Kimyon - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri

Kimyon
Ciminum cyminum
Taksonomisi

Familya: Apiaceae (Umbelliferae-Şemsiyeçiçekliler)

Cins: Cuminum

Tür: Cuminum cyminum L.(2n=14)
Dünyada kimyon olarak
kullanılan bitkiler

Cuminum cyminum L.

Carum carvi L. (Karaman kimyonu) ( 5 tür)

Bunium persicum (Boiss) B. Fedtsch.

Bunium bulbocastanum L.

Laser trilobum (L.) Borkh.

Cuminum setifolium (Boiss) Koso-Pol.
Kullanım alanları

Baharat bitkisi

Uçucu yağ bitkisi

Gıda maddelerine katkı maddesi (peynir …)

Eczacılık

Parfümeri (Koku verici olarak)

Halk hekimliği (İdrar söktürücü …)
Kimyon tohumunun kimyasal
yapısı

Kimyon tohumlarında;

% 2.5-5.0 Uçucu yağ

%10-23 Sabit yağ

%15-25 Protein bulunur.
Baharat kullanımı

100 g baharat kimyonu (Öğütülmüş);

8.1 g Su

17.8 g Protein

18.3 g Sabit yağ

44.2 g Karbonhidrat

7.6 g Kül

931 mg Ca

366 mg Mg

1788 mg K

499 mg P

168 mg Na
Kimyon ekim alanı, üretim
miktarı ve verim değerleri
Sıra
Yıl
Ekim alanı (da) Üretim (ton) Verim (kg/da)
1
2007
183.269
9.159
50
2
2008
183.512
8.879
48
3
2009
190.110
14.533
76
4
2010
171.242
12.587
74
5
2011
200.117
13.193
66
Tuik, 2012
Türkiye’de Kimyon Ticareti

Ülkemiz dünyaya en fazla kimyon pazarlayan ülkelerden
birisidir.

Diğer önemli ihracatçı ülkeler ise Suriye, İran ve Çin’dir.

Kimyon, öğütülmüş ve öğütülmemiş bütün tohum olarak
pazarlanabilmektedir.

Ankara’da 2010 yılında perakende fiyatları tohum için 810 tl/kg, baharat olarak 13-15 tl/kg arasında
değişmiştir.
Kimyonun bitkisel özellikleri

Kimyon (Cuminum cyminum L.), Umbelliferae
(Apiaceae) familyasına ait olan tek yıllık bir türdür.

Kimyonun boyu kuru koşullarda bitki boyu 20-30 cm iken
normal koşullarda 20-50 cm olabilmektedir.

Kimyon bitkisi çok narin, gövde ince ve hafif köşeli
yapıda ve üzeri tüysüzdür.

Yukarıdan itibaren dallanmaktadır.

Dal sayısı tohum verimini doğrudan etkilediğinden,
dallanma istenen bir özelliktir.
Kimyonun bitkisel özellikleri

Kimyon yaprakları ince, parçalı yapıda, bitkinin alt
kısımlarında saplı, üst kısımlarında ise saplar belirsizdir.

Kimyon çiçek yapısı şemsiye şeklinde olup, bir şemsiyede
3-5 adet şemsiyecik bulunmaktadır.

Çiçekler beşli yapıda olup, her bir çiçek dumura uğramış
5 çanak yaprak, 5 taç yaprak, 5 anter ve bir adet iki
parçalı stigma yer alır.

Taç yapraklar küçük, açık pembe veya açık eflatun
renktedir.

Bitki kazık köklere sahip ve bu kökler 30-40 cm kadar
derinlere insede köklerin önemli kısmı ilk 20 cm’lik
aralıkta bulunur.
Kimyonun bitkisel özellikleri

Kimyon tohumları ince, uzun, iğ şeklinde ve üzeri hafif
tüylüdür.

Kimyon meyvesine tohumda denilmektedir. Meyve
denilen yapı şizokarp yapıda olup iki tane merikarptan
oluşmaktadır.

Her bir merikarp embriyoya sahip olduğundan
çimlenerek yeni bitki oluşturabilmektedir.

Kimyon 1000 tohum ağırlığı 2,5-5 g arasında
değişmektedir.

Tohum uzunluğu 4-5 mm ve eni ise 2-3 mm kadardır.
Kimyon tarımı
İklim ve toprak istekleri
•
Kimyon uzun gün bitkisi olup, kurağa ve soğuğa oldukça
dayanabilmektedir (Kar örtüsü altında -18 °C) .
•
Tohum çimlenebilmesi için 8-10 °C , uygun gelişebilmesi
için 20-22 °C sıcaklı gereklidir.
•
Yıllık yağışın 350-400 mm olduğu bölgelerde ve yağışın
yarısının kimyonun gelişme döneminde alan yerlerde
sulamadan yetiştirilebilir.
•
Yazlık ve kışlık ekilebilir. Yalnız kışa rozet halinde girmesi
gerekir.
•
Toprak pH’ı 5-8 arasında olan yerler ve nötr karakterli
topraklarda iyi yetişir.
Tarla hazırlığı

Kimyon tohumları küçük ve çimlenme gücü zayıf
olduğundan, tarla hazırlığına dikkat edilmelidir.

Kimyonun kök sistemi derinlere inmediğinden derin
toprak işlemeye gerek yoktur.

Sıcak iklim bölgelerinde sonbaharda soğuk bölgelerde
ise ilkbaharda ekim yapılmalıdır.
Tohumluk

Ülkemizde tescil edilmiş ‘Türkmen 09’ ve ‘Egebir 09’
çeşit vardır.

Kimyon tohumları çimlenme gücü çabuk kaybettiğinden
iki yıldan daha yaşlı tohumlar tohumluk olarak
kullanılmamalıdır.

Tohumluğun çimlenme gücü %75-80’den az olmamalıdır.
Ekim zamanı ve şekli

Ülkemizde hem yazlık hem de kışlık ekimi yapılabilir.

Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde
sonbaharda, İç bölgelerimizde de sonbaharda ekimi
yapılmalıdır.

Kışlık ekim -15 °C’nin altına düşmeyen yerlerde kasım
ayı ortasına kadar,

Yazlık ekimde ise bölgeye mart veya nisanda ekilebilir.

Kimyon sıra arası 20 cm mesafeye ekilir. Yalnız kuru
tarım koşullarında 25-30 cm kadar çıkartılabilir. Ekim
derinliği 2-3 cm’dir.
SONBAHAR EKİMİ
TOPRAK HAZIRLIĞI
İLKBAHAR EKİMİ
TOPRAK HAZIRLIĞI
Münavebe

İç Anadolu ve Geçit bölgelerinde;
Buğday, Ayçiçeği, Şekerpancarı, Baklagiller ve Kolza
•
Güney bölgelerimizde ise;
Pamuk, Mısır, Buğday
Bakım

Yabancı otlarla mücadele

Sulama

Gübreleme
Hasat, harman ve depolama

Kimyon tohumları geç hasatta dökülme gösterir ve
tohumlar esmerleşir kalite düşer.

Hasat ağırlıklı olarak elle yapılır. Yalnız makinalı hasatta
yapılmaktadır.

Hasatın sabah erken saatlerde yapılması tohum
dökülmesi önler.

Uzun süreli depolamada %8-10 nem geçmemesi, depo
nispi neminin %50 az olması ve tohumların ışık
görmemesi gerekir.
ANASON
Takım: Apiales
Familya: Apiaceae-Umbelliferae
(maydanozgiller-
şemsiyeçiçekliler)
Cins: Pimpinella
Tür: P.anisum L.
İngilizce: anise
Almanca: anis
Fransızca: anis
Ülkemizde Pimpinella cinsine dahil 23 tür vardır.