Atmosfer Profili • Atmosfer yer yüzünden 32000km uzaklığa kadar uzanır. • Egzosfer’in üst sınırı 480km’ye ulaşır. • Atmosferde araştırılacak üç kriter: • Kompozisyon (kimyasal bileşim) • Sıcaklık • Fonksiyon Atmosfer Profili Atmosferde Basınç Dağılımı Yükseklik (km) Atmosferin üstü Deniz seviyesi Basınç (mili bar) Göreli yoğunluk Atmosferin Bileşimi • Homosfer – iç atmosfer • Yüzeyden 80 km uzaklığa kadar • Gazlar tamamen karışmış durumda • Heterosfer – dış atmosfer • 80 km’den dış kısım • Gaz tabakaları, kütle çekim gücü nedeniyle sıralı olarak bulunurlar Homosferin Kimyasal Bileşimi Birim hacimde Milyon parça Gaz bulunma yüzdesi içinde ne kadarı? Atmosferde Sıcaklık • Troposfer • Yüzeyden 18 km yüksekliğe kadar uzanır • Atmosfer kütlesinin %90’ı bu bölgede bulunur • Ortalama soğuma 6.4oC/km değerindedir Atmosferde Sıcaklık • Stratosfer • 18km-50km arası olan bölgedir • Mezosfer • 50-80 km arasında bu bölge vardır • Termosfer • Kabaca heterosfer ile aynıdır • 80 km’den dışa doğru uzanır Atmosferin Fonksiyonları • Ozon tabakası • Stratosferin bir tabakasıdır • Ozon (O3) UV enerjiyi soğurarak ısı enerjisine dönüştürür • İyonosfer • Kozmik ışınları, gama ışınlarını, X-ışınlarını ve bazı UV ışınları soğurur Atmosferin Değişen Kısımları • Doğal kaynaklar • Hava kirliliğine neden olan doğal kaynaklar • İnsanların neden olduğu kirlenme Doğal Değişken Gaz ve Materyal Kaynakları Kaynak Katkısı Volkanlar Sülfür oksit, partiküller Orman yangınları Karbon monoksit ve dioksit, azot oksit, partiküller Bitkiler Hidrokarbonlar, polenler Çürüyen bitkiler Metan, hidrojen sülfit Toprak Toz ve virüsler Okyanus Tuz spreyi ve partiküller Hava Kirliliğine Neden Olan Doğal Faktörler • Rüzgarlar • Bitki toplulukları • Sıcaklık değişmesi Kuzey kutbu Kutuptan güneye esen rüzgarlar Kuzeye esen güçlü rüzgarlar Doğudan batıya esen tropikal rüzgarlar Ekvator Sıcaklığın tersine dönmesi, Yer yüzeyi üzerinde normal atmosferde, yani yükseklik arttıkça sıcaklığın düştüğü bölgede sıcak hava katmanlarının bulunması durumunda olur. Sıcak hava katmanları içinde yükseklik arttıkça sıcaklık da artar. Sıcaklığın Ters Dönmesi Yükseklik artar Atmosfere karışım Sıcaklık azalır Yükseklik artar Daha sıcak hava Sıcaklık azalır Dönüşüm katmanı Atmosfere karışım engellenir. Kirlilik aşağı kısma hapsolur İnsanların Neden Olduğu Kirlilik • Karbon monoksit • Fotokimyasal sis (sanayi bölgeleri) • Endüstriyel sis ve sülfür oksit • Partiküller Kirlilik Kaynakları Radon Kopyalama makinaları, tonerler Dışarıdaki hava Duvar kağıtları, halılar, mobilyalar Kimyasal temizleme maddeleri Maya ve bakteri polenleri (dış) İnsanlar Maya ve bakteri polenleri (iç) Fotokimyasal Sis Azotlu oksitler Fotkimyasal reaksiyon Fotokimyasal sis Oksidanlar: Atmosferik oksijen Azot oksit Azot dioksit Hidrokarbon Azot oksitleri, Fosil yakıtlarının yanmasıyla üretilen uçucu organik bileşikler UV ışınlar Azot oksit Azot dioksit Birincil kirleticiler: Hidrokarbon Gaz tanları, boyalar, gaz istasyonları PAN Aldehit Propenal Bunlar, Güneş ışığı ile etkileşerek yüzlerce farklı ve zararlı kimyasallar oluştururlar. Bunlara da ikincil kirleticiler denir.