2) DNA ve RNA

12. SINIF KONU
ANLATIMI
2
DNA VE RNA
DNA
(DEOKSİRİBONÜKLEİK ASİT)
Temel nükleik asittir.
Prokaryot hücrelerin sitoplazmasında, ökaryot hücrelerde çekirdek,
mitokondri ve kloroplast organelinde bulunur.
Yapısında adenin, guanin, sitozin ve timin organik bazları;
deoksiriboz pentoz şekeri ve fosfat bulunur.
İki tane polinükleotit zincirinin karşılıklı yan yana gelmesi ile
oluşmuştur. İki zincir birbirine HİDROJEN BAĞI ile bağlanır.
Zincirler sarmal şeklindedir. Bu nedenle ikili sarmal olarak
adlandırlır.
İkili sarmal yapıda daima adeninin karşısına timin nükleotit;
guaninin karşısına sitozin nükleotit gelir.
Urasil organik bazı ve riboz pentoz şekeri yapısında bulunmaz.
Nükleotitlerin üst üste bağlanması ise FOSFODİESTER BAĞI ile olur
Hücre bölünmesinin başlangıcında kendini yarı korunumlu olarak
eşler.
Yapısındaki her üçlü nükleotite KOD denir.
Watson ve Crick 1953 yılında yaptıkları çalışmalar sonucunda ikili sarmal
yapıdaki DNA modelini ortaya çıkarmışlardır. Bu DNA modeline göre DNA da
bazı bağlantılar keşfetmişlerdir.
Nükleotit sayısı= Fosfat sayısı= Deoksiriboz sayısı= Organik baz sayısı
Adenin nükleotit ile Timin nükleotit sayısı birbirine eşittir. Aralarında ikili
hidrojen bağı bulunur.
Guanin nükleotit ile sitozin nükleotit sayısı birbirine eşittir. Aralarında üçlü
hidrojen bağı bulunur.
Pürin bazı sayısı= pirimidin bazı sayısı (A+G=T+S)
Pürin Bazı sayısının pirimidin bazı sayısına oranı daima 1 dir.
Adenin ve timin nükleotitlerinin toplamının guanin ve sitozin nükleotit
toplamına oranı her tür için sabit bir sayıdır.
Toplam hidrojen bağı sayısı= toplam nükleotit sayısı + guanin nükleotit
(sitozin nükleotit)
RNA (RİBONÜKLEİKASİT)
Protein sentezi sırasında DNA üzerindeki şifrelerden üretilerek
proteinin üretilmesini sağlayan nükleik asittir.
Prokaryot hücrelerde sitoplazmada ve ribozomda; ökaryot hücrelerde
çekirdek, kloroplast, mitokondri, ribozom ve sitoplazmada bulunur.
Yapısında adenin, guanin, sitozin ve urasil organik bazları; riboz pentoz
şekeri ve fosfat bulunur.
Bir tane polinükleotit zincirinden oluşmuştur. Bazı çeşitlerinde hidrojen
bağı bulunur.
Timin organik bazı ve deoksiriboz pentoz şekeri yapısında bulunmaz.
Kendini eşleyemez. Yenisi DNA tarafından oluşturulur.
Yapısında A=U ve G=S eşitliği yoktur.
RNA Çeşitleri
mRNA (mesajcı RNA):
DNA üzerindeki şifrenin gerekli
kısmını alarak ribozoma taşıyan RNA
dır. Yapısındaki her üçlü nükleotide
KODON denir.
tRNA (taşıyıcı RNA):
mRNA üzerindeki genetik şifreye
göre aminoasitleri ribozoma taşıyan
RNA dır. Yapısındaki polinükleotid
zinciri kendi üzerine katlanmalar
yapar. Bu nedenle yapısında
hidrojen bağı vardır. Yapısındaki her
üçlü nükleotide ANTİKODON denir.
rRNA (ribozomal RNA):
Ribozomun yapısına katılan RNA
dır. Bir ribozomun yaklaşık %65 ini
oluşturur.
Nişasta ile glikoz arasındaki yapısal ilişkiye benzer bir ilişki
nükleik asitlerle aşağıdakilerin hangisinde vardır? (1974)
A)
Nükleotit
B)
Pürin
C)
Pirimidin
D)
Deoksiriboz
E)
Fosforik asit
Yapısı 1800 nükleotidden oluşan bir DNA molekülündeki timin
nükleotit sayısı 300tür. Bu DNA molekülündeki adenin, guanin
ve sitozin nükleotit oranları ne olur? (1983-ÖYS)
A)
1/3 A, 1/4 G, 1/4 S
B)
1/6 A, 1/3 G, 1/3 S
C)
1/6 A, 1/8 G, 1/8 S
D)
1/16 A, 1/4 G, 1/4 S
E)
1/3 A, 1/6 G, 1/6 S
Bir geni oluşturan DNA molekülünün fosfat sayısının
saptanması ile gende bulunan;
Nükleik asitlerin,
1.
Organik baz sayısı
1.
Organel yapısında yer alma
2.
Nükleotit çeşitleri sayısı
2.
Protein snetezinde rol oynama
3.
Nükleotit sayısı
3.
Aminoasitleri tanıma
4.
Deoksiriboz molekülü sayısı
Özelliklerinden hangileri RNA çeşitlerinin tümünde bulunur?
(2006-ÖSS)
Bilgilerinden hangilerine erişilebilir? (2000-ÖSS)
A)
Yalnız 2
B)
Yalnız 4
C)
1 ve 2
D)
1, 2 ve 3
E)
1, 3 ve 4
A)
Yanız 1
B)
Yalnız 2
C)
Yalnız 3
D)
1 ve 2
E)
2 ve 3