Bir meslek hastalığı “Boyun Fıtığı” Dişhekimliğinde sıklıkla rastlanan hastalıklardan biri de boyun fıtıkları. Bu sayımızda Haseki Araştırma Hastanesi Nöroşirurji 2. Klinik Şefi Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Opr.Dr.Turgay Bilge’den bu konuda bilgi aldık. Dişhekimi Ferah Ulu ilaydaferah@hotmail.com Boyun fıtığı nedir, nasıl oluşur? görülmektedir. Bunun yanı sıra günlük hayatın ger- Bizim belimiz, boynumuz birbiri üzerine dizilen ilimleri, duygusal gerginlikler ve boyun kaslarında ‘omur’ dediğimiz kemiklerden oluşmaktadır. Her zayıflık, yaşlanmaya bağlı kemik yapısındaki de- omur cisminin ortasında, beynin devamı olan omuri- jeneratif değişiklikler ve kireçlenmeler, uzun süreli lik bulunur. Vücudun çeşitli yer-lerinden beyine bilgisayar kullanımı yine diğer boyun fıtığı neden- dönen duyular veya beyinden vücuda dağılan emirler lerinden sayılabilir. omurilik içerisinde seyreder. Boyun bölgesinde her Boyun fıtığı belirtileri ve tedavi yöntemleri nasıldır? omur cismi hizasından çıkan sinirler de kola ve Cervikal disk herniasyonu, yani boyun fıtıkları; sırta yayılarak, bu bölgelerin duyu ve hareketini başlangıçta sağlar. Omur denilen bu kemikler birbirleriyle elas- tirirken, ilerleyen vakalarda kola vuran şiddetli tik özelliği olan ‘disk’ dediğimiz esnek yapılarla ağrılara sebep olmaktadır. Halk arasında çok bağlanmaktadır. Zaman içerisinde bu esnek yapılar, yaygın olan baş dönmesi, vertigo gibi şikayetleri yani diskler yıpranmakta, elastik özelliğini kaybet- boyun fıtıklarına bağlamak çok doğru değildir. mektedirler. Böyle olunca travmalar veya yükler ile Bu tür hastaların bir nörolojik muayeneyi taki- bu disk geriye doğru taşmaktadır.Yani disklerin jel- ben, mutlaka bir MR(Manyetik Rezonans) ile ince- atin kıvamındaki iç kısmının, daha kuvvetli bir bağ lenmesi gerekmektedir. MR, halk arasında EMAR dokusundan oluşan dış kısmı yırtarak, omurilik ve olarak bilinir ve %85-90 oranında boyun fıtığı için sinirlere bası yapması sonucu boyun fıtığı açığa doğru sonuç verir. Boyun fıtıklarının %90-95’i cer- çıkmaktadır. Boyundaki bu fıtıklaşma, omuzdan rahi tedavi gerektirmeden iyileşir. Cervikal MR’larda kola parmaklarımıza kadar yayılan ‘radiküler ağrı’ görülen her disk protrüzyonunun operasyonluk diye isimlendirdiğimiz ağrıya sebep olmaktadır. Bo- olduğunu düşünmüyoruz. Toplumda hemen hemen yun hareketleri, özellikle başın herkeste bu tür şikayetler ve bu tür MR görüntül- arkaya doğru hareketi, ağrıyı eme bulgularına rastlanmaktadır. Bu hastalarımızın arttırabilmektedir. hemen hemen %90’ından çoğu konservatif tedavi Boyun fıtığı için riskli meslek dediğimiz anti-inflamatuar ilaçlarla tedavi görmek- grupları ve arttıran nedenler nel- tedir. erdir? Oluşabilen Boyun fıtığı adalelerinin insanlarda çok boyun ağrılarıyla kendini hisset- kas spazmını rahatlatmak için kas gevşeticiler ve ağrıyı azaltmak için ağrı kesicileri olduğu de tedavide kullanıyoruz. İlaç tedavisinin yanı sıra görülür. Özellikle istirahat çok önemlidir. Çok az bir bölümüne de kadınlarda boyun adaleleri daha operasyon narin olduğu için sıklıkla görül- hastayı bekletmemek, ağrı ve ıstırap içerisinde ür. Biz cerrahlar çok ayakta günlerce acı çekmesine sebep olmamak için bir durduğumuz için bel fıtığına çok an önce opere edilmesinde fayda vardır. Ameliyata yatkın olmaktayız, benim bel karar verirken hastanın şikayetlerinin yanında Cer- fıtığından opere ettiğim bir çok cerrah arkadaşım vikal MR grafilerinde büyük disk herniasyonunun var, fakat diş hekimi arkadaşlarım arasında da görülmesi bizi alarma geçirmektedir. çok daha fazla boyun fıtığı ameliyatı yaptığım Cerrahi tedavide siniri rahatlatmak esastır. Ameliyatı hastam mevcut. Bunun sebebi, özellikle boynumu- genel anestezi altında yapıyoruz ve hasta genellikle zun ters pozisyonlarda uzun süreli kalmasından ameliyat sonrası bir gün içerisinde taburcu oluyor. kaynaklanmaktadır.Dişhekimi arkadaşlarımız da Mikroskop altında fıtıklaşmış disk materyalinin tedavileri esnasında mecburen 64 en güçsüz boyun gerekmektedir. Operasyon gerektiren ters pozisyonda 20 kata kadar büyütülerek omurilik ve sinirlerin ve uzun süreli boyunlarını tutmaktadırlar.Bu ned- rahatlatıldığı bu ameliyat, bugün hemen hemen enle dişhekimi arkadaşlarımızda son derece sık bütün hastanelerde başarıyla uygulanıyor. Boyun fıtığı nasıl önlenebilir? Boyun fıtığını önlemek için alınacak Çünkü tedbirler bu çok az. bizim yapısal olarak kıkırdak dokularımızın doğuştan daha hassas olması nedeniyle oluşmaktadır. Her dişhekiminde bazılarında oluşmuyor, oluşuyor; bunun nedeni aynen dişimiz, saçımız gibi kişisel özelliklerimiz. Bazı insanların yapısal olarak dişleri daha çabuk yıpranıyor veya bazı insanların saçları daha çabuk dökülüyor. Bunun insanların da gibi bazı eklem dokuları daha çabuk yıpranmaktadır. Bunun üstüne cerrahların uzun süre ayakta kalmaları bel fıtığına, diş hekimlerinin de uzun süreli ters boyun hareketleri ve pozisyonları boyun fıtıklarının daha çabuk oluşmasına neden oluyor. Yine bel ve boyun fıtığı hastalarına baktığımızda diğer eklemlerinde özellikle dizlerinde problem vardır. Yine aynı şekilde Boyun Fıtığı Hastalar Nelere Dikkat Etmeli? Otururken Dikkat Edilmesi Gerekenler; • Çenenizi (yukarı değil) bükerek boynunuzu arkaya doğru çekik tutun. • Kol destekleri olan sert bir sandalye kullanın. • Bütün omurgalarınız sandalye arkalığına dayanacak şekilde dik olsun. ailenin diğer bireylerinde anne baba ve kardeşlerde Ayakta Dikkat Edilmesi Gerekenler; de bu tür rahatsızlıklar görülmektedir. Yani genetik • Çeneniz (yukarı değil) bükük ve boynunuzu arkaya doğru çekik tutun. yatkınlık da söz konusudur. • Belinizi düz tutmaya çalışın. Bu gerçekler göz önünde bulundurularak yine de • Dizlerinizi bükmeden öne doğru eğilmeyin. boyun fıtığına daha geç yakalanmak için duruş ve Çalışırken Dikkat Edilmesi Gerekenler: pozisyonlarımıza dikkat etmeliyiz. Oturma sırasında • Tüm gün masa başında çalışıyorsanız; fırsat buldukça belirli aralıklarla sırt kalkıp dolaşın. dik pozisyonda tutulmalı, belli aralıklarla oturma sona erdirilmeli ve ayağa kalkarak bir • 1–2 dakikalık boyun fıtığı egzersizleri yapın. süre dolaşılmalıdır. Hatta bu zaman aralığında bo- İstirahat Halindeyken Dikkat Edilmesi Gerekenler: yun ve sırt adalelerini gevşetecek bazı egzersizler yapılmalıdır. Oturma, yatma, çalışma, araba kullanma gibi günlük hareketlerde duruşun düzgünlüğüne dikkat edilmelidir. Boyun ağrısı riski taşıyan grupta oldukları için dişhekimleri ve cerrah arkadaşlar koruyucu boyun egzersizlerini haftada en az 3-5 kez yaparlarsa çok iyi olur. Boyun egzersizleri boyun kaslarını kuvvetlendirir. Bu yüzden omurga kaslarını düzenli olarak çalıştırın. Yine boyun ağrılarını gidermek için yüzme başta olmak üzere hafif sporlar • Televizyon izlerken uzanmayın.(Sert bir koltuk veya sandalye kullanın.) • Okurken başınızı yumuşak bir yastıkla desteklemeyin. Uyurken Dikkat Edilmesi Gerekenler: • Yüz üstü yatmayın. Yan yatarak uyumanız daha iyidir. • Baş ve boynunuza yastık yardımıyla normal bir duruş sağlayın. • Kollarınızı aşağıda tutun. • Sırtüstü uyumak istiyorsanız yastığınızı baş ve boynunuzun altına gelecek şekilde yerleştirin. • Boynunuzun gergin durmasından kaçının. yapabilirsiniz • Gerekli durumlarda ortopedik yastık ve yatak kullanın. Dişhekimi arkadaşlara sağlıklı günler, iyi çalışmalar Araba Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler: diliyorum. • Arabada yüksek oturun. • Koltuğunuzu direksiyon üzerinden bakmak için gerilme Hocamıza verdiği bilgilerden dolayı çok teşekkür gerektirmeyecek konuma getirin. ediyoruz. Sağlıkla kalın… • Sırtınızı desteklemek için ortopedik destek yastığı kullanın. 65