yardımcı olmuştur. Bak an bir saatlik bir süre boyunca önceden k abul edilmiş 12 konu hak k ında dok uz soruya cevap ver miştir. Bütün sorular uygunluğu sağlamak için önden moderasyona tabi tutulmuştur. Uygulama oturumlar ı ek ibin olay öncesinde tek nolojiyle tanışmasına yardımcı olmuştur. Ağ sohbeti tek nolojisine bu başar ılı gir işten sonra, Dr. Landyman yol fiyat politik alar ı hak k ındak i anlaşmazlık lar ı tar tışan halk la yüz yüze ağ sohbetine k atılmaya devam etmiştir. + + + - A ğ s o h b etle r i d ev let ile v a ta ndaş lar /paydaş lar ar as ında öz gün bir te mas ı anı s ağlar. A ğ s o h b e tle r i mü n fe r it u y g u lamalar olabilir ya da diğe r ar aç lar ın yanı s ır a, politika dö n g ü s ü n ü n fa r k lı a ş a m a la rında kullanılabilir. A ğ s o h b etle r i g a y r ıres mi k a tılım fır s atlar ı s ağlayabilir. Ö n ce s in d e m o d e r a s y o n iç e ren ağ s ohbe tle r i katılımc ılar a ç ok re s mi ge le bilir G erçek zamanlı etk ileşimin hızı ağ sohbetler inin yönetimini oldukça zor laştırabilir. Bununla bir likte, iş yük ü, ön k aydı teşvik ederek ve insanlardan sorular ını önceden sunmalar ını talep ederek azaltılabilir. S orular ın önceden sunulması sadece bir rehber olarak k ullanılmalıdır ve k ullanıcılar olay anında değişik sorular yöneltebilmelidir. Ağ sohbetler inde soru ve cevaplar ın moderasyonu mümk ündür, fak at hızlı bir ger iye dönüş sağlamak için yanıt ver ici olmalıdır. Sosyal ağlar En popüler ler i Facebook , M ySpace, B ebo ve (bazen bir mik ro -bloglama aracı olarak da başvurulan) Twitter olan çevr imiçi sosyal ağ araçlar ını k ullananlar ın sayısında bir ar tış olmuştur. ÖRNEK OLAY 5 – G20 SESLERİ Bkz. S ee: w w w.whitebandac tion.org/g20voice 50 uluslararası çevr imiçi vatandaş gazeteciye Londra Zir vesi için basın ak reditasyonu ver ilmiştir. G azeteciler paydaş topluluk lar tarafından görevlendir ilmiş; temsilcilere ve k anaat önder ler ine er işimi sağlamak için sivil toplum k uruluşlar ıyla bir likte çalışan bir k ısım k amu k urumu tarafından destek lenmiştir. Zir ve hak k ında bilgiyi bar ındır ması için ısmar lama bir web sitesi k urulmuştur. 50 vatandaş- gazeteci Zir vede sunulan video/ses/görüntü/metin mater yaller ini tutmak için sosyal ağlar ı/dosya paylaşımı (bkz. aşağıda) k anallar ını k ullanmıştır. G azeteciler aynı zamanda Twitter ve kendi bloglar ı aracılığıyla içer ik sağlamıştır. Dijital Katılım Rehberi 19 Danışma faaliyetler i ve k atılım, bu platfor mlarda “ k anallar ”, “sayfalar ” ve “gruplar ” k urarak ve daha sonra bunlar ı sosyal ağ üyeler ine tanıtarak sosyal ağlar ın gücünden faydalanabilir. Bunlar indir ilebilir bilgi ve çevr imiçi tar tışma sağlayarak kendi kendin e yetebilir ya da daha ge niş bir çevr imiçi/çevr imdışı k atılım araçlar ı dizisine bağlan abilir. Facebook , B ebo ve M ySpace gibi sosyal ağ platfor mlar ının bir avantajı belir li bir nüfusu hedeflemenize imk an ver mesidir (M ySpace ve B ebo çoğu kez k atılım sağlamalar ı güç olan genç insanlar tarafından k ullanılmaya eğilimlidir). + + + - So s y a l a ğ la r, b irb ir le r in i za t e n tanıyan kitle le r le platfor mlar üz e r inde iliş ki kur ar. So s y a l a ğ la r m a liy et e tk ilidir ve e n günc e l bilgiyi üre tme nin anlık bir yolun u sa ğ la m a k ta d ır. So s y a l a ğ la r g a y ri res mi k atılım fır s atlar ı s ağlayabilir ve kamu kur umlar ını n e r iş imin i g e n iş le te b ilir. Sı k k u lla n ılm a y a n s o s y a l a ğ kanallar ı hız la boz ulmaktadır. Twitter genellik le mik ro -bloglamanın bir şek li olarak görülse de basit bir yayınlama aracı değildir ve sık sık far k lı bloglar, sosyal ağlar ve dosya paylaşım araçlar ı arasında bir bağlantı yolu sağlamaktadır. D üzenli güncellemeler i yaparak , k amu k urumla r ı halk la ve paydaşlar la temas halinde k alabilir. 19 S osyal ağ, mik ro -bloglama ve dosya paylaşımı (aşağıda) bilginin bir virüs gibi ak ışına olanak sağlamaktadır k i bu da (eşler arası [P2P] dağıtım yoluyla) yeni k itlelere iletilmesinin daha muhtemel olması anlamına gelmektedir. Dosya paylaşımı D osya paylaşma uygulaması web’in sunduğu güçlü ağ fırsatlar ından faydalanmakta ve insanlar ın kendi ürettik ler i ya da kendi kendiler inin k aynak olduk lar ı içer iği paylaştık lar ı Flick r (fotoğraf ve resimler), YouTube (videolar), Slideshare (slaytlar) ve S cr ibd (belgeler) gibi popüler siteler i doğur maktadır. Ayr ıca, or tak yazım için de G oogle Wave gibi araçlar bulunmaktadır. ÖRNEK OLAY 6 – ULUSLARARASI KALKINMA KURUMU (DFID) MULTİMEDYA PAKETLERİ Bkz. w w w.dfid.gov.uk/M edia-R oom/News-Stor ies/2009/I ndian-summer Bir leşik K rallık denizaşır ı devlet yardımının rolü konusunda halk ın anlayışını geliştir mek için DFID bir dizi multimedya paketi üretmiş, çevr imdışı olaylar ve sosyal tak vim ile ilişk ilendirerek kendi web sitesinin açılış sayfasında sergilemiştir. Bunlar ın her bir isi daha geniş halk k atılımı için geleneksel paydaş topluluk lar ının ötesine ulaşmaktadır. M ultimedya paketler i hiçbir çevr imiçi etk ileşimi davet etmemektedir, ancak çevr im dışı olaylara, çevr imiçi oyunlara ve k alk ınmayla ilgili faaliyetlere nasıl dahil olunacağıyla ilgili bilgi k aynak lar ına bağlantılar sağlamaktadır. Web sitesi bir bütün olarak , k urumsal danışma faaliyetler ine k atılmak için fırsat sağlamakta ve bir blog yayınlamaktadır. Bununla bir likte, sitenin k atılım odağı politik a ile daha az ilgili, halk ın bilgilendir ilmesi ve sürece dahil olmasına yardımcı olunmasıyla daha fazla ilgilidir. 19 Bkz. www.scribd.com/doc/17313280/Template-Twitter-Strategy-for-Government-Departments 20 Dijital Katılım Rehberi D osya paylaşımı, site ziyaretçiler ine yorum gönder meler i için yer açmaya, görselişitsel içer ik ler i k arşıdan yük lemeye ve görüntüler i ve resimler i diğer bloglar/ forumlar/sosyal ağlar üzer inde yer leştir meye izin vererek , k atılımın yenilikçi biçimler ini geliştir mek için k ullanılabilir. K amu k urumlar ı, halk a yönetimle bağlantı k ur manın çok k anallı yöntemler ini sağlamak için -birçoğunun sahip olduğu gibi- temel ağlar (ör neğin, YouTube) üzer inde k anallar k urabilir ler. Bunlar, inter netin sosyal ağ potansiyelini maksimize ederek , diğer var olan çevr imiçi ağlar ına bağlanabilir. + D o s y a p a y la ş ım ı, m u ltim ed y a iç e r iğini ge liş tir me k iç in kolay bir yoldur. + D o s y a p a y la ş ım ı s ite le r in in b ar ındır dığı iç e r iğin, vir üs gibi yayılmas ı iç in iyi bir ş ans v a r d ır. + D o s y a p a y la ş ım ı, k a mu k u ru mlar ının kaynaklar ı paylaş malar ına olanak s ağlar. - Fa y d a lı iç e r ik ü retme p a h a lı ve z aman alıc ı olabilir. Wikiler / Yapılandırılmış Tekrarlanan Platformlar Bunlar, yazı işler ine ilişk in (editor yal) son kontrol yöneticilere k alır ken, her hangi bir inin düzenleyebileceği/düzeltme yapabileceği canlı belgeler sağlayan web siteler idir. Alter natif olarak , belgeler in reviz yonlar ının or tak laşa ve tek rar lanarak tar tışıldığı panel oturumlar ı da olabilir ler (bkz. aşağıdak i ör nek olay). Ayr ıca, beyaz k itaplar ve k anun tasar ılar ı gibi politik a belgeler inin geliştir ilmesi için de k ullanılabilir ler. ÖRNEK OLAY 7 – SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA KOMİSYONU (SDC) PANELİ Bkz. w w w. s d - co m m i s s i o n . o rg. uk / p a g e s/ s d - p a n e l. htm l SDC Pan e l i s ü rd ü r ü l e b i l i r k al k ın ma h a k k ın d a g e n iş b ir ye lp a ze d e f a r k lı f ik ir le r ü rete b i l e n i n s an l ard an o l u ş an d ö n üşümlü b ir üye liğ e sa h ip tir. Pa n e lin üye le r i, k amu s al al an a gi r m e d e n ö n ce ta s la k b ir b e lg e üze r in d e yo r um ya p m aya d ave t edi l m i ş t i r. Üyel e r i n gö r ü ş l e r i yap ı l an d ı r ı lm ış b ir şe k ild e to p la n mış tır. D a h a s o n ra S D C a n a p erspe k t i fl e r i öze t l e m i ş ve p a n e l üye le r in d e n d a h a f a z la so r u is te miş tir. Aşa ma aşa m a yo r u m l ar göz ö n ü n d e b ulun d ur ulmuş ve b öy le ce S D C p a n e l üye le r in in b i rço ğu n u n ü ze r i n d e an l aş m aya va ra b ild iği b ir b e lg e üre tm e y i b a şa r mış tır. Yapılandır ılmış tek rar lanan platfor mlar ı ve wik iler i k ullanmak suretiyle politik a ek ibi, belgeler i yenilemek için bir dizi bak ış açısını bir araya getirerek paydaşlar la, uzmanlar la ve meslektaşlar ıyla yak ın çalışabilir. K atılım yöneticiler inin silip çık ar malar ı ve dahil etmeler i anlaşılır bir şek ilde izlemeler ine ve bir gelişim har itası sağlamalar ına izin ver mektedir. + + + - Wik ile r /y a p ıla n d ırılmış te k r ar lanan platfor mlar, kamu kur umlar ının, politikaya i ş b irlik ç i p o litik a y a k la ş ım la r ını kabul e tme s ine olanak s ağlamaktadır. 20 K ilit p a y d a ş la r d a n , m es le k taş lar ın ve uz manlar dan ge le n bakış aç ılar ı bir be lg e i çe r is in d e b ü tü n leş tireb ilir. Wik ile r /y a p ıla n d ırılmış te k r ar lanan platfor mlar ş e ffaflık s unmakta ve yar ar lılığı / e tk ililiğ i a rtır ma k ta d ır. B u tü r s ü reç le r le k a tılım , katılımc ılar ve müz ake re le re e v s ahipliği yapanlar iç in z a m a n a lıc ı o la b ilir. 20 Bkz. www.collaborationproject.org/display/case/New+Zealand+Police+Act adresinde New Zealand Police Act Wiki (Yeni Zelanda Polis Yasası Vikisi) örnek olayı Dijital Katılım Rehberi 21 Çevrimiçi dilekçeler ve kamuoyu yoklamaları K amuoyu yok lamalar ı gibi dilekçe ver me de halk ın görüşler ini öğrenmek isteyen temsilciler ve görevliler arasında tercih edilen bir araç haline gelmesine k arşın, yaygın olarak vatandaşlar tarafından devlete yapılan başvurular la ilgilidir. Dilekçeler ve k amuoyu yok lamalar ıyla ilişk ili sınır lı k atılıma rağmen devlet her ik isini de halk la iletişime geçmenin bir yolu olarak k ullanmaya başlamıştır. Bunlar halk k atılımının ilk adımı olarak görülür ler ; ör neğin, 10 D owning S ok ağı web sitesi, bak anlar ı en popüler dilekçelerde öne sürülen sorunlar ı tar tışmak için web sohbetler ine k atılmaya teşvik etmiştir. ÖRNEK OLAY 8 – ONLİNE DİLEKÇELER YERELE GİDER Bkz. epetitions.br istol.gov.uk Bir leşik K rallık çevresindek i far k lı yerel meclisler şimdilerde çevr imiçi dilekçelere ev sahipliği yapmaktadır ve daha birçoğu bunu muhtemelen topluluk lar ı yetk ilendir meye yönelik yasal görevler ini yer ine getir mek için yapmaktadır. Halihazırda çevr imiçi dilekçe sistemini başar ıyla k abul etmiş olanlar bunlar ı tanıtmak için uygun pazar lama stratejiler i geliştir miştir. Bunlar aynı zamanda çevr imiçi dilekçeler i oluştur mada uzman çevr imiçi k urumlar ve platfor m geliştir iciler le yak ın ilişk i içinde çalışmıştır. Daha önemlisi, çevr imiçi dilekçeler in politik a süreçler iyle bağlantılı olduğunu temin etmişlerdir. S onuçlar kendi ilgilendik ler i konularda daha fazla k atılım için fırsat sağlanan k atılımcılara iletilmiştir. Dilekçe sisteminin başar ılı bir şek ilde uygulanması zaman içinde daha fazla saydamlığa yol açmıştır. Dilekçeler ve k amuoyu yok lamalar ı halk a yüksek etk ili ve düşük taahhütlü bir şek ilde fik ir ler ini ifade etmeler i için bir şans sunarak popüler olmaktadır. Bununla bir likte, dilekçeler beraber inde sorumluluk lar da getir mektedir : eğer öner iler i engellenirse, halk sonuçlar ı her zaman beğenmez ve k urumlar/yerel otor iteler halk ın bu tür doğrudan müdahaleler ine her zaman açık olmazlar. + + D ile k ç e le r /k a m u o y u y o k la m a lar ı, halk katılımının anlık bir yoludur. D ile k ç e le r /k a m u o y u y o k la m a lar ı, kar ar alma s üre c ine katılımın düş ük taahhütlü bi r şe k li o la ra k p o p ü ler d ir. + - D ile k ç e le r /k a m u o y u y o k la malar ı e n iyi biç imde diğe r bilgi kaynaklar ıyla, müz ake re ci o r ta mla rla b ir lik te k u lla n ılır ve halk katılımında ilk adım olabilir. - D ile k ç e le r /k a m u o y u y o k la m a lar ı halk ar as ında ge r ç e kç i olmayan be kle ntile r e yol a ç a b ilir. Dilekçe imzalayanlar ın birçoğunun k amu k urumlar ı ve yerel otor iteler le ilişk i k ur ma hususunda çok az tecrübesi vardır ve umduk lar ı sonuçlara ulaşamazlarsa hayal k ır ık lığına uğrayabilir ler. Bununla bir likte, sürecin adil olacağını göz önünde bulundurur larsa reddedilmeyi k abul etmeler i muhtemeldir. 22 Dijital Katılım Rehberi Bütçe/politika simülatörleri ve çevrimiçi oyunlar Bu programlar halk a mali seçenek ler ve politik a seçenek ler inin bir bir iyle k arşılaştır ılması için fırsat sağlamaktadır. Kullanıcılara öncelik lendir meler i için istenen bir talep ölçeği sunulmaktadır. Önceden belir lenmiş değişkenlere bağlı olarak , bir seçeneğin öncelik lendir ilmesi diğer ini alçaltabilir ve onun maliyetini ar tırab ilir. Kullanıcı gerçek zamanda bir k arar almanın diğer bütçeler ve hizmetler üzer indek i etk iler ini görür ve sunmadan önce seçimler ini uyumlu hale getirebilir. Bu tür simülatör ler genellik le bütçe koyucular ve politik a yapıcılar ın dengelemesini gerektiren bir bir ler iyle rek abet eden talepler ve ihtiyaçlara ilişk in olarak vatandaşlar ın anlayışlar ının ar tır ılmasında faydalıdır. Bu simülatör ler aynı zamanda devletin vatand aşlar ın bütçe ve politik alar ı nasıl öncelik lendirdik ler ini ve bu seçimler in kendin ink inden nerede far k lılaştığını ya da yansıttığını gör mesini sağlamaktadır. ÖRNEK OLAY 9 – ÇEVRE, GIDA VE KIRSAL İŞLER KURUMU (DEFRA) – CO2 YASASI Bkz. ac tonco2.direc t.gov.uk/ Çoğu k amu k urumu ar tık bir dizi oyun ve simülasyon uygulamalar ını işler iyle bir araya getir mektedir. DEFR A’nın CO2 Yasası web sitesi bir dizi ayar lamalar la insanlar ın k ar bon ayak izler ini 21 ölçmeler ine yardımcı olmak için araçlara sahiptir. Siteyi ziyaret eden bir birey değişik bağlamlar ı keşfedebilir - ev, alışver iş, seyahat- bu da onlar ın davranışlar ını değiştir meler ini sağlayabilecek far k lı bilgiler i toplayarak sitede gezinmeler i anlamına gelir. Bu arada DEFR A insanlar ın hedefler ini nasıl öncelik lendirdik ler ini izleyebilir k i bu da k urumun vatandaşlar ın ilgiler ini belir lemesine yardımcı olabilir. Bu araçlar ın yalnızca simülasyon olmasına gerek yoktur ; bunlar devlet ve halk ın uygun bütçe ve politik alar ın or tak ta sar ımına k atılmalar ını sağlayan gerçek seçenek ler içerebilir. + Si m ü la tö rle r /o y u n la r h a lk ın katılımı iç in anlık ve e ğle nc e li bir yol s ağlamaktadır. + K a r a r a lm a s ü rec in e k a tılımın düş ük taahhütlü bir ş e kli olar ak popüle r dir. + Z e n g in b ilg i k a y n a k la r ı s a ğ lamaktadır ve daha de r in katılmak is te ye n bire yle r iç i n f a y d a lı k ıla v u zla r s a ğ la y a b il ir. - Si m ü la tö rle r /o y u n la r ta rtış ma for umlar ı/bloglar la bir likte kullanılabilme le r ine ka rş ın ta r tış ma iç in h er h a n g i bir ge r ç e k fır s at s unmamaktadır. 21 Carbon footprint: Çevreye verilen zararın ölçümü amacıyla, belirli bir zaman içinde bir kişi, kurum ya da yer tarafından doğaya verilen karbon miktarı. (Ç. N.) Dijital Katılım Rehberi 23 Çevrimiçi platformların geliştirilmesi Yuk ar ıda açık lanan araçlar ın hepsi kendi başına siteler olarak işletilebilir. Bununla bir likte, bu uygulamalar ın bir k atılım sürecinin fak lı aşamalar ında bir leştir ilmesi de düşünmeye değerdir. Konuşmak istediğiniz insanlar ın ne tür siteyi k ullanmak istedik ler ini ve ne tür bir etk ileşim aradık lar ını anlamaya çalışın. Bunu ihtiyaçlar ınızla dengeleyin. Ted a rik ç ile r v ey a ü rü n le r iç in be lir li öne r ile r ve r me k mümkün de ğildir, ke nd i du ru mu n u z u , b ü tç e v e za m a n kıs ıtlar ınız ı göz önünde bulundur manız ge re kme kte di r. İş iç in e n iy i ü rü n ü e ld e e tme k üz e re e tr afta ge z inin, s or ular s or un, diğe r le r inin ne ler ku lla n d ık la rın ı ö ğ ren in . (d a h a faz la bilgi iç in bkz . E k A ) İ htiyaç lar ınız ı ve kullanıcı t a b a n ın ızın ih tiy a çla rın ı d ik k atlic e düş ünün ve bu te me l üz e r inde üre tin. Kullanılan platfor mun tipi hedef k itleyi yansıttığı k adar k urumsal hedeflere de dayanacaktır. Uzman tar tışması (yuk ar ıda açık landığı üzere) bir wik inin geliştir ilmesinden fayda sağlayabilir. Simülatör ler ve oyunlar genel k atılım için yardımcı olacaktır. Bloglar, forumlar ve sosyal ağlar hem paydaş hem de halk k atılımı fırsatlar ının bir k ar ışımını sağlayabilir. Bunlara web sohbetler i eşlik edebilir ve dosya paylaşımı tek nolojiyle beraber k ullanılabilir ; bununla bir likte, her bir inin ayr ı k aynak çık ar ımı vardır. (bkz. aşağıdak i Tablo 4) Ta b l o 4 : Araçlar, K ay nak lar ve Et k ileşi m Kaynaklara İlişkin Çıkarımlar Vatandaşlarla Etkileşim Araç Platformun Maliyeti İçerik Üretimi Cevap Verme Süresi Blog Düşük Yüksek Yüksek Orta Forum Düşük Orta Yüksek Yüksek Web sohbeti Düşük Düşük Orta Orta Sosyal Ağ ve Dosya Paylaşımı Düşük Yüksek Düşük Yüksek Wikiler / Yapılandırılmış Tekrarlanan Platformlar Düşük Orta Düşük Düşük Dilekçeler / Kamuoyu yoklamaları Orta Düşük Orta Yüksek Bütçe/Politika Simülasyonu, Oyunlar Orta Yüksek Düşük Yüksek Daha başar ılı dijital k atılım stratejiler inin birçoğu, bir dizi izleyici/dinleyicinin ihtiyaç lar ını k arşılayarak çeşitli araçlar ı bir leştir mektedir. Bunlar ın bir k ısmı sadece ulaşılabilir içer ik ister ken, diğer ler i zamanını ve düşünceler ini dik k atli bir tar tışmaya ayır mak isteyebilir. (bkz. gelecek bölümde tablo 5) 24 Dijital Katılım Rehberi Kurumun k ullanıcı dostu tar z ve for matta bir web sitesi geliştir mesinin gerekeceğini düşünmek gerçekçidir. Yazılımın bedava veya düşük maliyetli olması durumunda bile, web siteler inin iyi tasar lanmış, ulaşılabilir ve uygulamanın ötesinde içer ik le beslenmiş olmasını temin etmek için yatır ım gerek li olacaktır. İ lave olarak , içer iğin düzenli olarak güncellenmesi, tar tışmanın kolaylaştır ılması ve ger i beslemenin sağlanması için k aynak lar ın mevcut olması gerekecektir. Biz k urum personelinin bu amaç için gün boyunca bir buçuk saatlik dilimler ayır masını öner mekteyiz. ARAÇLARDAN İÇERİĞE Aşağıdak i tablo 5 politik a sürecinin her aşamasındak i en iyi araçlar ı bir leştirerek her bir hedef k itle için izleyiciye uygun içer iğin nasıl oluşturulacağı hak k ında düşünmek için bir çerçeve sağlamaktadır. Ta bl o 5 : İ z l e y i ci l er ve süreçler le araçlar ın eşleşt ir ilm esi Politika Döngüsü Aşaması Katılım Türü Dinle Paylaş Konuş İşbirliği yap Danış Forum Blog Web sohbetleri Viki Viki Blog Forum Blog Forum Blog Dilekçeler Web sohbetleri Forumlar Blog Web sohbeti Sosyal Ağlar Sosyal Ağlar Viki Web sohbeti Forumlar Dosya Paylaşma Sosyal Ağlar Politikasimülasyonu Dosya Paylaşma Çevrimiçi Anketler Gündem Belirleme Halk Tümü Halk Halk Tümü Analiz Paydaş Halk Halk Paydaş Tümü Politika Oluşturma Uzman Paydaş Tümü Uzman Tümü Uygulama Tümü Paydaş Tümü Uzman Tümü İzleme Tümü Uzman Tümü Paydaş Tümü İçer iğin geliştir ilmesinden sorumlu olanlar ın aynı zamanda aşağıdak i sorular ı göz önünde bulundur ması gerek mektedir : İ zleyiciler/dinleyiciler k imlerdir ve hangi dilden anlayacak lar ve k atılacaktır? Dijital Katılım Rehberi 25 Ne tür içer ik k urumun temel mesajlar ını iletmesini ve doğru sorular ı sor masını en iyi biçimde sağlayacaktır? Web sitesinde k ullanılan mater yal politik a belgeler ini özetleyecek ya da basitleştirecek mi veya onlardan alıntı yapacak mı? Web içer iğini üretenler oturumu k apatmadan yazdık lar ını yayınlayabilir mi? Politik a yapıcılar ve bak anlar içer ik üretebilecek mi? İçer ik ne zaman geliştir ilecek? Web sayfalar ınız için statik (durağan) bir içer iğe sahip misiniz (bkz. Ek . B)? Dinamik (devingen) bir içer ik olacak mı ve k atılımcılar onu değiştirebilecek mi? (ya da ek leme yapabilecek mi?) İster yönetim süreçler ine ilk kez k atılıyor olsun, isterse deneyimli k atılımcılar olsun, insanlar ulaşılabilir bir for matta ar k a plan bilgisine ihtiyaç duyacaktır. İdeal olarak bu, değişik bak ış açılar ı ve tar tışmalara gir işi olduğu k adar temel politik a belgeler inin özetler ini de içerecektir. Bak anlardan veya politik a lider ler inden sözlü olarak doğrudan gelen bilgi, çoğunluk la k ar maşık politik a ve öner iler seçmeler inden (der leme) daha faydalıdır. Ar k a plan bilgisi belirgin bir şek ilde geliştir ilir ken, daha dolambaçlı içer ik halktan gelen sorulara cevap olarak tam yer inde üretilmektedir. Birçok web içer iği çevr imiçi tar tışılan konular la ilgili olur ken, k atılımcılar eğer k atılım şar tlar ını bilip anlar larsa kendiler ini daha rahat hissetmektedir. Bunlar, web sitesinde yer alan etk ileşim tür ler i ve bek lenen sonuçlar hak k ında bilgiyi içer melidir. (ör nek için bkz. ek C ) Aynı şek ilde k urumlar, paydaşlar ve halk tarafından destek lenen belir li standar tlar ı gör meyi ümit eder ken, uygun olması halinde aşağıdak iler i destek lemeyi bek lemelidir : Başbak anlık Danışma Yasası Bak anlık Yasası Personel Yasası Ver iler in korunması şar tlar ı Bilgi edinme özgür lüğü şar tlar ı Yayın hak lar ı standar tlar ı Er işilebilir lik standar tlar ı 26 Dijital Katılım Rehberi Ya y ın a g eç me d e n ö n ce w eb s ite s inin doğr u iş le diğini, te knik s or un olmadığını v e içe r iğ in b ir d izi ta ra y ıc ıda düz gün bir ş e kilde gös te r ildiğini te s t e tme lis iniz. Si ten in b ü tü n e tk ile ş imli p a r ç alar ı tam olar ak te s t e dilme li ve te s t ve r ile r i yayından ö n c e s ilin m elid ir. Ç e v rimiç i tar tış malar ın s imülas yonlar ı mode r atör le r in v e ko la y la ş tır ıc ıla rın e ğ itilm es i ve pe r s one lin w e b s ite s ine alış tır ılmas ında kullanılabilir. Yayına başlamak Web s itesini işletenler in rolü bir k ullanıcılar topluluğu oluştur maktır k i bu, işlevler inin moderasyonun ötesine uzandığı anlamına gelmektedir. Çalışanlardan k ullanıcı tarafından üretilen içer iği yayınlaması istenebilir ken, temel odak lar ı içer ik geliştir mek , tar tışmayı yönetmek ve daha fazla bilgi sağlamaktır. Başlangıç ta k ullanıcılara siteye k aydolmalar ına (uygun olduğunda) ve siteyi dolaşmalar ına yardımcı olmalar ı istenebilir. Bu nedenle, insanlar ın yöneticiler le temasa geçmek için k ullanabilecek ler i bir jener ik e -posta adresini sitede sağlamaya yardım etmektedir. M oderasyon k ılavuzlar ı ek D ’de ver ilmiştir ; Dijital Diyaloglar ’da yer alan ör nek olayla r ı yürütenler in tecrübeler i birçok yorumun biraz konu dışı olsalar dahi yayınlanabilir olduğunu göster mektedir. M oderatör tar tışmayı kolaylaştırarak k atılımcılığın ar tır ılması ve hız k azandır ılmasında hayati bir rol oynayacaktır. Bununla bir likte, yorumlar ı yayınlamamak veya engellemek gerek liyse, o zaman ideal olarak onlar ı gönderen k işi bilgilendir ilecek ve tonu/içer iği değiştir mesi için kendisine bir fırsat ver ilecektir. İ yi uygulamalara uymak için yayınlanmamış yorum daha s onra bir arşivde korunacaktır. S ansüre uğramış yorumlar ın bu şek ilde b ir muameleye tabi tutulması ve k ullanıcılar ın moderasyon politik asına er işebilmesi güvence altına alınırsa daha fazla saydamlık ve moderasyona ilişk in daha az çek işme olacaktır. İçer ik üretiminde olduğu gibi, kolaylaştır ma da k urumun politik a ve iletişim ek ipler inden girdi talep etmektedir. Bu girdinin yok luğunda k atılımcılar ilgisini k aybedebilir ve hayal k ır ık lığına uğrayabilir ; bu da itibara ilişk in r isk lere neden olabilir. D üzenli politik a güncellemeler i olmadığında tar tışma özetler i ve k ılavuzlar k ullanıcılar ı süregelen tar tışmalar ı yak alama ve alter natif bilgi k aynak lar ı bulma fırsatı sağlayarak faydalı olur. K atılım siteler inde günlük olarak yer alarak k urum lider ler i tar tışmayı canlandırabilir ve zamanla k ullanıcı tabanı algılamasını geliştirebilir. Bazı k urumlar k atılımcılar ın demografik bilgiler ini talep edebilir. (sorulabilecek soru tür ler inin bir ör neği, ayr ı olarak yayımlanan D eğerlendirme A raç S eti ’nde buluna bilir) Bu, k urumun çevr imiçi k atılım aracılığıyla geleneksel er işimin ötesine geç tiği duygusunu sağlamada faydalı olabilir ve genel değer lendir me stratejisiyle ilişk i k urabilir. B öyle bir ver i toplandığında, ver iler in ver i koruma standar tlar ını k arşılayacak şek ilde işlendiği, depolandığı ve analiz edildiğinin güvence altına alınması önemlidir. Dijital Katılım Rehberi 27 Sonlandırma Çevr imiçi k atılımın birçok şek li daimi olarak var olur ken, çoğu da sadece sınır lı b ir süre için mevcuttur. Bunlar bir yana, k atılımcılık bir kez yürütülmeye başlandığında, bunun başar ısının ölçüsü; k amu k urumlar ıyla halk arasındak i ilişk iler in ne k adar güçlendir ildiği, devlet uygulamalar ının başlıca parçası haline gelme olasılığı, k urumsal yaşamın içine yer leşme olasılığıdır. K ısmen, başar ının olasılığı çevr imiçi tar tışmalar ın ya da k atılımcılığın k amu k urumlar ı ve k atılımcılar tarafından algılanan değer ine dayanmaktadır. Halk ın bak ış açısından bak ıldığında, değer k amu görevliler inin yanıt verebilir liği açısından olduğu k adar içer ik ve bilginin k alitesi açısından da yargılanır. K aynak lar, ağlar ve k urumsal esnek lik ne k adar iyi olursa, halk ın k atılımcılığa olumlu bak ma olasılığı o k adar fazladır. Çevr imiçi k atılımcılığın k urumsal hayatın içine yer leştir ilmesi için, bir k urumdak i yetk i sahipler inin, ya halk ın tutumlar ının gözle görülür bir şek ilde bir sonuç olarak değişmesi ya da k urumun itibar ının k atılımcılığın bir sonucu olarak ar tması nedeniyle, bu tür gir işimler in bir değere sahip olduğunu algılaması gerek lidir. Alter natif olarak , çevr imiçi k atılımcılık k urumlar ın niş k itleler i hedeflemesine ya da halk ın endişeler ini anlamasına yardımcı olduğunda, k atılımcılığın başar ılı olduğuna hük medilmektedi r. B öyle faydalar ın ölçülmesi zordur, fak at D eğerlendirme A raç S eti hedefler in konması ve per for mansın değer lendir ilmesinde yollar ın bulunması konusunda size yardımcı olabilir. Hatta gir işimler başar ısızlığa uğradığında bile çık ar ılabilecek önemli dersler vardır. Çevr imiçi k atılım uygulamalar ı hiç olmazsa, k ullanıcı tarafından üretilen içer ikten k ayıt d etaylar ına ve sunucu çözümlemeler ine k adar büyük miktarda ver iyi bir araya getir mektedir. Bazı k urumlar için, bu tip bilgi sitenin nasıl işlediğine ve insanlar ın bunu nasıl k ullandığına ilişk in görüş sağlamada faydalıdır. K atılımcılık uygulaması ister başar ı, isterse başar ısızlık olarak değer lendir ilsin iyi uygulama, k ullanıcının geliştirdiği bilginin nasıl k ullanıldığına ilişk in olarak k atılım uygulamasının sonunda ger i besleme sağlar, alter natif bilgi k aynak lar ı ve k atılım yollar ını bulmak la bir likte k atılanlar ı teşvik etmek için k ılavuzlar geliştir ir, tamamlanmış tar tışmalar ı ve içer ik ler i halk ın tamamıyla açık bir şek ilde arşivle r. Uygulamayı sona erdir menin faydalı bir yolu, hangi konular ın popüler olduğu ve nerede daha çok çatışmanın olduğuna ilişk in olarak ele alınan temel konular ı ana hatlar ıyla or taya koyan bir raporun yanı sıra, tüm tar tışmalar ın yazılı b ir 28 Dijital Katılım Rehberi kopyasını sağlamaktır. Bu, aşağıdak i Tablo 6’da temel hatlar ıyla sunulan yöntemlere dayandır ılabilir. (D eğerlendirme A raç S eti’nden alınmıştır) Ta bl o 6 : Çe vr i m i çi Tar t ı şm alar ın Nasıl Özet leneceği Esas yöntemler Temel çıkarımlar Güçlü yönler ve sınırlamalar Faaliyet günlüğü/uygulamanın gözlenmesi Hangi konular popülerdi? İyi kullanıldığı zaman, site istatistikleri hangi konuların ve katılım türlerinin katılımcılığı teşvik ettiğini aydınlatabilir. Gözlem, katılımın seviyelerini ve doğasını ortaya çıkan konuları ve konuşma ve tartışmaların doğasını görmenizi sağlamaktadır. Kullanıcı anketleri Kullanıcıların fikirlerini değiştirdi mi? (davranışsal veriler ve geri besleme) Kendi kendini seçme taraflılığıyla insanlar anketleri tamamlıyor gibi görülebilir çünkü insanların söyleyecek belirli şeyleri vardır. Düşük cevap oranları ayrıca çarpıtılmış bulgular da üretebilir. Analiz, mutlak eğilimlerden çok kalıplar için geri beslemeyi gözden geçirmelidir. Katılım ekipleri ve paydaşlarla tartışmalar Katılımın doğrudan/dolaylı bir sonucu olarak herhangi bir politika değişikliği meydana gelmiş midir? Katılım uygulaması halkın/ paydaşların anlayışlarıyla ilgili olarak devleti bilgilendirmiş midir? Asgari düzeyde, görüşmeler/ mülakatlar girişimleri yürütülenler ya da paydaşlar tarafından derinlemesine düşünmeyi teşvik etmektedir. Aydınlatıcı olabilmeleri için bu tür mülakatlar açık tartışmayı teşvik etmeyi gerektirir, hatta girişimle ve katılıma iç ve dış engellerle ilgili sorunlar olsa bile. İster bir özet rapor hazır layın, ister hazır lamayın, k atılımcılar ı gelecek planlar hak k ında bilgilendir mek önemlidir. K atk ılar ının daha geniş politik a tar tışmalar ını besleyip beslemeyeceği ya da nasıl besleyeceği, daha iler i danışma faaliyetinin olup olmayacağı veya daha iler i k atılım için fırsatlar ının olup olmayacağı hak k ında bilgi sağlamak uygulamanın göster melik bir çabadan daha öte bir şey olduğu anlamına gelmektedir. Hatta resmi her hangi bir sonuç veya plan yoksa, k atılımın ivmesini sürdür mek için bir k atılım planı geliştir mek önemlidir. Dijital Katılım Rehberi 29 KAYNAKLAR D eliberative Public Engagement – 9 pr inciples w w w.involve.org.uk/nine_pr inciples/ Digital Engagement Polic y w w w.civilser vice.gov.uk/about/wor k/codes/par ticipation- online.aspx Digital Br itain w w w.culture.gov.uk/images/publications/digitalbr itain-finalrepor t-jun09.pdf Digital Dialogues w w w.d igitaldialogues.org.uk Effec tive Public Engagement w w w.coi.gov.uk/documents/guidance/effec tive -public - engagement.pdf Engaging Through S ocial M edia w w w.coi.gov.uk/documents/Engaging_through_social_media.pdf I n the S er vice of D emocrac y Cabinet O ffice, London: TSO (20 02) People and Par ticipation website w w w.peopleandpar ticipation.net Power of I nfor mation Taskforce powerofinfor mation.wordpress.com/ Template Twitter Strategy w w w.scr ibd.com/doc/17313280/Template -Twitter-Strategy-for- G over nmentD epar tments Together We Can w w w.communities.gov.uk/documents/communities/pdf/151402.pdf 30 Dijital Katılım Rehberi EKLER EK A – Platformun türü S eçenek ler, web sayfanızı kendi web sunucunuzda bar ındır mayı ya da ana mak inedek i yazılımı k ullanmayı içer mektedir. Yazılım açık k aynak kodlu, fir maya özel ya da özel sipar iş üstüne yapılan veya bunlar ın bir bileşimi olabilir. Açık k aynak kodlu yazılım her hangi bir k işi tarafından uyar lanabilir ; ancak yazılımın kendisi genellik le ücretsizken uyar lamanın size maliyeti olacaktır. Lisanslı olarak k ullanılan fir maya özel sistemler daha maliyetli olabilir ; fak at size daha fazla işlevsellik ve tek nik destek sunabilir. (R apor yazımı sırasındak i) iyi uygulamaya dayalı olarak ister açık k aynak lı ister fir maya özel çözüm sunun, aşağıdak i içer ik ve topluluk yönetimi işlevselliğini göz önünde bulundurun: Web sayfanız nerede bar ındır ılır? (maliyeti, güvenliği ve güvenir liği göz önünde bulundurun) Statik ve dinamik sayfalar için basit içer ik yönetim sistemi, Ş ablonlarda ve gir işlerde statik sayfalar ı yeniden üretmeye gerek olmadan değişik lik ler yapabilir misiniz? Araç, k ullanıcılar ın yorum yapmasını ve moderasyonu destek liyor mu? Gizli ve açık yorum yapma ve şifre korumalı ileti gönder me seçenek ler i var mı? Tercihe bağlı (opsiyonel) k ullanıcı k aydı, Kullanıcı hesap yönetimi, Birden fazla yazar – ayar lanabilen ayr ıcalık lar la k ullanıcılar ın düzeyler i, Yazar lar ve k ullanıcılar için metin biçimlendir me editörü (M icrosof t Word ’e benzer), Her hangi bir sayıdak i statik bağlantı listeler ini oluşturun, sürdürün ve güncelleyin; İ letilere iliştir ilmiş bağlantılar, E-posta ya da har ici cihazlar üzer inden içer iği k arşıya yük leme; Word ve PDF dok ümanını k arşıya yük leme; S es, video ya da fotoğrafla ilgili içer ik yer leştir me k apasitesi; İçer ik planlama; Dijital Katılım Rehberi 31 An ketler in/k amuoyu yok lamalar ının üretilmesi, İstenmeyen mesajlardan (spam) koruma, Yazdır ılabilir sayfalar, Zincir lenmiş (threaded) ve zincir lenmemiş (unthreaded) iletiler, Canlı güncellemeler (RSS beslemeler i ve ger i izlemeler), Arşivleme ve arama kolaylık lar ı hizmetler i, Site istatistik ler i, Er işilebilir lik standar tlar ına tam uyumluluk , İçer ik ve dışar ıya ver i ver me. Her ürünün belir li işlevler i ve bunlara ilişk in maliyetler i olacaktır. Eğer k uşk u duyuyorsanız, k urumunuzdak i bilgi tek nolojiler i ya da web ek ibinize danışınız. Açık k aynak kodlu yazılım (OSS) bolluğu sayesinde, yapmak istedik ler i takdirde k amu k urumlar ı için k atılım siteler ini k urum içi k aynak lar la geliştir mek mümk ün hale gelmektedir. Yine de birçok k urum web siteler ini k ur mak için web geliştir iciler çalıştır makta ve fir maya özel yazılım k ullanmaktadır ; bu yöntem, k urumun ihtiyaçla r ı çok spesifik olduğu zaman iyi ça lışmaktadır. Web siteler inde geliştir meye değer bazı şeyler şunlardır : Kullanması kolay ve k uruma ait mar k alaşma ve er işilebilir lik standar tlar ıyla uyumlu özellik ler tasar layın, Siteye olan ve sitedek i trafiği izlemenize imk ân veren istatistik i/analitik b ir paket, Zengin içer iğe izin veren multimedya paketler i, An a sitenin yanında sosyal ağ ve dosya paylaşımı k anallar ı, B enzer konular ı tar tışan diğer sitelere bağlantılar ; Daha fazla öğrenmek ve k atılmak isteyenler için k aynak lar. Ek B – Web içeriği Aşağıdak i rehber genel bir çevr imiçi k atılım sitesi için gerek li metnin temel bir çerçevesini sağlamaktadır. Bu rehber temel bilgiler i k apsamaktadır ; ancak değişmez de değildir ve uygulamanızın gereksinimler ine bağlı olarak dışına çık mak mümk ündür. Bloglar ve ağ sohbetler i far k lı olacak ve çok daha az “ yönlendir me” metni 32 Dijital Katılım Rehberi gerektirecektir. Bloglarda metnin ağır lık lı k ısmı yazar lar ve k ullanıcılar tarafından üretilen dinamik içer ikten oluşturulacaktır. Bununla bir likte, aşağıdak i rehber yarar lı bir baş vuru k aynağı olacaktır. İ nter net, işitsel ve görsel içer ik açısından iyi olmak la bir likte metin olarak daha zayıf tır. M etinler en iyi çevr imiçi olarak , der li toplu ve vurgulu bir halde sunulduğu zaman işe yaramaktadır k i bu içer iği daha k atılımcı ve daha ok unabilir yapmaktadır. En iyisi kelime sayısını sayfa başına 1.000 kelimeden daha az tutmak , dör t cümleden fazla olmayan paragraflar k ullanmak ve biçimlendir meyi iyi (fak at mak ul olarak) k ullanmayı sağlamaktır. (ör neğin, alt başlık lar ve madde imler i) D etaylı, geniş k apsamlı bilgi sağlama önemli olduğu yer lerde (ör neğin danışma dok ümanlar ı) bu, bir dosya yük leme ( Word ya da PDF) olarak sağlanabilir. Alter natif olarak , k atılımcılar ı bilgiyi içeren diğer web siteler ine yönlendir mek için bağlantılar k ullanılabilir. (ör neğin k urumun resmi web sitesi) Ana sayfa Ana sayfa, web sitesi için k arşılama ve yönlendir me noktasıdır. Bir ana sayfa için bir tak ım önemli unsur lar vardır - ör neğin, site içer isinde içer iğin ana alanlar ını vurgulayan bağlantılar ve (ilgili yer lerde) oturum açma bölümler i. Ana sayfada k ullanılan metin, k ısa ve öz olmalı ve aşağıdak i temel unsur lar ı içer melidir : Forumun adı; K atılımın amaçlar ının ve süresinin, bir cümlede özeti; K arşılama mesajı (ideal olarak üst düzey bir k işi/temsilciden). K apanışta yer ini bir k apanış “ teşek k ür ”üne/gelecek adımlar mesajına bırak mak üzere. Forum/Blog Bu sayfalardak i metinler in ar k asındak i fik ir, devletin düşüncesi ve uygulaması hak k ında er işilebilir bilgi sağlamaktır. Tar tışmalar ı teşvik etmek için uygulamayı yürüten k amu k urumu temsilcisinden veya ek ipten, önemli bir k anaat önder inden ya da alandak i bir uygulamacıdan gelen b ir iletiyle başlamak yarar lı olur. Bu önceden hazır lanmalıdır. H a k k ınd a “Hak k ında” sayfası, ana sayfadan uygulamanın doğası hak k ındak i k ısa ve öz detaylar ı alır ve onu genişletir. Buradak i metin şunlar ı k apsamalıdır : K im (k atılanlar, k atılımı sağlayanlar ve destek leyenler); Dijital Katılım Rehberi 33 Ne (amaç ve yöntem); Neden (bağlam ve sonrak i adımlar); Ne zaman (uygulamanın parametreler i ne zaman tek rar lanacak); Nasıl (uygulama ve onun çevr imiçi unsuru uygulama sırasında ve sonrasında nasıl gelişecek); Bu sayfalarda danışma k urallar ı, sözleşme detaylar ı ve diğer başvuru yolla r ı hak k ında bilgi sağlanması öner ilir. Kaynaklar Bir “K aynak lar ” bölümüne üç yoldan yak laşılabilir : K atılımcılar ı müzakerelerden haberdar etmek amacıyla, onlar tarafından tak ip edilen web siteler ine bağlantılar koyun ve ek ok uma için listeler oluşturun; K arşıdan yük lenebilir dosya larda (yani PDF ve Word) önemli olgular, şek iller ve ar k a plan ok umalar ı sağlayın; Yazdır ılabilir web sayfalar ı olarak önemli olgular ve şek iller ve ar k a plan ok umalar ı sağlayın. Ne k adar mater yalin sağlanacağı k arar ı, k atılımcılar ın k imler olduğu ve politik anın hangi yönler i üzer inde müzakere ediyor olduk lar ına göre belir lenecektir. (Ör neğin, sizin k atılım tabanınız far k lı bir bak ış açısından doğrudan deneyime sahip olduk lar ı bir alanı dik k ate almak için mi isteniyor, yoksa fik ir ler i ayr ıştıran bir konuda mı danışılıyor lar?) Bütün görüşler i k apsayan dengeli ar k a plan mater yalini sağlamak önemlidir. Yine detaylı (ama her şeyi içeren değil) bir sözlük sağlanmalıdır. Bilginin k urumsal ya da ‘üst ’ web sitesi üzer inden elde edilebilir olduğu belir li durumlarda k aynak lar sayfası k aldır ılabilir. Bu bilgiye bağlantılar, forum sitesinde her hangi bir yerde ör neğin forumun kendisinde sağlanmalıdır. Yasal/ilişki yönetimi (bkz. Ek C ) Geri besleme Eğer k urum uygulamayı değer lendir meyi planlıyorsa, o zaman k atılımcılar tarafından k ullanılabilir bir çevr imiçi ankete ya da ger i besleme for muna bağlantı sağlamak önemlidir. 34 Dijital Katılım Rehberi Sayfa altlığı / Alt bilgi S ayfa altlığı web sayfasının altında bulunan bir gezinti/seyir menüsüdür. Bu, genellik le siteyle ilgili standar tlar ve tek nik bilginin tamamına bağlantı sağlamaktadır. Bu, site tanıtım bilgiler ini, er işilebilir lik politik asını, ver i koruma politik asını ve iletişim detaylar ını içerebilir. Ek C – Genel yasal meseleler Yorumlama/Tar tışma/İ leti G önder me Kurallar ı: Kullanıcılar için k urallar web sitesinde açıkça iletilmelidir ve tercihen k ayıt aşamasında (ve/veya ileti gönder me aşamasında) sağlanmalıdır. Bazı aşamalarda, bunlar (genellik le bir tik k utusuyla) açık bir ok undu onayı ve k abul onayı gerektir ir. Aşağıdak iler D ijital D iyalo glar k apsamındak i bir ör nek olaydan alınan genel ( jener ik) bir tar tışma k urallar ı setidir : 1. Kullanıcılar arasındak i tar tışma hararetli; ama saygılı olmalıdır. Tar tışmaya k atılım olumlu bir deneyim olmalıdır. 2. Konu içinde k alın. Çevr imiçi forumla ilgili olmayan mesajlar ı iletmeyin. 3. I r k , din, cinsiyet, milliye t, cinsellik ya da diğer her hangi bir k işisel özellik temelinde nefreti körük lemeyin. 4. Küfretmeyin, nefret dolu konuşmalar yapmayın ya da müstehcen veya k aba yorumlarda bulunmayın. 5. Yasalara k arşı gelmeyin. Bu husus k aralamayı, yasadışı faaliyete göz yummayı ve mahkemeyi aşağılamayı da içer ir. 6. Lütfen kendinize ya da diğer bireylere ait adresler, telefon numaralar ı, e -posta adresler i veya diğer çevr imiçi iletişim detaylar ını içeren k işisel bilgile r i gönder meyin. 7. Lütfen bir başk a k işinin k imliğini k ullanmayın ya da sahte bir şek ilde bir k işi ya da k uruluşu temsil ettiğinizi iddia etmeyin. 8. Aynı yorumu birden fazla foruma ek lemeyin. 9. Her bir yorum 1.000 kelimeyi aşmamalıdır. 10. Ürün ve hizmet tanıtımı yapmayın. 11. Başk a bir dilde ileti gönder meyin. 12.Eğer 16 ya da 16’dan daha k üçük bir yaştaysanız, bu çevr imiçi foruma k atılmadan önce lütfen ebeveyninizin/velinizin iznini alın. Bu izne sahip olmayan k ullanıcılara k atılım için ya da bize k işisel bilgi iletmek için izin ver ilmez. Dijital Katılım Rehberi 35 Sorunlu iletilerle ilgilenmek Eğer bir yorum her hangi bir tar tışma k uralını ihlal ederse (ya da bir moderasyon sonrası stratejisi k ullanılıyorsa) onu yayınlamayın. İ letiler k atılımcılara, ihlal edilmiş k ural(lar)a yapılacak bir atıfla bir likte, e -postayla ger i gönder ilmelidir. S onrasında k atılımcı iletinin yeniden ele alınması için uygun değişik lik ler yapmaya davet edilmelidir. Yine de bir k atılımcı k ural(lar)ı tek rar tek rar ihlal ederse, k ullanıcı hesabı ask ıya alınabilir ve sürek li olarak iptal edilebilir. Karalama ve müstehcenlik K aralama, bir k işi hak k ında itibar ına zarar veren, doğru olmayan bir ifade söz konusu olduğunda or taya çık maktadır. Eğer ifade k aydedilirse (yazılı olarak ya da b ir e -posta şek linde) k aralama “ yazılı if tira” olarak bilinmektedir. Eğer (çevr imiçi olarak yayınlanmış) canlı bir ifadeyse “sözlü if tira” olarak bilinmektedir. Yazılı if tiranın geleneksel (çevr imdışı) k urallar ı web siteler inde de uygulanmaktadır. K aralama mater yalini içeren başk a bir web sitesiyle bağlantı k ur manın bazı r isk ler i vardır. Bu r isk , k ullanıcının blogcu tarafından onaylanmayan sayfalara bağlandığını açıkça belir ten, uygun bir bağlantı sorumluluk reddi k ullanılarak en aza indir ilebilir. K aralamaya ilişk in mevzuat “ yayıncı ”nın (host) k aralayıcı açık lamalar la ilgili bilgi sahibi olmadığı durumlarda ya da yapılmış olan açık lamalardan k uşk uya düşmesine neden görülmediği durumlarda bir savunma sağlamaktadır. Bu, inter net ser vis sağlayıcılar ına (İSSler) bazı korumalar sağlamak la bir likte “ yayıncı ”nın ok umuş ve k abul etmiş olduğu yorumlarda çok az yardım etmektedir. Yayın yoluyla hak aretin yayıncısı olma durumundan k açınmak için ön moderasyon k ullanın. Kullanıcılardan yorum istendiği durumlarda k urumlar, tar tışmalar ın yöneticisi olarak , sorumluluk lar ının far k ında olmalı ve böyle tar tışmalarda iletilen k anunsuz içer ik lerden haberdar olduk lar ında harekete geçmelidir. Kullanıcılar, far k ına var ıncaya k adar, bilgiler i dışında gönder ilen bu tür içer ik lerden sorumlu değillerdi r. M üstehcen mater yal yayınlamak ya da onu inter net üzer inden gönder mek ceza gerektiren bir suç tur. Bununla bir likte, neyin “müstehcen” olduğunun tanımı sürek li olarak değişmektedir ve halihazırda ancak aşır ı uç tak i mater yal büyük r isk taşımaktadır. Yasal düzenlemeler ır k , cinsiyet ya da engellilik temelinde ayr ımcılığı olduğu k adar ır kçı nefreti k ışk ır tmayı da önlemektedir. Bu web sayfalar ı için de uygulanmaktadır. Ön moderasyon ve bütün k ayıtlılar ın (ya da k ullanıcılar ın) yorumlar ını gönder meler ine izin ver meden önce bir tar tışma k urallar ı setini k abul etmeler ini istemek , genel olarak yeter li yasal koruma sağlayacaktır. Yasa dışı içer iği hemen k aldır mak k abul edilebilir bir alter natif tir. 36 Dijital Katılım Rehberi Telif hakkı Telif hak k ı, başk asının izinsiz kopyalama yapmasını önleme hak k ıdır. Web siteler ine bilinen telif hak k ı k urallar ı uygulanmaktadır, böylece telif hak k ı olan bir k aynaktan metni ya da resmi web sitesine kopyalamanın bir huk uk i ihlal oluştur ma olasılığı doğma ktadır. Alıntılar her zaman or ijinal k aynağı belir tilerek ver ilmelidir. K amu k urumlar ı tarafından üretilen içer ik , aksi belir tilmedikçe çoğu kez K rallık telif hak k ı korumasına tabidir. B öyle bir durumda, web sitesi bu bilgilendir meyi içer melidir. Verileri koruma Ver i korumaya ilişk in mevzuat genellik le, k işiler in bilgiler i olmadan k işisel ver iler inin yayınlanmasını ya da her hangi başk a bir k ullanımını yasak lamaktadır. Ver iler in hassas olduğu durumlarda r ıza da alınmalıdır ; hassas olmadığı durumlarda da böyle yapm ak iyi bir uygulamadır ; ama zorunlu olmayabilir. Aşağıdak i sorumluluk reddi genel koruma sağlamaktadır : X , 1984 ve 1998 tarihli Veri Koruma Yasalarına bağı olduğu kadar, etk ileşimli ürünlerini ve hizmetlerini kullananların k işisel gizlilik hak k ını korumayı da güçlü bir şek ilde taahhüt etmektedir. Katılımcılar hak k ındak i bilgiyi korumak için elimizden geleni yapmaktayız ve hiçbir şek ilde k işilerin bilgisini üçüncü tara flara vermeyeceğiz. Bu k işisel gizlilik p olitikası, bu özel çevrimiçi danışma web sitesine uygulanmaktadır. Bu özel k işisel gizlilik p olitikasının amacı sizi bilgilendirmek , ziyaret ettiğinizde ve kayıt olduğunuzda sizin hak k ınızda ne tür bilgileri toplayabileceğimizi, onu herhangi birine açık layıp açık lamayacağımızı ve bilgiyi kullanışımız ve sizin düzeltebilmenizle ilgili seçenek leri kapsamaktadır. G enel olarak , sitemiz ziyaretçilerin siteyi ve onun sayfalarını ziyaret etme sayısı ve sık lığı gibi b elirli kullanım bilgisini otomatik olarak toplamaktadır. Biz b öyle bir veriyi ancak toplu halde kullanırız. Bu kolektif veri ne kadar ziyaretçinin ve katılımcının sitemizin b elirli b ölümlerini kullandığını b elirlemede bize yardımcı olmaktadır, b öylece sitenin işleyişini ve cazib esini geliştirebiliriz. Belirli kullanıcılar hakkında bilgi Bu site, yorum göndermek gibi işlevlerinin kullanılması için kaydolmayı gerektirmektedir. Kayıtta sizden özel olarak k işisel bilginizi istemekteyiz. Bazı bilgiler zorunludur - adınız, geçerli e -p osta adresiniz, ek ran adı, şifre gibi. A ma tam bir değerlendirme yapabi lmemiz için kayıt formunun kalanını doldurmanızdan memnunluk duyarız. Açıklama Siteyi k işisel ziyaretiniz hak k ındak i bilgiyi ya da adınız, adresiniz, e -p osta adresiniz gibi bize verebileceğiniz bilgiyi herhangi bir üçüncü tara f için kullanmayız ve açık lamayız. Dijital Katılım Rehberi 37 Bilgiyi başk a bir isine ver mek isteyen k urumlar, yalnızca iletişim detaylar ıyla ilgili olsa bile, ilgili k işinin yapılan işlemden haberdar olduğundan emin olmalıdı r. Eğer her hangi bir k işisel ver i k urum tarafından bar ındır ılmayan bir web sitesinde yayınlanırsa, k urumun Bilgi Komiser liği ’ne 22 (“ bildir im” olarak bilinen) bir k ayıt yaptır ma yük ümlülüğü olabilir. Bildir imde bulunmamak ceza gerektiren bir suç tur. Eğer b ildir imin gerek li olup olmadığı konusunda her hangi bir k uşk u varsa, Bilgi Komiser liği ile ve k urumdak i huk uk ek ipler iyle kontrol edilmesi tavsiye edilir. Erişilebilirlik S ayfalar ın “ hizmet ” niteliği oluşturduğu durumlarda, siteler in, nor mal web tarayıcılardan ziyade ancak özel er işim yazılımlar ı k ullanabilen, görememe ya da motor kontrol bozuk luk lar ı gibi engeller i olan insanlar ın er işimine imk an sağlayan mak ul düzenlemeler yapmalar ı bek lenmektedir. Bir leşik K rallık siteler inin genel standardı, muhtemelen yasal uygunluk için gerekenin üzer inde olmasına rağmen, Web Er işebilir liği Gir işimler i ( Web Accessibilit y I nitiatives) standardının (1.0 versiyonu) AA düzeyidir. Esasa ilişk in bir k ural olarak , siteler her zaman temel er işilebilir lik koşullar ını k arşılayacak şek ilde tasar lanmalıdır -bu tasar lama ilkeler ini gözetme genel olarak benzer şek ilde engelli olanlar ya da olmayanlar ın yarar ınadır. Daha fazla tavsiye için k urumsal web ek ibinize başvurunuz. Siyasi parti içeriği Siyasi par ti içer iği tar tışması ya da ilgili bağlantılar tarafsız bir yöntemle ele alınmalıdır. Bir k urumun, bütünüyle ya da k ısmen, bir siyasi par tiye yönelik halk desteğini etk iliyor görünen mater yali yayınlamaması gerek ir ken, devletin öner iler i, k arar lar ı ve tavsiyeler i hak k ında bilgi içer mesi adildir. Tar tışmalı ya da k amu k urumlar ının veya hük ümetin görüşler i ve politik alar ının lehinde veya aleyhindek i iddialar ı taşıyan konulara değinilmesine, konular ın açık , dürüst ve mümk ün olduğu k adar basit bir şek ilde (ancak aşır ı basitleştir ilmeden) sunulması k aydıyla izin ver ilmektedir. Bağlantı kurma Diğer web siteler ine ve k aynak lara bağlanmak kendi sitenizin görünür lüğünü ar tır mak ve k ull anıcılara alter natif bilgi k aynağı sağlamak için iyi bir uygulamadır. Yine de bu siteler in içer iğinin sorumluluğundan k açınmak için, her zaman bir sorumluluk reddine yer ver in, ör neğin: X , harici web sitelerinin içerik lerinden ve güvenirliğinden sorumlu değildir ve sitelerde açık lanan görüşleri muhak kak onayladığı anlamına gelmemektedir. Harici sitelere bağlantılar herhangi bir çeşit onaylanma olarak alınmamalıdır. Bu bağlantıların her zaman çalışacağını garanti edemeyiz ve bağlantılı sayfaların erişebilirliği üzerinde herhangi bir kontrole sahip değiliz. Bu alandak i yasanın çok belirsiz olmasına k arşın, bazı durumlarda diğer web siteler i üzer indek i mater yale izinsiz “der inlemesine bir bağlantı ” sağlamak , bağlanılan sayfanın telif hak k ının ihlali olabilir. 22 Bilgi Komiserliği Ofisi (Information Commissioner’s Office), kamu kurumlarındaki açıklığı ve kişilerin özel gizlilik verilerinin güvenliğini geliştirerek, halkın yararına bilgi alma haklarını desteklemek için kurulmuş bağımsız bir BK otoritesidir (Ç.N.) 38 Dijital Katılım Rehberi Ek D – Moderasyon ve bloglama rehberi Bütün çevr imiçi k atılım siteler i, k ullanıcılar tarafından oluşturulan içer iği izlemek için uygulanan bazı moderasyon biçimler ine sahiptir. Bu, k ısmen huk uk i bir husustur ; ancak aynı zamanda ivmeye sa hip k apsayıcı or tamlar ve müzakereler oluştur mak için duyulan istek le de motive edilmektedir. M oderasyon sansür leme anlamında k ullanılan bir deyim değildir. Yönetim M evcut ik i tür moderasyon vardır : Ö n mo derasyon: Kullanıcıla r tarafından oluşturulan tüm içer iğin yayınlanmadan önce şar tlar ve koşullar la k arşılaştır ıldığı durumdur ; Post mo derasyon: Kullanıcılar tarafından oluşturulan tüm içer iğin yayınlandıktan sonra şar tlar ve koşullar la k arşılaştır ıldığı durumdur. Eğer bir ön moderasyon politik ası etk ileşimin genellik le eş zamanlı olmadığı bir blog ya da forum üzer inde yer alıyorsa çalışma haf tası içindek i tüm iletiler in gönder ilmeler inin ardından 24 saat içer isinde yayınlanması bek lenmektedir. Haf ta sonunda gönder ilen iletiler ise izleyen iş gününde yayınlanacaktır. Web sohbetler i için -veya etk ileşim gerçek zamanda olduğunda- amaç, k ullanıcılar tarafından oluşturulan içer iği 10 dak ik a içer isinde yayınlamak olmalıdır. Bir “moderatör ” bir sitedek i k atılım k urallar ına uyulmasını sağlamaktan sorumlu olan k işi için k ullanılan bir inter net jargonudur. “M oderasyon” yaygın olarak k ullanıcı tarafından oluşturulan içer iğin yayınlanmasının ya da yayınlanmamasının mek anik yönler ine atıf ta bulunmaktadır. M oderatör ler aynı zamanda, site topluluğunun ve içer ik yönetim sisteminin görünmeyen tarafında yer alan idar i yönler inden çok görünür lüğü olan, (altta belir tilen) önemli kolaylaştır ma sorumluluk lar ına sahiptir. Her bir uygulama, iş yük ünü paylaşmak için en az ik i moderatöre sahip olmalıdı r. Üç idealdir, bir ise uygulanabilirdir. Birden fazla moderatörün olduğu yerde, lider lik rolü bu k işilerden bir ine ver ilmelidir. Bu k işi, belir lenmiş tek temas noktası olacak ve (uygun olduğunda) diğer ler ine roller tahsis edecektir. M o deratörlerin devlet temsilcilerinden ve ideal olarak da ele alınan konuyu güçlü bir şek ilde k avramış resmi görevlilerden olması önerilmektedir. Bununla bir likte ilave, destek moderatör rolü, uzman paydaşlara ya da halktan belli k ullanıcılara da ver ilebilir. M oderatör ler bir iş günü boyunca düzenli aralık lar la sırada bek leyen içer ik ler i kontrol etmeyi amaçlamalıdır ; bunun günde en az üç kez yapılması tavsiye edilmektedi r. M oderatör ler ayr ıca haf tada en az ik i kez bir müzakereye kendi müdahaleler ini yapmayı amaçlamalı; ancak bunlar her zaman önemli k atk ılar olmalı ve sadece “göster melik ” olmamalıdır. Kolaylaştırma Kolaylaştır ma roller i en iyi şek ilde, bir çevr imiçi müzakere uygulaması süresince far k lı Dijital Katılım Rehberi 39 hedefler i elde etmek için benimsenmesi gereken stratejiler olarak anlaşılmaktadır. Her rol k ullanılmayacaktır ; her bir uygulama far k lı derecelerdek i moderatör müdahalesini ve rol uygulamasını gerektirecektir. Ev sahipliği Çoğu kez bir moderatörün ilk görevi ‘ev sahipliği ’ olacaktır. Bir danışma faaliye ti süresince bir k atılımcılar topluluğu yaratılır. Bununla bir likte bu danışma faaliyetler ine ev sahipliği yap an platfor mlar yabancı, ver imsiz alanlar olabili r. Kuşk us uz bunlar müzakerenin ivme k azandığı, başlangıç aşamalar ındak i durumdu r. Topluluğu oluşturan insanlar ın hepsi bir bir ine yabancı k işiler olarak başlayacak lard ır k i uygulama boyunca da böyle k alabilir ler. Her yeni topluluk la gelen yeni bir çevreye alışma gerek liliği tüm k atılımcıların cesaretini k ır mayabilir ; ama başk alar ını endişelendirebilir ve k atılmaktan vazgeçirebilir. Ev sahibi rolündek i moderatör ler, her kesin neden orada olduğu hak k ında bilgi sahibi olmasını ve platfor mun müzakereye uygun bir or tama sahip olmasını sağlayabili r. Ev sahibi moderatör her kesi hoş tutabilmeli, her kesin ihtiyacını, her kesin k atılıma olumlu bak masını ve onlar ın mü zakerenin yer aldığı bağlamdan haberdar olmalar ını güvenceye alabilir. Uygulama devam eder ken, moderatör ler ivmenin ve ilginin sürdürüldüğünden emin olabilir. Bu, alter natif bak ış açılar ını or taya çık ar mayı veya değer lendir me için yeni deliller sunmayı güvenceye alarak yeni, ilginç noktalar ı or taya çık ar mayı içerebilir. Yönetici Çevr imiçi k atılım uygulamalar ı belir li amaçlar için yapılmaktadır. M aliyet hesaplar ı, zaman k ısıtlar ı, hedefler ve amaçlar göz önünde tutulmaktadır. Bunlar politik a oluştur mayla ilgilenenler için ar tarak önem k azanmaktadır. M oderatör ler in bu açıdan önemli bir “ yönetsel ” rolü vardır. Her hangi bir k atılım faaliyetinin planlama aşamasında, zaman çizelgeler i oluşturulmalıdır ve (ilgili bir televiz yon programını yayınlamak ya da belir li bir konudak i müzakereyi sonlandır mak gibi) k r itik noktalar belir lenmelidir. M oderatör ler (ayr ı bir proje yöneticisi bulunsa bile) bu tak vime dik k at etmeli ve gerektiğinde k ullanıcılara hatır latma yapmalıdır. Hakem İ yi k atılım uygulamalar ı, net zaman çizelgeler ine ek olarak , k urallar ın ve görgü k uralla r ının açık ve net bir tanımını gerektir mektedir. Bu, paralel olarak k atılımla ilgili evrensel türde bir k urallar dizisi oluşturulmadan (bazılar ı resmi, bazılar ı gay r i resmi) eşler arası (P2P) iletişim platfor mlar ının yaygınlaştır ılmasının k abul edilmesi anlamına gelmektedir. K atılımcılar ın k ayıtta ya da içer ik sunumundan önce tar tışma k urallar ını resmi olarak onaylamalar ı istenmelidir. B öyle bir durumda bile, anlaşmazlık lar meydana gelebilir 40 Dijital Katılım Rehberi ve bazılar ı, yeter i k adar dolduk lar ında, potansiyel olarak müzakere uygulamasını gölgede bırak acak olan gergin k arşılaşmalara neden olabilir. Burada “müzakere”, bir k işinin deneyimini, fik ir ler ini ya da görüşler ini açık lar ken aynı zamanda bunlara bir yargıya ulaşmanın ya da bir k arar almanın yarar ı için k arşı çık ılabileceğini k abul ettiği yapısal grup tar tışması olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle, “çatışma”, “görüş ayr ılığı ” ve “anlaşmazlık ”lar ın tümü, iyi müzakereci danışma faaliyetler inde, bir dereceye k adar meşru faktör lerdir. Ancak , argümanın ve yapıcı eleştir iciliğin üretken tar tışmanın tamamlayıcısı olmasına k arşın, tar tışmada ya da özel olarak ele alınan konuda, deneyimi olmayan k atılımcılar müzakerenin bu yönüyle uğraşmakta zor lanabilir. Diğer uç ta, bir argümanın tadını k açıranlar ya da anlaşmazlığa olumsuz tepk i gösterecek k adar görüşler inin hatasızlığı konusunda ik na edilmiş olanlar olabilir. Ön moderasyon, moderatör ler in yayından önce potansiyel olarak uzlaşmaz ya da k anuna ayk ır ı iletiler i belir lemesine izin ver mektedir. Eğer bir yorum, tar tışma k uralla r ından her hangi bir ine k arşı çık arsa (ya da bir post moderasyon stratejisi k ullanılıyorsa) onu yayınlamayın. İ letiler, ihlal edilen k ural(lar)a bir atıfla bir likte, k atılımcıya ger i gönder ilmelidir. S onra iletinin yeniden değer lendir ilebilmesi için k atılımcı uygun değişik lik ler yapmaya davet edilmelidir. Buna rağmen, eğer bir k atılımcı tek rar tek rar k urallar ı ihlal ederse k atılımcının k ullanıcı hesabı dondurulabilir ve daimi olarak iptal edilebilir. Çoğu yapıcı olmayan argümanlar bir ön moderasyon politik asının k ullanılmasıyla engellenmektedir. M oderatör ler tarafsız olmalıdır ve mümk ün olduğu k adar ser best tar tışmaya izin ver melidir. Çoğu zaman, moderatör ler in görünür olduk lar ı yerde, anlaşmazlık lar ın k işiler arasında olduğu, diğer k atılımcılar ın onlara k uralla r ı hatır latmak için devreye girdiği, destek leyici deliller için r icada bulunduk lar ı ve açık lığa k avuştur maya da sınır lama istedik ler i durumlarda, k atılımcılar “ kendi kendin in moderatör lüğünü” ve hatta zaman zaman kendi kendiler inin denetimini yapabilir. K atılımcıdan k atılımcıya moderasyon, gayr i resmi olarak teşvik edilmelidir ; ancak çatışmayı çözecek tüm otor ite ve sorumluluğa sahip olması için politik a hakem moderatör lere bırak ılmalıdır. Bunun nedeni grup müzakeresinin etrafındak i endişeler in kökeninde yer alan, k amusal alanda k arşı çık ılmak , azar lanmak ve dışlanmak kor k usudur. Bu kor k ular bazılar ını grup k atılımından alıkoyar. Kuşk usuz bu, çevr imiçi danışma faaliyetler inin ar k asındak i motivasyon faktör ler inden bir isi olmuştur -insanlar ‘ huzur lu’ çevreler inde, istedik ler i her hangi bir zamanda isim ver meden k atılabilecek ler ve tar tışmayı ‘saygınlığını yitir meden’ ter k edebilecek lerdir. Bununla bir likte, çevr imiçi müzakereler in parametreler i yüz yüze ya da sesli yapılan toplantılardan far k lı olmasına k arşın, hâlâ k atılımcılar ın k atk ıda bulunma istek ler ini azaltan insani k aygılar ın olduğu açıktır. M oderatör ler, “ hakemlik ” roller i içinde k atılımcılar için bir güvence olarak bulunu r. Orada var olduk lar ı için k atılımcılar genel k urallar içer isinde ve konunun bağlamında k aldık lar ı sürece, k işisel olarak motive edilmiş bir saldır ıyı k ışk ır tmaksızın istedik ler ini Dijital Katılım Rehberi 41 söyleyebilecek ler ini bilir ler. M oderatör ler, yanlış olduğuna inandık lar ı, daha fazla tanımlamaya ihtiyaç duyulan veya k aldır ılabilecek niteliktek i k atk ılara k arşı çık abilecek ler ini bilir ler. Çevr imiçi etk ileşim güvenli tutulabilir, yapılandır ılabili r ; fak at ster ilize edilemez ve bunun sürdürülebilir liğinin yegâne yolu k atılımcılar ın, kolaylaştır ıcılar ın dürüst ve k arar lı olduk lar ına güven duymasıdır. K atılımcılar ın ihraç edilmesi nadiren yaşanmaktadır - eğer böyle bir hareket gerek liyse, k atılımcıyla ilgili tüm detaylar ve k atılımcının k atk ılar ının bir k aydı muhafaza edilecektir. Bu, büyük ölçüde moderasyonun önceden planlanmasının, moderatör sorumluluk lar ının açık bir ifadesinin ve k atılımcılar için bir şar tlar ve koşullar setinin bir sonucudur. (bkz. bu bölümün sonu). Kütüphaneci M oderatör ler in uygulamanın konusu hak k ında uzmanlık sahibi olması ar zu edilmektedir. Bu, büyük ölçüde iyi bir başk anlığın bir gereğidir. “Kütüphaneci ” rolü, k atılımcılardan gelen k anıtlar ın, olgular ın ve sayılar ın k ullanımını teşvik etmeyle ilgilidir ve bilgiye dayalı müzakereyi kolaylaştır mak için süregelen sorumluluğunun parçası olarak , yarar lı bilginin yolunu göster mektir. Bu açıdan moderatör ler in “müdahale”si bir dizi temel ar k a plan notlar ıyla ve k ullanıcılara atıf ta bulunmalar ı için öner ilen ok umalar la güçlendir ilmelidir. Bazı k atılım or tamlar ı popüler olmalar ı, iletiler in sık lığı ya da müzakereci aşamala r ı nedeniyle k ar maşık hale gelebilir. M üzakerenin yapısının güvenir liğinin çözülmesini ya da gezinmek için çok k ar maşık hale gelmesini engellemek üzere, moderatör ler “ k apıcılık ” sorumluluğunu gözetmelidir. Yine, bu görevler in k apsamı büyük ölçüde k ullanılan tek nolojinin k ar maşık lığına göre belir lenmektedir. Sistemler, tamamlanmamış ya da bozulmuş iletiler i temizleyerek ve aşır ı k alabalık mesaj diziler ini k apatarak , moderatör lere uygunsuz iletiler in yeniden sınıflandır ması gibi önlemler le danışma alanlar ını yönetme yolunu açmalıdır. Kütüphaneci-moderatör en son olarak , ver iler in güvenli bir biçimde arşivlenmesinden ve yeniden elde edilmesinden - onu k atılımcı k atk ılar ı ya da anket ver iler i haline getir mekten- sorumludur ve tüm bunlar iyi ver i tabanlı yapının güvenceye alınması ve sonrasında da sürdürülmesinin güvenceye alınmasıyla ilgilidir. M oderatör ler aynı zamanda iletiler in (biçimler i ve içer ik ler i ne olursa olsun) bütün olarak korunmasını da sağlamalıdır. Hatta bu, bir ileti danışma k urallar ıyla ters düşerse ve yayınlanmak için uygun olmasa bile böyledir. M oderatör ler k atılımcı iletiler ini asla k atılımcının izni olmaksızın düzenlememelidir. Raportör Burada moderatör için or taya konulacak en son rol, bir “rapor tör ” olarak moderatördü r. Bu, diğer bir önemli sorumluluktur ve yapısı içinde moderasyonun örülü olduğu her uygulamada bulunması muhtemel bir roldür. Uygulama boyunca, moderatör ler yöntemsel olarak müzakereyi özetlemelidir. Bu, 42 Dijital Katılım Rehberi bir tar tışmayı teşvik eden, belk i hayati bilgiyi içeren, alter natif görüşü esinlendiren ya da bir tar tışmayı tamamıyla yeniden yönlendiren anahtar iletiler in belir lenmesini içer mektedir. Bu özetler in kopyalar ı - en iyiler i haf talık olarak der lenenlerdirsonrad an k atılanlar ın yarar ına olduğu k adar tecrübeliler için de çevr imiçi olarak yayınlanabilir. Bu, k aynak k ısıtlar ı ve usule ilişk in k urallar ı düzenli ve sürek li k atılımı engelleyebilen bak anlar ın bak ış açısından da bak ıldığında da yarar lıdır. Bununla bir likte rapor törün rolünün daha önemli bir yönü, uygulamanın sonlanmasıyla or taya çık maktadır. Bu noktada, hem bağımsız hem de er işilebilir olan genel bir özet rapor sunmak moderatör ler in sorumluluğudur. Özet rapor lar, sonuçlar ın ar k asındak i müzakereyi or taya koymak için yazılı bir bölümü içerecektir, ancak bunu yapar ken moderatör ler, kendiler ini, diğer rollere yak laşımda gösterdik ler i gibi, ayr ı b ir tarafsızlık la yönlendir melidir. R apor tör-moderatörün en son rolü, ger i besleme için bir zaman çizelgesinin ana hatlar ını belir leyerek ve ardından ger i bildir imin ya sitede doğrudan iletilmesini ya da e -posta veya ileti yoluyla k atılımcılara gönder ilmesini sağlayarak , k atılımcılar ın bek lentiler ini yönetmektir. Evrim M oderasyon evr imsel ak ışı olan bir disiplindir. Çevr imiçi k atılım uygulamalar ı gelişim evresinden çık arak bir ana ak ım özelliği k azanır ken, moderatörün nitelik ler inin ve becer il er inin düzenlenmesi için ar tan bir bask ı or taya çık acaktır. Bunu moderasyonun her bir uygulaması için uygun olabilecek bir yoldan elde etmek zor olacaktır. Yine de temel bir grup becer iler seti aşağıdak iler i içerebilir : Hoşgörü, D ürüstlük/tutar lılık , Empati, Tarafsızlık , K avramsal düşünmeyi yürütme k abiliyeti, İ yi dinleyici, Dik k atli, G özleyici, D etaylara dik k at, Bir leştir ici doğası, Arabuluculuk yetenek ler inde güven ver mesi, Güçlü problem çözme yeteneği, Yüksek düzeyde BİT ok ur-yazar lığı, Kültür ler arası far k ındalık , M ükemmel araştır macı, Güçlü iletişimci, Yazı dilinde ak ıcılık , Grup ve k işiler arası iletişimde güven. M oderatör ler için hazır bir iş tanımının yok luğunda bile, her bir k atılım uygulamasında sorumluluk lar ın ayr ıntılar ı ve moderasyon politik asının bir açık laması k atılımcılar ın Dijital Katılım Rehberi 43 referans alabilmeler i için sağlanmalıdır. Bunun yanı sıra moderatör ek ibinin iletişim bilgiler i de dahil edilmelidir. Çevri miç i k at ıl ım iç in b i r m o d e ra s yo n p o l i t i k a s ı ö r n e ği (site üzer in d ek i il et i) Moderasyon nedir? “M oderasyon” : Her kesin tar tışmalarda yer alabilmesini, görüşler ini açık layabilmeler ini ve danışma faaliyetinin hedefler ini k arşılamasını güvenceye almak için çevr imiçi danışma faaliyetler ini kolaylaştır ma, Bütün iletiler i sitenin şar tlar ı ve koşullar ıyla ilişk isi içinde kontrol ederek , tar tışmanın ak ışını devam ettir me pratiğidir. Bir moderatör ne yapar? “M oderatör ”, forum tar tışma k urallar ına uyulmasını sağlamaktan sorumlu olan k işi için k ullanılan inter net jargonudur. Bir moderatör : Yüz yüze bir toplantıdak i başk ana benzemektedir ; S orular sorarak tar tışmayı teşvik etmek ; ancak görüş ber lir tmemek için vardır ; Çevr imiçi tar tışmalarda her kesin kendisi rahat ve eşit hissetmesini sağlayacaktır. Bu forumun moderatörleri kimlerdir? Bu forum X danışma/politik a ek ibi tarafından modere edilecektir. M o deratör ler her zaman adil ve nesnel olmayı amaçlar. M oderatör ler bir k işinin, grubun çık ar lar ının ya da bir fik r in diğer i üzer indek i üstünlüğüyle değil, tar tışmanın k alitesiyle ilgilidir. K atılımcılar ve moderatör ler arasındak i doğrudan iletişim e -posta yoluyla gerçek leşebilir. M oderatör ler in e -posta adresi… Bu forumda moderasyonun hangi biçimi kullanılacaktır? M evcut ik i tür moderasyon vardır : Ön moderasyon: Kullanıcılar tarafından oluşturulan yayınlanmadan önce koşullar la k arşılaştır ıldığı durumdur ; Post M oderasyon: Kullanıcılar tarafından oluşturulan yayınlandıktan sonra koşullar la k arşılaştır ıldığı durumdur. 44 Dijital Katılım Rehberi tüm içer iğin tüm içer iğin Bu forum X stratejisini k ullanıma koyacaktır. Bu, iletiler in anında yayınlanacağı/ yayınlanmayacağı anlamına gelmektedir. İ letiler moderatör ler tarafından düzenli olarak kontrol edilecektir. Haf ta içindek i tüm iletiler gönder ildikten sonrak i 24 saat içer isinde yayınlanacaktı r. Haf ta sonundak i iletiler ise izleyen iş gününde yayınlanacaktır. Forum alanlar ı her zaman ok unabilir ve her hangi bir zaman ileti gönderebilirsiniz. Bir moderasyon politik ası her zaman tar tışma k urallar ına ger i bağlanmalıdır. M ümk ün olduğunda, bir k ullanıcının k uru mla ir tibata geç tiği alter natif araçlar bir anlaşmazlık durumunda da sağlanmalıdır. Bir forum ya da blog sahibi ola nlar için rehber lik yapmak faydalıdır. Bu k ullanılan platfor ma göre değişecektir ; ancak rehber lik için, güçlendir mek isteyebileceğiniz hususlar burada yer almaktadır. Ö rn ek forum k ıl av uzu – m o d e ratö rl e r i ç i n (yayınl an mamak üzere) 1. Yorumların moderasyonu nasıl yapılacak? Danışma ek ibi moderatör ler i, kendi oturum açma bilgiler ini k ullanarak oturum açma yoluyla, yorumlar ın moderasyonunu yapabilir ; S ağ taraf tak i sütunda (üzer inde k ullanıcı adınızla) bir yönetici k utusu göreceksiniz. Bu k utunun içinde, “ yorumlar ” sek mesi tarafından izlenen “ yönetici ” seçeneğini tık layın; Onayla nmak için görebilirsiniz; bek leyen yorumlar ın listelendiği yorumlar sayfasını ar tık Bir konuyu kontrol etmek için yorum başlığına tık layın/seçin; Sıradak i yorumu kontrol etmek için, “düzenle” seçeneğini tık layın. Yorumu ilgililik ve yorumlar politik asına uygunluk açısından kontrol edin; Eğer yorumdan memnunsanız, gr i renk li “onayla” butonunun yanında, sayfanın alt tarafında bulunan “ yayınlanmış” seçeneğini seçin. Ancak eğer bir yorumdan memnun değilseniz onu onaylanacak lar k uyruğunda bırak ın ve referans amacıyla yorumu arşivleyecek olan X’i bilgilendir in. Lütfen hiçbir yorumu silmeyin. Bir yorumu yayınlamamak için (yuk ar ıdak i) 1. ve 2. adımlar ı tek rar layın. Şimdi kendin izi yorumlar sayfasında bulacaksınız -yayınlanmamasını istediğiniz yorumu arayabileceğiniz, “ yayınlanmış yorumlar ” seçeneğini tık layın. Onu bulduğunuzda, Dijital Katılım Rehberi 45 sayfanın altına yak ın bir yerde bulunan “ yayınlanmamış” seçeneğini seç tikten sonra “düzenle” sek mesine tık layın. Gr i “onayla” butonuna tık layarak süreci tamamlayın. 2. Forum konuları nasıl belirlenecek/düzenlenecek? Danışma ek ibi moderatör ler i, kendi oturum açma bilgiler ini k ullanarak sitede oturum açmak suretiyle, forum konular ı belir leyebilir ve/veya düzenleyebilir. Ana sayfada, sayfanın sağ tarafındak i “içer ik oluşturun” bağlantısını tık layın; Şu a nda, “içer ik oluşturun” sayfasına bak ıyor olmasınız. “Forum konusu”nu tık layın ve bir “ başlık ” gir in. “G övde” k ısmına gir iş metninizi ve sorular ınızı yazın. (Lütfen not edin –metninizin yazım kontrolünü, metninizi kopyalayıp forum konunuza yapıştır madan önce M icrosof t Word ’de yapmalısınız); Forum konunuzu oluştur mayı bitirdiğiniz zaman, sayfanın alt k ısmına yak ın b ir yerdek i gr i renktek i “ön izleme” butonunu tık layın; S on olarak , iletinizden memnunsanız, sayfanın altına yak ın bir yerdek i gr i renk li “onayla“ butonuna tık layın. Bu, yeni forum konunuzu yayınlayacaktır ; Yeni bir forum oluştur mak için, X ile temas k urunuz. 3. Yeni moderatörler nasıl eklenecek? İ lk olarak , yeni moderatör ler i, eğer şimdiye k adar bunu yapmamışsa, foruma k ayıt olması için bilgilendir melisiniz; Bir kez başar ılı bir şek ilde k ayıt olduk lar ında, X ile temasa geçin ve buna uygun olarak hesaplar ını yükseltelim. Örnek blog rehberi –blog moderatörleri/yazarları için Blog yazar ı kendi oturum açma bilgiler ini k ullanarak oturum açmak suretiyle, yorumlar ın moderasyonunu yapabilir ; S ağ taraf tak i sütunda (üzer inde k ullanıcı adınızla) bir yönetici k utusu göreceksiniz. Bu k utunun içinde, “ yorumlar ” seçeneğini tık layın; Onayla nmak için görebilirsiniz; bek leyen yorumlar ın listelendiği yorumlar sayfasını ar tık Sıradak i yorumu kontrol etmek için k ır mızı renk li “düzenle” seçeneğini tık layın. Yorumu ilgililik ve yorumlar politik asına uygunluk açısından kontrol edin; Eğer yorumdan memnunsanız, gr i “onayla” butonunun yanında, sayfanın alt tarafında buluna n “ yayınlanmış” seçeneğini seçin. 46 Dijital Katılım Rehberi Ancak eğer bir yorumdan memnu n değilseniz, onu onaylanacak lar k uyruğunda bırak ın ve referans amacıyla yorumu arşivleyecek olan Hansard Cemiyeti ’ni bilgilendir in. Lütfen hiçbir yorumu silmeyin. Blogların nasıl yazılacağı -blog yazarları için Blogun tematik amacını muhafaza edin. Bildiğiniz şey hak k ında yazmaya odak lanın. D üzenl i olarak ileti gönder in. Bir haf tada ik i kereden az olmaması ve bir günde ik i kereden fazla olmaması iyi bir p ratik k uraldır. Her blog iletisinin bir başlığı vardır. Bu, iletinin tam temsilinden espr ili bir başlığa k adar her hangi bir şey olabilir. Başlık k ısa olmalıdır. Blog iletiler i bir cümle k adar k ısa olabilir ; ancak genellik le 1000 sözcüğü geçmez. İ letinizin gövdesini dör t cümleden uzun olmayan paragraflara bölünüz. M etin yer ine bir fotoğraf, ses k libi ya da video k ullanma seçeneği düşününüz. A z ve öz bir şek ilde ve yalın bir dille yazın. Eğer gerek liyse, daha fazla ayr ıntı içeren diğer web siteler ine bağlanabilir ya da daha fazla ayr ıntı içeren belgeler i yük leyebilirsiniz. Diğer web siteler ine ve web üzer indek i k aynak lara bağlanın. İ nsanlar ın yorumlar ını düzenlemeyin. Bloğun yorum k urallar ını ihlal eden iletiler in dışındak i tüm yorumlar ı yayınlayın. İ letiler inizde arada sırada tar tışılması için sorular or taya koyarak yorumlar ı teşvik edin. Eğer çok fazla ya da hiç yorum almazsanız merak etmeyin. Aynı şek ilde eğer çok fazla alırsanız da merak etmeyin. Asıl olan, iyi yazmayı sürdür mektir. Arada bir blogunuzda yorum yapan insanlar la etk ileşime geçin. Bunu ik i haf tada bir veya ayda bir yayınladığınız iletinizde ya kendi yorumunuzu yaparak ya da bazı yorumlara yönlendirerek yapabilirsiniz. Dijital Katılım Rehberi 47 48 Dijital Katılım Rehberi Bu rehber İngiltere Büyükelçiliği tarafından finanse edilen Stratejik Planlama ve Politika Geliştirmede Katılımcılık Projesi kapsamında Türkçe’ye çevrilmiştir.
