ders plânı - fendersi.gen.tr

DERS PLÂNI
BÖLÜM I
Fen Bilimleri
Dersin adı
7
Sınıf
Vücudumuzda Sistemler
Ünitenin Adı/No
Sindirim Sistemi
Konu
4 ders saati (28 EYLÜL -3 EKİM 2015)
Önerilen Süre
BÖLÜM II
2 Saat
Öğrenci Kazanımları /Hedef ve Davranışlar
7.Sınıf Fen Bilimleri müfredatının tanıtılması, ders araç gereçleri ve
laboratuar kullanımı hakkında bilgi verilmesi.
________________________________________________________
2 Saat
7.1.1. SİNDİRİM SİSTEMİ
7.1.1.1. Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organları model
üzerinde göstererek açıklar.
7.1.1.2. Besinlerin kana geçebilmesi için fiziksel ve kimyasal
sindirime uğraması gerektiğini kavrar.
Ünite Kavramları ve Sembolleri/Davranış Örüntüsü
Güvenlik Önlemleri (Varsa):
Öğretme-Öğrenme-Yöntem ve Teknikleri
Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler
Kaynakça
Açıklamalar
Etkinlikler
Özet
Soru-Cevap, Buluş, Araştırma, Gösteri, İnceleme, Deney
ve
Ders Kitabı, dergi, internet
Sindirime uğrayan besinlerin bağırsaklardan kana geçtiği vurgulanır.
a. Kimyasal ve fiziksel sindirimin tanımları verilir.
b. Kimyasal sindirim denklemlerine girilmez.
Sindirimde görevli sindirim enzimlerine değinilmez.
Sindirim Sistemi
Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak, kana
geçebilecek hale gelmesine sindirim denir.
Sindirim olayını gerçekleştiren sisteme sindirim sistemi denir. Sindirim sistemi organları
sırayla; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve anüstür.
Canlı vücudunun sağlıklı çalışabilmesi için bazı maddelere gereksinimi vardır. Yani;
vücudumuzun büyümesi, çoğalması, hareket etmesi için ihtiyaç duyduğu yiyecek ve
içeceklere besin denir.
Karbonhidrat bakımından zengin besinler
Ekmek, makarna gibi tahıl ürünleri, şeker, patates vb.
Protein bakımından zengin besinler
Süt ve süt ürünleri, et, balık, yumurta, nohut, mercimek, kuru fasülye vb.
Yağ bakımından zengin besinler
Ayçiçeği, zeytin, susam, ceviz, fındık, fıstık, soya fasülyesi vb.
SİNDİRİM ÇEŞİTLERİ
Sindirilen besinler, önce kana daha sonra hücrelere taşınırlar. Taşınan bu besinler,
hücreler tarafından kendi ihtiyaçları için kullanılırlar.
Sindirime uğrayan besinlerin kana geçebilmesi için fiziksel ve kimyasal sindirime
uğraması gerekir.
1) Mekanik (Fiziksel) Sindirim
Besinlerin salgı (enzim) kullanılmadan çiğneme ve kas hareketleriyle küçük
parçalara ayrılmasına mekanik (fiziksel) sindirim denir.
Mekanik sindirim; ağızda dişler, mide ve ince bağırsakta düz kasların yardımı ile
olur. Besinin ezilmesi, yumuşatılması ve öğütülmesi ile gerçekleşir.
Bütün besinlerin fiziksel sindirimi ağızda başlar.
Fiziksel sindirimin amacı besinlerin yüzeyini genişleterek, kimyasal sindirimin hızını
arttırmak ve kimyasal sindirimi kolaylaştırmaktır.
Fiziksel sindirim sonucu besinler kana geçemez. Kana geçebilmesi için kimyasal
sindirim gereklidir.
Karaciğerin ürettiği safra salgısı yağların temas yüzeyini arttırarak mekanik sindirim
yapar.
2) Kimyasal Sindirim
Besin maddelerinin su ve sindirim
parçalanmalarına kimyasal sindirim denir.
enzimleri
yardımıyla
▪ Karbonhidratların kimyasal sindirimi;
– Ağızda, tükürükte bulunan enzimler sayesinde başlar.
– İnce bağırsakta pankreas öz suyunda bulunan enzimler sayesinde biter.
▪ Proteinlerin kimyasal sindirimi;
– Midede mide öz suyunda bulunan enzimler ve mide asidi sayesinde başlar.
– İnce bağırsakta pankreas öz suyunda bulunan enzimler sayesinde biter.
▪ Yağların kimyasal sindirimi;
– İnce bağırsakta pankreas öz suyunda bulunan enzimler sayesinde yapılır.
Bütün besinlerin kimyasal sindirimiince bağırsakta tamamlanır.
▪ Karbonhidratların kimyasal sindirimi;
– Ağızda, tükürükte bulunan enzimler sayesinde başlar.
– İnce bağırsakta pankreas öz suyunda bulunan enzimler sayesinde biter.
▪ Proteinlerin kimyasal sindirimi;
– Midede mide öz suyunda bulunan enzimler ve mide asidi sayesinde başlar.
– İnce bağırsakta pankreas öz suyunda bulunan enzimler sayesinde biter.
▪ Yağların kimyasal sindirimi;
– İnce bağırsakta pankreas öz suyunda bulunan enzimler sayesinde yapılır.
yapıtaşlarına
AĞIZ
Sindirimin başladığı yer ağızdır. Tükürük bezleri,
dil ve dişler ağızda gerçekleşen sindirime
yardımcı yapılardır.
Ağzımıza aldığımız besinler tükürük bezinden
salgılanan tükürük ile yumuşatılır ve dişler
tarafından küçük parçalara ayrılır. Dil, besinlerin
çiğnenmesine, ağızda hareket etmesine ve
yutulmasına yardım eder. Ağızda parçalanan,
yumuşatılan (yutulmaya hazır hale gelen) besinler
dil ile yutağa itilir. YUTAK
Yutak, ağızda çiğnenen ve yumuşatılan besinleri
yutkunma sayesinde yemek borusuna iletir.
YEMEK BORUSU
Yutak ile mide arasında yer alan bir borudur.
Uzunluğu 15-20 cm kadardır. Besinler, düz
kaslardan yapılmış olan yemek borusunun kasılıp
gevşemesi sayesinde ilerler.
MİDE
Karın boşluğunun sol üst tarafında, yemek borusu
ile on iki parmak bağırsağı arasında yer alan ve
kese şeklinde olan sindirim sisteminin en geniş
organıdır. Mide, düz kaslardan oluşan ve isteğimiz
dışında çalışan bir sindirim organımızdır. Midenin
içinde bulunan iç salgı bezleri sindirim özsuyu
(mide özsuyu) salgılar. Kasılıp gevşeyerek
hareket eden mide, besinleri bulamaç haline
getirir. Proteinlerin kimyasal sindirimi enzimler
yardımıyla midede de başlar.
İNCE BAĞIRSAK
İnsanlarda 6 metreyi aşan boyu ile ince bağırsak besin kanalının en uzun bölümüdür. İnce bağırsağın
ilk 25 cm'lik kısmına on iki parmak bağırsağı denir. Mideyi terk eden bulamaç halindeki besin
parçaları; pankreas, karaciğer, safra kesesi ve ince bağırsağın duvarındaki bezlerden salgılanan
sindirim sıvıları ile on iki parmak bağırsağında karışır. Karaciğerden salgılanan safra ince bağırsağa
gönderilir ve yağların fiziksel sindirimini ince bağırsakta gerçekleştirir. Protein, yağ ve
karbonhidratların kimyasal sindirimi ince bağırsakta tamamlanır.
KALIN BAĞIRSAK
İnce bağırsaktan anüse kadar uzanan kalın borudur. Kalın bağırsakta mekanik veya kimyasal
sindirim olmaz. Kalın bağırsağın görevi; bağırsağa gelen besin atıklarındaki su, mineral ve bazı
vitaminleri geri emmektir. İnce bağırsak ile kalın bağırsağın birleştiği yere kör bağırsak denir. Kör
bağırsaktan çıkan uzantıya apandis denir. Bu çıkıntı iltihaplanırsa adı apandisit verilen hastalık
meydana gelir.
ANÜS
Kalın bağırsaktaki dışkının vücut dışına atıldığı yerdir ve sindirim sisteminin en son organıdır.
SİNDİRİME YARDIMCI ORGANLAR
PANKREAS
Mide ile on iki parmak bağırsağı arasında bulunan çok önemli bir salgı bezidir.
Pankreas salgılarını on iki parmak bağırsağına gönderir.
Salgıladığı enzimler sayesinde protein, yağ ve karbonhidratların kimyasal
sindirimine yardımcı olur.
KARACİĞER
Karın boşluğunda, midenin sağ üst kısmında yer alır. Yetişkin bir insanda uzunluğu
30 cm ve ağırlığı yaklaşık 1,5 kg kadardır. Karaciğer, görevlerinden dolayı vücuttaki hemen
hemen bütün organlarla ilişki halindedir.
Safra denilen sıvıyı üreterek yağların sindirimini kolaylaştırır. (Fiziksel)
Karaciğerin alt yüzeyinde ise safra (öd) kesesi bulunur. Safra kesesi karaciğerin
ürettiği safrayı depolamakla görevlidir.
BÖLÜM III
Aşağıda, sindirim sistemi ile ilgili
verilen ifadelerden doğru
olanlarının yanına (D), yanlış
olanlarının yanına (Y) koyunuz.
Ölçme-Değerlendirme
• Bireysel öğrenme
etkinliklerine yönelik
Ölçme
Değerlendirme
• Grupla öğrenme
etkinliklerine yönelik
Ölçme
Değerlendirme
• Öğrenme güçlüğü olan
öğrenciler ve ileri
düzeyde öğrenme
hızında olan öğrenciler
için ek ÖlçmeDeğerlendirme etkinlikleri
(…) Mekanik sindirim ağızda başlar.
(…) Proteinlerin kimyasal sindirimi
midede başlar, ince bağırsakta sona
erer.
(…) Safra sıvısı mide tarafından
salgılanır.
(…) Mekanik sindirim enzimler
yardımıyla yapılır.
(…) Pankreas ve karaciğerde
sindirim gerçekleşmez.
(…) İnce bağırsakta, suda çözünmüş
besinler villuslar yardımıyla geri
emilir.
(…) Midede karbonhidrat sindirimi
olmaz.
(…) Vitaminler ince bağırsakta
sindirilir.
(…) Kalın bağırsak, besin
atıklarındaki su, mineral ve
vitaminlerin emilmesini sağlar.
(…) Köpek dişleri, besinleri öğüterek
ufalar.
(…) Yağların kimyasal sindirimi
ince bağırsakta başlar, ince
bağırsakta sona erer.
(…) Kalın bağırsak, isteğimizle
çalışan kaslardan oluşmuştur.
(…) Çok zehirli bir madde olan
amonyağı, daha az zehirli olan üre
ve ürik asite çevirmek, karaciğerin
görevlerindendir.
(…) Yemek borusu besinlerin
mideye iletilmesini sağlar.
Dersin Diğer Derslerle
İlişkisi
BÖLÜM IV
Planın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar
LÜTFEN Kendi isminizi yazıp kendiniz hazırlamışsınız gibi sağda solda paylaşmayın.
Eğer bir yerde paylaşmak istiyorsanız LÜTFEN olduğu gibi paylaşın.
Bu Günlük Plan www.fendersi.gen.tr Sitesi İçin Hazırlanmıştır.
www.fendersi.gen.tr
FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ
www.fendersi.gen.tr
OKUL MÜDÜRÜ