türkiye kamu hastaneleri kurumu mali hizmetler kurum

MALİ HİZMETLER KURUM BAŞKAN YARDIMCILIĞI
STOK TAKİP VE ANALİZ DAİRE BAŞKANLIĞI
TEMEL TIBBİ CİHAZ KILAVUZU
V1.1
BMM. Caner N. OKU
Ağustos 2015
İÇİNDEKİLER
1.
Ameliyat Masası
2.
Robotik Rehabilitasyon
3.
Kalp-Akciğer Pompası
4.
İntra Aortik Balon Pompası (İABP)
5.
Anjiyografi
6.
Tomografi
7.
Anestezi
8.
Doğrusal Hızlandırıcı
9.
Endoskopi Sistemi
10.
Gama Kamera
11.
Ventilatör
12.
Ultrasonografi
13.
Radyografik Görüntüleme
14.
Kemik Dansitometre
15.
Tıbbi Monitör
16.
Hiperbarik Oksijen Sistemi
KALP-AKCİĞER POMPASI
• Yaygın adlar: Kalp akciğer makinesi, kardiyopulmoner
bypass cihazı
• Tanım:
Kalbin temel görevi kanın tüm vücutta
dolaşmasını sağlamaktır. Dolayısıyla cerrahi operasyon
kalp üzerinde gerçekleşecekse, kalbin odalarının kandan
arınmış olması gerektiğinden bu görevi üstlenecek
yapay bir sisteme ihtiyaç duyulur. Kalbin devre dışı
bırakıldığı ve oksijenle zenginleştirilmiş kanın vücutta
dolaştırılmasını sağlayan sistemlere kalp akciğer
makinası/cihazı denir.
CİHAZIN ANA BÖLÜMLERİ
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• Kalbin ve akciğerlerin arter ve venlerle bağlantının kesilmesinin ardından vücut büyüklüğüne
göre belirlenen arteriyel ve venöz kanüllerle damarların bağlantısı yapılır
• Venöz dolaşımla veya oksijenatör pompa ile rezervuarda toplanan kan, pompalar (yaygın
olarak roller pompa / sanrifüjal pompa) yardımıyla ısı değiştiriciye ulaşır. 42° den yüksek ısıda
kandaki proteinler bozulmaya başlayacağından ısı değiştiricinin içerisinde 1°-42° aralığında su
dolaşır.
• Isısı değişen kan, oksijenatörde akciğer yüzeyi simüle edilerek yayma yapılır. Burada bubble
(terkedilen yöntem) / membran (modern yöntem) kullanılarak O2-CO2 difüzyonuyla oksijence
zengin hale getirilir.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• Elde edilen kan, partikülleri ve gaz embolilerini engellemesi amacıyla filtreden geçirilir
ve arteriyel kanül yoluyla vücut dolaşımında kullanılmak üzere aorta ulaştırılır.
DİĞER BİLEŞENLER
• Kapalı devrenin belirli noktalarında, kan parametrelerini sürekli izleyebilmek için arteriyel ve
venöz şant noktaları ve sensörleri, kabarcık dedektörleri, hemotokrit monitörü ve kan küveti, kalp
damarlarının beslenmesi / perfüzyonu için kardiyopleji solüsyonu ve devre bağlantısı
bunlardandır.
ARTERİYAL VE VENTRİKÜLER KANÜLLER
• Venöz Kanüller (Venous Cannulas) Venöz kanüller kanı hastadan ekstrakorporeal sirkülasyona
seviye farkı veya pompa oksijenatör sistemi ile drene ederler.
• Arteryel kanül genelde çıkan aortaya veya innominate arter proksimaline yerleştirilir. Arteryel
kanülün büyüklüğü hastanın vücut yüzeyine göre hesaplanır. İnternal çap 6–24 F arasındadır.
İnternal çapa göre basınç farkı değişir.
OKSİJENATÖR
• Oksijenatörler aynı akciğer gibi O2 ve CO2 değiş tokuşu yapılan ortamlardır. Bu cihazın görevi hastadan
alınan CO2 konsantrasyonu çok olan kanı temizleyip oksijen konsantrasyonu artırılmış bir biçimde
hastaya sunmaktır.
• Oksijenatör iki kısımdan oluşur: Kan haznesi ve filtredir. Kan perfüzyon pompasından ve hastadan
gelerek hazneye dolar. Buradan filtreye akar ve içerideki fiber yapıdan geçerek oksijeni zengin bir
biçimde oksijenatörden çıkarır. Bu işlem kalp eski fonksiyonlarını kazanıp operasyon tamamlanana
kadar devam eder. Bubble ve membran oksijenatör olmak üzere iki tip oksijenatör vardır.
• Bubble oksijenatörlerde oksijen direkt olarak sistemik venöz kanla difüzyon sahasında karşılaşır.
Difüzyon sahasında kanın içinde binlerce küçük oksijen bubblesi oluşur. Gaz değişimi her bir bubble
etrafında oluşan ince film tabakasında olur. Karbondioksit bubble içine diffüze olur, O2 ise kana geçer.
Karbondioksit plazmaya oksijenden 20 kez daha hızlı difüze olur.
• Membran oksijenatörde ise gaz, kan ile direkt temasa girmez. Silikon veya poliprolen mikropor
membran vasıtasıyla kan ile gazın kompartmanları ayrılır.
POMPALAR
• Kardiyopulmoner by-passta roller ve sentrifugal olmak üzere iki tip pompa
kullanılır. Roller pompa güvenli, ucuz ve kullanımı kolaydır. Çıkış hattında
direnç olmadıkça ileri doğru olan akım etkilenmez. (Şekil A)
• Sentrifugal pompalar hızlı dönen konsantrik koni şeklinde bir çark içerir. Bu
çark kanı yüksek hızla çevirir ve kan pompanın çıkışına ulaşır. (Şekil C)
• Günümüzde artık kullanılmayan impeller pompa (Şekil B)
YANLIŞ VERİ EŞLEŞİRME ÖRNEKLERİ
Açıklama
Biyomedikal Tanımı
Fiyat (TL)
KALP AKCIGER POMPASI
KALP AKCİĞER POMPASI / KARDIYOPULMONER BYPASS
CİHAZI
104
ANJIO CIHAZI
KALP AKCİĞER POMPASI / KARDIYOPULMONER BYPASS
CİHAZI
893.179
INTRA AORTIC BALON POMPASI(DATASCOPE MARKA)
KALP AKCİĞER POMPASI / KARDIYOPULMONER BYPASS
CİHAZI
69.606
OXYLATOR
EKSTRAKORPORAL MEMBRAN OKSİJENASYON / ECMO
CİHAZI
4.050
İNTRA AORTİK BALON POMPASI
• Tanım, amaç, görev: Kalbin çalışması sırasında kalp kaslarına (miyokard) giden kan akışını
artırmak, kalbin sol ventrikülü üzerindeki iş yükünü azaltmak ve kalp debisini artırmak için
kullanılan kardiyak destek cihazına intra aortik balon pompası denir.
• Akut sol kalp yetersizliği, kardiyojenik şok, valvuler hastalıklar, miyokard infarktüsü komlikasyonları
ve bypass gerektiren operasyonlarda kullanılır.
İNTRA AORTİK BALON POMPASI
IABP cihazında;
• Balonun ne zaman şişirilip boşaltılacağını algılayabilen sistemler,
• Güç kaynağında oluşabilecek herhangi bir kesintiye önlem olarak kendi içerisinde bataryası,
• Hastanın EKG’sini ve kan basıncını monitörde gösterebilecek şekilde tasarlanmış böylece hastanın
sürekli takibini sağlayan sistemler bulunmaktadır.
CİHAZIN ANA BÖLÜMLERİ
 IABP konsolu
Katater kiti
Helyum gaz silindiri
EKG elektrodları
Enjekte edilebilir NaCl (%0.9) solüsyonu ile 5000 birim heparin
Basınç taransduseri ve kablosu
Şişirilebilir basınç torbası
Koruyucu eldivenler
IABP kayıt ve kontrol listesi
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• İABP kateteri, femoral arterden uygulanarak, balonun ucu sol subklavian arterin hemen
altına yerleşecek şekilde konumlandırılır.
• Balonlu kateter hastanın başucunda bulunan monitörlü IABP cihazına bağlıdır.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• Kalbin sistol ve diyastolü sırasında;
Diastol esnasında balon şişirilerek aort içindeki kanın
koroner arterlere yollanması sağlanır, böylece koroner
arterlerden oksijence zengin kan akışı olur ve kalp
beslenir.
Sistol esnasında ise balon aniden boşaltılarak (118 msn)
adeta bir vakum etkisi yaratılır ve aorta çeperinin maruz
kalacağı basınç düşürülür böylece kalbin iş yükü de aynı
zamanda azaltılmış olur.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
Uygulamadaki helyum gazı kullanımı:
Helyum gazı öncelikle inert bir gazdır, yoğunluğunun da düşük olması nedeniyle balonu hızlı şişirip
boşaltabilmektedir ayrıca balonda oluşabilecek herhangi bir yırtılma sonucu kan tarafından absorbe
edilebilir. Aynı şekilde karbondioksit gazı da kullanılmaktadır.
Helyum veya CO2 Tüpü
YANLIŞ VERİ EŞLEŞİRME ÖRNEKLERİ
Açıklama
Biyomedikal Tanımı
Fiyat (TL)
98,23
INTRAAORTIC BALON BOPPASI
İNTRA AORTİK BALON POMPASI
SILIKON BALON
İNTRA AORTİK BALON POMPASI
199,80
KALP - AKCIGER POMPASI, KALP AKCIGER POMPASI /
KARDIYOPULMONER BYPASS CIHAZI
İNTRA AORTİK BALON POMPASI
69.606
DOĞRUSAL HIZLANDIRICILAR
Linac: Linear accelerator, kelimelerinin kısaltılmış halidir. Doğrusal
hızlandırıcı anlamına gelmektedir.
Yüzeysel ve/veya derin yerleşimli tümörlerin, hızlandırılmış elektron
huzmeleri ile bertarafını sağlayan radyoterapi sistemidir.
CİHAZIN ANA BÖLÜMLERİ
• Güç Kaynağı
• Elektron Tabancası
• Hızlandırma Tüpü
• Modülatör
• Thyratron
• Magnetron
• Klystron
• Tedavi Başlığı
• Hedef Düzleştirici Filtre
• Gantri
• Kolimatör
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• Lineer hızlandırıcılar röntgen tüplerinin çalışma
prensipleri ile çalışırlar. Ancak, normal X-ışın tüplerinde
elektronlar 400 kV’dan fazla hızlandırılamazlar.
• Anot ile katot arasındaki mesafe, lineer
hızlandırıcılarda daha uzundur. Megavoltaj X-ışınları,
katottan fırlatılan elektronların, megavoltaj elektrik
potansiyel farkı ve mikrodalgalar sayesinde hızları ışık
hızına yaklaştırılarak anoda çarptırılması sonucu elde
edilir.
• Güç kaynağı, merkezinde katot, çevresinde anot
bulunan silindirik yapılı, impuls (atma) oluşturan
şebeke ağı ve hidrojen thyratron lambalarını içeren
modülatöre doğru akım verir.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• Elektrik akımı modülatörde depolanır ve bir kontrol
sistemi, bu akımla belli aralıklarla titreşim oluşturur
(mikrodalga).
• Modülatörden çıkan yüksek voltajlı atmalar magnetron
veya klystron tüplerine ve aynı zamanda elektron
tabancasına iletilir.
• Magnetron, elektromanyetik mikro dalgalar üreten,
klystron ise elektromanyetik dalgayı güçlendiren
düzeneklerdir. 15 MeV’den daha büyük elektronlar için
klystron kullanılır.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• Hızlandırıcı (dalga klavuzu = waveguide), silindirik
tüpten oluşmuş yaklaşık 10 cm çapındadır. ¼ dalga
boyu aralıklarla metalik disk veya diagramdan oluşan
seri bakır odacıklardan ibarettir. Bu tüpe yüksek
derecede vakum uygulanır.
• Elektron tabancasından elde edilen elektronlar 50
keV’luk enerji ile (ışık hızının beşte ikisi kadar)
hızlandırıcı bakır tüpün içine gönderilir. Magnetron
veya klystrondan çıkan elektromanyetik dalgalar
hızlandırıcı tüpe gelir. Böylece, yaklaşık 10 cm çaplı
odacıklarda 3000 MHz frekansında titreşimler
oluşturulur.
• Odacıkta oluşan bu yüksek frekanslı elektromanyetik
dalgalar, odacığın ortasındaki kanala iletilir. Bu arada
elektron tabancasından elde edilen elektronlar, 50
keV ile hızlandırıcı bakır tüpe girer, elektromanyetik
dalgalara bindirilir ve odacıktan odacığa bu kanal
boyunca doğrusal olarak hızlanarak ilerler.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• Bir elektrodun (odacık) içine girmekte olan bir
parçacık, AC geriliminin periyodunun yarısına eşit bir
zaman için, alan olmayan bir bölgeye sürüklenir. Bu
yolla gerilim kutuplanması, parçacığın sürüklenme
tüpü içinde geçirdiği süre içinde tersine çevrilir ve
daha sonra parçacık, bir sonraki boşluğu geçerken
hızlandırılır.
• Son odacıktan çıktığında elektronların hızları her
odacıkta aldıkları hızların toplamına eşit olur.
• Bu işleme lineer hızlandırma denir.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• Elektronları bir demet halinde toplamak
ve bu halde hedefe göndermek için
manyetik odaklayıcılar kullanılır.
• Yüksek enerjili elektronlar, hızlandırıcının
çıkış penceresinden, en yüksek enerjilerini
kazanarak, 3 mm çapında pencil beam
olarak çıkarlar. Enerjileri yaklaşık 5
MV/metre’dir.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
• Daha yüksek enerjili ışınlar elde etmek için, bu
huzme, tüp ile hedef arasındaki yönlendirici
mıknatıs (bending) ile 90 veya 270 derece
saptırılarak elektron demetinin çıkacağı kafa
kısmına yönlendirilir.
• Buradan da hedefe (target) veya yapının dışına
verilir.
• Elektron demetleri enerjilerine göre yüzeysel,
orta ve derin tedavide kullanılırken, X-ışını
demetleri ise derine yerleşmiş tümörlerin
tedavisinde kullanılmaktadır.
• Lineer hızlandırıcılarda çıkan ışınların odak noktası
çok küçüktür (2-3 mm). Bu nedenle radyasyon
demetinin sınırları keskindir. Elektronlar, tungsten
gibi yüksek atomik sayılı bir metalden oluşmuş
targete çarptırılarak frenleme X-ışını elde edilir.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
Kolimatör
Bir lineer hızlandırıcının kafa kısmı şu bölümlerden oluşur:
• X-ışın üretimi halinde, elektron hüzmesinin çarptırıldığı tungsten target; bütün
elektronlar targette durdurularak frenlenme X ışınlarını oluştururlar.
• Işın huzmesinin çapını tayin eden dairesel ilk kolimatör.
• X-ışınlarını homojen hale getiren koni şeklindeki “egalizatör” denilen filtre.
• Elektron demetini homojen hale getiren (elektron ışınlaması halinde, yani
tungsten hedefin kullanılmadığı durumlarda devreye girer) manyetik alan
oluşturan difüzör veya “elektron süpürgesi”; bu, elektronların homojen şekilde
dağılmasını sağlar.
• Verilen dozun iki ayrı iyon odasında ölçülerek ışın demetinin şiddetini ve simetrik
olup olmadığının kontrolünü sağlamak için iki ayrı iyonizasyon odası.
• Tedavi sahalarının tayini için hareketli çenelerden yapılmış olan ikincil kolimatör
bulunmaktadır.
ÇALIŞMA PRENSİBİ, UYGULAMA
Kolimatör
DOĞRUSAL HIZLANDIRICI ÇEŞİTLERİ
• Görüntü Kılavuzluğunda Radyoterapi Sistemi – Image Guided
Radiation Therapy (IGRT)
• Yoğunluk Modülasyonlu Radyoterapi Sistemi - Intensity Modulated
Radiation Therapy (IMRT)
• Hacimsel Modülasyonlu Radyoterapi Sistemi - Volumetric Modulated
Arc Therapy (VMAT)
YANLIŞ VERİ EŞLEŞİRME ÖRNEKLERİ
Açıklama
Biyomedikal Tanımı
CERRAHİ MOTOR SİSTEMİ (ELEKTRONİK YÜKSEK DEVİRLİ) YOĞUNLUK MODÜLASYONLU ARC TERAPİ SİSTEMİ (VMAT
/ LINEAR ACCELERATOR / LINAC)
Fiyat (TL)
99.120,00