Güncel Konular - Beyazkalem Akademi

KPSS
Türkiye ve Dünya ile İlgili
GENEL | KÜLTÜREL | SOSYOEKONOMİK
Güncel Konular
ÖNEMLİ BİLİM ADAMLARI
s.7
ÜNLÜ COĞRAFYACILAR VE ESERLERİ s.8
DÜNYA ÜZERİNDE ENLER
s.10
TARİHTE İLKLER
s.11
EL
Z
Ö YI
SA
Sınav Taktikleri
Bu yazıyı okumadan sınava girmeyin!
KPSS’ye çok az zaman kaldı. Sınava girmeden önce
neleri bilmeliyim? KPSS esnasında nelere dikkat
etmeliyim? Sınav performansımı nasıl arttırabilirim?
Sorulara nasıl yaklaşmalıyım? Kaygı ile nasıl baş
edebilirim? Dikkatimi nasıl arttırabilirim? Sınav
stratejim nasıl olmalı?
2017 Anayasa
Değişikliği
Maddeleri
Sınav stratejinizi belirleyin
• Sınava en başarılı olduğunuz alanın testi ile başlayın. Hangi alanda iddialıysanız,
sınava o testi çözerek başlamanız moral, motivasyon ve zaman yönetimi açısından
faydalı olacaktır.
• Hedefiniz olan puan türünde, daha fazla ağırlığı olan, dolayısıyla daha fazla puan
getirecek testleri, test çözme sıralamanızda öne almanız yararlı olacaktır.
• Son günlerde sınav saatinde deneme yapmayı ihmal etmeyin.
• Sınavda yeni bir taktik denemeyin! Sınava soruları hangi sıra ile çözeceğinizi bilerek girin. Sınav stratejinizi, hangi sıra ile soruları çözeceğinizi sınavdan çok önce belirlemiş olun. Sınav stratejinizi daha önceki deneme sınavlarınızda birçok kez denemiş
olun.
Testlerin Puan Türlerindeki ağırlıklarını bilin
• KPSS’de her bir testin puan getirisi, testin puan türlerindeki ağırlığına göre farklıdır.
• Örneğin Genel Kültür Testi:
16 Nisan Referandumu sonuçlandı
P3 puan türünde %50 etkili iken;
P10 puan türünde %30;
5
P121 puan türünde %15;
0 milyona yakın seçmen, mevcut Türkiye Anayasası’nın 18 maddesi üzerindeki değişikliklerini oyladı. Referanduma
katılım oranı yüzde 85,46 oldu. Evet oyu
%51.41, hayır oyu %48.59 olarak gerçekleşti.
P48 puan türünde %10 oranında etkilidir.
Hiç bir dersi tamamen gözden çıkartmayın
• KPSS’de her test için soruların zorluk dereceleri şöyledir:
% 10 çok kolay sorular.
% 20 orta derecede kolaylığa sahip sorular.
% 40 herkesin çözebileceği normal zorluktaki sorular.
% 20 orta derecede zorluktaki sorular.
% 10 oldukça seçici sorulardan oluşmaktadır.
• Buna göre soruların yüzde 70’i temel bilgileri olan tüm adaylar tarafından çözülebilecek türde sorulardır. Bu nedenle bir konuyu tümüyle bilmediğiniz için o konu ile ilgili
soruyu okumadan geçmeyin.
• Soruların %10 u ise öğrencinin, dersi bilmese de akıl yürütme ya da genel kültür ile
çözebileceği tipteki sorulardır. Bu soruları kaçırmamak için hiçbir teste önyargı ile
yaklaşmayın.
Devamı Sayfa 3’te
1.41
5
%
t
e
v
E
9
5
.
8
4
%
r
Hayı
Peki, Yeni anayasa maddeleri
nelerdir? 18 maddeyi kapsayan
anayasa değişiklik metni birçok
köklü değişikliği kapsıyor. İşte,
18 maddelik
Ayrıntılar
yeni anayasa
maddeleri.
’de
12
2
EKONOMİ
Türkiye Varlık Fonu Kuruldu Türkiye Referandumlar Tarihi
Türkiye Varlık Fonu (TVF) Yönetimi Anonim Şirketi, Türkiye merkezli bir şirket.
Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Mehmet Bostan. Ağustos 2016’da Başbakanlık’a bağlı bazı şirketleri yönetmek amacıyla kuruldu.
Varlık fonu nedir, ne işe yarar?
Ü
lke varlık fonları, bir ülkenin elinde bulunan fazla tasarrufları ekonominin uzun dönemli istikrarı, krizlere
karşı korunması ve gelecek kuşakların
refahını artırma hedefine dönük yatırımlar yapmak için kuruluyorlar.
Şirketin kuruluş amacı 65. Türkiye
Hükûmeti tarafından, “sermaye piyasalarında araç çeşitliliği ve derinliğine
katkı sağlamak, yurt içinde kamuya ait
olan varlıkları ekonomiye kazandırmak,
dış kaynak temin etmek, stratejik,
büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek
için Türkiye Varlık Fonu ve bu fona
bağlı alt fonları kurmak ve yönetmek”
olarak açıklandı.
VARLIK FONUNA DEVREDİLEN
ŞİRKETLER LİSTESİ
BOTAŞ: Hazine payı % 100.
TPAO: Hazine payı % 100.
Ziraat Bankası: Hazine payı % 100.
Posta ve Telgraf: Hazine payı % 100.
BIST: Hazine payı % 73.6.
Türksat: Hazine payı % 100.
Eti Maden: Hazine payı % 100.
Çay İşletmeleri: Hazine payı % 100.
Türk Telekom’daki % 6.7’lik Hazine
payı da Varlık Fonu’na devredildi.
Büyük Projeler Hayata Geçti
Dünyanın en geniş köprüsü olan Yavuz
Sultan Selim Köprüsü açıldı. Deniz altından karayoluyla iki yakayı birleştiren
Avrasya Tüneli, Marmaray’ın ardından
açıldı. İstanbul ile İzmir arasındaki ulaşım süresini 9 saatten 3.5 saate indiren
Gebze-İzmir Otoyolu Projesi kapsamın-
da inşa edilen Osman Gazi Köprüsü’nün
açılışı gerçekleştirildi.
2016 BÜYÜME RAKAMLARI
Tüm bu çalışmalar ve ekonomik faaliyetler neticesinde Türkiye ekonomisi
2016’da yüzde 2.9 büyüdü.
Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk
Referandumu: 9 Temmuz 1961
27 Mayıs 1960’da ordu cumhuriyet tarihinde ilk defa yönetime el koydu. İktidardaki
Demokrat Parti’nin birçok mensubu tutuklanarak yargılanmak üzere Yassıada’ya sevk
edildi. Müdahalenin başına geçen Orgeneral
Cemal Gürsel, birçok yetkiye haiz oldu. Yeni
anayasa kısa süre içerisinde hazırlandı, askeri müdahaleden tam bir yıl sonra seçime
sunuldu. Senato, Anayasa Mahkemesi, Devlet
Planlama Teşkilatı kurulacaktı. Bunun dışında
işçilere sendika ve grev hakkı tanınıyor, TRT
ve üniversitelere özgürlük vadediliyor ve güçler ayrılığı ilkesi benimseniyordu. Başta Cemal
Gürsel olmak üzere askeri cihet halkı EVET
oyu vermeye çağırıyordu. HAYIR tarafını savunmak ise hiç kolay değildi. Netice itibarıyla
beklenen oldu ve sandıktan %62 Evet’e karşılık %38 Hayır oyu çıktı.
Şeffaf Zarflı Seçim: 7 Kasım 1982
12 Eylül 1980 askerî müdahalesinin ardından
yeni anayasanın hazırlanıp halk oyuna sunulması yaklaşık 2 yıl sürdü. Yeni tasarı 1961
Anayasasında ileri sürülen birçok maddeye
kısıtlama getiriyordu. Aynı zamanda Kenan
Evren’in cumhurbaşkanlığı onaylanıyor ve
bugün dahi Türk siyasetinde tartışma konusu
olan %10 seçim barajını içeriyordu. Seçimlerin en tartışmalı konusu ise zarfın dışından
gözüken mavi renkli hayır oyları olacaktı. Bunlara karşılık ise evet oyları beyaz renkliydi. Netice itibarıyla 7 Kasım 1982’de sandığa gidildi.
Çıkan sonuç Kenan Evren’i bile şaşırtmıştı.
%92 Evet, %8 Hayır oyu çıkmıştı. Böylelikle
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ikinci kez askerî
bir müdahale sonucunda ortaya çıkan yeni
anayasa onaylanmıştı.
6 Eylül 1987
Yavuz Sultan Selim Köprüsü
KKTC ‘Can Suyu’na kavuştu
D
ünyada ilk kez uygulanan yöntemle oluşturulan KKTC Su Temini
projesi, hizmete açıldı..
80 kilometrelik projede dev borular deniz yüzeyinden 250 metre derinlikte ve
askıda geçiyor. Deniz geçişi 1600 milimetre çapındaki, yüksek yoğunluklu
polietilen boru hattından oluşuyor. Proje kapsamında Anamur’daki Dragon
Çayı üzerinde kurulu Alaköprü Bara-
İSİMLER
BAKANLAR KURULU
jı’ndan alınan su, KKTC’de Geçitköy
barajına aktarılıyor.
SÜRELİ-ULUSAL
İlk kadın siyasetçi: Emine Semiye Hanım
İlk kadın rektör: Prof.Dr. Saffet Rıza Alpar
İlk kadın kaymakam: Özlem Bozkurt
İlk kadın gazeteci: Selma Rıza
İlk kadın beyin cerrahı: Aysima Altınok
İlk kadın heykeltıraş: Sabiha Bengütaş
Kamera karşısına geçen ilk kadın: Bedia
Muvahhit
İlk kadın yönetmen: Cahide Sonku
İlk kadın muhtar: Gül Esin (Gülkız Übbül)
Yayın Sahibi: Beyazkalem Yayıncılık Ltd. Şti. adına Utku YAĞLIDERELİ
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Mustafa GÖREN
İdare Merkezi: Alınteri Blv. No:27 Ostim/ANKARA Tel: 312-385 24 11 • beyazkalem.com.tr
Baskı: Feryal Matbaası, Arı Sanayi Sitesi 31. Cd. No: 15 Tel: 312-395 22 37 ANKARA
ISSN: 2564-6613 • Baskı Tarihi: Mayıs 2017 • Sayı: 3
“Hayır” Çıkan İlk ve Tek Referandum:
25 Eylül 1988
Aslında belki de Türkiye Cumhuriyeti tarihinin
en az bilinen referandumudur. Zira halk oylamasına sunulan konu sadece yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınmasından ibaretti. Teklifi
Başbakan Turgut Özal liderliğindeki Anavatan
Partisi sunmuştu. Muhalefet ise beklenildiği
gibi değişikliğe karşıydı. 25 Eylül 1988 akşamı
sandıklar açıldığında ortaya çıkan tablo şaşırtıcıydı. Halkın %65’i Hayır, %35’i Evet demişti.
Dolayısıyla vatandaşlar yerel seçimlerin 1 yıl
erkene alınmasını istemedi. Böylelikle bu oylama, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde hayır çıkan
ilk referandum olarak tarihe geçti.
21 Ekim 2007’de bu defa vatandaşa
“Cumhurbaşkanını halk seçsin mi?”
diye soruldu.
2007 referandumu genel manasıyla Cumhurbaşkanlığı makamındaki bir dizi değişiklik
etrafındaydı. Makamın görev süresi ve göreve geliş şeklini yeniden düzenleyen anayasa
değişikliği oylaması, %61 gibi az bir katılımla
gerçekleştirildi. Netice olarak ise sandıktan
%69 Evet, %31 Hayır oyu çıktı. Böylece Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, görev süresinin 5 yıl olması; ayrıca milletvekili
genel seçimlerinin 5 yıl değil 4 yılda yapılması
da onaylandı. Bu referandumla aynı kişinin iki
dönem aday olabilmesi hakkındaki düzenleme
halk tarafından kabul edilmiş oldu.
12 Eylül 2010
2010 referandumu temel manasıyla yargı
üzerindeki bir dizi değişikliği kapsamaktaydı.
Yargıtay ve HSYK’nın üye sayıları arttırılıyor
ve üyelerin seçilme şartları da değiştiriliyordu.
AKP, BBP, Saadet Partisi EVET’i, CHP, MHP
HAYIR’ı savunurken, BDP ise seçimi boykot
kararı almıştı. Referanduma damgasını vuran
olay ise ‘’Yetmez ama evet’’ sloganıyla yürütülen kampanya oldu. %74 oranındaki katılımla
gerçekleştirilen seçimin sonucunda sandıktan
%58 Evet, %42 Hayır oyu çıktı. Böylelikle Türk
halkı, 6. defa bir referandumda daha yapılan
değişiklikleri onaylamıştı.
(Hükümet Üyeleri, Komutanlar, Kamu Kurumu İdarecileri)
TBMM Başkanı İsmail KAHRAMAN
İLK KADINLAR
İlk Türk kadın savaş pilotu: Sabiha Gökçen
İlk Türk kadın tiyatro oyucusu: Afife Jale
İlk kadın bakan: Türkan Akyol
İlk kadın başbakan: Tansu Çiller
İlk kadın belediye başkanı: Sadiye Hanım
İlk kadın hâkim: Suat Berk
İlk kadın büyükelçi: Filiz Dinçmen
İlk kadın doktor: Safiye Ali
İlk kadın profesör: Prof.Dr. Fazıla Şevket Giz
İlk kadın vali: Lale Aytaman
İlk kadın romancı: Fatma Aliye Topuz
12 Eylül müdahalesi sonucunda, Türk siyasetinin en mühim isimlerinden Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Alparslan Türkeş ve Necmettin Erbakan’a siyaset yasağı konulmuştu.
Bu liderlerin siyaset yasaklarının kaldırılarak
kendi iktidarına rakip olacakları düşüncesiyle Turgut Özal ve ANAP bu referandumda
HAYIR’ı desteklerken, bütün muhalefet EVET
oyunu savunuyordu. 6 Eylül gecesi sandıklar
açıldığında sadece 75.066 oy farkla değişiklik
onaylanmıştı. %50.16 Evet, %49.84 Hayır oyu
çıkmıştı. Böylelikle dört büyük siyasi liderin
yasakları kaldırıldı ve yeniden eski partilerinin
başına geçme fırsatı buldular.
Başbakan Binali YILDIRIM
Başbakan Yardımcısı Nurettin CANİKLİ
Başbakan Yardımcısı Mehmet ŞİMŞEK
Başbakan Yardımcısı Numan KURTULMUŞ
Başbakan Yardımcısı Yıldırım Tuğrul TÜRKEŞ
Başbakan Yardımcısı Veysi KAYNAK
Adalet Bakanı Bekir BOZDAĞ
Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan
KAYA
Avrupa Birliği Bakanı Ömer ÇELİK
Bilim Sanayi Ve Teknoloji Bakanı Faruk ÖZLÜ
Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet
MÜEZZİNOĞLU
Çevre Ve Şehircilik Bakanı Mehmet ÖZHASEKİ
Dışişleri Bakanı Mevlüt ÇAVUŞOĞLU
Ekonomi Bakanı Nihat ZEYBEKCİ
Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat ALBAYRAK
Gençlik Ve Spor Bakanı Akif Çağatay KILIÇ
Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Bakanı Faruk ÇELİK
Gümrük Ve Ticaret Bakanı Bülent TÜFENKCİ
İçişleri Bakanı Süleyman SOYLU
Kalkınma Bakanı Lütfi ELVAN
Kültür Ve Turizm Bakanı Nabi AVCI
Maliye Bakanı Naci AĞBAL
Milli Eğitim Bakanı İsmet YILMAZ
Milli Savunma Bakanı Fikri IŞIK
Orman Ve Su İşleri Bakanı Veysel EROĞLU
Sağlık Bakanı Recep AKDAĞ
Ulaştırma, Denizcilik Ve Haberleşme Bakanı Ahmet
ARSLAN
KUVVET KOMUTANLARI
Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi AKAR
Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Salih Zeki
ÇOLAK
Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent
BOSTANOĞLU
Donanma Komutanı Oramiral Veysel KÖSELE
Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abidin ÜNAL
Muharip Hava Kuvveti Ve Hava Füze Savunma
Komutanlığı Komutanı Hasan KÜÇÜKAKYÜZ
Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Yaşar GÜLER
1. Ordu Komutanı Orgeneral Musa AVSEVER
2. Ordu Komutanı Orgeneral İsmail Metin TEMEL
Ege Ordu Komutanı Orgeneral Abdullah RECEP
Kara Kuvvetleri Eğitim Ve Doktrin Komutanı
Orgeneral Tahir BEKİROĞLU
Genelkurmay 2’nci Başkanı Orgeneral Ümit
DÜNDAR
DİĞER KAMU KURUMU İDARECİLERİ
Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Sadi GÜVEN
MİT Müsteşarı: Hakan FİDAN
Anayasa Mahkemesi Başkanı: Zühtü ARSLAN
ÖSYM Başkanı Ömer DEMİR
AFAD Başkanı Mehmet Halis BİLDEN
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Ahmet Arif ERGİN
ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. İbrahim
ÖZKOL
TAI Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Oğuz Borat
YÖK Başkanı: Yekta SARAÇ
TİKA Başkanı: Dr. Serdar Çam GÜNEY
Yurtdışı Türkler Ve Akraba Topluluklar Başkanı
Mehmet KÖSE
İMKB Başkanı: Himmet KARADAĞ
3
Anıl KARAMAN
Rehberlik ve Eğitim Uzmanı
Zor soru daha fazla puan getirmez
Sınav
Taktikleri
• Her bir test içindeki sorular, aynı puan değerindedir.
Yani çok kolay bir matematik sorusu ile çok zor matematik sorusu aynı puan getirmektedir. Bu yüzden zor
bir soruyu çözersem daha çok puan alırım şeklinde düşünmek yanlış olur.
• Farklı testlerdeki soruların getirisi farklı olabilir. Örneğin öğretmenlik için: 1 ÖABT sorusu 1 Genel Kültür
sorusundan daha çok puan getirir. Çünkü ÖABT testi
P121 puan türünde %50, Genel Kültür testi ise %15
etkilidir. Ancak Genel Kültür testi içindeki her soru eşit
önemdedir. Örneğin 1 Tarih sorusu ile 1 vatandaşlık
sorusu aynı ağırlıktadır çünkü ortalamalar ders ders
değil, test test hesaplanır.
• Puan türüne katkısı aynı olan Genel Yetenek ve Genel
Kültür testlerinin ortalamaları yakın olduğu için getirileri de birbirine oldukça yakındır. Yani 1 Matematik
sorusu ile 1 Coğrafya sorusunun veya 1 Türkçe sorusu
ile 1 Tarih sorusunun puanınıza yapacağı katkı hemen
hemen aynıdır.
• Neticede sizin amacınız sorumlu olduğunuz testlerin
aritmetik ortalamasından 1-2 standart sapma yüksek
sayıda net yapmaya çalışmaktır. Bu da zor soruları
doğru çözerek değil; çok sayıda soruyu doğru çözerek mümkündür.
Sorularla inatlaşmadan turlama tekniği
uygulayın
• Bazı soruların çözümü birden fazla basamak içerebilir
ya da bazen çözümü o an göremeyebiliriz.
• Bu tür durumlarda zaman kaybını önlemek için, turlama tekniğiyle bizi durduran soruları ikinci tura bırakmamız gerekir.
• Zaman kazanabilmek için aşırı seçici sorular üzerinde fazla zaman harcamadan diğer sorulara geçmek,
daha çok net çıkartabilmek açısından önemli bir stratejidir.
“Uzun soru zordur” mantığından kurtulun
• Bazen uzun paragrafı olan sorular gelebilir. Bazen de
sorunun açıklama kısmı uzun ve karmaşık gözükür.
Sorunun uzunluğu öğrencilerin gözünü korkutmamalıdır. Çünkü çoğu zaman en yapılabilir nitelikteki sorular
bu tür sorulardır.
Kendinize güvenin
• Bazen öğrenciler bilmediği bir konunun kavramlarını
gördüğünde o soruyu hemen geçme eğilimindedir.
Oysa soru karmaşık görünümlü kolay bir soru olabilir.
• Cevabı hatırlayamadığınızda hemen telaşlanmayınız.
Bir soruyu çözemediğinizde asla moral bozmayın.
Önemli olan her soruyu çözmek değil, çok net yap-
maktır. Türkiye birincilerinin bile birçok boşu ve yanlışı
vardır.
• Soruları bir çocuk coşkusu ile bulmaca çözer gibi, cevabı merak ederek, çözebileceğinize inanarak ve istekli bir şekilde okuyun!
Dikkatinizi koruyun
• Tüm sorularda soru kökünü
çok dikkatli okuyunuz. “Altı
çizili, veya, hiçbiri, yalnızca,
ulaşılamaz, çıkarılamaz, değildir, öncelikle, vb gibi koyu
tonda yazılmış kelimelere
dikkat ediniz.
• Sınav görevlileri kapıyı açık tutmak zorundadır ancak
pencereleri açmalarını ya da kapatmalarını isteyebilirsiniz. Sınav ortamında dikkat dağıtıcı sesler olabilir.
Peçete ile kulağınızı tıkayabilirsiniz. Aksiliklere hazır
olun. “Neden böyle bir durum var?” diye düşünmeyin,
çözüm mümkünse çözümü deneyin aksi halde durumu kabullenin ve devam edin.
• Kıyafet seçiminde estetikten ziyade rahatlığa önem
verin.
Cumartesi gece uyuyamama sorunu
• Zamanında yatmaya çalışınız. Bunun için uyku düzeninizi önceden sınav saatine göre ayarlamanız önemlidir.
• Sınavda yanınızda olması gereken belgeleri geceden
hazırlayıp bir dosyaya yerleştiriniz. Tüm hazırlıklarınızı
yatmadan önce bitirmiş olmanız halinde aklınızda bir
şey kalmaz ve uyumanız kolaylaşır.
• Paragraflı sorularda, paragrafı okumadan önce soru kökünü dikkatle okuyun.
Paragraf sorularını kendi yargılarınıza göre değil soru
köküne göre çözünüz. Yani paragrafları bir eleştirmen
gibi değil anlamaya çalışan bir öğrenci gibi çözün.
• Kendinize görsel uyarıcılar oluşturun, önemli yerlerin
altını çizin, yuvarlak içine alın, sembol verin vb.
• Sayısal sorularda mutlaka yazarak işlem yapınız. Matematik sorularını kalemle yazarak çözün.
Şıklara dikkat edin
• Yanıltıcı ve çeldirici seçeneklere dikkat ediniz. Aldanmamak için kesin emin
olmadıkça bütün seçenekleri
okumadan doğru cevabı işaretlemeyiniz.
• ÖSYM adaylara vakit kaybettirmek için tüm şıkların incelenmesini gerektiren
sorularda doğru cevabı “D” ya da “E” şıklarına yerleştirme eğilimindedir. Bu nedenle uzun ve şık incelemesi
gerektiren sorularda şıkları okumaya tersten başlayın.
• Doğru cevaba ulaşmak için yanlış seçenekleri eleyin
ve birer işaret koyun.
• Optik forma yapacağınız kodlamaları asla sınav sonuna bırakmayın.
• Akşam yemeğinin hafif olmasına dikkat ediniz. Ağır
sporlardan uzak durunuz. Doğada gezebilir, iyi hissettiren arkadaşlarınızla etkinlikler yapabilirsiniz.
• Ancak stresten ötürü uyku tutmayabilir. Bu durumda
olan aday kendini uyumak için fazla zorlamamalıdır.
Uyumalıyım düşüncesi iyice uykuyu kaçırabilir. Uykumu alamayacağım ve sınavda dikkatim kapalı olacak
diye endişe etmeyin çünkü sınav heyecanının yaratacağı adrenalin uykunuzu getirmeyecek ve dikkatinizi
açık tutacaktır.
• Adayın uyuyamadığı zaman bir duş alması, kendine
olumlu telkinlerde bulunması, dua etmesi, pozitif insanlarla duygularını paylaşması, sevdiği bir etkinlik
yapması bu olumsuz durumu atlatmasına yardımcı
olacaktır.
Kaygı ve Heyecan
Bedensel ihtiyaçlarınızı gözetin
• Sınav günü kalkış saatinizi; kahvaltı, sınav hazırlığı ve
sınav yerine ulaşım sürenize göre ayarlayın ki sınav
kaygısına geç kalma telaşı da eklenmesin.
• Yorulduğunuzda bir kaç kez burnunuzdan derin nefes
alıp ağzınızdan yavaşça veriniz. Bir testi bitirdikten
sonra çok küçük bir mola verebilirsiniz.
• Kaygınız yüksekse ve sınav salonuna daha önce gitmediyseniz, gidip görmeniz ve mümkünse sıranıza
oturmanız yararlı olacaktır.
• Beynin daha iyi çalışması için yanınızda şeker ve su
bulundurun ancak ölçülü kullanın aksi halde tuvalet ihtiyacı ya da şeker düşmesi yaşayabilirsiniz.
• Normal kaygı sağlıklı ve faydalıdır. Adayın bilmesi gereken bu sürecin normal olduğudur.
• Otururken kendinizi sıkmayın. Ne hep aynı pozisyonda oturun ne de sık sık hareket edin. Bedeninizi dinlemeyin, sadece sorulara, soruları çözmenin zevkine
odaklanın.
• Bir soruya bakarken kaygılı düşüncelere kilitlenmeyin.
Bedeninizin rahatsızlıklarına fazlaca odaklanmayın.
İnsan, ruhsal ve bedensel olarak 2 saat sıkıntı yaşamaya kolaylıkla dayanacak kadar güçlüdür.
• İnsan vücudu; morali bozulduğunda, kaygılandığında,
üzüldüğünde; aşağı bakma, bedensel olarak kendini
kapatma eğilimindedir. Ruhsal değişimin bedenimizi
değiştirdiği gibi, bizde bilinçli olarak bedenimizin duruşunu değiştirirsek, ruh hâlimizi de rahatlatabiliriz: Güçlük yaşayacak olursanız vücudunuzu esnetin, kafanızı yukarı kaldırın, bir süre yukarı bakın ve kendinize
olumlu telkinlerde bulunun.
• Bu heyecan, korkunç görülüp zihinde büyütülmediği
sürece sınavdaki dikkati arttırmaya da yarar.
• Sonucun kötü değil iyi olma ihtimaline odaklanmak,
zihinde pozitif düşüncelere yer vermek, stresi azaltacaktır.
• Kendinize olumlu telkinlerde bulunun: “Elimden geleni
yaptım, bilgiler zihnimde, kapasitemi sınava yansıtabilirim; bu sınav bir son değil, güzel ve heyecanlı bir
fırsat; heyecanlanmam normal, bu heyecan bana motivasyon ve odaklanma sunacak, heyecan sayesinde
uykum gelmeyecek dikkatim canlı olacak; olumsuz
düşüncelerin aklıma gelmesi normal, ben onları takip
etmeyeceğim, sadece soruları çözmeyi düşüneceğim;
Ben, ben olduğum için değerliyim, benim değerimi bir
sınav ölçemez; başarabilirim, kendime inanıyorum,
elimden geleni yapacağım...”
4
500 yıl önce yapılan
iyiliğin adına kitaplar
yazıyor
Osmanlı Devleti’nin atalarına
500 yıl önce yaptığı iyiliği unutamayan Portekiz’in İstanbul Fahri Konsolosu Aaron Nommaz,
yazdığı iki kitapla da Yahudilere
yapılan bu iyiliği tüm dünyaya
duyurmaya çalışıyor.
Gazze’de engelli
gençten resim sergisi
Türkiye’nin en uzun
dördüncü asma
köprüsü tamamlandı
Elazığ’da Keban Baraj Gölü üzerinde yapımı tamamlanan Türkiye’nin en uzun dördüncü asma
köprüsü olan Karamağara Köprüsü hizmete açıldı.
Yapımı tamamlandığında kemer
baraj sınıfında 270 metre yüksekliği Türkiye’nin birinci, dünyanın üçüncü en yüksek barajı
olacak.
Elazığ’ın feribotla ulaşımı sağlanan Ağın ilçesinde yapımı tamamlanan 520 metre uzunluğundaki Türkiye’nin 4. büyük asma
köprüsü Karamağara Köprüsü
adını 40 yıl önce Keban barajının açılmasıyla sular altına kalan
tarihi Karamağara Köprüsü’nden
alıyor.
Macaristan’da
Sultan Süleyman’ın
Mezarı Bulundu
Yönetmen Fatih
Akın Cannes’da ana
kategoride yarışacak
Resim tutkunu Filistinli engelli
genç Muhammed ed-Delv, Gazze
Şeridi’nde sergi açtı.
Reşad eş-Şeva Kültür Merkezi’nde açılan “Hayallerim” isimli
sergide, çoğunlukla çizgi film
karakterlerini resmeden Delv’in
100 çalışması yer alıyor.
‘Sikkelerin Işığında
Anadolu’ fotoğraf
sergisi açıldı
2017 Askere Gitme
Yaşı Kaçtır?
Askerlik yaşıyla ilgili düzenleme
2014 senesinde hükümet tarafından yapıldı. Bu düzenleme de,
20 yaş olan askerlik zamanı, 21
yaşına çekildi. 2014 senesinden
sonraki tüm yıllarda askerliğe
gitme yaşı 21’dir. Yine 2014 senesinde yapılan bir düzenlemeyle 15 aylık askerlik süresi de 12
aya düşürüldü. Bu da, hükümetten beklenilen bir davranıştı.
89. Oscar Ödülleri
Sahiplerini Buldu
89. Akademi Ödülleri’nin kazananları Los Angeles’te düzenlenen
törenle sahiplerini buldu. İşte 2017
Oscar’larını kazananların tam listesi:
En İyi Film: Moonlight
En İyi Kadın Oyuncu: Emma
Stone – La La Land
En iyi erkek oyuncu: Casey Affleck - Manchester by the Sea
En iyi yönetmen: La La Land Damien Chazelle
Türk İşbirliği ve Koordinasyon
Ajansı yetkilileri ve Macar bilim
adamlarının çalışmaları sonucu
Zigetvar yakınlarında Üzüm Tepesi’nde Kanuni Sultan Süleyman’nın kayıp mezarının bulunduğu açıklandı.
En iyi özgün senaryo: Manchester by the Sea - Kenneth Lonergan
En iyi uyarlama senaryo: Moonlight - Barry Jenkins ve Alvin
McCraney
En iyi film müziği: La La Land Justin Hurwitz
Prof. Dr. Çiğdem
Kağıtçıbaşı Hayatını
Kaybetti
Psikoloji alanında yaptığı
çalışmalar ve
kaynak eserleri ile bilinen Prof. Dr. Çiğdem
Kağıtçıbaşı mart ayında hayatını kaybetti. Türkiye’de sosyal
psikolojinin kurucusu olan Prof.
Dr. Kağıtçıbaşı, Koç Üniversitesi
UNESCO kürsüsü sahibi ve psikoloji bölümü öğretim üyesiydi.
Araştırmalarında, insan gelişimi
ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla inceleyen ve psikoloji literatüründeki
çeşitli araştırmalara esin kaynağı
olan “Kültürlerarası Benlik ve
Aile Modeli”ni geliştiren Prof.
Dr. Kağıtçıbaşı, birçok ulusal ve
uluslararası bilim ödülünün de
sahibi oldu.
Avrupa Güreş Şampiyonası’nda
millî sporcu Yasemin Adar finalde Rus Alena Starodubtseva’yı
yenerek Türkiye’ye Avrupa Şampiyonası tarihinde kadınlarda ilk
altın madalyasını getirdi.
Made in Turkey artık
tarih oldu
Büyük İstanbul Tüneli
Raylı sistem ve karayolunu denizin yüz on metre dibinde birleştirecek olan “Üç Katlı Büyük
İstanbul Tüneli” projesi, Boğazı
iki defa geçmek yerine tek seferde
geçilmesi için tercih edildi. 2 ayrı
tünel yerine tek tünelle geçiş sağlanacak. Proje 2020’de bitirilecek.
AP’ye Yeni Başkan
En iyi yabancı film: The Salesman – İran
En iyi köstüm: Fantastic Beasts
and Where to Find Them - Colleen
Atwood
TÜİK 2017 Nüfus
Verilerini Açıkladı
En iyi özgün şarkı: La La Land City of Stars: Justin Hurwitz, Benj
Pasek ve Justin Paul
En iyi makyaj ve saç tasarımı:
Suicide Squad - Alessandro Bertolazzi, Giorgio Gregorini ve Christopher Nelson
En iyi belgesel: OJ: Made in America
En iyi ses kurgusu: Arrival - Sylvain Bellemare
En iyi ses miksajı: Hacksaw Ridge - Kevin O’Connell, Andy Wright, Robert Mackenzie ve Peter
Grace
En iyi kısa animasyon filmi: Piper - Alan Barillaro ve Marc Sondheimer
En iyi animasyon filmi: Zootopia
Made in Turkey yerine ‘‘Türkiye
potansiyelini keşfet’’ İngilizce
olarak ‘‘Turkey Discovery the
potential’’ konulacak. Yeni logo
Anadolu’ya özgü simgeler taşıyor. 1.5 yıllık çalışmaların ardından tanıtılan logo Anadolu kilim,
motif ve el sanatlarına dair izler
taşımakta ve logonun oluşumunda sekiz motiften esinlenerek
çağdaş anlamlar yüklendiği de
belirtildi. İşte o motiflerin anlamları; yükselişi, sinerjiyi, dünyayı,
buluşmayı, doğu ve batıyı, inovasyonu, birlikteliği ve harmoniyi simgeliyor.
Kentsel dönüşüm çalışmaları
sonrasında yıkılan Nevşehir Kalesi’nin etrafındaki evlerin altında dünyanın en büyük yer altı
şehri bulundu.
Avrupa Parlamentosu (AP) Başkanlığına, Avrupa
Halk Partisi (EPP)
adına seçimlere
katılan ve son dakika kararıyla
Liberal grubun desteğini alan
İtalyan parlamenter Antonio Tajani seçildi.
En iyi sinematografi: La La Land
- Linus Sandgren
Cannes Film Festivali Komitesi
yöneticilerinin Paris’te düzenlediği basın toplantısında, festivalde gösterilecek ve yarışacak
filmler açıklandı.
Dünyanın En Büyük
Yeraltı Şehri
En iyi yardımcı kadın oyuncu:
Viola Davis - Fences
En iyi yardımcı erkek oyuncu:
Mahershala Ali – Moonlight (İlk
kez bir müslüman oyuncu Oscar
Töreninde ödül aldı.)
Türk güreşinde bir ilk
Buna göre, yönetmen Fatih
Akın’ın “Solgun” isimli filmi 70.
Cannes Film Festivali’nin ana
kategorisinde yarışacak 18 film
arasında yer aldı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli
Kütüphane Başkanlığının desteğiyle hazırlanan, fotoğrafçı Zeynep Orhon Targaç’ın “Sikkelerin
Işığında Anadolu” sergisi açıldı.
Yusufeli Barajı
En iyi prodüksiyon tasarımı: La
La Land - David Wasco ve Sandy
Reynolds-Wasco
En iyi görsel efekt: The Jungle Book - Robert Legato, Adam
Valdez, Andrew R Jones ve Dan
Lemmon
En iyi film kurgusu: Hacksaw Ridge - John Gilbert
En iyi kısa belgesel: The White
Helmets - Orlando von Einsiedel
ve Joanna Natasegara
En iyi canlı aksiyon kısa filmi:
Sing - Kristof Deak ve Anna Udvardy
TÜİK verilerine göre Türkiye’nin nüfusu,
2016’da bir önceki yıla göre 1
milyon 73 bin 818 kişi artarak 79
milyon 814 bin 871 kişi oldu.
2015’te binde 13,4 olan yıllık
nüfus artış hızı, 2016’da binde
13,5’e yükseldi.
Erkek nüfusunun oranı yüzde
50,2 ile 40 milyon 43 bin 650
kişi, kadın nüfusunun oranı ise
yüzde 49,8 ile 39 milyon 771 bin
221 kişi olmuştur.
Türkiye
nüfusunun
yüzde
18,5’inin ikamet ettiği İstanbul
en çok nüfusa sahip il olurken
Tunceli 82 bin 193 kişi ile en az
nüfusa sahip il olarak kayıtlara
geçmiştir.
Karlov öldürüldü
Rusya’nın
Ankara
Büyükelçisi Andrey
Karlov, Ankara’daki Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde düzenlenen fotoğraf
sergisinde uğradığı silahlı saldırı
sonucu öldürüldü.
5
ABD’nin İlk Müslüman
Vali Adayı
ABD’nin Michigan
eyaletinde 32 yaşındaki doktor ve
halk sağlığı aktivisti Abdulrahman
Mohamed el-Sayed, ülkenin ilk Müslüman valisi
olmak için adaylığını açıkladı.
Mısırlı göçmen bir ailenin çocuğu olarak 1985 yılında Gratiot County’de doğan Sayed,
ABD’nin kuzey eyaletlerinden
Michigan’a vali adayı oldu.
Türk Bilim Kadını
UNESCO’dan Ödül Aldı
2017 Yılı – Avrupa
Gençlik Kış
Olimpiyatları
Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da düzenlenen Avrupa
Olimpiyat Komiteleri Birliği
(EOC) 44. Olağan Genel Kurulu’nda, Avrupa Gençlik Kış
Olimpiyatları (EYOWF) 2017
organizasyonunun ev sahipliğini
Erzurum resmen aldı. 2017 Avrupa Kış Olimpiyatları 12 – 18 Şubat tarihleri arasında Erzurum’da
yapıldı.
Türkiye’nin İlk Şehir
Hastanesi
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik
Bölümü Öğretim Üyesi Doç Dr.
Melahat Bilge Demirköz 017
L’Oreal ve UNESCO’nun ortak
düzenlediği programla “ Rising
Talents” (Yükselen Yetenekler)
ödülüne layık görüldü.
Almanya’nın Yeni
Cumhurbaşkanı FrankWalter Steinmeier
Oldu
2017 Şubat
ayında Almanya’da
yapılan seçimlerle Almanya’nın yeni Cumhurbaşkanı
Frank Walter Steinmeier olmuştur. Steinmeier görevi Joachim
Gauck’tan devralmıştır.
Cumhurbaşkanlığı
Kültür Ve Sanat Büyük
Ödülleri Beştepe’de
Sahiplerini Buldu
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri Töreni Beştepe’de düzenlendi. Törene katılan
Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan ödülleri takdim etti.
Törende sinema dalında Şener
Şen, edebiyat dalında Mustafa
Kutlu, müzik dalından Erol Parlak, sosyal bilimler dalında Prof.
Dr. Kemal Haşim Karpat, genel
sanatlar dalında Feridun Özgören
ödül aldı. Törende ayrıca merhum Ordinaryus Prof. Dr. Ahmet
Süheyl Ünver’e de Vefa Ödülü
verildi.
Türkiye’nin ilk şehir hastanesi
16 Ocak’ta Yozgat’ta açılıp hasta
kabulüne başlamıştır.
Mersin’de açılan ikinci şehir
hastanesi Cumhurbaşkanı Recep
Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla
açılmıştır. Cumhurbaşkanı Recep
Tayyip Erdoğan şehir hastanesi
projeleri için “14 yıllık hayalim”
demiştir.
EXPO 2017
EXPO 2017 Kazakistan’ın başkenti Astana’da gerçekleşecek.
Fuarın bu seneki teması “Gelecek Enerji” olacak. EXPO 10
Haziran – 10 Ekim arasında yapılacak. Ülkemiz de 2017 EXPO
Fuarına katılacaktır.
Kasım 2016’da Yeni
Kamu Başdenetçisi
Seçildi
Kamu Başdenetçisi TBMM
Genel Kurulu
tarafından gizli oyla 4 turla
seçilir. Kamu baş Denetçisinin
görev süresi 4 yıldır. İlk Kamu
Baş denetçimiz Mehmet Nihat
Ömeroğlu’dur. Ekim 2016’da seçilen 2. Kamu Baş denetçimiz ise
Şeref Malkoç olmuştur.
ABD 45. Başkanını
Seçti
ABD’de
başkanlık seçimleri
her 4 yılda bir
Kasım ayının ilk
pazartesi gününü izleyen Salı gününde yapılır. Bu
nedenle seçim günü yıllara göre 2
veya 8 Kasım olarak değişir.
ABD’de en son başkanlık seçimi
8 Kasım 2016’da yapılmış ve 45.
devlet başkanı halk tarafından
seçilen cumhuriyetçi Donald
Trump olmuştur.
Filenin Sultanları
Dünyanın En Uzun
Uçuşu
Millî Yas
Katar havayollarının Boeing 777
yolcu uçağı Katar’ın başkenti Doha’dan Yeni Zelanda’nın
Auckland kentine 17 buçuk saat
süren dünyanın en uzun ticari
uçak yolculuğunu gerçekleştirdi. Katar Havayolları, 17 saat
30 dakika süren, dünyanın yolcu
uçağıyla yapılan en uzun seferine
imza attı.
Türkiye’de milli yas Başbakanlık
tarafından ilan edilir ve bayraklar yarıya indirilir. Ülkemizde
TBMM ve Anıtkabir’de milli yas
durumunda bayraklar yarıya indirilmez.
Türkiye’de Milli Yas ilan eden
kurum Başbakanlık’tır.
Milli yas ilan edildiğinde TBMM
önündeki bayrak ve Anıtkabir’deki bayrak yarıya indirilmez.
Türkiye’de milli yas, 2893 sayılı Türk Bayrağı Kanunu’nun 24.
maddesi hükümlerine göre ilan
edilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi
(TBMM) ve 10 Kasım günü hariç Anıtkabir’de Milli yas ilan
edilmesi halinde dahi bayraklar
yarıya indirilmiyor.
TÜSİAD’a Yeni Başkan
10. Kadınlar Dünya Kulüpler Voleybol Şampiyonası’nın finalinde,
turnuvaya unvanını korumaya giden Eczacıbaşı Vitra ile ilk defa
katıldığı şampiyonada finale çıkan
Pomi Casalmaggiore karşılaştı.
İtalyan temsilcisi Pomi Casalmaggiore’yi 3-2 yenerek üst üste 2.
şampiyonluğuna ulaştı. Eczacıbaşı
VitrA böylece peş peşe 2. şampiyonluğunu elde etti. Eczacıbaşı
ayrıca turnuvayı 2 kez kazanan ilk
kulüp oldu.
Trump, Meksika
sınırına duvar
örülmesini öngören
kararı imzaladı
ABD’nin yeni
Başkanı Donald Trump,
Meksika
ile
ABD sınırında
inşa edilecek “geçilmez bir fiziksel bariyer” için başkanlık emriyle inşaat talimatı verdi.
Rusya, Türkiye ve
İran’dan Ortak Astana
Bildirisi
Kazakistan’ın başkenti Astana’da Rusya, Türkiye ve İran’ın
garantörlüğünde düzenlenen Suriye barış görüşmeleri sonucunda
üç ülkenin kabul ettiği ortak bildiri açıklandı.
Kazakistan Dışişleri Bakanı Kayrat Abdrahmanov tarafından okunan bildiri metnine göre, Rusya,
Türkiye ve İran Suriye’deki ateşkesin denetlenmesi için üçlü bir
mekanizma kurmaya karar verdi.
TÜSİAD’ın ocak ayında yapılan
47. Genel Kurul Toplantısı’nda
yeni yönetim belli oldu. Toplantıda TÜSİAD’ın 2017-2018 dönemi yeni yönetim kurulu, yüksek
istişare konseyi başkanlık divanı,
denetleme kurulu ve haysiyet
divanı üyelerinin seçimi yapıldı.
Yeni yönetim kurulu için 146 oy
kullanıldı. Yönetim kurulu başkanlığını bırakan Cansen Başaran Symes’in yerine Erol Bilecik
seçildi. Seçime Erol Bilecik tek
aday olarak girdi.
Tarihte İlkler
İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi –
Şair Evlenmesi
Milli Savunma
Üniversitesi kuruldu
İlk yerli roman : Şemsettin Sami/
Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
25 Temmuz
2016 tarihli
Kanun
Hükmünde
Kararname
(KHK) ile Milli Savunma Bakanlığı bünyesinde Milli Savunma Üniversitesi kurulmuştur.
Aynı KHK ile Harp Akademileri
Kanunu yürürlükten kaldırılmış
ve Askeri Liseler kapatılmıştır. Milli Savunma Üniversitesi
Rektörlüğü İstanbul’da bulunmaktadır. Cumhurbaşkanlığının
04.10.2016 tarihli ve 2016/97
sayılı kararı ile Milli Savunma
Üniversitesi Rektörlüğüne Prof.
Dr. Erhan Afyoncu atanmıştır.
İlk resmi Türkçe gazete: Takvimi Vakayi
EXPO 2021 Hatay’da
Yapılacak
D ü n y a
Botanik
Expo’su
2021 yılında Hatay’da
yapılacak. Böylelikle Hatay ili
Antalya’dan sonra Türkiye’ye
Expo kazandıran ikinci ilimiz
oldu.
İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi
İlk Türk destanı:
Alp Er Tunga Destanı
Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi
yazan: Namık Kemal
6
Olaylar
İnsanlar
2016/2017
21 OCAK: 46. Dünya Ekonomik Forumu Davos’ta yapıldı. Davos’un ana konusu ise ‘Dördüncü Sanayi Devrimi’ projesiydi.
30 OCAK: İstanbul Bakırköy’de Picasso’nun daha önce çalınan Saçını Tarayan Çıplak Kadın isimli tablosu polis tarafından
bulundu.
2 ŞUBAT: Sabancı Suikasti failleri 20 yıl sonra yakalandı
2 ŞUBAT: Hamile kadınlara bulaşması durumunda bebeklerin
beyin gelişimini engelleyen ve kafalarının normalden küçük
kalmasına yol açan Zika virüsü, Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
tarafından küresel acil durum ilan edilmesine neden oldu.
29 TEMMUZ: Darbe girişimi sonrası yürütülen soruşturma
kapsamında Boydak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa
Boydak, Yönetim Kurulu üyesi Şükrü Boydak ve şirketin yöneticilerinden Halit Boydak Kayseri’de gözaltına alındı.
5 AĞUSTOS: 15 Temmuz darbe girişimine ilişkin sürdürülen
soruşturma kapsamında gözaltına alınan eski İstanbul Valisi
Hüseyin Avni Mutlu ve eski Zaman yazarı Mümtazer Türköne
tutuklandı.
7 AĞUSTOS: İstanbul Yenikapı’da “Demokrasi ve Şehitler
Mitingi” adıyla Türkiye’nin ve Dünyanın en geniş katılımlı (Genelkurmay Başkanı, Muhalefet ve İktidar Başkanları, Diyanet
İşleri Başkanı, Cumhurbaşkanı ve 15 Temmuz Şehit Aileleri ve
Gazileri) ve kalabalık mitingi gerçekleşti.
21 AĞUSTOS: Türkiye olimpiyatları 8 madalyayla tamamladı
24 AĞUSTOS: Fırat Kalkanı Harekatı başladı.
26 AĞUSTOS: Yavuz Sultan Selim köprüsü açıldı.
26 AĞUSTOS: Tüm askeri sağlık kuruluşları, Sağlık Bakanlığına bağlandı.
21 ŞUBAT: Bursa’da oynanan 2015-16 sezonu Basketbol
Erkekler Türkiye Kupası final maçında Darüşşafaka Doğuş’u
67 - 65 yenen Fenerbahçe tarihinde 5. kez şampiyon oldu.
8 EYLÜL: Kış saati uygulaması yürürlükten kaldırıldı
3 MART: 48. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri töreni Şişli
Kent Kültür Merkezi’nde düzenlendi. Gecede Emin Alper’in
yönettiği Abluka filmi En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi
Senaryo ve En İyi Kurgu kategorilerinin de arasında bulunduğu
4 dalda ödül kazandı.
8 KASIM: ABD seçimini yaptı…Trump başkan seçildi
24 MART: Lahey’deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Bosna Savaşı sırasında 11 ayrı suçtan yargılanan Sırp
lider Radovan Karaciç’in Srebrenitsa’da işlenen soykırımdan
suçlu bulundu. 11 ayrı suçla yargılanan Karaciç, toplam 10
suçtan hüküm giydi, 40 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
1 NİSAN: Türkiye 4.5G ile tanıştı
4 NİSAN: Tarihin en büyük veri sızıntısı: Panama Belgeleri.
Panama merkezli hukuk firması Mossack Fonseca’ya ait milyonlarca sayfalık dokümanın sızmasıyla, aralarında 12 lider ve
143 politikacının da olduğu binlerce kişinin offshore hesapları
ortaya saçıldı. 11 EKİM: Ankara’nın Kazan ilçesinin yeni ismi Kahramankazan
oldu.
11 KASIM: Derik Kaymakamı Muhammet Fatih Safitürk,
makam odasına tuzaklanan patlayıcıyla yapılan saldırı sonucu
şehit oldu.
17 KASIM: Siirt’te bakır madeninde göçük: 16 ölü
24 KASIM: AP, AB-Türkiye müzakerelerinin dondurulması
tasarısını onayladı.
29 KASIM: Adana Aladağ’da yurt yangını: 12 ölü
5 ARALIK: Göktürk Uydusu uzaya fırlatıldı.
5 OCAK: İzmir’de bir terör saldırısı gerçekleştirildi. Bir araçla
adliyeye girmek isteyen teröristler, polisle girdikleri çatışmada
bombalı aracı patlattı. Saldırıda polis memuru Fethi Sekin ile
bir adliye çalışanı şehit olurken, 2 terörist de öldürüldü.
9 OCAK: Kıbrıs Müzakereleri İsviçre’nin Cenevre kentinde
başlamıştır.
7 NİSAN: Kırıkkale Silah Fabrikası Müdürü, milli piyade tüfeğinin sırlarını satarken yakalandı
10 MART: Uluslararası İnsani Forumunun aldığı karar ile
İstanbul 2016 yılının “İnsanlık Başkenti” seçildi.
24 NİSAN: Galatasaray Eurocup şampiyonu oldu
12 MART: Karayoluyla Hollanda’ya giden ve Rotterdam’da
Başkonsolosluğa girişi engellenen Fatma Betül Sayan Kaya polis eskortu eşliğinde, kalabalığın toplandığı bölgeden ayrılarak
Almanya’nın Kuzey Renvestfalya eyaleti başkenti Düsseldorf’a
geçti.
15 MAYIS: Beşiktaş Şampiyon oldu
22 MAYIS: Binali Yıldırım Başbakan oldu
26 MAYIS: Ziraat Türkiye Kupası’nı Galatasaray aldı
23 HAZİRAN: İngiltere’de Brexit Depremi: İngiltere AB’ye
‘Hayır’ Dedi, David Cameron İstifa Etti.
1 TEMMUZ: Osmangazi köprüsü açıldı
11 TEMMUZ: Terör ve Grevin Gölgesinde Fransa EURO
2016’nın Şampiyonu Portekiz.
15 TEMMUZ: Kara gece… Hain Darbe girişimi: 240 şehit
16 TEMMUZ: 8 Darbeci asker Yunanistan’a kaçtı
21 TEMMUZ: 3 ay OHAL ilan edildi
22 TEMMUZ: 15 Temmuz, Şehitleri Anma Günü ilan edildi
25 TEMMUZ: Boğaziçi Köprüsü’nün yeni adı “15 Temmuz
Şehitler Köprüsü” oldu
15 MART: İlk millî baz istasyonumuz Ulak başarıyla deneyimlendi.
30 MART: Türk Silahlı Kuvvetlerinin Suriye’de yürüttüğü Fırat
Kalkanı Harekatı’nın 216 gün sonunda tamamlandığı MGK
toplantısı ile duyuruldu. Suriye’nin kuzeyindeki Cerablus,
Çobanbey (RAİ) ve El Bab bölgelerinden DEAŞ terör örgütü
temizlendi.
7 NİSAN: ABD, Doğu Akdeniz’de bulunan 2 savaş gemisinden
fırlatılan Tomahawk füzeleriyle Suriye’nin Şayrat Hava Üssü’nü vurdu. ABD’nin bu saldırıyı, “İdlib’teki kimyasal saldırıyı
düzenleyen uçakların kullandığı hava üssü” olduğu iddiasıyla
gerçekleştirdiği açıklandı.
“Tarihçilerin Kutbu” Halil İnalcık vefat etti
26 Mayıs 1916’da İstanbul’da doğan ve aralarında Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın da
bulunduğu birçok tarihçiyi yetiştiren ve bu nedenle de ‘hocaların hocası’ olarak
anılan Tarihçi Yazar Halil İnalcık 100 yaşında yaşamını yitirdi.
D
ünyaca ünlü tarihçimiz Halil İnalcık, 100 yaşında hayatını kaybetti (25 Temmuz 2016). İnalcık, eserleriyle
Osmanlı-Türk tarihine hem siyasî ve ekonomik konularda
hem de kültür ve medeniyet tarihi alanında orijinal katkılarda bulunmuş bir bilim adamıdır. Tüm Balkan dillerine ve
Arapçaya çevrilmiş olan “The Ottoman Empire The Classical Age 1300-1600” ve “An Economic and Social History of
the Otoman Empire” gibi kitapları dünya üniversitelerinde
başlıca ders kitabı olarak kullanılmaktadır.Tarih alanındaki
üstün çalışmaları ve yetiştirdiği öğrenciler sebebiyle “Şeyhûl Müverrihin” (Tarihçilerin şeyhi) ve “Tarihçilerin Kutbu”
gibi isimlerle de anılmıştır. İnalcık, Ankara Üniversitesi Dil,
Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde 32 yıl hizmet verdikten
sonra 1972 yılında Chicago Üniversitesi’nde Osmanlı Tarihi
Kürsüsünü, 1993 yılında Bilkent Üniversitesi’nde Tarih Bölümünü kurmuştur.
Aramızdan Ayrılanlar
2016
2 OCAK
3 OCAK
Sabri Yirmibeşoğlu, Türk asker (d. 1928)
Halis Toprak, Türk işadamı. Toprak Holding Yönetim Kurulu Başkanı(d. 1938)
4 OCAK
Sedat Üründül, Eski Ata inşaat Yönetim Kurulu
Başkanı (d. 1920)
5 OCAK
Önol Şakar, Türk siyasetçi (d. 1935)
7 OCAK
Remzi Evren, Türk sinema oyuncusu (d. 1957)
11 OCAK
Rock yıldızı David Bowie, 69 yaşında idi.
14 OCAK
Şefik Döğen, Türk sinema oyuncusu (d. 1947)
14 OCAK
İngiliz aktör Alan Rickman. Rickman Harry Pother
serisinde oynadığı Profesör Snape rolüyle tanınmaktaydı
21 OCAK
Mustafa Koç, Koç Holding Yönetim kurulu başkanı
Türk İşadamı (d. 1960)
22 OCAK
Kamer Genç, TBMM 18. 19. 20. 21. 23. ve 24.
dönem Tunceli milletvekili siyasetçi (d. 1940)
19 ŞUBAT
Dünyaca ünlü yazar, bilim adamı, Umberto Eco (d.
1932). Dünya kamuoyunun gündemine Gülün Adı
ve Foucault Sarkacı gibi romanlarıyla giren İtalyan
yazar, aynı zamanda Orta Çağ estetiği ve göstergebilim dalının ustalarındandır.
23 ŞUBAT
Tosun Terzioğlu, Eski TÜBİTAK Başkanı (d. 1942)
24 MART
Futbolunun efsane ismi Johan Cruyff, 68 yaşında
idi.
3 NİSAN
Milan’ın efsane futbolcularından, İtalya milli takımı
eski teknik direktörü Cesare Maldini 84 yaşında
idi.
20 NİSAN
Atilla Özdemiroğlu, Türk Bestekar ve şarkıcı
(d. 1943)
21 NİSAN
Pop ikonu olarak adlandırılan Prince 57 yaşında
idi.
15 MAYIS
Oya Aydoğan, Türk sinema oyuncusu (d. 1957)
7 HAZİRAN Yeşilçam oyuncusu Tanju Gürsu.
15 HAZİRAN Gazeteci Hakkı Devrim, 87 yaşında idi.
22 HAZİRAN Türk İslam felsefesi profesörü Yaşar Nuri Öztürk.
7 TEMMUZ Turgay Şeren, Türk Futbolcu ve Eski Teknik Direktör (d. 1932)
23 AĞUSTOS İsrafil Köse, Türk oyuncu (d. 1970)
29 AĞUSTOS Vedat Türkali, Türk senarist (d. 1919)
30 AĞUSTOS Naşide Göktürk, Türk besteci, söz yazarı ve yorumcu (d. 1965)
2 EYLÜL
Türkçe kelimelerin yazımına son derece uygun,
Türkçe için geliştirilmiş olan F klavyenin mucidi
bilim adamı İhsan Sıtkı Yener
8 EYLÜL
Arif Ahmet Denizolgun, 55. Türkiye Hükûmeti Ulaştırma Bakanı (d. 1955)
16 EYLÜL
Tarık Akan, Türk sinema ve dizi oyuncusu
(d. 1949)
28 EYLÜL
İsrail’in eski cumhurbaşkanı Şimon Peres
12 EKİM
Kemal Unakıtan - Türk Siyasetçi Eski Maliye Bakanı (d. 1946)
20 EKİMAltemur Kılıç - Türk gazeteci ve yazar (d. 1924)
26 EKİM
Nail Güreli - Türk Gazeteci ve yazar (d. 1932)
2 KASIM
Korkut Özal - Türk Siyasetçi Eski İçişleri Bakanı
(d. 1929)
2 KASIM
Gönül Ülkü Özcan - Türk Sinema tiyatro ve dizi
oyuncusu (d. 1931)
25 KASIM
Küba Devrimi’nin lideri Fidel Castro
30 KASIM
Erdal Tosun - Türk Sinema tiyatro sanatçısı
(d.1963)
7 ARALIK
Eski bakanlardan Meclis eski Başkanı İsmet Sezgin
2017
7 OCAK
22 OCAK
28 OCAK
21 ŞUBAT
Gazeteci yazar Refik Erduran 88 yaşında idi..
Gençlerbirliği Başkanı İlhan Cavcav.
Tiyatro sanatçısı Engin Cezzar.
Yapımcı, yönetmen ve senaryo yazarı Melih Gülgen.
7
ÖNEMLİ BİLİM ADAMLARI
A
li Şir Nevai: 1441’de Herat’ta
doğdu. Timur Devletinde yaşamıştır, Çağatay Türkçesinin en büyük şairidir, Eseri “Muhakemet-ül
Lugateyn”de Türkçenin Farsçadan
üstün olduğunu kanıtlamaya
çalışmıştır. Sultan Hüseyin Baykara,
Herat’ta yönetimin başına geçince,
Ali Şîr Nevâî’yi önce mühürdar
yaptı. Daha sonra vezirlik görevine,
ardından Esterebad Valiliği’ne
tayin edildi. Valilik görevinden
sonra bilim ve sanat konularında
yoğunlaştı. 1501 yılında doğduğu
şehir olan Herat’ta vefat etti.
H
üseyin Baykara: 1430 yılında
Herat’ta doğdu. Horasan’da
hükümdar oldu.
Bilime, sanata ve sanatkarlara
değer veren, onları koruyan,
adaleti seven büyük bir Türk hükümdarıdır. Kendisi de kahraman
bir savaşçı olduğu kadar güçlü
bir şairdi. Onun sarayında Türk ve
İran edebiyatı büyük bir gelişme
yolu buldu. “Meclisü’l-Uşşâk” adlı
bir eseri ile bir Divan’ı vardır. Bu
divanda Türkçe ve Farsça şiirleri
toplanmıştır.
Baykara, 1505 yılında öldü.
El Kindi: MS.801 civarında Küfe’de
doğdu. Büyük ölçüde Bağdat’ta
yetişti. Kindi, geometride ilk defa
açıları pergel ile ölçen, sıvıların
özgül ağırlıklarını hesaplayan
kişidir. Felsefeden tıbba, ilahiyattan siyasete, matematikten
astronomiye, meteorolojiye,
psikolojiden diyalektiğe, optikten
kimyaya kadar yirmi ayrı sahada
eser vererek sayıları 270’in üzerinde
bir külliyat oluşturmuştur. El-Mutamid’in hükümdarlığı esnasında
866’te öldü.
Caca Bey: Kırşehir emiridir. 1240
yılında doğduğu tahmin edilmektedir. 1270 yılında Hacı Bektaş Veli,
1273 yılında Mevlana ile görüşmüştür. 1272 yılında bir medrese
kurarak ismini ebedileştirmiştir.
Caca Bey’e ait Arapça ve Moğolca
4 vakıfname bulunmaktadır. Bu
vakıfnamelerde medresi, mescit,
hanıkaa, zaviye, mektep, dar’ül
süleha, türbe ile Kayseri, İskilip ve
Eskişehir’de pek çok eserler yaptırdığı yazılmaktadır. Caca Bey, 1301
yılında Rum tekfurları ile savaşırken şehit düştü.
bni Sina (982 -1037): Büyük
bir filozof ve tıp bilginidir. Tıp,
mantık, fizik ve din felsefesi sahasında 220 civarında eser yazmıştır.
“Tıp Kanunu(El Kanun Fi’t Tıp)”
adlı eseri meşhurdur. Hekimlik
konusunda kendisine batıda
“Tıbbın hükümdarı” denilmiştir.
Batı dünyasında “Avicenna” ismi
ile bilinir.
İ
U
İ
İ
A
Ö
E
A
H
F
mer Hayyam (1048-1131):
Matematik, astronomi, edebiyat
alanında eserler ortaya koymuştur. Celali takvimini hazırlamıştır.
Edebiyat alanında Rubaileri ile
ünlüdür. En önemli eseri “Cebir
Risalesi”dir. Binom açılımı onun
buluşudur. Paskal üçgeni olarak
bilinen üçgen aslında Hayyam üçgenidir. Ömer Hayyam İspanyolcada
“xey” olarak bilinmeyen şeyler
için kullanılan kelimeyi “x” haline
dönüştürüp kullanmıştır.
luğ Bey (1394 -1449): Astronomi bilginidir (heyet cetveli
ile yıldızların fihristini yapmıştır).
Aynı zamanda önemli bir devlet
adamıdır. Timur’un torunudur. Uluğ
Bey, Semerkant’ta bir medrese ve bir
de rasathane yaptırmıştır. Kadı Zade
bu medreseye başkanlık etmiştir.
Uluğ Bey’in yönetimi zamanında
fetihlerden çok babası zamanında
olduğu gibi yönetim güçlendirilmiş ve önemli bilimsel gelişmeler
yaşanmıştır.
l Razi (865-925): Ebû Bekir
Muhammed bin Zekeriyyâ
er-Râzî, Fars simyacı, kimyager,
hekim ve filozoftur; edebiyat ve
musiki ile ilgilenmiştir. Rey’de
felsefe, matematik, doğa bilimleri
ve astronomi eğitimi aldıktan sonra
Bağdat ve başka İslam şehirlerinde
öğrenimini tamamladı. Aldığı tıp
öğreniminden sonra Rey ve Bağdat
hastanelerinde başhekim olarak
çalıştı. Hâvî adlı ansiklopedi 17.
yüzyıl’a kadar tıpta en önemli
başvuru kaynağı olmuştur. Râzî
ilk defa kimyayı tıbbın hizmetine
sunmuştur.
bn-i Rüşt (1126 -1198): Felsefe, tıp ve astronomi üzerinde
çalışmıştır. Pozitif bilime çok önem
vermiş, Rönesans’ın doğmasında
etkili olmuştur. Skolastik düşünceyi sarsmıştır. Aklın inancın
önünde tutulması gerektiğini
savunmuştur. İbn-i Rüşd, en çok
Aristo’nun eserlerinden yaptığı,
bugün Batı’da pek çoğu unutulmuş Arapça’ ya tercümeleri ve
şerhleriyle ünlüdür.
bdülhamid İbn Türk: Dokuzuncu yüzyılda yaşamış bir Türk
Müslüman matematikçidir.
Tarihte Türk lakabını taşıyan nadir
Türk bilim adamlarındandır. Harezmi’nin çağdaşıdır. Cebir konusunda yazmış olduğu kitabın ancak
küçük bir bölümü bugün elimizde
bulunmaktadır. Burada, özel tipler
halinde gruplandırılmış ikinci
derece denklemlerinin çözümleri,
Hârizmi’ninkilerden daha ayrıntılı
olarak verilmiştir.
mam Gazali (1058 - 1112): İslâm
filozofudur. Melikşah zamanında
yaşamış, Nizamiye medresesinde ders vermiştir. Gazzâlî’nin
öğrenme merakı onun çok sayıda
dini ve fikrî akımları araştırmasına
neden oldu. Yaşadığı dönemde
hakikati bulmak isteyen insanların dört kısıma ayrıldığını ve her
birinin hakikati kendi yolunda
aradığını gördü. Bunlar; felsefeciler, kelâmcılar, sûfiler, bâtınîlerdi.
arezmî (780 - 850): Matematik
astronomi ve coğrafya ile ilgili
yaptığı çalışmaları ile tanınır. Matematikte sıfır rakamı ilk kez Harezmî
tarafından kullanılmıştır. Bağdat
Saray Kütüphanesinde, yabancı
eserlerin tercümesini yapmak amacıyla kurulan bir tercüme akademisi
olan Beyt’ül Hikme’de göreve başlar. Harezmi’nin bu kadar önemli
bir bilim adamı olmasının sebebi
sadece cebirin kurucusu olması
değildir aynı zamanda geliştiricisi
de olmasıdır.
Firdevsî: İranlı şairdir. Horasan’da
Meşhet yakınlarında Tus’ta doğdu
ve aynı yerde öldü (934 – 1020).
“Şehname” adındaki büyük İran
destanı ile uluslararası ün kazanmıştır. Bu destanda İran-Turan
mücadeleleri özellikle önemli bir
yer tutmaktadır. Eser baştanbaşa “mesnevî” şeklinde yazılmış
60.000 beyittir. Ayrıca, ünlü
“Yûsuf-u Zelîhâ” (Yusuf ve Zeliha)
mesnevisinin de Firdevsî’nin eseri
olduğu sanılıyor. Firdevsî, dünyanın en büyük şairleri arasında
sayılır.
kşemsettin (1389-1364): Mikrobu
ilk tanımlayan alim. Fatih
Sultan Mehmet’in hocalarındandır.
Akşemseddin, bilim’de ve tasavvufta olduğu gibi, tıp ve eczacılık
alanında da büyük bir üne sahipti.
Fakat kaynaklarda Akşemseddin’in
tıp ilmini kimden ve nasıl öğrendiğine dair net bir bilgi yoktur. Aynı
zamandan ruh hastalıklarının da
hekimi olan Akşemseddin, ruh
hastalıklarını da tedâvi ederdi.
arabi (870 - 950): Matematik, fizik, astronomi ile ilgili çalışmalar
yapmıştır. Aristo'nun fikirlerini en
iyi açıkladığı için "ikinci öğretmen
(Muallimi sani)", unvanıyla tanınmıştır. İslâm Felsefesini kurmuştur.
Türk - İslam devletlerinde pozitif
bilimlerin temelleri Farabi tarafından atılmıştır. Farabi'nin birçok
eseri tercüme yoluyla Avrupa'da
yüzyıllarca üniversitelerde temel
eser olarak okutulmuştur. Eseri,
İshaü'l-ulum (bilimlerin sınıflandırması), El Medinet’ül Fazıla
8
ÜNLÜ COĞRAFYACILAR VE ESERLERİ
Hekatus
(MÖ 550–480)
M
ısır ve Asya’da
incelemeler yapmıştır. Yeryüzünün
Tanımı veya Dünyanın etrafında yolculuk
(Periegesis veya Periodos Ges) adlı eserlerinde, Hazar denizinin
okyanusa açıldığını, Nil nehrinin güneydeki
bir okyanustan geldiğini ve dünyanın üç kıtadan oluştuğunu savunmuştur.
( Afrika, Asya, Avrupa)
Anaksimenes
(MÖ
550-480)
Y
eryüzünü bir dikdörtgene benzeterek, dairesel bir denizin onu çevrelediğini
savunmuştur. Gecelerin yüksek dağların
güneş ışınlarını engellemesiyle oluştuğun
inanmaktaydı. Güneş ve ay ile diğer yıldızlar arasında ilk kez olarak bir ayırım yapmış,
güneşin kendi ışığına sahip olduğu yerde, ay
da dahil olmak üzere, diğer gök cisimlerinin
güneşin ışığını yansıttığını söylerken, güneş
ve ay tutulmalarına ilişkin olarak da doğru
bir açıklama getirmiştir.
Kopernik (1473-1543)
M
odern astronominin kurucusu olarak bilinir. Yunanlı astronom Batlamyus’un
yanlış olan teorisini
dünyaya anlatarak bilime büyük hizmette bulundu. De Revolutionibus (Gökyüzü Kürelerinin Dönmesi) adlı
eserinde dünyanın kendi ekseni etrafında
günde bir kere, güneşin etrafında yılda bir
kere döndüğünü savunmaktadır. Heliosentrik (güneş merkezli) teori bugün Kopernik
teorisi olarak da adlandırılır.
Ksenefon
(MÖ 430-355)
A
nabasis (Onbinlerin Dönüşü) adlı
eserinde Anadolu’nun
nüfus özellikleri, coğrafyası, gelenek ve
görenekleri hakkında
bilgiler vermektedir.
Anabasis yedi kitaptan oluşmaktadır. Eser
anı defteri biçiminde kronolojik bir düzen
izlemiştir. Çizdiği harita MÖ 5. yüzyılın en
detaylı haritası olarak kabul edilmektedir.
Anadolu Coğrafyacısı olarak anılır.
İznik’li (Nicea) Hiprarchus
(MÖ 160-125)
H
ipparchus, geliştirdiği
trigonometri yöntemleriyle birçok yıldızın konumunu belirledi.
Humbolt
(1769-1859)
Galileo (1564-1642)
ilgi’nin, ancak
doğayla insan
arasında deneysel
bir ortaklık kurmakla mümkün olduğunu savundu. Fiziksel Coğrafya’nın,
Biyocoğrafya’nın Klimatoloji’nin, Okyanus
biliminin kurucusu, doğa bilgini ve yorulmaz
bir kâşif olarak kabul edilmektedir. Gezileri’nden topladığı bilgilerle meydana getirdiği
eserler, çağdaş bilimsel keşifler döneminin
başlangıcı sayılmaktadır. Güney Amerika’nın
batı kıyısı’ndaki Humboldt akıntısı (Peru
akıntısı) onun adını taşımaktadır. Kosmos
adlı eserinde, o dönemde evrenin yapısına
ilişkin olarak bilinen bütün verileri bilimin
hizmetine sundu.
Y
B
Miletoslu Anaksimandros
(MÖ 610-545)
A
stronominin kurucusu ve ilk kez bir
kozmoloji ya da dünya
üzerine sistematik felsefe görüşü getiren filozof kabul edilir. Ona göre de her şeyin kökeninde sonsuzluk (Aperion) vardı. Yer kürenin
uzayda diğer bütün nesnelerden eşit uzaklıkta hiçbir yere bağlı olmadan yüzdüğüne
inanıyordu.
Alfred Wegener
(1880-1930)
A
lman yerbilimcidir. Kıtaların kayması kuramını ilk kez
ortaya attı. Wegener,
başlangıçta tüm kıtaların Pangea adında tek bir kıta olduğunu,
sonradan parçalanıp dağılarak zamanla günümüzdeki yerlerine ulaştığını ileri sürdü.
Bu teoriyi ve teorinin temellerini ’Kıtaların ve
Okyanusların Oluşumu’ adlı eserinde anlatmıştır.
aptığı teleskoplarla, mercek yüzeylerinin
eğrilik derecesini denetlemek amacıyla geliştirdiği yöntem sayesinde, astronomi
gözlemlerinde kullanılabilecek ilk teleskopları yaptı. Astronomi alanındaki bulgularını
Sidereus Nuncius (yıldızların habercisi) adıyla yayımladı.
Kepler
(1571-1630)
G
ezegenlerin güneş
çevresinde elips
biçiminde yörüngeleri
vardır görüşünü ileri
sürerek bu görüşünü
ispatlamıştır. Newton’un evrensel kütle çekimi yasasını bulmasında büyük rol oynamıştır.
Friedrich Ratzel
(1844-1904)
İ
nsan ve çevre arasındaki ilişkileri ele alarak bu
konudaki ilk olma özelliğine sahip olan Beşerî
Coğrafya
(Antropocoğrafya) adlı eseri meydana getirerek, Beşerî coğrafyanın gelişimine
önemli katkılar sağlamıştır. Friedrich Ratzel,
Siyasî Coğrafya akımının kurucusu olarak kabul edilir. ‘’Politik Coğrafya - Devletler, Münakalât ve Harp Coğrafyası’’eserinde savunduğu jeopolitik ve siyasî görüşler, Hitler’in
dünya egemenliği politikasının oluşumunda
etkili olmuştur.
Amasyalı Strabon
(MÖ 58-21)
Eratostenes
(MÖ
276-195)
C
oğrafya
ilminin
adını ilk koyan kişi
olarak bilinir. Dünyanın çevresini stadyum
uzunluk
birimine
göre dikkate değer bir
doğruluk ile hesaplamıştır. Bunun yanında
eksen eğikliğini ilk hesaplayan kişidir.
Aristo (MÖ 384-322)
D
ünyanın yuvarlak
olduğu görüşünü
rasyonel olarak ortaya
koyan ilk bilim adamıdır. Eseri Politika
dır.
D
ünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul
edilmektedir. Sardunya ve Etiyopya’nın
sınırlarına kadar seyahat ettiği söylenmektedir. Tarih, coğrafya ve felsefe konularında
çalışmış, bilgi toplamış ve eserlerini yazmıştır. Strabon’un ilk eseri tarih üstünedir. Polybios tarihinin devamı olarak yazdığı 43 ciltlik Historika Hypomnemata (TarihseL Anılar)
adlı eseri ünlüdür. Ünlü eseri Geographika
“Coğrafya” seyahat gözlemlerini ve dünyanın coğrafi yapısına ilişkin düşüncelerini
içermektedir. Eser, ülkemizin tarihi coğrafyası ve arkeolojisi açısından önemli bir kaynak durumundadır. Coğrafya biliminin adını
koymuştur.
Takiyüddin El Râşid
(1521-1585)
1
521 yılında Şam’da doğdu. Eğitiminden
sonra Tennis kadılığına atandı. Kadılığı
sırasında yaptığı gözlemler ile ün kazandı.
1571’de Mustafa Çelebi’nin ölümünden sonra
II. Selim tarafından saray müneccimbaşılığına atandı. 1574 yılında Galata Kulesi’nde
gözlem çalışmalarına başlamıştır. Hoca Saadettin ve Sokullu Mehmet Paşa’nın desteği ve
padişah III. Murat’ın fermanıyla 1577 yılında
Tophane sırtlarında Takîyüddîn’in yönetimi
altında bir gözlemevi (rasathane) kurulmuştur.1580 yılında topa tutularak yıkılmıştır.
Özellikle trigonometri alanındaki çalışmaları
ile meşhurdur. Takiyüddin sinus, kosinus,
tanjant ve kotanjantın tanımlarını vermiş,
ispatlarını sergilemiş ve cetvellerini hazırlamıştır. Ekliptik ile ekvator arasındaki 23° 27’
lik açıyı, 1 dakika 40 saniye farkla 23° 28’ 40”
şeklinde bularak o tarihte ilk kez gerçeğe en
yakın ve doğru dereceyi hesaplamıştır.
Kepler’in hocası Tycho Brahe ile aynı zamanda yasamış ve yaklaşık aynı gözlemleri
yapmıştır. Rasathane yıkıldığı için çalışmaları son bulmuştur. Diğer taraftan Kepler,
Brahe’nin gözlemlerini kullanarak Kepler
yasaları diye bilinen gezegenlerin dönüşleri
ile ilgili yasaları keşfetmiştir.
Batlamyus (MS 2.YY)
B
atlamyus astronomi, matematik, coğrafya ve optik
alanlarına katkılar
yapmıştır; ancak en
çok astronomideki
çalışmalarıyla tanınır. Dünya’nın evrenin
merkezinde hareketsiz durduğuna ve yıldızların Dünya’nın çevresinde dairesel yörüngeler çizerek döndüğüne inanıyordu. Almagest adlı kitabıyla tanınmaktadır.
Arkhimedes (MÖ 287-212)
A
rkhimedes,
İlkçağ’da önemli bir
astronomi bilgini olarakta tanındı. Çeşitli,
gökcisimlerinin yerden
uzaklığı ile ilgili olarak
bazı sonuçlara ulaştı. Arkhimedes, ününü kendi adını taşıyan
burgu ve biri yıldızların konumunu diğeri
Güneş’in, Ay’ın ve gezegenlerin hareketini
gösteren iki astronomi küresi gibi buluşlarına borçludur.
9
ÜNLÜ COĞRAFYACILAR VE ESERLERİ
Katip Çelebi (1609-1657)
Bîrûnî (978-1048)
Ali Kuşcu (...-1474)
E
ge kıyısında bulunan
Milet’te doğmuştur. İlk
büyük astronomi bilginlerindendir. MÖ 28 Mayıs
585’te güneş tutulmasını
önceden hesaplamıştır.
Matematik alanında çalışmalar yapmıştır.
T
arih,
coğrafya,
bibliyografya
ve
biyografya ile ilgili çalışmalar yapmış
Türk-Osmanlı
bilim adamı ve aydını.
Dünya bilim edebiyatında en ünlü ve
bilinen eseri; Keşfüz-Zunûn’dur. Arapça bir bibliyografya sözlüğü olan eserde, 14.500 kitap ve risalenin
adı ve yazarı verilir. İslam dünyasında da genel kabul gören Aristoteles’in bilim tasnifine
göre ve alfabetik olarak düzenlenmiş olan
eser, yirmi yılda tamamlanmıştır
Coğrafi eserlerinin en önemlisi olan Cihannüma (Cihanı Gösteren Kitap); Osmanlı coğrafyacılığında yeni bir çığır açmıştır. Kâtip Çelebi Cihannüma’yı iki kez yazmıştır. 1648’de
yazmaya başladığı ilki klasik İslam coğrafyası
temelindeydi. Bu eserini henüz bitirmemişken eline geçen Gerardus Mercator’un Atlas’ını Mehmed İhlasî adlı bir Fransız asıllı
yazarın yardımıyla Latince’den Türkçe’ye
çevirterek yeni bilgiler edindi ve 1654’te Cihannüma’yı ikinci kez yazmaya girişti. İkinci
kitapta Kristof Kolomb ve Macellan’ın keşif
gezilerinden söz eder. Cihannüma İbrahim
Müteferrika tarafından basılmıştır.
A
lberuni veya Aliboron olarak geçer. Gökbilim, matematik, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih alanındaki çalışmalarıyla tanınır.
Güneşin ve gezegenlerin eğimleri üzerinde
durmuştur. Eserlerinin büyük bir kısmını
dönemin önemli hükümdarlarından Gazneli
Mahmut ve oğlu Sultan Mesud’un himayesi
altında vermiştir.
Dünya ekseninin eğikliğini 23º 27’ bularak
gerçek değerine (23º 26,7’) çok yakın bir sayı
bulmuştur.
Dünyanın çapını da ilk olarak Biruni gerçeğe
çok yakın bir değer olan R=6425,7 km olarak
bulmuştur.(Gerçek değer 6376 km dir).
Jeodeziyle ilgili temel bilgiler verdiği için bu
bilimin kurucusu sayılmaktadır. Ayrıca, madenlerin yoğunluklarını az bir hata ile bulmuştur Yerçekimi kanunu üstüne, ilk defa
fikir ortaya atıp incelemelerde bulunmuştur.
İbn Batuta (1303-1384)
İ
stanbul’un enlem ve boylamını ölçerek güneş saatleri yapmıştır. Astronomi ve matematik konusunda iki önemli eseri vardır.
FETHİYE: Astronomi kitabıdır. Otlukbeli Savaşından sonra Fatih’e sunulmuştur. Üç bölümden oluşmaktadır;
1.Bölüm: Gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmektedir.
2.Bölüm: Yer’in şekli ve iklim konusundadır.
3.Bölüm: Yer’e ilişkin ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıkları üzerinde dur maktadır. Bu
eser özellikle medreselerde öğretim amacıyla
hazırlanmıştır. Diğer eseri ’Muhammediye’
adını verdiği matematik kitabıdır. Ali Kuşçu
1474’te İstanbul’da vefat etmiştir.
Bilimsel çalışmaları nedeniyle NASA tarafından Ayın bir kısmına Ali Kuşçu, başka bir kısmına ise Abbas İbn Firnas’ın adı verildi.
Evliya Çelebi (1611-1682)
İbn Haldun (1332-1406)
T
unus’ta doğmuştur. Orta Çağ’da
İslam Dünyası’nın
en ünlü gezginlerindendir.
En
önemli eseri Kitap
El-İbar (İbret Verici
Kitap)’dır. Berberi
topluluklarının ve İslam İmparatorluklarının
İslam öncesindeki sosyal-ekonomik özellikleri hakkında bilgi vermektedir. İnceleme
alanına ilişkin jeopolitik ve siyasi coğrafya
bilgilerine yer vermektedir.
F
as’ta doğdu. Dönemin, en ünlü gezginidir. Kuzey Afrika kıyıları, Suriye, Mekke,
Mezopotamya, Yemen, Kızıldeniz kıyıları,
Mısır, Filistin, Anadolu, Balkanlar, Güney
Rusya, Batı Türkistan, Hindistan ve Çin’e
yaptığı gezilere ilişkin bilgileri ‘’İbn Batuta
Seyahatnamesi’’ adlı eserinde toplamıştır.
Eserde gezdiği alanlardaki toplumsal yapıları, zenginlik kaynaklarını, din, dil ve gelenek
gibi özellikleri anlatmıştır. Eser ilgili alanların beşeri ve ekonomik coğrafya özelliklerini
ele almıştır.
1
611 – 1682 yılları arasında yaşamış ünlü
bir seyyahtır. Evliya Çelebi, Seyahatname adlı eserinde gezip gördüğü yerlerin
sosyal ve ekonomik durumunu, ilgi çekici
özellikleriyle dile getirmiştir. Kent yaşamı ve ülke ekonomisine katkı sağlayan
unsurlar ayrıntılı biçimde anlatılmıştır.
Seyahatnamesi, yalnızca 17’nci Yüzyıl
Osmanlı Bahriye’’ adlı denizcilik eseriyle
tanınmaktadır.
Piri Reis (1470-1554)
Heredotos (MÖ 484-425)
T
arihin
babası
olarak kabul edilen Heredot, aynı
zamanda coğrafya
biliminin gelişmesinde önemli katkılarda bulunmuştur. Trakya, Anadolu ve
Asya ülkelerine geziler yapmıştır. Çizdiği
dünya haritasında, Avrupa’yı, Asya ve Afrika’dan daha farklı olarak Hazar denizinin
bir iç deniz olduğunu ve Afrika’nın bir deniz le çevrili olduğunu belirlemiş olmasıdır.
Asya’nın doğusu, Avrupa’nın kuzeyini ihmal
etmiş, Hindistan çizimi konusunda hatalar
yapmış olmasına rağmen dönemin bilgileri
açısından önemli bir çalışma olarak kabul
edilmektedir. Heredot’un ortaya koyduğu
en önemli gerçek diğer coğrafyacılardan ayrılmaktadır.’’Mısır Nil’in hediyesidir’’ sözü
Heredot’a aittir.
Tales (MÖ 636-546)
İdrisi (1099-1165)
A
kdeniz Havzası ülkelerini, Fransa ve
İngiltere’yi dolaştıktan
sonra Sicilya Kralı II.
Ruggiero’nun sarayına yerleşti. En önemli
eseri Libro del Re Ruggiero (Kral Ruggiero’nun Kitabı)adlı eseridir.
Bu eserde Rusya, Almanya, İskandinavya,Hint
okyanusu kıyıları ve Afrika hakkında bilgiler
vermektedir. Bir Dünya Haritası hazırlayarak
bu kitabına koymuştur.
O
smanlı denizcisi, büyük kartoğraf ve
coğrafyacı. 1495-1510 yıllarında İnebahtı, Moton, Koron, Navarin, Midilli, Rodos
gibi deniz seferlerinde görev aldı. Kanuni Sultan Süleyman’ın fermanı ile 1554’te
idam edildi. Amerika’yı gösteren Dünya
haritaları ve Akdeniz’de yaptığı seyirler sırasında gördüğü yerleri ve yaşadığı olayları
anlattığı, dünya denizciliğinin ilk kılavuz
kitabı özelliğini taşıyan “Kitab-ı Bahriye”
ile tanınır.
Carl Ritter (1779-1859)
C
arl Ritter Beşeri
coğrafyanın kurucusu olarak kabul edilmektedir.
Coğrafyacı kimliği
yanında tarihçi ve
felsefeci olarak tanınmıştır. Coğrafya İlminde
Tarihi Esaslar adlı eserinde, Beşerî Coğrafyayı
tanımlarken, çevre ve insan arasındaki ilişkileri inceleyen bilim olarak ifade etmiştir.
Mesudi (Ebu’l Hasan
El-Mesudi)
D
oğum ve ölüm tarihi
kesin olarak bilinmemektedir. Bağdat’ta
doğmuştur. IX. yüzyılda
yaşadığı ve 957 yılında
öldüğü tahmin edilmektedir. İran, Hindistan,
Çinhindi, Seylan, Kafkasya, Doğu Anadolu,
Batı Türkistan, Suriye, Mısır, Libya, Tunus,
Cezayir, Fas ve İspanya gibi alanları gezmiş
bu alanlara ilişkin gözlemlerini ‘’Al Müruc
Al Zekhb’’ (Altın Çayırlar) adlı eserinde anlatmıştır.
Pisagor (Pythagoras) MÖ
596–500
İ
ngiltere’de doğdu.
1669 yılında Cambridge’de Matematik Profesörü oldu.
Dünya ile bütün
nesneler arasında, onları birbirine çeken bir
güç olduğunu, Dünya’nın tüm nesneleri yer
çekimi gücüyle kendine çektiğini buldu. Gezegenlerinde çekim gücü nedeniyle Güneşin
çevresine çekildiklerini gösterdi ve Kepler Yasalarını kanıtladı. Yaptığı deneylerle Güneş
ışığının beyaz olmadığını; menekşe, çivit,
mavi, yeşil, sarı, portakal, kırmızı renklerin
bir karışımı olduğunu kanıtladı. Çalışmalarını 1687’de Doğa Felsefesinin Matematik
İlkeleri (Prlncipla) adıyla yayımladı. Hayatı
hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır.
Sisam adasında okumuş, Mısır ve Babil’de
bir süre yaşadıktan sonra ülkesine dönmüştür. Ülkesinde gördüğü baskılardan kaçarak
İtalya’nın Kroton kentine gelmiş ve burada bir okul açmıştır. MÖ 6.Yüzyılda dünyanın Güneş etrafında döndüğü fikrini ortaya
koyduğunda büyük tepkilerle karşılaşmıştır.
Doğada meydana gelen her olayın matematiksel olarak açıklanabileceğine inanıyordu.
Ortaya koyduğu fikirlerden rahatsız olanlar
tarafından MÖ500 yıllarında eğitim verdiği
okulunda öğrencileriyle yakılarak öldürülmüştür.
10
DÜNYA ÜZERİNDE ENLER
En geniş ülke
En küçük ülke
En fakir üç ülke
Nijer
En kalabalık şehir
GSYİH: 415$/kişi
Etiyopya
Rusya
17.098.242 km2
En büyük ada
Vatikan
Yerleşik Nüfus: 500 kişi
Yüzölçümü: 0.44 km²
En büyük çöl
GSYİH: 505$/kişi
Sierra Leone
GSYİH: 679$/kişi
En büyük göl
Tokyo
Japonya
37,832,892 (2014)
En çok dil
konuşulan ülke
Papua Yeni Gine
Yaklaşık 820 ayrı dil
Dünyanın
Merkezine
En Uzak Nokta
En Büyük Buzul
Chimborazo Dağı
Ekvator
Lambert-Fisher
Buzulu, Antartika
Hazar Gölü
Grönland
2.166.086 km²
Büyük Sahra Çölü
Orta ve Kuzey Afrika
9.000.000 km²
Azerbaycan, Rusya,
Kazakistan, Türkmenistan,
İran
371.000 km²
En yüksek baraj
En uzun demiryolu
tüneli
En uzun asma
köprü
Nurek Barajı
Seikan Tüneli
Akashi Kaikyo
Tacikistan
304 m
Japonya
Japonya
53.85 km
1991 m
6.384 m
160 km
Ortalama yükseltisi
en fazla olan kıta
En Büyük Kanyon
Antartika Kıtası
Büyük Kanyon, ABD
2200 m
Uzunluk: 466 km
En Uzun Sahil
Şeridi
En Büyük Tatlısu
Gölü
En Yüksek Nokta
En büyük baraj
En yüksek bina
Kanada
Lake Superior,
Kanada-ABD sınırı
Everest Tepesi,
Nepal-Çin sınırı
3 Boğaz Barajı, Çin
Burç Halife, Dubai
243.798 km
En Küçük Nehir
Roe River, ABD
61 m
Alanı: 82.103 km²
En büyük yapı
Çin Seddi
8851.8 km
Okyanuslardan En
Uzak Nokta
En Çok Yağış
Alan Yer
Xinjiang, Çin
Çerapunchi,
Hindistan
2.648 km
En Kurak Yer
Atacama Çölü, Şili
Yıllık Ort. Yağış: 0,1 mm
Yıllık Ort. Yağış: 11,870 mm
Yükseklik: 8.848 m
22.500 MW
En uzun köprü
En uzun karayolu
Jiaozhou Koyu
Köprüsü, Çin
Panamerika
Karayolu,
Amerika Kıtası
26.7 km
25.750 km
En Uzun nehir
En Yüksek
Dağ Geçidi
Nil Nehri (Tanzanya,
Marsimik La,
Hindistan
Uganda, Sudan, Mısır)
6.650 km
5.777 m
En Büyük Uçurum
En Derin Nokta
En Yüksek Şelale
Thor Dağı, Kanada
Mariana Çukuru,
Büyük Okyanus
Angel Falls,
Venezuela
1.250 m
10.994 m
980 m
828 m
Denize Kıyısı
Olmayan En
Kalabalık Yer
Etiyopya
96.633.458 (Nüfus
Yoğunluğu: 70/km2
En Derin Mağara
Krubera Mağarası,
Abhazya
Derinlik: 2.190 m,
Uzunluk: 13.432 m
Dünyada Yerleşimin
Olduğu En Sıcak Yer
Dallol, Etiyopya
Yıllık Ort. Sıcaklık: 34,4 °C
11
TARİHTE İLKLER
EN UZUN SÜRE SULTANLIK YAPAN
Kanunî Sultan Süleyman 46 yıl sultanlık yapmıştır.
EN KISA SÜRE SULTANLIK YAPAN
V. Murat
TAHTA GEÇEN EN YAŞLI SULTAN
Sultan V. Mehmet Reşat 65 yaşında tahta geçmiştir.
OSMANLIDA BASILAN İLK ÖNEMLİ ESER
Vankulu tarafından tercüme edilen Lugat-ı Sıhah.(1727)
İLK MEVLİD-İ ŞERİF
1409 yılında Süleyman Çelebi tarafından Vesilet-ün Necat adlı
ilk mevlit yazıldı.
OSMANLININ İLK MİZAH DERGİSİ
1869 yılında Diyojen yayınlandı.
İLK TÜRKÇE GAZETE
1831 yılında ilk yayınına başlayan Takvim-i Vekayi.
OSMANLIDA İLK ALTIN PARA
1478 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından bastırıldı.
İLK ŞEYHÜLİSLAM,
1425 yılında göreve gelen Molla Fenari’dir.
İSTANBUL’UN OSMANLILAR TARAFINDAN İLK KUŞATILMASI
1391 yılında oldu.
İSTANBUL’DA İLK DENİZ SEFERLERİ
1850 yılında başladı.
İSTANBUL’DA İLK TRAMVAY
1872 yılında faaliyete geçti.
OSMANLIDA İLK ANAYASA
1876 yılında hazırlanan Kanun-i Esasi’dir.
MERKEZ BANKASININ İLK KAĞIT PARASI
1927 yılında İngiltere’de bastırılan yeşil renkli bir liralığın üstünde tarla süren bir çifçi vardı.
İLK UÇAK SEFERLERİ
İstanbul-Ankara arasında 1933 yılında yapıldı.
İLK ARKEOLOJIK KAZI
Alman arkeolog Heinrich Schilemann (Truva’yı bulan adam)
DÜNYANIN ILK ARABA VAPURU
“Suhulet” 1871 yılında Üsküdar - Kabataş arasında çalışmaya
başladı.
İLK KALP AMELİYATI
22 Kasım 1968 tarihinde Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi’nde
Dr. Kemal Beyazıt gerçekleştirdi.
İLK GÜZELLIK YARIŞMASI VE KRALİÇESİ
Türkiye’de ilk güzellik yarışması, 1929 yılında Cumhuriyet gazetesi tarafından düzenlendi ve Feriha Tevfik (Dağ), ilk güzellik
kraliçemiz oldu.
İLK BANKA
Ülkemizde gerçek anlamda kurulan ilk banka, Bank-ı Dersaadet-İstanbul Bankası (Banque de a Constantinople) adıyla 1847
yılında kuruldu. Bu bankadan sonra, 1863 yılında Osmanlı Bankası ve daha sonra da başka yabancı bankalar açıldı. 1867 yılında bütünüyle yerli sermayeli bankalar kurmak kararı alınınca
ilk yerli banka kuruluşumuz olan Emniyet Sandığı ortaya çıktı.
KÖŞELI YILDIZA SAHIP İLK TÜRK BAYRAĞI
Kırmızı zemin üzerine beyaz hilal ve yıldız konarak oluşan bayrak
ilk kez Osmanlı Devleti tarafından 1844 yılında kabul edilmiştir.
Bayrak, 29 Mayıs 1936’da 2994 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile
şekillendirilmiş ve Türkiye’nin ulusal bayrağı olarak kabul edilmiştir. 22 Eylül 1983’te 2893 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile
bayrak ölçütleri belirlenmiş ve bayrak son hâlini almıştır.
İLK BORSA
2 Aralık 1873 günü bir tüzükle çalışmaya başlayan Dersaadet
Tahvilat Borsası, Türkiye’nin ilk borsası sayılır. 16. ve 17. yüzyıllarda Osmanlılarda sanat ve ticaretle uğraşanların lonca örgütleri de ilk borsa kuruluşlarıysa da, resmi bir nitelik taşımazlar.
Ülkemizde ilk ticaret borsası İzmir’de, İzmir Ticaret ve Sanayi
Borsası adıyla 1886 yılında kuruldu.
İLK CAM FABRİKASI
17 Şubat 1934’te İş Bankası öncülüğünde İstanbul Paşabahçe’de kuruldu.
İLK ÇIKOLATA FABRİKASI
Dünyada çikolata fabrikasyon olarak ilk kez 1819 yılında, İsviçre’nin Vevey kentinde üretildi. İstanbul Feriköy’de Nestlé
tarafından açıldı.
İLK DENİZALTI
Dünyanın ilk denizaltısı 1719 yılında Mimar İbrahim Efendi tarafından “Tahtelbahir” adıyla yapıldı.
İLK ELEKTRİKLİ TREN
1955 yılında İstanbul’da Sirkeci-Halkalı arasında çalışmaya
başladı.
İLK FESTİVAL
Atatürk tarafından 1931’de Beylerbeyi Sarayı’nda düzenlenen
Balkan Oyunları Festivali, ülkemizdeki ilk festival oldu
İLK TÜRK FUTBOL TAKIMI
1901 yılında Kadıköy’de Reşat Danyal, Fuat Hüsnü Kayacan ve
arkadaşları ilk Türk takımı Black Stocking Football Club’ı kurdular.
İLK TÜRK GAZETECİ
Çapanzade Agâh Efendi’dir. İlk özel gazete olan “Tercüman-ı
Ahval”i de o yayınladı. 21 Ekim 1860 günü çıkan bu gazetenin
en önemli yazarı da Şinasi idi. İki yıl sonra Şinasi, gazeteden
ayrıldı, ancak Agâh Efendi, tam 6 yıl sürekli olarak gazetesini
çıkarmayı başardı.
GÜREŞTE İLK DÜNYA ŞAMPIYONU
Güreş dalında ilk dünya şampiyonu olan güreşçimiz, Kara Ahmet’tir. 1897 yılında Avrupa’ya giden Kara Ahmet, yaptığı bütün
karşılaşmaları kazandı. Fransa’da 1899’da düzenlenen dünya
şampiyonasında Kara Ahmet “grekoromen” dalında dünyanın
en önemli güreşçilerini tuşla yenerek dünya güreş şampiyonluğunu elde etmiştir.
İLK RADYO YAYINI VE İSTASYONU
Ankara ve İstanbul’da PTT’nin posta görevlerinde yararlanmak
amacıyla kurduğu beşer kilovat gücündeki verici istasyonlarından, 1927 yılında yapıldı. Deneme niteliğindeki bu yayınları,
1936’ya kadar Türk Telsiz Telefon Kuruluşu yönetti.
İlk radyo istasyonu da Ankara’da kuruldu. 28 Ekim 1938 günü
sürekli yayınlara başlayan bu yeni radyo, uzun dalga “Türkiye
Radyosu” ve kısa dalga “Ankara Radyosu” adıyla görev yapıyordu. İstanbul Radyosu’nun sürekli yayına başlayışı ise 1 Eylül
1949 günü gerçekleşti.
İLK TV YAYINI
Türkiye’de genellikle ilk televizyon yayınının TRT’yle birlikte
1960’lı yıllarda başladığı düşünülse de aslında Türkiye halkının
televizyonla tanışması 1950’li yıllarda İstanbul Teknik Üniversitesi’nin idealist ve girişken akademisyenleri sayesinde başlamıştı. Kısıtlı imkânlar ve türlü vizyonsuzluklara rağmen İTÜ TV,
yayında olduğu süre içerisinde İstanbul halkının büyük ilgisine
mazhar oldu.
İLK SESLİ FiLM
Senaryosunu Nazif Tepedelenlioğlu’nun yazdığı “Bir Millet Uyanıyor” adlı filmdir.
İLK OSMANLI DEVLET DENİZCİSİ
Karamürsel Alp
İLK ATATÜRK HEYKELİ
Türkiye’de ilk Atatürk heykeli, İstanbul Gülhane Parkı’nın denize
yakın bölümünde 3 Ekim 1926 günü dikildi. Heykel, Avusturyalı
heykelci Heinrich Krippel tarafından yapıldı.
İLK BUHARLI GEMİ
Osmanlı devletinin ilk buharlı gemisi ‘‘Sürat’’ 1826’da İngiltere’den alındı.
İLK MÜZE
Türkiye’deki ilk müze çalışmaları Aya İrini’de başlamıştır. III.
Ahmet döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli yerlerinden gönderilen eserler Tophane Müsiri (Maresal) Damat Fethi
Paşa tarafından Mecma-i Esliha-i Atika (Eski Silahlar Koleksiyonu) ve Mecma-i Asar-ı Atika (Eski Eserler Koleksiyonu) isimleri
altında iki ayrı bölüm olarak Aya İrini’de toplanmıştı. Bu müze
1875’te Çinili Köşk’e taşındı. 1908’de yeni bir askeri müzenin
kurulması için Aya İrini’de çeşitli tarihsel malzeme depolandı.
1949’a kadar askerî müze olarak hizmet verdi.
TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER
• İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evlenmesi /1859
• İlk yerli roman: Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
• Batılı tekniğe uygun ilk roman: Halit Ziya Uşaklıgil/Aşk-ı
Memnu
• İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak
/1859
• İlk köy romanı: Nabizade Nazım / Karabibik
• İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül
• İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası
• İlk resmi Türkçe gazete: Takvim–i Vakayi
• İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis
• İlk edebî roman: Namık Kemal / İntibah
• İlk tarihî roman: Namık Kemal / Cezmi, A. Mithat / Yeniçeri
• İlk özel gazete: Şinasi ile Agah Efendi/ Tercüman-ı Ahval
• İlk pastoral şiir: A.Hamit Tarhan /Sahra
• İlk şiir çevirisini yapan, ilk makaleyi yazan: Şinasî
• Noktalama işaretlerini ilk kez kullanan ilk Türk gazeteci: Şinasi
• Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan: A.Hamit Tarhan/Eşber
• Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri: A. Hamit Tarhan /
Nesteren
• İlk bibliyografya:Katip Çelebi / Keşfü’z Zünun
• İlk hatıra kitabı: Babürşah /Babürname
• İlk hamse yazarı: Ali Şir Nevai
• İlk tezkire: Ali Şir Nevai /Mecalisün Nefais
• İlk şiir antolojisi: Ziya Paşa /Harabat
• İlk atasözleri kitabı: Şinasi /Durub-i Emsal-ı Osmaniye
• İlk mizah dergisi: Diyojen /Teodor Kasap
• İlk hikaye kitabı: A.Mithat Efendi / Letaif-i Rivayet
•İlk fıkra yazarı: Ahmet Rasim
• İlk Türkçe yazılan ilk kitap: Yusuf Has Hacip / Kutadgu Bilig
• İlk siyasetname: Yusuf Has Hacip/ Kutadgu Bilig
• Mesnevi tarzında yazılmış ilk eser: Y. H. Hacip / Kutadgu Bilig
• İlk didaktik şiir örneğimiz: Kutadgu Bilig
• Aruzla yazılan ilk eserimiz: Kutadgu Bilig
• İlk mensur şiir örneklerini veren: Halit Ziya Uşaklıgil
• İlk makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
• İlk edebî bildiriyi yayımlayan topluluk: Fecr-i Ati
• İlk seyahatname: Seydi Ali Reis / Miratül Memalik
• İlk edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi
• Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz: Fuat Köprülü
• Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal / Vatan yahut Silistre
• Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk
örnekleri veren: T.Fikret
• Türkçenin ilk dil bilgisi kitabı: Süleyman Paşa / Sarf-ı Türki
• İlk natüralist eserimizin yazarı: Nabizade Nazım / Zehra
• Divan edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi: Nedim
• İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamusul Alam
• İlk sözlüğümüz: Kaşgarlı Mahmut / Divanu Lügat-it Türk
• İlk Türkçe sözlük: Şemsettin Sami / Kamus-ı Türki
• İlk özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık
• Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin: Orhun Abideleri (Göktürk
Kitabeleri)
• Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan: R.M. Ekrem
• Edebiyatımızdaki millî anlayışın açılmasına öncülük eden:
M.Emin Yurdakul
• Konuşma diliyle yazılmış ilk hikâyenin yazarı: Ömer Seyfettin
• Edebiyatımızda ilk kafiyesiz şiirini yazan: A. Hamit Tarhan /
Validem
• İlk köy şiiri: Muallim Naci / Köylü Kızların Şarkısı
• İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi
• Tekke şiirinin kurucusu: Ahmet Yesevi
• İlk Türk destanı: Alp Er Tunga Destanı
• Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan: Namık Kemal
• Bizde epik tiyatro türünün kurucusu: Haldun Taner
• İlk kadın romancımız: Fatma Aliye Hanım
• Süslü nesrin ilk temsilcisi: Sinan Paşa
• Dünyanın halen yaşayan en büyük ve ilk Müslüman Türk
destanı: Kırgızların Manas Destanı
• Edebiyat kelimesini bizde ilk kullanan: Şinasi
• Kurtuluş Savaşı’nı doğrudan işleyen roman: H. E. Adıvar/
Ateşten Gömlek
• İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: Ahmet Vefik Paşa
• Deneme türünün kurucusu: Montaigne
• İlk divan şairi: Hoca Dehhani
• Hikayede gerçek anlamda ilk kez Anadoluyu işleyen: Refik
Halit Karay
• En başarılı psikolojik roman yazarımız: Peyami Safa / 9.Hariciye Koğuşu
DÜNYA EDEBİYATINDA İLKLER
• İlk modern Roman: Servantes-Donkişot
• İlk tahlil Romanı örneği: Madam Dö La Fayet’in-Prenses Dö
Klev
• Dünya edebiyatındaki ilk hikayeci ve eseri: Boccaio-Decameron
• Deneme türünün kurucusu: Montaigne
• Dünyanın bilinen ilk destanı: Sümerlerin Gılgamış Destanı
• Dünyanın halen yaşayan, en büyük ve ilk Müslüman Türk
Destanı: Kırgızların Manas Destanı
• İlk mizah dergisi: Diyojen /Teodor Kasap
• Komedi türünün ilk büyük ustası: Aristophanes
• Trajedi türünün ilk büyük ustası: Aiskylos
12
SPOR
GÜNCEL
lMilli sporcumuz İbrahim Ço-
lak’ın Dünya Jimnastik Kupası’nda halka branşında yaptığı
hareket ‘THE COLAK’ ismi ile
literatüre girdi. Böylece Murat
Canbaş (1993), Suat Çelen
(2002), Ferhat Arıcan (2013) ile birlikte 4 Türk sporcunun hareketleri literatüre girmiş oldu.
l3 Haziran 2016’da boksun efsane ismi Muhammed
Ali 74 yaşında vefat etti. Tüm zamanların en iyi boksörü
olarak kabul edilen Muhammed Ali, kariyeri boyunca
yaptığı maçların yalnızca 5 tanesini kaybetmiştir.
lChapecoense, 28 Kasım 2016’da Atlético Nacional ile
Copa Sudamericana finalinde karşılaşmak üzere LaMia
Airlines’ın 2933 sefer sayılı uçuşu ile yola çıkmıştır.
Kulüp, tarihinin en önemli maçına giderken uçak Kolombiya’da düşmüştür. Uçakta bulunan 81 kişiden 76’sı
ölmüş, 3’ü kulübün futbolcusu olan 6 kişi sağ kurtulmuştur.
2017 Anayasa
Değişikliği
Maddeleri
1. Bağımsız olduğu zaten belirtilen mahkemeler için ayrıca
“tarafsız” ibaresi eklendi.
2. Türkiye Büyük Millet Meclisindeki koltuk sayısı 550’den
600’e yükseltildi.
3. Milletvekili seçilme yaşı 25’ten 18’e indirildi ve maddedeki “yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar”
kısmı kaldırıldı. Yerine “askerlikle ilişiği olanlar” ibaresi
konularak bu durumdaki kişilerin milletvekili olamayacağı
belirtildi.
4. Meclis seçimleri için süre dört yıldan beş yıla çıkarıldı.
Milletvekili ve cumhurbaşkanı seçimlerinin beş yılda bir
aynı gün yapılması kararlaştırıldı. Ayrıca cumhurbaşkanı
seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması durumunda ikinci oylama olması kabul edildi.
5. Meclisin, bakanları ve hükümeti denetleme yetkisi ile Bakanlar Kuruluna belirli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma hakkı verme yetkisi kaldırıldı.
Cumhurbaşkanın veto ettiği kanunun meclis üye tam sayısının salt çoğunluğuyla (301) kabul edilebileceğine karar
verildi.
6. Meclis, Bakanlar Kurulunu ve cumhurbaşkanı yardımcılarını meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması ve yazılı soru aracılığıyla denetleme yetkisine sahip
oldu. Cumhurbaşkanı yardımcılarının yazılı soru cevaplama süresinin 15 gün olduğu belirtildi.
7. Cumhurbaşkalığına aday olacak kişilerin son yapılan
seçimlerde tek başına veya başka bir partiyle birlikte en
az %5 oy almış partiler tarafından veya 100 bin seçmen
tarafından aday gösterilebileceği belirtildi. Seçilen cumhurbaşkanının bundan sonra seçildiği partiyle ilişiğini
kesmek zorunda olmadığı kararlaştırıldı.(*)
8. Cumhurbaşkanı hem devletin hem de hükümetin başı ilan
edilerek başbakanlık kaldırıldı. Yardımcılarını ve bakanları
atayıp görevlerine son verme yetkisine sahip oldu. Kendisine anayasa değişikliği yapan kanunları gerekli görürse
halkoyuna sunma ve yürütmeyle ilgili konularda “cum-
l EURO 2016 Avrupa şam-
piyonasında Portekiz finalde
turnavanın ev sahibi Fransa’yı
mağlup ederek ilk kez Şampiyon oldu.
l Bayanlar Voleybol Fenerbahçe Grundig’i mağlup eden
VakıfBank, 2015-2016 sezonu
şampiyonu oldu.
l Letonya’nın başkenti Riga’daki Avrupa Güreş Şampiyonasında 75 kiloda Yasemin
Adar altın madalya kazandı
l Fenerbahçe, Euroleague Finaline hakem hatalarının damga
vurduğu maçta CSKA Moskova’ya kaybetti ve 2. oldu.
l 2016 Rio Paralimpik Oyunları’nda Nazmiye Muratlı halterde altın madalya kazandı.
l Milli güreşçi Taha Akgül,
2016 Rio Olimpiyatları’nda
İranlı Komeil Nemat Ghasemi’yi yenerek altın madalya
kazandı.
l Galatasaray Odeabank, Strasbourg’u evinde 78-67 yenerek
Euro Cup şampiyonu oldu!
l Spor Toto Süper Lig de
2015-16 sezonunda Beşiktaş,
Fenerbahçe’yi 5 puan geride
bırakarak şampiyon oldu.
l Milli tekvandocu Nur Tatar,
2012 Londra Olimpiyatları’nda
aldığı gümüş madalyanın ardından 2016 Rio Olimpiyatları’nda da 3’ncü olarak, üst üste iki
olimpiyatta madalya kazanan
ilk Türk kadın sporcu oldu.
U23 AVRUPA
GÜREŞ ŞAMPİYONASI
M
ACARİSTAN’ın Szombathely kentinde
düzenlenen 23 Yaş Altı Avrupa Güreş
Şampiyonası son buldu. Türkiye 6 gün süren şampiyonadan 3 altın, 3 gümüş ve 2
bronz madalya elde etti. Kategorilere göre madalya kazanan sporcular şu şekilde:
l Dünya Kulüpler Şampiyonası
Finalinde Eczacıbaşı VitrA,
Pomi Casalmaggiore’yi 3-2
yenerek şampiyon oldu.
l İlke Özyüksel, 2016 Rio
Olimpiyat Oyunları’nda mücadele ederek, Türkiye adına
modern pentatlonda olimpiyata
giden ilk sporcu oldu.
hurbaşkanlığı kararnamesi” çıkarma yetkisi verildi. Ayrıca
cumhurbaşkanının dört yıllık üniversite mezunu olması
şartı değiştirilerek “yükseköğrenim yapmış” olması şartı
getirildi.
9. Cumhurbaşkanının bir suçtan dolayı sorgulanabilmesi
için meclisteki milletvekili tam sayısının beşte üçünün
oyunun gerektiği şartı getirildi. Ayrıca cumhurbaşkanının
Yüce Divan’a gitmesi için tam sayının üçte ikisinin sağlanması kararlaştırıldı.
10. Cumhurbaşkanına kendisine bir veya birden fazla yardımcı atama yetkisi verildi. Makamın boşalması hâlinde 45
gün içinde yeni seçim için süre verildi. Cumhurbaşkanı
yardımcısının yeni cumhurbaşkanı seçilesiye kadar cumhurbaşkanlığına vekalet edeceği belirtildi. Genel seçime
bir yıl veya daha az süre kalmışsa milletvekili seçiminin
de cumhurbaşkanı seçimiyle yenilenebileceği, genel seçime bir yıldan fazla süre kalmışsa seçilen cumhurbaşkanının milletvekili seçimlerine kadar görev yapabileceği
ve kalan bu sürenin cumhurbaşkanlığının görev süresi
açısından iki dönemden biri sayılmayacağı ifadelerine yer
verildi. Cumhurbaşkanı yardımcıları veya bakanlar için işledikleri iddia edilen bir suça dair meclis soruşturmasının
milletvekili tam sayısının beşte üçünün oyu ile mümkün
olması ve aynı kişilerin Yüce Divan’a gönderilmesi için
tam sayının üçte ikisinin oyunun gerektiği kararlaştırıldı.
11. Cumhurbaşkanının kendisine ve meclisin üye tam sayısının beşte üçüne seçimleri yenileme hakkı verildi. Her iki
tarafın da görev ve yetkilerinin, yeni cumhurbaşkanının
ve meclisin göreve başlamasına kadar devam etmesine
karar verildi. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde meclisin seçimleri yenilemesine karar vermesi halinde cumhurbaşkanının bir defa daha aday olabileceği belirtildi.
12. Cumhurbaşkanına olağanüstü hâl ilan etme yetkisi ve
meclise bunu onaylama, süresini uzatma veya kaldırma
yetkisi verildi. TBMM’nin savaş haricinde olağanüstü
hâli dört aya kadar uzatabileceği belirtildi ancak üst üste
olağanüstü hâl ilan edebilme yetkisi kısıtlanmadı. Ayrıca
cumhurbaşkanının olağanüstü hâl sürecinde yayımladığı kararnamelerin de meclis tarafından görüşülüp karara
bağlanacağı belirtildi.
13.Cumhurbaşkanın bütün işlemlerine yargı yolunun açık
olduğuna yer verildi.
Savaş durumu olmadığı sürece disiplin mahkemeleri
dışında askerî mahkeme kurulmasına son verildi.(*)
Askeri mahkemeler kaldırıldığı için, Anayasa Mahkemesi’ndeki 17 olan üye sayısı 15 olarak değiştirildi. Bir üyeyi
ALTIN MADALYA:
Erkekler serbest 57 kilo: Süleyman Atlı
Erkekler serbest 86 kilo: Murat Ertürk
Erkekler grekoromen 130 kilo: Osman Yıldırım
GÜMÜŞ MADALYA:
Erkekler serbest 65 kilo: Haydar Yavuz
Erkekler serbest 61 kilo: Sedat Özdemir
Kadınlar 55 kilo: Bediha Gün
BRONZ MADALYA:
Kadınlar 48 kilo: Evin Demirhan
Erkekler grekoromen stil 98 kilo: Fatih
Başköy
Askerî Yargıtay, bir üyeyi Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ibaresinin kaldırılmasına karar verildi. Anayasa Mahkemesi’nde cumhurbaşkanının seçtiği üye sayısı 14’ten
12’ye düşerken, meclisin hâlihazırda bulunan üç üye atamasında değişiklik yapılmamasına karar verildi.
14. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı “Hâkimler ve Savcılar Kurulu” olarak değiştirildi, üye sayısı
22’den 13’e, daire sayısı üçten ikiye düşürüldü. Kurulun dört üyesinin cumhurbaşkanı tarafından, yedi üyesinin meclis tarafından atanmasına karar verildi. Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı’nın kuruldaki
üyeliği değişmedi.(*)
15. Cumhurbaşkanının bütçe kanun teklifini malî yılbaşından
en az yetmiş beş gün önce meclise sunması gerektiği ve
milletvekillerinin bütçe için gider artırıcı veya gelir azaltıcı
öneride bulunamayacağı kararlaştırıldı. Bütçenin süresinde yürürlüğe girememesi hâlinde geçici bütçe kanunu
çıkarılacağı, eğer geçici bütçe kanunu da çıkarılamazsa
yeni bütçe kabul edilene kadar bir önceki yılın bütçesinin
yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanacağı
ifadelerine yer verildi.
16.Kamu tüzelkişilikleri düzenleme yetkisinde belirtilen ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak ifadesinin kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle olarak değiştirilmesine karar verildi.
17. Bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimlerin
3 Kasım 2019’da gerçekleşeceği belirtildi. Buna rağmen
meclisin erken seçim kararı alması durumunda her iki
seçimin de aynı gün yapılacağı ifadesi de eklendi. Bu kanunun onayını takip eden otuz gün içinde Hâkimler ve
Savcılar Kurulu üyelerinin seçilmesine ve kanun yürürlüğe girer girmez askerî mahkemelerin kaldırılmasına karar
verildi.
18.2, 4 ve 7 numaralı değişiklerin yeni seçimlerin ardından
yürürlüğe girmesine ve geçici madde hariç diğer değişikliklerin yeni seçilen cumhurbaşkanı yemin ettikten sonra
yürürlüğe girmesine karar verildi. Cumhurbaşkanının tarafsız statüsünün ise referandum onayı alır almaz sona
ereceği bildirildi.
KAYNAK: https://tr.wikipedia.org/wiki/2017_T%C3%BCrkiye_anayasa_de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi_referandumu
(*) Kabul edilen düzenlemeler içerisinde bu 3 madde hemen yürürlüğe girecektir.