GRİP ve GRİP AŞISI Dr. Emine KURU İNCİ Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Grip (İnfluenza) Her hangi bir yaşta görülebilen Bulaşma oranı yüksek İnsandan insana enfekte solunum sekresyonları ile bulaşan “viral” bir hastalıktır. Grip, influenza virüsünün neden olduğu ve genellikle her yıl kış ve bahar aylarında görülmesi nedeni ile mevsimsel grip hastalığı olarak adlandırılan bir hastalıktır. Kuluçka süresi 2-3 gün 1 haftada iyileşme Tarihçe İlk kayıt 1580 yılına aittir Bu tarihten sonra 31 pandemi 1918-1919 en büyük pandemi 20-40 milyon arası insan ölümü İlk aşı 1940 Amantadin 1960 Rimantadin 1993 Oseltamivir ve zanamivir 2000 yılında onay almıştır Grip (İnfluenza) 20. yüzyılda PANDEMİ olarak adlandırılan salgınlara neden olmuştur Pandemik virüsler (1918-İspanyol Gribi gibi) daha önceden bağışıklığı olmayan insanlara domuzlardan veya kuşlardan bulaşmıştır Pandemik İnfluenza: TARİHÇE 1968 1957 1933 1918 1889 & 1891 Hippocrates 412 MÖ 1173-1174 Hong Kong gribi H3N2 Asya gribi H2N2 İnfluenza virusun izole edilmesi İspanya gribi H1N1 H3N8 pandemisi İnfluenza benzeri epidemilerin bildirilmesi Potter CW. A history of influenza. J Appl Microbiol 2001; 91(4):572-579. 1918 epidemisinin yayılışı - ABD 1918 epidemisinin yayılışı - ABD 1918 epidemisinin yayılışı - ABD 1918 epidemisinin yayılışı - ABD İnfluenza virüs: Üç tipi mevcut Influenza A Influenza B Influenza C Grip (İnfluenza) virüsü Tip Konak Özellik A İnsan, kuş, domuz, at (diğer memeliler) Ağır klinik tablo Pandemi B İnsan Hafif klinik tablo Her yaş etkilenebilir C İnsan Nadiren hastalık yapar 16 ÇEŞİT H 9 ÇEŞİT N Tanımlar Mevsimsel grip (Flu) İnsandan insana bulaşır, her yıl görülür Kuş gribi (Avian Flu) H5N1 Hayvanlarda görülür, insanlara bulaşabilir, Domuz gribi (Swine flu) H1N1 Domuzlarda görülür, insanlara bulaşabilir deniliyor iken 2009’dan itibaren insandan insana geçiş olmaktadır. Influenza A Virüsü Kuş Kuşgribi gribi Domuz gribi İnsan gribi Domuz gribinin insanlara geçişi Domuzlarda antijenik şift Domuz Kuş İnsan Yeni suş Domuz gribinin insanlara geçişi İnsanlara bulaş Domuz Gribi Nedir? Domuz gribi virüsü olarak adlandırılan influenza A H1N1 virüsü, ilk kez 2009 yılında görülmüş ve insanlarda bağışıklık olmadığı için tüm dünyada salgına neden olmuştur. 2009 yılından sonra her yıl bu virüs tipi dünyada ve ülkemizde görülmeye devam etmiş ve artık mevsimsel influenza virüsleri arasında yer almıştır. Grip (İnfluenza) İçinde bulunduğumuz haftalarda grip vakaları görülmeye başlanmıştır. En sık tespit edilen virüsler İnfluenza A(H1N1) ve A(H3N2) alt tipleridir. 2009 yılında pandemiye neden olan ve domuz gribi olarak adlandırılan İnfluenza A(H1N1) 2009 yılından beri her yıl dolaşımda olması nedeniyle mevsimsel grip etkenleri arasında yer almıştır. Her iki influenza virüsü mevsimsel virüsler olup hastalığın sağlıklı kişilere bulaşması, vakaların ağırlık derecesi ve ölüm hızları genel grip epidemiyolojisi ile uyumludur. Bu etkenlerin neden olduğu enfeksiyonlarda mevsimsel grip hastalığına karşı alınması gereken önlemler yeterli olmaktadır. Mevsimsel grip • Dünyada görülme sıklığı yılda 500 milyon insan 3-5 milyon ciddi enfeksiyon 500.000 ölüm KLİNİK Asemptomatik Mortal Kuluçka süresi 1-2 gün Viral saçılım hastalık başlamadan 1 gün önce başlayabilir ve 5- 10 gün devam edebilir. Asemptomatiklerde viral saçılım %10 civarında* Klinik tablo birden bire başlar Hastalar başladığı saati ifade ederler *Longitudinal study of influenza molecular viral shedding in Hutterite communities. Loeb M at all., J Infect Dis. 2012;206(7):1078 KLİNİK Titreme ile yükselen ateş (38° C ) Frontal/Retroorbital baş ağrısı Miyalji,halsizlik İştahsızlık,bulantı Gözlerde kızarma, yanma, fotofobi KLİNİK Göz hareketleri ile ağrı Öksürük (kuru) Boğaz ağrısı (hafif veya şiddetli) Taşikardi (hipoksi, ateş veya her ikisi nedeniyle) Nezle Bazen özellikle gençlerde boyun lenf bezlerinde şişkinlik KLİNİK İshal, karın ağrısı Özellikle çocuklarda Ateş eğer komplikasyon yoksa 3 gün sürer 3.,4. günlerde ikinci bir ateş piki olabilir Bifazik ateş Komplikasyon yoksa En fazla 4-7 gün sürer,ilk 2-3 gün içerisinde şiddetlenir ve sonrasında düzelme başlar, ancak iyileşme süresi 1- 2 haftaya kadar da uzayabilir. Kalıcı semptomlar nedeniyle postinfluenza astenisi gelişmiş ise birkaç hafta sürebilir Grip: Klinik seyir Ağır pnömoni Akut solunum yetmezliği Çoklu organ yetmezliği Kalp yetmezliği Böbrek yetmezliği Akciğer kanaması, pnömotoraks Pansitopeni Reye sendromu Sepsis Kimler Risk Grubundadır? Gebeler, 65 yaş ve üzeri ve 2 yaş altı bireyler, Bakımevi / huzurevinde kalanlar, Kronik böbrek yetmezliği olanlar, Astım dâhil kronik akciğer hastalığı olanlar, Koroner arter hastalığı dâhil kalp-damar sistemi hastalığı olanlar, Bağışıklık sistemi baskılanmış olanlar, Kan hastalığı olanlar, Şeker hastalığı olanlar, Nörolojik hastalığı olanlar, Metabolik hastalığı olanlar, Kronik karaciğer hastalığı olanlar, Obezler, sağlık çalışanları, 6 ay-18 yaş arasında olup uzun süre aspirin kullanması gerekenler Nezle(Soğuk Algınlığı) Ateş nadir Başağrısı nadir Genel vücut ağrısı nadir Burun akıntısı sık Boğaz ağrısı sık Grip Yüksek ateş(3-4 günde düşer) Başağrısı sık Genel vücut ağrısı sıklıkla mevcut Burun akıntısı nadir Boğaz ağrısı sık değil Soğuk algınlığı, influenza virüsü dışında; 200’e yakın virüsün sebep olduğu, çok daha hafif seyirli bir hastalıktı Hastalığın Tedavisi Var mı? Hekim tavsiyesi dışında ilaç kullanılmamalıdır. Antibiyotikler gribi tedavi etmezler. Risk grubundakiler, hamileler, kronik hastalığı bulunanlar ve belirtilerin ağır seyrettiği hastalar (nefes darlığı, göğüs ağrısı, bilinç bulanıklığı, yüksek ateş, öksürük) kesinlikle hekime başvurmalı ve hekim gerekli görürse virüse yönelik ilaç kullanmalıdır. Grip (İnfluenza) TEDAVİ Destek (Palyatif) tedavi Komplike olmamış vakalarda Antiviral tedavi (ilk 24-48 saatte!!!) Oseltamivir (Tamiflu) Zanamivir (Relenza) Amantadin (Symmetrel)? (sadece A ‘ya aktif,H3N2 dirençli) Rimantadin (Flumadine) ? Antiviral tedaviye erken başlanmalıdır 48 saat sonra başlanan tedavinin yararı gösterilememiştir Maksimum etki için ilk 24 saatte başlanmalıdır Antiviral agents for the treatment and chemoprophylaxis of influenza --- recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) Tamiflu(Oseltamivir) Erişkin tedavisinde 2x75 mg PO, 5 gün(İlk 2 gün içinde) Erişkinde profilaksi 1x75 mg PO, 7 gün 1 yaşın üzerindeki çocuklarda tedavi ve profilakside kullanılabilir Gebelikte C grubu Relenza(Zanamivir) Erişkinde tedavi için 2x2 blister, oral inhalasyon, 5 gün(1 blister 5 mg) Erişkinde profilakside 1x2 blister, oral inhalasyon, 10 gün Çocuklarda tedavide ≥7 yaş, doz erişkindeki gibi Çocuklarda profilakside ≥5 yaş, doz erişkindeki gibi Gebelikte C grubu TEDAVİ YAŞ (yıl) 1-6 Tedavi Amantadin Profilaks i Tedavi Rimantadi n Profilaks i Tedavi Zanamivir Profilaks i Tedavi Oseltamivi Profilaks r i 5mg/kg/gü n iki eşit dozda 5mg/kg/gü n iki eşit dozda Kullanılma z 5mg/kg/gü n iki eşit dozda Kullanılma z 7-9 10-12 13-64 64< 5mg/kg/gün iki eşit dozda 2X100mg 2X100mg <100mg 5mg/kg/gün iki eşit dozda 2X100mg 2X100mg <100mg Kullanılmaz Kullanılmaz 2X100mg 100-200mg 5mg/kg/gün iki eşit dozda 2X100mg 2X100mg 100-200mg 2X10mg 5 gün 2X10mg 5 gün 2X10mg 2 inh.5 gün 2X10mg 2 inh 5gün 5 yaşından büyük çocuklara 1x10 mg 2.inh salgında 28 gün 2mg/kg/gün iki eşit dozda (max. 2X75mg) 5 gün 1x30 mg 7 gün 2X75mg 5 2X75mg 5 gün gün 1X75mg 7 gün 1X75mg 7 gün PALYATİF TEDAVİ Ateş düşürücü / ağrı kesici Aspirin kullanılmamalıdır (Reye Sendromu!!!) Asetominofen, ibuprofen (Grip ilaçları) Dekonjestanlar (Pseudoefedrin) Semptomatik tedavi (öksürük vs.) Yatak istirahati Hidrasyon Askorbik asit Temiz hava sirkülasyonu Sigaradan kaçınma El yıkama Antibiyotik kullanımından kaçınılmalıdır Korunma Grip nasıl bulaşır? Kapalı alanlarda bulaşma riski yüksek Okul Kışla Toplu taşıma araçları vb Enfekte kişi semptomlar başlamadan 1 gün öncesi ile 7 gün sonrasına kadar bulaştırıcıdır (8 gün) Bulaştırıcılık süresi çocuklarda daha uzundur (10 gün) Hastalıktan Nasıl Korunmalıyım? Gripten korunmanın en önemli yolu kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek ve ellerin bol su ve sabun ile yıkanmasıdır. Kalabalık ortamlarda uzun süre bulunmak grip bulaşmasında etkili olduğundan, gerekli olmadıkça bu gibi ortamlardan uzak durulması önerilmektedir. Hasta kişiler ile yakın temastan kaçınılmalıdır. Ağız, burun ve gözlere kirli eller ile temas edilmemelidir. Hastanın temas ettiği veya virüsün bulaşmış olabileceği sık kullanılan ve dokunulan yüzeyler sık sık temizlenmelidir. Aşılama, gripten korunma yollarından birisidir. Özellikle risk grubunda bulunanlar grip aşılarını grip mevsimi boyunca yaptırabilirler. Bireysel korunma Gripli olgular evden çıkmamalıdır Ev ve kapalı ortamlar sık sık havalandırılmalıdır Öksürürken, aksırırken ağız ve burun kapatılmalıdır (El ile değil). Eller su ve sabunla sık sık yıkanmalıdır Hasta Kişiler Ne yapmalıdır? El yıkama ve kişisel hijyen gripten korunmada en önemli yöntemlerdendir. Hasta kişiler hekim önerisi dışında ilaç kullanmamalıdırlar. Risk grubundaki kişiler mutlaka hekime başvurmalıdır. Hasta kişilerin sağlık kurumlarına ve kalabalık ortamlara gitmek zorunda kaldıklarında maske takmaları, hastalığın diğer kişilere bulaşmasını engellemektedir. Hapşırma ve öksürme sırasında tek kullanımlık kâğıt mendil kullanılmalıdır ve kullanıldıktan sonra etrafa temas ettirilmeden çöpe atılmalıdır. Eğer mendil yok ise kolun iç kısmı kullanılarak ağız ve burun örtülmelidir. Hasta olanların kalabalık ortamlarda bulunmamaları, evden çıkmamaları ve evde istirahat etmeleri hastalık bulaşmasının önüne geçmek için önemlidir. Hasta kişilerin bol sıvı tüketmeye özen göstermesi, beslenmenize dikkat etmesi, özellikle taze sebze ve meyveleri tüketmesi önerilir. AYNI HAREKET SOL EL İÇİN DE Şüpheli İnfluenza Vakalarının Başvurması Durumunda Hastalar birinci basamak dâhil tüm sağlık kuruluşlarında takip ve tedavi edilebilir. Hastalar influenza vaka algoritmasına göre yönetilmelidir. Yatış gerektiren hastalar ikinci ve üçüncü basamak tüm hastanelerde takip edilebilirler, hastaların negatif basınçlı odada yatırılmasına gerek yoktur. Hastaların yoğun bakım tedavisi ihtiyacı olması durumunda mevcut hastanede yoğun bakım ünitesi yok ise en yakın hastaneye sevki yapılarak takip edilmelidir. Hastalar mümkün ise tek kişilik odalarda yatırılmalıdır. Bu mümkün değil ise influenza düşünülen hastalar aynı odada yatak araları en az 1’er metre olacak şekilde yatırılmalıdır Karantina uygulamasına gerek yoktur. Bu nedenle acil servis, yataklı servis ya da diğer birimlerin influenza nedeniyle kapatılmasına gerek yoktur. Şüpheli İnfluenza Vakalarının Başvurması Durumunda Hastalar ve sağlık personeli için tarama amaçlı test istenmemelidir. Tüm sağlık personeli standart ve damlacık izolasyonu önlemleri almalıdır. Kalabalık ortamlarda hastaya cerrahi maske takması sağlanmalıdır. El hijyenine dikkat edilmelidir. Kişisel hijyen önlemlerine dikkat edilmelidir. Hasta ile bir metreden daha yakın mesafede temas edeceklerin cerrahi maske takmaları gerekir. Temaslılara profilaksi yapılmasına gerek yoktur. Sadece temaslı kişi risk grubunda ve aşısız ise temas sonrası 48 saat içinde profilaksi başlanabilir (immunsupresif kişiler ayrıca değerlendirilmelidir). Gebelere vaka algoritmasına göre antiviral tedavi başlanmalıdır. Emzirenlere antiviral tedavi başlanabilir. Ambulanslarda Hasta Taşınırken Hastaya cerrahi maske takılması gereklidir. Ambulansta görevli sağlık personelinin standart ve damlacık önlemleri alması yeterli olmaktadır. Personel için standart önlemler; el hijyen uygulamalarını ve eldiven kullanımını içerir. Hasta ile her temas öncesi ve sonrasında el hijyeni sağlanmalıdır. Eldiven kullanılsa dahi, eldiven çıkartıldıktan sonra el hijyeni uygulanmalıdır. Aerosolizasyon oluşturan işlemler (entübasyon aspirasyon vb) eldiven, önlük, gözlük ve yüz koruyucu kullanılır. Ambulansta hastanın bulunduğu bölüm ile diğer bölmenin arasındaki cam kapalı tutulur Sağlık Personeli için Bilgi Notu Sağlık personeli İnfluenza hastalığından korunmak için aşı olmalıdır. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de grip vakalarının artmasına bağlı olarak sağlık kurumlarına başvuruların ve hastaneye yatışların artması beklenmektedir. Hamile ve Emziren Kişilerin Hasta Olması Durumunda Ne yapılmalıdır? Hamilelerde grip ağır seyredebilir ve ölümcül olabilir, hastalık şüphesi olan kişiler hekime başvurmalıdır. Hekimin önermesi durumunda antiviral ilaç kullanmasında sakınca yoktur. Emziren annelerin hekime başvurmalı hekimlerin önerisi doğrultusunda hareket etmesi gerekmektedir. İlaç alması annenin emzirmesine engel değildir. HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER… Grip aşıları nasıl üretilir? Her yıl araştırmacılar ve üreticiler, bir sonraki grip sezonunda hastalık yapması muhtemel grip virüslerine karşı aşı geliştiriyorlar. Grip aşısı 3 tip grip virüsü içerir; 2 adet A tipi ve 1 adet B tipi. Grip aşılarında kullanılacak olan grip virüsleri yumurtada çoğaltılırlar. Ve sonra toplanan virüsler inaktive edilir, saflaştırılır ve kullanıma hazır enjektörler içine dolum yapılır. Grip aşısı nasıl uygulanır? İnaktive (ölü) grip aşısı kolun omuz kısmına (deltoid kasa), kas içine uygulanır. Grip aşısı gribe neden olabilir mi? Hayır. Çünkü grip aşısı ölü virüslerle hazırlanmaktadır. Burada bir bilgiyi yeniden irdelemekte fayda var: Grip aşısı sadece ”GRİBE” karşı korur. Her solunum yolu enfeksiyonu grip değildir ve grip dışında çeşitli solunum yolu enfeksiyonları vardır. Bu nedenle grip aşısı olduktan sonra grip dışında herhangi bir solunum yolu enfeksiyonuna yakalanabilir ve bunu grip sanabiliriz. Grip / soğuk algınlığı ayrımı Semptom Grip Soğuk Algınlığı Başlangıç Ani Yavaş Ateş Var 38-40°C Yok veya hafif ateş Baş ağrısı Belirgin Nadir Kas ağrısı Sık, şiddetli Nadir Eklem ağrısı Sık, şiddetli Nadir İştahsızlık Sık, şiddetli Nadir Öksürük Sık, şiddetli Orta şiddette Burun akıntısı / tıkanıklık Bazen Sık Boğaz ağrısı Sık Bazen Kimler grip aşısı olmalıdır? T.C Sağlık Bakanlığı Grip Aşısı Önerileri 65 yaş üstü kişiler Şeker hastaları (diyabet) Astım hastaları Kronik akciğer hastaları (Kronik bronşit,bronşektazi vb.) Kronik kalp ve damar sistemi hastaları (koroner arter hastaları) Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (kronik kan hastalığı olanlar, kanser hastaları, immünsupresif tedavi-kortizon kullananlar) Huzurevi, bakımevi vb. ortamlarda yaşayanlar Böbrek bozukluğu (renal disfonksiyonu) olanlar 6-18 yaş arasında olan ve uzun süreli aspirin tedavisi olan çocuk ve gençler (grip geçirmeleri durumunda Reye sendromu riski taşırlar). Toraks Derneği Grip Aşısı Önerileri 65 yaş ve üzeri Kronik pulmoner hastalık (KOAH, bronşektazi, bronş astması) Kronik kardiyovasküler hastalık Diabetes mellitus, böbrek fonksiyon bozukluğu, çeşitli hemoglobinopatileri olan ve bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler Yüksek riskli hastalarla karşılaşma olasılığı olan hekim, hemşire ve yardımcı sağlık personeli Grip yönünden riskli şahıslarla birlikte yaşayanlar Güvenlik görevlileri, itfaiyeciler gibi toplum hizmeti veren kişiler Grip geçirdiğinde ciddi komplikasyon gelişme olasılığı bulunan ve tıbbi sorunları olan gebeler 2. - 3. trimestrde grip geçirme riski olan gebeler ABD Hastalıkları Koruma Merkezi (Center for Diseases Control) Önerileri 50 yaşın üzerindeki yetişkinler 6 ay 18 yaş arası çocuklar (influenzaya bağlı hastaneye yatma riski yüksek olduğu için). Kronik (uzun süreli) bir hastalığı olan ve uzun süreli bakım ünitelerinde kalan kişiler. 6 aylık veya daha büyük olan ve kalp hastalığı, akciğer hastalığı, astım, böbrek hastalığı, diabet gibi metabolik hastalık, anemi (kansızlık) ve diğer kan hastalıkları gibi uzun süreli ciddi sağlık problemleri yaşayan kişiler 6-18 ay arası ve uzun süreli aspirin tedavisi alması gereken kişiler (grip geçirmeleri durumunda Reye sendromu riski taşırlar). Grip sezonunda hamileliklerinin 4. ay ve daha sonrasında olan hamileler Gribin komplikasyonları açısından yüksek risk taşıyan kişilerle (6 aylıktan küçük çocuklarla aynı evde yaşayan kişiler de dahil olmak üzere) temas eden aile bireyleri, sağlık çalışanları Grip aşısı olmayı dikkate alması gereken diğer gruplar: Ambulans ve acil servis çalışanları, polisler Nisan ve Eylül ayları arasında güney yarımküreye veya yılın herhangi bir döneminde tropik bölgelere yolculuk yapacak kişiler Okul ve üniversitelerde okuyan öğrenciler ve çalışan kişiler, sporcular, sanatçılar… GRİP OLMAK İSTEMEYEN HERKES! T.C. Sağlık Bakanlığına Göre Grip aşısı olmaması gereken kişiler: 6 aylıktan küçük bebekler Yumurtaya karşı anafilaktik tarzda alerjisi olanlar (yumurta yediğinde alerjik şoka girenler) Hamileliğin ilk 3 ayı içinde olan bayanlar (ancak doktor tarafından gerekli olduğu tespit edilirse grip aşısı olabilirler) Orta veya ciddi hastalık geçirmekte olan kişiler, grip aşısını hastalıkları düzelene kadar ertelemelidirler. Çocuklara grip aşısı uygulanırken erişkinlerden farklı olan özel uygulamalar: 9 yaşından küçük ve ilk kez grip aşısı olacak çocuklar en az dört hafta arayla iki kez grip aşısı olmalıdır. 6 aylıktan 3 yaşına kadar olan çocuklara grip aşısı yarım doz (0.25 ml) uygulanmalıdır. Grip aşısını hangi aylarda yaptırmalıyım? Ülkemizdeki sürveyans verileri göz önüne alındığında grip salgınlarının kasım ayı itibariyle başladığı ve nisan ayı ile sonlandığı görülmektedir. Aşı olunduktan sonra bir bağışıklığın oluşabilmesi için en az 10 gün geçmesi gerektiği göz önüne alınırsa eylül ayı sonundan başlayarak grip sezonu içinde herhangi bir tarihte aşı olunabilir (Ekim-Nisan). Ama unutmayalım ki kasım ayında grip sezonu başlar başlamaz gribe yakalanma olasılığımız var, bu nedenle aşı olmayı düşünüyorsak sezon başlamadan aşımızı yaptırmakta fayda var. Grip aşısı ne kadar güvenilirdir? Grip aşısı güvenilir bir aşıdır. en sık (%15-20 ); aşının uygulandığı bölgede görülen ağrı, kızarıklık veya şişlik %1’inden azında ateş, titreme ve kas ağrıları gelişebilir. Bu reaksiyonların görülme ihtimali daha önce hiç grip virüsü veya aşısı ile karşılaşmamış kişilerde daha fazladır. Grip aşısından sonra bu yan etkilerin görülmesi gribe yakalanıldığı anlamına gelmez. Bu şikayetler sadece 1-2 gün devam eder ve kendiliğinden düzelir. Grip aşıları ne kadar etkindir? Grip aşılarının gripten koruması, 1. O sezonda salgın yapan grip virüslerinin, aşının içerisinde bulunan virüslerle uyuşmasına, 2. Aşılanan kişinin yaşına ve sağlık durumuna göre değişmektedir. Grip aşısı sağlıklı genç erişkinlerde %70-90 arasında grip belirtilerini önleyebilir, hastalığın etkilerini azaltabilir, böylece iş-güç kaybını en aza indirir. Ama yaşlılarda ve belirli bazı hastalığı olanlarda koruyuculuk %30-40’a kadar düşebilir. Grip hastalığının oluşmasını tam olarak önleyememekle birlikte grip aşısının komplikasyon ve ölümleri önlemede etkin olduğunu bilmek önemlidir. Grip Aşısını Her Yıl Yaptırmalı Mıyım? Evet; çünkü her yıl mevsimsel gribe neden olan grip virüsü değişebilmektedir ve grip aşısının içeriği Dünya Sağlık Örgütü tarafından bir yıl önce salgın yapan virüs tiplerinin belirlenmesi ile geliştirilmekte ve aşının içeriği de bu uygulamaya bağlı olarak her yıl değişmektedir. Bu nedenle aşı, yapıldığı grip sezonu için etkili olmaktadır. 6 aydan küçük bebeklerde grip aşısı koruyuculuk sağlamamaktadır. Grip aşısı, 65 yaş üzerindeki kişilere ve risk gruplarına önerilmektedir, risk grubunda yer alan kişiler hekime başvurarak reçete ile eczaneden grip aşılarını alabilirler. Sağlık çalışanları için her yıl grip aşısı temin edilmekte ve ücretsiz uygulaması yapılmaktadır. Grip aşısı, vücutta 12 hafta içinde koruyucu düzeye erişir. Bilgi İçin www.gripnedir.com (Türk Mikrobiyoloji Derneği,Influenza Çalışma Grubu) www.saglik.gov.tr