angıospermae
advertisement
Bitki Materyali-I: Gymnospermae Yrd. Doç Dr. Nurgül KARLIOĞLU Orman Botaniği Anabilim Dalı nurgulk@istanbul.edu.tr BİTKİLER ALEMİ CORMOPHYTA (GÖVDELİ BİTKİLER) Pteridophyta (Eğreltiler) THALLOPHYTA (GÖVDESİZ BİTLİLER) Spermatophyta (Tohumlu ve çiçekli bitkiler) Gymnospermae (Açık tohumlu bitkiler) Bacteriophyta (Bakteriler) Angiospermae (Kapalı tohumlu bitkiler) Monokotiledonlar (Tek çenekliler) Dikotiledonlar (Çift çenekliler) Cyanophyta (Mavi yeşil alkler) Phycophyta (Alkler) Mycophyta (Mantarlar) Bryophyta (Karayosunları) Gymnospermae’ler – Angiospermae’ler Arasındaki Farklar Gymnospermae • Tohumları karpeller tarafından kapatılmamıştır. Ovaryum, stigma ve stilus yoktur. • Gerçek meyve oluşmaz. • Tek döllenme olur. Endosperm döllenmeden önce oluşur. • Embriyo kesesi tipik arkegonları içine almıştır. Arkegon: Yumurta hücresini taşıyan dişi organ Angiospermae • Tohumlar, karpeller tarafından meydana getirilen ovaryum içinde gelişir. • Gerçek meyve oluşur. • Çift döllenme olur. Endosperm döllenmeden sonra oluşur. • - Gymnospermae’ler – Angiospermae’ler Arasındaki Farklar Gymnospermae • Eşey dağılımı: Monoik veya dioik • Tozlaşma: Anemogam • Çenek sayısı: 3-18 (polikotiledon) • Yaşayan tüm örnekleri odunsudur. • Odun yapıları oldukça basittir. Esas olarak traheidler ve az miktarda öz ışınları ve odun paranşimlerinden oluşmuştur. Angiospermae • Eşey dağılımı: Monoik, dioik, erselik veya poligam • Anemogam, entomogam, zoogam, hidrogam, ornitogam, zoogam • Çenek sayısı: 1 (monokotil) veya 2 (dikotil) • Otsu veya odunsudur. • Odun yapıları daha karmaşıktır. Traheler, lifler, öz ışınları ve odun paranşimlerinden oluşmuştur. Eşey Dağılımı Monoik: Erkek ve dişi çiçek aynı ağaçta Pinaceae (Pinus, Cedrus) Dioik: Erkek ve dişi çiçekler ayrı ağaçlarda (Taxus, Ginkgo) Erselik: Erkek ve dişi organın aynı çiçek üzerinde olması Poligam: Erselik çiçekle beraber aynı bitkide erkek veya dişi organın bulunması (Acer, Fraxinus) Organların Tanımı Sürgün Ağaç ve çalıların habitusunu oluşturan, üzerinde vejetatif (yaprakları), generatif (çiçek, tohum, kozalak ya da meyveleri) veya hem vejetatif hem de generatif organları taşıyan, dalların ya da gövdenin gençlik evresidir. • • • • • • Uzun sürgün, Kısa sürgün, Gençleştirme sürgünü, Preventif sürgün (Su sürgünü), Adventif sürgün (Yara sürgünü), Yaz sürgünü Organların Tanımı Brahte: Çiçeği taşıyan metamorfize olmuş yaprak (Dış pul) *Brahtelerden oluşan kozalak pulu: Araucaria Karpel: Tohum taslağını taşıyan metamorfize olmuş yaprak (İç pul) *Karpellerden oluşan kozalak pulu: Pinaceae Tohum: Endospermli, döllenmiş, olgun tohum tomurcuğudur. Ağaçlar Belirli bir çapa (en az 10 cm) ve boya (en az 5 m) ulaşan, tek tepeli ve uzun ömürlü odunsu bitkilerdir. Çalılar Çap ve boyları ağaçlardan daha az olan ve çok gövdeli bir yapı oluşturan odunsu bitkilerdir. Sarılıcılar Ancak bir zemine tutunarak yaşamlarını sürdüren bitkilerdir. Bu zemin, bir ağaç gövdesi, bir kaya yüzeyi, duvar ya da toprak yüzeyi olabilir. Sürgün Uzun Sürgün + Kısa Sürgün Cedrus (Sedir) Uzun Sürgün Abies (Göknar) Gymnospermae Yaprakları • • • • • İğne yaprak Pul yaprak Geniş ayalı yaprak Etli üçgenimsi batıcı uçlu yaprak Palmiyelere benzer yaprak İğne yaprak Cedrus libani Juniperus oxycedrus Pul yaprak Cupressus arizonica Biota orientalis Geniş Ayalı Yaprak Palmiyelere benzer yaprak Ginkgo biloba (Çin Mabet Ağacı) Cycas revoluta (Yalancı Sago Palmiyesi) Etli Üçgenimsi Batıcı Uçlu Yaprak Araucaria araucana (Şili Arokaryası) Gymnosperm’lerde Erkek Çiçek Tozlaşma Polenlerin dişi organın stigmasına konması olayına «Tozlaşma» denir. • • • • • Anemogam: Rüzgarla tozlaşma Entomogam: Böcekle tozlaşma Ornitogam: Kuşlarla tozlaşma Hidrogam: Suyla tozlaşma Zoogam: Diğer hayvanlarla tozlaşma Gymnosperm’lerde Dişi Kozalak GYMNOSPERMAE • • • • • • • • CYCADACEAE GINKGOACEAE PINACEAE ARAUCARIACEAE TAXODIACEAE CUPRESSACEAE TAXACEAE CEPHALOTAXACEAE 1. CYCADACEAE Cycas revoluta http://www.groeninfo.com/forum/28en22393en0/welke_palmen.html 1. CYCADACEAE Cycas revoluta •Egzotiktir. •Herdem yeşildir. •Gövde sütün şeklinde dallanmaz veya az dallanır. •Yapraklar çok büyük, gövdenin ucunda sık olarak yer alır. http://www.groeninfo.com/forum/28en22393en0/welke_palmen.html 1. CYCADACEAE Cycas revoluta • Kozalak oluşturmaz • Sıcak yerleri sever 2. GINGOACEAE Ginkgo biloba (Çin Yelpaze Çamı, Mabed Ağacı) Yayılışını Güneydoğu Çin’de yapmaktadır. Dünya üzerinde yaşayan en yaşlı tohumlu bitkidir. (Brosse, 1977) 2. GINGOACEAE Ginkgo biloba (Çin Yelpaze Çamı, Mabed Ağacı) • • • • • Ekzotiktir. Dioiktir. Kışın yapraklarını döker. 30-40 m boylanır. Hem uzun hem de kısa sürgünleri vardır. • Yapraklar yelpaze (fil kulağı) şeklindedir. Çatalsı damarlanma yapar, dökülmeden önce sararır. 2. GINGOACEAE Ginkgo biloba (Çin Yelpaze Çamı, Mabed Ağacı) • Kozalak oluşturmaz. • Olgun tohumları sarı renkli ve kötü kokuludur. Tohumun iç kısmı odunlaşmıştır. Bu odunlaşan yapının içi beyazdır ve minerallerce zengindir. • Çok değişik toprak ve iklim şartlarına, özellikle gazlara karşı dayanıklıdır.
