1 • Bu öğrenme etkinliğini tamamladığınızda; - N kanallı ve P kanallı MOSFET’i öğreneceksiniz. - MOSFET ile anahtarlama devresi kurabileceksiniz. 2 • MOSFET (Metal Oksid Yarı İletken Alan Etkili Transistör) kelimelerinin İngilizce karşılıklarının baş harflerinden oluşmuş bir kısaltmadır. • MOSFET’ler bir transistör tipidir. Transistörlerin kullanılabildiği yerlerde rahatlıkla kullanılabildiği gibi, transistörlere göre avantajları da mevcuttur. 3 • MOSFET’in giriş direnci(empedansı), transistörlere göre daha yüksektir. • Transistörlere göre daha yüksek frekanslı sistemlerde kullanılabilirler. Anahtarlama hızları daha yüksektir. • Sinyal iletimi daha iyidir. Transistörlere göre sinyali çok daha az kayıpla ve bozulmayla iletir. • Transistörlere göre daha yüksek akımları iletebilirler. 4 • MOSFET’in avantajlarının yanı sıra az da olsa dezavantajları vardır. Bu hususlara dikkat edilmezse MOSFET kullanımında sorun yaşanabilir. • MOSFET statik elektrikten kolay etkilenir. Elle dokunulduğunda statik elektrikten etkilenerek kullanılmaz hale gelebilir. Bu sebeple öncelikle üzerimizdeki elektrostatik yük nötr edilmelidir. MOSFET ise özel ambalajda koruma altında durmalıdır. 5 • MOSFET devreye lehimlenirken havya üzerinde elektrik kaçağı olmamalıdır. Havya topraklı hatta bağlı olmalıdır. • Aksi takdirde havya üzerindeki elektrik kaçağı MOSFET’in zarar görmesine sebep olur. • Havyanın fazla sıcak olması da MOSFET’e zarar verir. Bu sebeple de düşük güçlü havya tercih edilir. 6 • MOSFET’ler, transistörlerin anahtarlama hızlarının ve geçirebilecekleri akım değerlerinin yetersiz oldukları yerlerde tercih edilirler. • Transistör akım kontrollü bir yarı iletken; MOSFET ise gerilim kontrollü bir yarı iletkendir. 7 8 9 • Gate ucuna uygulanan gerilim 0 V olduğunda Drain – source arası belirli bir akım akar. • Gate ucuna uygulanan pozitif gerilim artarsa, Drain-source arası kanal genişler; daha çok akım geçişi sağlanır. • Gate ucuna negatif gerilim uygulanırsa, kanal daralır; daha az akım geçişi sağlanır. 10 11 • Gate ucuna uygulanan gerilim 0 V olduğunda Drain – source arası hiç akım geçmez. • Gate ucuna uygulanan pozitif gerilim arttıkça, Drain – source arası daha çok akım geçişi sağlanır. 12 • Drain ve source uçları N tipi madde ile irtibat halinde ise, MOSFET N tipidir. • Drain ve source uçları P tipi madde ile irtibat halinde ise, MOSFET P tipidir. 13 Uygulama Şeması 14 İŞLEM BASAMAKLARI 1) Ölçü aletini DİYOT(buzzer) kademesine alınız. 2) Gate-source uçları arasını direnç ile kısa devre ediniz. 3) Siyah probu SOURCE ucuna, kırmızı probu DRAIN ucuna temas ettiriniz. Sonsuz direnç gösterir. Ölçüm sonucunu yazınız. 4) Siyah probu sabit tutarak, kırmızı probu bir kez GATE ucuna temas ettiriniz. 5) 3.basamağı tekrar ediniz. Bu sefer direnç değeri görülecektir. Ölçüm sonucunu yazınız. 6) İlk 5 basamağı tekrar ediniz. 15 ÖLÇÜM SONUÇLARI Source – Drain Arası direnç (1.ölçüm) = Yazınız Source – Drain Arası direnç (2.ölçüm) = Yazınız Ölçülen MOSFET’in kodu : Sağlamlık durumu : 16 KULLANILAN MALZEMELER 17 Uygulama Şeması 18 DEVRENİN ÇALIŞMASI S anahtarı açık konumdayken, MOSFET’in Gate ucuna, 22 k ‘lık direnç üzerinden 0 V gerilim gelir. Dolayısı ile Drain-Source arası iletime geçmez ve motor hareket etmez. S anahtarı kapatıldığında; elektrik dirençsiz yolu tercih edeceğinden, Gate ucuna +5V gerilim gelir. Böylece Drain-Source arası iletime geçer ve motor hareket etmeye başlar. 19 İŞLEM BASAMAKLARI 1) 2) 3) 4) Devre şemasını defterinize çiziniz. Malzemelerinizi temin ediniz. Devrenizi kurunuz. Kontrole gelmek için sıra numarası alınız. Sıranız gelmeden güç kaynağına kontrole gelmeyiniz. 5) Sıranız geldi ise devrenizi kontrol ediniz. Çalıştı ise elemanları teslim ederek; temrininizi tamamlayınız. 6) Çalışmadıysa, yerinize giderek kontrol ediniz. Tekrar sıra numarası alınız. 20 KULLANILAN MALZEMELER 21 SORULAR 1) MOSFET ile transistör arasındaki farkları açıklayınız. 2) Neden MOSFET ile anahtarlama yapılmaktadır ? 22