4- ege-kıbrıs yayı

EGE – KIBRIS YAYI
Afrika ve Anadolu levhaları arasındaki yakınsama, Kıbrıs
yayının batısında Ege (Helen) yayı tarafından temsil edilir.
Afrika ve Anadolu levhaları arasındaki yakınsama, Kıbrıs
yayının batısında Ege (Helen) yayı tarafından temsil edilir.
Afrika ve Anadolu levhaları arasındaki yakınsama, Kıbrıs
yayının batısında Ege (Helen) yayı tarafından temsil edilir.
Kıbrıs Yayı, Dogu Akdeniz’de güneyde Afrika levhası
ile kuzeydeki Anadolu levhası arasındaki
yakınsamayı temsil eden bir sınırdır.
Kıbrıs Yayı daha batıdaki Doğu Akdeniz okyanusal
litosferinin kuzeydoğuya doğru daldığı Ege (Helen)
yayının doğudaki devamıdır.
Kıbrıs Yayı’nda kuzeye dogru dalma-batma
Erotosthanes deniz adası nın
çarpışmasından etkilenmiştir.
Kıbrıs
adası
doğusundan
itibaren
dalma-batma
yoktur ve bu
kesimde
doğrultu
atımlı
deformasyon
egemendir.
Kıbrıs doğusunda Anadolu ve Afrika
levhaları arasındaki yakınsama,
DAFZ’nun GB uzantısı ile temsil edilir.
Bu sınır, DAFZ ile ÖDFZ’nun birleştiği
Kahramanmaraş üçlü kavşağına uzanır.
Ege yay sistemi Ege bölgesinin jeodinamik evriminde
önemli bir rol oynar.
Ege Yayı’nın
batı kesimi
Ionian
hendeği
tarafından
temsil
edilirken
doğu
kesimi daha
çok bir
transform fay
şeklinde
davranır.
Ege Yayı’nın doğu kesimindeki transform fay, Ege
Yayı ile Kıbrıs Yayı arasındaki sınırı oluşturur ve
Pliny-Strabo Fay Sistemi olarak adlanır.
Pliny-Strabo Fay Sistemi, kuzeydoğuya doğru kara
alanında Fethiye-Burdur Fayzonu’na bağlanır.
Ege-Kıbrıs Yayı’nda dalma-batmanın yaşı
Dalma-batmanın başlangıç yaşı üzerine görüşler:
 1- dalma-batma en az 26 my yaşlıdır
(Geç Oligosen) (Meulenkamp vd., 1988).
 2- dalma-batma 13 my önce başlamıştır
(Orta Miyosen sonu) (Le Pichon ve Angelier, 1979).
 3- dalma-batma 5-10 my önce başlamıştır
(Geç Miyosen) (Mc Kenzie, 1978; Mercier, 1981)
Hendek sisteminin güney-güneybatıya
doğru göçü (subduction roll-back),
üzerleyen Ege levhasında
gerilmeli bir rejim oluşturarak
(yay gerisi havza) günümüzdeki Ege
denizini oluşturmuştur (Le Pichon ve Angelier, 1981).
Ege – Kıbrıs Yayı ve Bitlis kenedi
Ege Yayı, Doğu Akdeniz bölgesinde, Afrika ile Anadolu levhalarının
birbirine yaklaşımı ve bunun sonucunda Afrika levhasının
kuzeydeki Anadolu levhası altına Ege ve Kıbrıs yayları boyunca
dalması ile belirlenen hattı temsil eder. Ege Yay sistemi, Ege
bölgesinin jeodinamik gelişiminde önemli rol oynar.
Ege yayı boyunca dalma-batmanın başlangıç dönemi hakkında
değişik görüşler vardır. Bu farklı görüşlere göre dalma-batma,
13 milyon yıl önce Orta Miyosen’de,
5-10 milyon yıl önce Geç Miyosen’de başlamıştır.
Yay sisteminin dalma-batmaya bağlı olarak güney yönünde göç
etmesi, Ege levhası üzerinde yay ardı bölge niteliğinde gerilme
tektoniğinin gelişmesine ve Ege denizinin oluşumuna neden
olmuştur.
Kıbrıs yayı Ege yayının doğu kesimini oluşturur. Bu alan, güneydeki
Afrika levhasının kuzeydeki Anadolu levhası altına dalması ile
belirlenen Ege yay sisteminin en doğu ucu oluşturur. Kıbrıs’ın
doğusuna doğru, kuzeye doğru dalma-batma, sol yanal atımlı
tektonik rejim haline dönüşür. Bu yanal atım tektoniği de, kuzey
doğuya doğru uzanarak, Maraş dolaylarında üçlü kavşağa
bağlanmaktadır. Bu yanal atımlı sistem, Ölüdeniz ve Doğu
Anadolu fay sistemlerinin bir devamı niteliğindedir.
Bitlis kenedi, Doğu Anadolu’da, Arap ve Avrasya levhaları arasında
Orta Miyosen’de gelişmiş çarpışmayı temsil eden zona verilen
addır. Bu zon boyunca oldukça yüksek bir dağ kuşağı gelişmiş ve
dağların özellikle güneyinde önce sığ denizel oramlar gelişmiş
bunlar daha sonra giderek dolmuştur. Bitlis kenedi, kıtanın kıta
ile ve de kıtanın okyanusal kabuk ile çarpıştığı karmaşık bir
çarpışma kuşağıdır. Bu zon, Arap platformunun kuzeyindeki
kıvrım-itki kuşağından güneydoğu Türkiye’ye ve İran’daki
Zagros dağlarına kadar uzanır.