mide lavajı

SİNDİRİM
Büyük moleküllü besinlerin (nişasta, protein
ve yağ) enzimler yardımı ile parçalanarak,
hücre zarından geçebilecek kadar
küçülmelerine SİNDİRİM denir.
Su, madensel tuzlar ve vitaminler küçük
molekül olduğundan hücre zarından rahat
geçer. Bu nedenle sindirilmezler.
SİNDİRİM SİSTEMİ
Vücudun kullanabilmesi için karmaşık besin
maddelerini basit olana çevirir.
Besin ısırılıp çiğnenerek ve enzim denilen
sindirim maddelerinin yardımıyla küçük
parçalara ayrılır.
SİNDİRİM SİSTEMİ
YUTA
K
YEMEK
BORUSU
MİD
E
KALIN
BAĞIRSAK
İNCE
BAĞIRSAK
ANÜS
Sindirim Borusu
•Ağız
•Yutak
•Yemek Borusu
•Mide
•İnce Bağırsak
•Kalın Bağırsak
Sindirim Bezleri
•Tükürük Bezleri
•Karaciğer
•Pankreas
•Mide Bezleri
•Bağırsak Bezleri
• Mekanik sindirim: Yüksek yapılı canlılarda
besinlerin dil, diş ve kaslar yardımı ile küçük
parçalara ayrılmasıdır. Böylece besinlerin
sindirim yüzeyi artırılır. İnsanda ağız ve
midede gerçekleşir.
• Kimyasal sindirim: Enzim ve su kullanılarak
besinlerin hücre zarından geçebilecek yapı
taşlarına parçalanmasıdır. İnsanda ağız, mide
ve ince bağırsakta gerçekleşir.
Besin, sindirim sisteminden Peristaltik adı
verilen kas hareketiyle geçer.
Besin sindirildikten sonra içerisindeki gerekli
maddeler kan dolaşımında emilirler.
• Sindirim sistemi ağızdan başlayıp anüse kadar
uzanan sistemin adıdır. Sindirim sistemine
gastro intestinal (GIS) sistem de denir. Sindirim
sistemi besinlerin öğütüldüğü, faydalıların
emilip posa kısmının dışarı atıldığı bölümlerden
oluşmuştur.
SİNDİRİM SİSTEMİNİN TANIMI
• Gastrointestinal sistemde yer
alan organlar: ağız, farenks,
özefagus, mide, incebarsaklar
(duedonum, jejunum, ileum),
kalın barsaklar (asendan kolon,
transvers kolon, desendan
kolon), rektum ve anal kanaldır.
• Karaciğer, pankreas, salgı
bezleri ve safra kesesi
Beslenmenin Genel İlkeleri
• Vücuttaki tüm hücreler uygun beslenmeyi gerektirir.
• Sağlık için gerekli olan besinler karbonhidrat, protein,
yağ, vitamin ve minerallerdir.
• Su vücudun sıvı dengesinin korunması için gereklidir.
• Yiyecek gereksinmesi bireyler arasında farklılık gösterir.
• Toplumun ve bireyin kültür durumu beslenmeyi etkiler.
Beslenmeyi Etkileyen Faktörler
•
•
•
•
•
1.Gelişimsel Faktörler: Bebeklik….Yaşlılık
2. Kültürel Yapı
3. Ekonomik Durum
4. Alışkanlıklar
5. Sağlık Durumundaki Değişiklikler
BOŞALTIM
• Sindirim sonunda oluşan atıkların düzenli bir
şekilde atılması bedensel işlevlerin devamı
için önemlidir.
• Bağırsak boşaltımı (defekasyon/dışkılama)
temel ve fizyolojik insan gereksinimidir.
• Rektum normalde boştur. Rektumun dolup,
içindeki basıncın 20-25 cm su basıncına
çıkması ile bağırsaklar gerilerek ıkınmaya ve
defekasyonun oluşmasına neden olur.
Defekasyon anal kaslardaki sfinkterler ile
durdurulabilir. Alınan gıdaların yarısı 24 saat
içinde diğer yarısı da 48 saat içinde atılır.
• Dışkının Özellikleri
Renk
• Kahverengi
Dengeli beslenme
• Koyu kahverengi
Et ağırlıklı
beslenme
• Açık kahverengi
Süt ağırlıklı
beslenme
• Gri (Camcı macunu renginde) Safra kesesi
tıkanıklığı
• Kırmızı
Hemoroid, kalın
bağırsak kanaması
• Kahve telvesi gibi
Üst sindirim sistemi
kanaması, demir içeren ilaç alınması
• Siyah (melena)
Üst sindirim sistemi
kanaması
Hemşirelik Bakımında İlke
ve Uygulamalar
Kalın bağırsağın şematik görünümü
Defekasyon Bozuklukları
•
•
•
•
•
Konstipasyon
Dışkı Tıkanıklığı
Distansiyon
Anal İnkontinans
Diyare
Konstipasyon
•
•
•
•
Dışkının özelliği
Sıklığı
Barsak sistemi boyunca dışkının geçişi
Anal sifinkterden dışkının zorlanarak dışarı
atılması
Belirtiler
•
•
•
•
•
•
3 günden fazla dışkılayamama
Karında dolgunluk hissi
Barsak hareketlerinin normalden az olması
Rektumda dolgunluk hissi
Karın, sırt, baş ağrısı
İştah azalması
Nedenleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaşam biçimi
Beslenme biçimi
Sürekli laksatif kullanılması
Gebelik
Yetersiz sıvı alımı
Halsizlik
Analjezik kullanımı
İlaçlar
Anestezi
Sürgü Verme
• Sürgü ve ördek
kullanımı hastanın
dışkılamasını ve
boşaltımını
sağlamak amacıyla
kullanılan
yöntemidir.
SİNDİRİM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN
ORGANLAR
A.AĞIZ VE DİŞLER
B.YUTAK
C.YEMEK BORUSU
D.MİDE
E. İNCE BAĞIRSAK
F. KALIN BAĞIRSAK
SİNDİRİME YARDIMCI
ORGANLAR
1. KARACİĞER
2. PANKREAS
A. AĞIZ VE DİŞLER
Ağızda sindirime yardımcı olan diş,dil ve tükrük
bezleridir.
Dişler besinlerin küçük parçalara ayrılmasını
sağlar. Dil de bu işe yardım eder. Dil ayrıca tat
alma organıdır.
Besinlerin ilk sindirimi Ağızda başlar. Buna
Mekanik Sindirim denir. Dişle besinleri parçalar
ve öğütür.
Kulak altı,dil altı ve çene altı olmak üzere
üç çeşit tükrük bezi vardır. Bu bezlerde
üretilen tükrük kanalı ile ağıza gelir.
Tükrükte amilaz adı verilen enzim vardır.
amilaz enzimi karbonhidratların ağızda
kimyasal sindirimini başlatır.
NİŞASTA + AMİLAZ
MALTOZ
Yani ağızda karbonhidratlardan
nişastanın sindirimi başlar.
AĞIZ
Ağzımız,damak denilen kavisli bir
tavanı olan nemli bir boşluktur.
Ön tarafı dudaklarca kapalıdır,iç
boşluk boğaza kadar genişler ve
boşluğun büyük bir bölümü dil ile
kaplıdır.
Sindirim sistemimizin ve ayrıca
nefes alırken ağzımız açıksa
solunum sistemimizin ilk başlangıç
noktasıdır.
Ağzımız aynı zamanda seslerle
kelimeleri oluştururken ve mimiklerle
iletişim kurarken de çok önemli bir
görev üstlenir.
YUTAK
Yutak ya da farenks, ağzımızın
arkasında huni şeklinde bir alandır.
Ağzımızı ve burun boşluğumuzu
önde ses kutusuna,arkada ise
yemek borusuna bağlar.
Besin,bu yol boyunca ağzımızdan
yemek borusuna ulaşır.
YUTAK
Aynı şekilde hava da bu yolla
burun veya ağızdan ses kutusuna
ulaşır.
Yutağımız, besin geçişini
kayganlaştıran ve havadan toz
parçalarını uzaklaştıran mukusla
astarlanmıştır.
YUTAĞIN ANATOMİSİ
Yutak ya da farenks 13 cm uzunluğunda
kaslı bir tüptür.
Burnun ve ağzın arkasından başlayıp
yemek borusuna ve nefes borusunun
girişine kadar aşağı iner.
YUTAĞIN ANATOMİSİ
Boğazımız,nefes alırken hava,
yutkunurken besin taşıması yapar.
Besin,ağzımızın ardından boğazımızdan
aşağı doğru inerken boğaz duvarındaki
kaslar tarafından itilir.
YUTAĞIN ANATOMİSİ
AĞIZ VE YUTAK
Sindirim sisteminin başlangıç
kısmında dişimiz besini ısırır,çiğner
ve küçük parçalara ayırır.
Dil,besini sulu tükürük ile karıştırır ve
yutulmaya hazır hale getirir.
Dil tarafından boğazın arkasına doğru
itilen besin,buradan yemek borusuna
yani Özofagusa gider.
AĞIZ VE YUTAK
YEMEK BORUSU ( ÖZOFAGUS)
Yemek borusu,besinin boğazdan
mideye ulaşmasını sağlayan bir geçittir.
Boşken düz bir boru gibidir ve
yaklaşık 25 cm uzunluğundadır.
Lokmaların hareket etmelerini
sağlamak için genişler.
YEMEK BORUSU ( ÖZOFAGUS)
Besin ,yemek borusuna ulaştığında,
kendiliğinden mideye hareket eder.
Yemek borusundaki kasların peristaltik
hareketler denilen kasılma hareketleriyle
lokma sıkıştırılarak aşağıya doğru itilir.
YEMEK BORUSU ( ÖZOFAGUS)
Yemek borusunun alt ucunda sfinkter
denilen ve besinin mideye geçmesini
sağlamak üzere kasılan kalın bir kas
duvarı vardır.
YEMEK BORUSU
ERİMİŞ
KARIŞTIRILAN
BESİN KREMSİ
BİR SIVIYA
ÇEVİRİLİR.
İLERİ
SİNDİRİM İÇİN
BESİN İNCE
BAĞIRSAĞA
İNCE BAĞIRSAK
GEÇER.
ÇİĞNENMİŞ
BESİN
MİDEYE
YEMEK
BORUSUNDAN
GEÇER.
MİDE
Mide,sindirim sisteminin en geniş
kısmıdır. “ j “ şeklinde kaslı bir
bezdir.
Alınan besini depolamak için genişler.
Besini sıkıştırır,ezer ve mide
duvarında üretilen asit ve etkili
sindirim sıvıları ile karıştırır.
Besini kremsi bir sıvı haline geçirir ve
ince bağırsağa gönderir.
MİDE
Mide,kasla çevrili esnek bir torbadır.
Karnımızın sol tarafında yer alır.
Kubbe şeklinde olan
diyaframın yanındadır.
Doluyken 1,5 litre su alabilir.
Besin mideye uzun,kaslı bir boru olan
yemek borusuyla ulaşır. Besin midede 2
saatten 4 saate kadar depolanır.
Mide duvarındaki kaslar kasılıp
gevşeyerek besini enzim denilen sindirim
maddeleri ile karıştırır.
Bu olay ince bağırsağa geçen Kimüs
denilen bir sıvı oluşturur.
Ağızdan,yutak ve yemek borusu
yoluyla besin mideye iner.Yemek
borusunda enzim olmadığından
sindirim olmaz.
Mide bezleri Mide Özsuyu ( tuz asidi ve
Pepsin ) salgılar. Mide özsuyu sayesinde
proteinler daha küçük parçalara ayrılır.
Mide özsuyunda bulunan tuz asidi
protein enzimlerinin etkinliğini artırdığı
gibi mideye gelen mikropları da öldürür.
Proteinlerin sindirimi ilk olarak midede başlar.
Bağırsaklarda devam eder.
MİDEDE SİNDİRİM :
PROTEİN + TUZ ASİDİ
PEPSİN
PEPTON
Mide ayrıca süte etki eden Lap ( RENİN )
enzimi bulunur.Bu enzim sütü KAZEİN
haline getirir.
+
•
sindirim esnasında eğer besinler ağızda ve
midede fiziksel olarak parçalanmasaydı sindirim
çok az gerçekleşirdi. Çünkü enzimler dış
yüzeyden reaksiyonu başlatırlar.
Bağırsaklarımız, 7,5 m.
Uzunluğundadır. İlk kısmı İnce
Bağırsak denilen,karına doğru
uzanan kıvrımlı bir tüptür.
İkinci kısmı ince bağırsağın
yanında ve üstünde bulunan
kısımdır.
Bu bölgenin ana görevi suyun ve
tuzların emilmesi artıkların
atılmasıdır. Bu kısma Kalın Bağırsak
denir.
MİDEDEN
BESİN İNCE
BAĞIRSAĞA GEÇER
SİNDİRİLMİŞ BESİN
VÜCUT
TARAFINDAN
EMİLİR.
KALIN BAĞIRSAĞA
SİNDİRİLMEMİŞ
BESİN KALIN
BAĞIRSAĞIN İLK
BÖLÜMÜNE GEÇER.
Uzunluğu 7 metre kadardır. Oniki
parmak bağırsağı ince bağırsağın
başlangıcıdır. İnce bağırsaklar bütün
besinlerin son sindirim yeridir.
Karbonhidratlar,proteinler ve yağlar
yapıtaşlarına parçalanmıştır.
İnce bağırsağın görevi
• Ağızda kısmen sindirilmiş karbonhidratlar ile
midede kısmen sindirilmiş proteinlerin ve
sindirimi henüz başlamamış olan yağların
sindirimini gerçekleştirmek ve
tamamlamaktır…
• Safra bir enzim değildir. Yağları yapı taşlarına
ayırmaz. Sadece yağ damlacıklarına
dönüştürür.
İnce bağırsağın iç yüzü çıkıntılarla
kaplıdır.Bu çıkıntılara TÜMÜR(villüs)
adı verilir.Tümürler bağırsağın
hareketini sağlar.Tümürlerle alınan
besinler ince bağırsakta
bulunan,kılcal damarlarla kana
geçer.Karaciğerde kontrol edildikten
sonra da vücut hücrelerine dağıtılır.
İNCE BAĞIRSAK NASIL ÇALIŞIR?
İnce bağırsak sindirim işlemini, besini
daha da basit parçalara ayırarak
tamamlar.
Bu parçalar daha sonra ince bağırsak
duvarında vücudumuza emilirler.
Duvar kasları kasılarak besini akıtırlar.
Besinin bu uzun tüpteki yolculuğu
yaklaşık 6 saat sürer.
SİNDİRİLME
MİŞ BESİN
KALIN
BAĞIRSAĞIN
İLK
BÖLÜMÜNE
APANDİSİT
GEÇER.
ATIK MADDE YA DA
ATIK MADDEDEN
SU VE TUZLAR
EMİLİR.
İNCE
BAĞISAKTAN
DIŞKI DIŞARI
BIRAKILIR
ANÜSE
Kalın bağırsak 1,5 metre uzunluğundadır.
Sindirilmemiş maddeler ( Posalar= artık
maddeler ) buradan dışarı atılır.
Suyun hepsi ince bağırsakta emilmediği
için kalın bağırsakta emilerek kana geçer.
KALIN BAĞIRSAK
Kalın bağırsak,karnımızda bulunan
1,5m uzunluğunda bir borudur.
Dört ana bölümden oluşur :
1. Kör bağırsak ( çekum )
2. Kolon
3. Rektum ( göden bağırsak )
4. Anüs kanalı
Atık maddeler,ince bağırsaktan kör
bağırsağa geçer.
Su ve bazı gerekli kimyasal maddeler
kalın bağırsağın duvarından kan
dolaşımına emilir.
Geriye kalan atık, katı dışkıya
dönüştürülür ve rektumda saklanır.
Rektum dolduğunda,anüs kanalında
bulunan kas halkaları gevşer ve dışkı
vücuttan dışarı atılır.
SİNDİRİM SİSTEMİNE
YARDIMCI ORGANLAR
KARACİĞER FONKSİYONLARI
Yaklaşık 1,5 kg ağırlığında olan karaciğer,
vücudumuzun en geniş organıdır ve 500
den fazla işlevi vardır.
Karmaşık bir kimyasal yapım merkezi ve
besin deposu görünümündedir.
Bu işlevlerden bir çoğu,besin
sindirildikten sonraki işlemleri kapsar.
Diğerleri, kırmızı kan hücrelerinin geri
kazanılması ve zehirli maddelerin
kandan uzaklaştırılması ile ilgilidirler.
KARACİĞER FONKSİYONLARI
1. Kan şeker seviyesinin
düzenlenmesi. Seviyenin sabit
tutulması.
2. Kanın temizlenmesi,zehirlerin
kandan uzaklaştırılması
3. Isı üretimi,ısıyı dengelemesi
4. Safra üretmesi,sindirimi yönetmesi
KARACİĞERİN ANATOMİSİ
Karaciğer vücudumuzdaki en geniş
organdır ve bir çok yapısal işlevi
yerine getirir.
Akciğerin ve diyaframın altında, alt
karında yer alır.
Karaciğer iki ana bölümden oluşur:
Geniş Sağ Lop ve Küçük Sol Lop
Her lop,küçük loplar denilen ince
bölümlerden oluşmuştur.
Her iki dakikada bir,vücudumuzdaki
bütün kan bu küçük loplardan geçer.
Buralardan geçtikçe kanın yapısında
bulunan zararlı maddeler temizlenir.
Karaciğer besini direk olarak almaz ancak
sindirim olayında önemli bir işlevi vardır.
Karaciğer besini parçalamaya yarayan
sindirim maddelerini üretir ve salgılar.
Ayrıca bağırsaklardan besince zengin kanı
alıp,bunu bütün vücutta dolaşmak üzere
bırakmadan önce işlemden geçirir ve
depolar ( Kalite Kontrol )
Karaciğer yağların sindirimini
kolaylaştıran SAFRA ( ÖD SIVISI )
salgılar.
KARACİĞERİN
GÖREVLERİ :
1. Artık zehirli ürün olan amonyağı
daha az zehirsiz olan Üre ve Ürik aside
dönüştürür.
2. Kan şekerini ayarlar.
3. SAFRA (öd sıvısı ) salgılar.
4. Yıpranan alyuvarları parçalar.
5. Vücut ısısını ayarlamada yardımcıdır.
6. Pıhtılaşmada yardımcı olan
protrombin ve fibrinojeni sentezler.
7. Fazla proteinleri,karbonhidrat ve
yağlara dönüştürür.
8. A,D,K vitaminlerini,yağları ,
aminoasitleri,bazı mineralleri depo eder.
SAFRA KESESİ
Safra kesesi,armut şeklinde bir torbadır
ve uzunluğu yaklaşık 10cm’dir.
Karaciğerin karşısına yerleşmiştir ve
Safra denilen donuk yeşilimsi bir sıvıyı
saklar.
Safra,karaciğer tarafından üretilir ve
sindirimin hızlandırılmasına yardım
etmek için ince bağırsağa geçer.
SAFRA KESESİ
Karaciğerin ürettiği fazla safra,safra
kesesinde saklanır.
Besin ince bağırsağa girdiğinde,safra
kesesinin kaslı duvarı kasılır ve
safra,safra kanalından ince bağırsağa
itilir.
SAFRA KESESİ
Gövde
Proteinleri,yağları ve karbonhidratları
parçalayacak sıvıyı ( enzimi ) üretir.Bu
salgıları kanal ile onikiparmak
bağırsağına bırakır.
PANKREAS
Pankreas,1,5 cm uzunluğunda
olan,midenin arkasında bulunan geniş
bir bezdir.
Pankreas hücrelerinin çoğu enzim denilen
sindirim maddeleri üretir. Bunlar
pankreas kanalından ince bağırsağa
doğru akar ve besini parçalamaya
yardımcı olur.
Pankreasta ayrıca glukojen ve insülin
adı verilen iki hormon salgılayan hücre
vardır.
Bu iki hormon,kandaki şeker
seviyesini düzenlemede önemli roller
alırlar.
PANKREASIN ANATOMİSİ
PANKREASTAKİ ENZİMLER :
Nişastaya etki eden ,AMİLAZ
Yağlara etki eden, LİPAZ
Proteinlere etki eden,
TİRİPSİNOJEN
NOT :
Pankreas aynı zamanda kan şekerini de
ayarlar.
BESİNLER KANA NASIL GEÇER ?
EMİLME ( Absorbsiyon )
İnce bağırsakta,yapıtaşlarına ayrılan
besinler,yine ince bağırsakta Tümürler
ile emilerek kana ve lenfe geçer.
Burada;Glikoz ve aminoasit,kana
geçer.Yağ asiti ve gliserol ise Lenfe
geçer.
Sindirim sisteminde parçalanamayan
yani sindirilemeyen besinler;su,mineral
ve vitaminler ince ve kalın bağırsakta
emilerek kana geçer.
İnce bağırsaktaki kılcal kan damarları
besinleri alarak birleştirirler ve
topladıkları besinleri Kapı toplar
damarıyla karaciğere taşırlar.
Su,mineral ve vitaminlerin çoğunluğu
kalın bağırsakta emilerek kana geçer.
Sindirim sisteminden kana alınamayan
besinler ise kalın bağırsakta dışkıyı
oluştururlar ve dışarı atılırlar.