Küresel Isınma ve Sera Etkisi Konularında Kavram

Eğitim ve Öğretim Programlarında
“İklim Değişikliği”
Doç. Dr. Mükerrem ŞAHİN
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
www.iklimicindegisin.org
UNESCO tarafından hazırlanmış olan prototip öğretim programı
kapsamında yer alan pek çok konu, disiplinler arası bir
yaklaşım ile Türkçe, Hayat Bilgisi, Fen Bilimleri ve Sosyal
Bilgiler dersleri başta olmak üzere pek çok dersin kapsamı
içinde yer almaktadır.
UNESCO’nun prototip eğitim programında belirlenmiş olan
düzeyler;
1. Temel kavramsal bilgileri içeren ekolojik temeller düzeyi,
2. Kavramsal farkındalık düzeyi,
3. İnceleme ve değerlendirme düzeyi,
4. Çevre ile ilgili eylem becerileri düzeyi
olarak yapılandırılmış ve bu düzeylerin ardışık olduğu
vurgulanmıştır.
www.iklimicindegisin.org
Aşağıda belirtilen ilkeler de iklim değişikliği için
temel alınmıştır:
• İklim değişikliği ile ilgili konuların seçiminde doğal, yapay, ekonomik,
teknolojik, tarihi, kültürel, etik ve estetik özellikleri gözetmek,
• İklim değişikliği ile ilgili konuların seçiminde disiplinler arası yaklaşımı
benimsemek,
• Temel iklim değişikliği konularını; yerel, ulusal ve küresel bakış açılarıyla ele
almak,
• Günümüzde var olan ve gelecekte gerçekleşme olasılığı bulunan iklim
değişikliği sorunlarına gerçekçi bir bakış açısıyla yaklaşmak,
• İklim değişikliği sorunlarının önlenmesinde ve çözümlenmesinde yerel, ulusal
ve küresel düzeyde işbirliğinin değerini ve gerekliliğini gözetmek,
• Kalkınma ve büyümenin iklim değişikliği üzerindeki etkilerini dikkate almak,
• “Küresel düşün, yerel davran” ilkesini uygulamak.
www.iklimicindegisin.org
ÖĞRENCİLERİN BAZI SORULARA VERDİĞİ BAŞLICA
CEVAPLAR
Soru : Küresel Isınma Nedir?
•Ozon tabakasının delinmesiyle oluşur .
•Dünyanın gitgide ısınmasıdır.
•Ülkenin yağmur almayıp fazla güneş almasıdır .
Soru: Sera Etkisi Nedir?
•Kapalı alanda sağlıklı sebze, meyve, bitki yetiştirmek
•Sera gazlarının etkisi vardır.
•Atmosferdeki gazların ısıyı emerek dünyaya yansıtması.
Soru: Küresel Isınma Dünyamızı Nasıl Etkiler?
•Sular azalır, susuzluk olur.
•Kıtlık olur.
www.iklimicindegisin.org
Kavram Yanılgıları
Öğrencilerin Küresel ısınma ve sera etkisi
konularında kavram yanılgılarının tespitine
yönelik son on yıldaki araştırmalarda şu
bulgulara ulaşılmıştır;
Dikkat çekici ve üzerinde durulması gereken
asıl husus ise; ilköğretim, orta öğretim ve
üniversite öğrencileriyle birlikte
öğretmenlerde de benzer kavram
yanılgılarının olmasıdır.
Arsal, 2007; Arsal, 2010; Aydın ve ark., 2008; Bahar ve Aydın, 2002; Bal, 2004; Bozkurt ve Cansüngü, 2002; Darçın ve ark., 2006;
Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 13-1 Yıl: 2011 45 Darçın ve Avcı, 2008; Demirbaş ve Pektaş, 2009; Kılıç ve ark., 2008;
Pekel ve ark., 2007; Tüzün ve Yanış, 2010
Küresel Isınma ve Sera Etkisi Konularında
Kavram Yanılgıları
•CO2 miktarındaki azalma, küresel ısınmaya yol
açmaktadır.
•Ozon tabakasının incelmesi, küresel ısınmanın
en önemli nedenidir.
•Nükleer kirlenme, sera etkisini arttıracaktır.
•Suyun azalması,
olacaktır.
küresel
ısınmaya
neden
•Asit yağmurları, sera etkisine neden olmaktadır.
•Tarımda fazla hormon kullanımı, sera etkisini
arttırmaktadır.
www.iklimicindegisin.org
•Kara, deniz ve havanın ısınması, küresel ısınmaya sebep olur.
•Kutuplardaki buzulların erimesiyle küresel ısınma arasında bir ilişki
yoktur.
•Sera etkisinin denetiminin iyi yapılmamış olması, küresel ısınmaya
neden olur.
•Dünyanın her yerinde sıcaklığın aynı olması, sera etkisine neden olur.
•Sera etkisinin artmasının bir sonucu olarak, insanlar yiyeceklerden
zehirleneceklerdir.
• Sera etkisinin artması, dünyanın sıcaklığını arttırmaz.
•Nehirlerde yaşayan balıklar, sera etkisinden etkilenmez.
•Sera etkisinin artmasıyla, cilt kanseri olan insanların sayısı artacaktır.
•Ozon tabakasının incelmesi, buzulların erimesine neden olacaktır.
•Ozon tabakasının incelmesi, çevresel felaketlere neden olacaktır.
•Atmosferdeki CO2 miktarının artması, sera etkisine neden olmaz.
•Ozon tabakasının incelmesi, sera etkisini arttırır.
•Dünyaya gelen güneş ışınlarının artması, sera etkisine neden
olmaktadır.
•Dünyadaki açlık azaltılırsa, sera etkisi azalır.
•Radyoaktivite, küresel ısınmaya sebep olan önemli bir sorundur.
www.iklimicindegisin.org
Akademik Bilgi Düzeyi
Bireylerin herhangi bir konu hakkında bilimsel anlamdaki
yeterliklerini ifade eder. Bu kapsamda küresel ısınma ve
sera etkisi konusuyla ilgili yapılmış olan çalışmaların
sonuçları incelenmiş ve şu sonuçlar elde edilmiştir.
İlköğretim, ortaöğretim ve üniversite düzeyinde
öğrenciler üzerinde gerçekleştirilmiş olan araştırmalarda,
öğretim kademesi farklılaşsa da, bilgi eksikliklerinin
benzer olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin katılımıyla
gerçekleştirilmiş olan çalışmalarda da dikkate değer
ölçüde bilgi eksiklikleri tespit edilmiştir.
Darçın ve ark., 2006; Demirbaş ve Pektaş, 2009; Kabapınar, 2006; Kahraman ve ark., 2008; Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi
Cilt-Sayı: 13-1 Yıl: 2011 46 Kışoğlu ve ark., 2010; Oluk ve Oluk, 2007; Selvi ve Yıldız, 2009; Tüzün ve ark., 2008
Küresel Isınma ve Sera Etkisi Konusuyla
İlgili Akademik Bilgi Eksiklikleri
•Kavramsal olarak sera etkisi ve küresel ısınma konularında
yüzeysel bilgi.
•Küresel ısınma ve sera etkisi kavramlarını betimsel anlamda
açıklayamama.
•Küresel ısınma ve sera etkisi arasında sebep sonuç ilişkisi
kuramama.
•Çevresel sorunlar hakkında yanlış zihinsel modellere sahip
olma (küresel ısınma ve ozon tabakasının incelmesi arasında
ilişki kurmaya çalışma gibi).
•Sera etkisinin yeryüzündeki yaşam için gerekli olduğu.
www.iklimicindegisin.org
Algı
Bireylerin herhangi bir konuda zihinlerinde oluşturdukları duygu,
düşünce ve biliş düzeylerini ifade etmektedir. Küresel ısınma ve
sera etkisi konularında bireylerin duygu, düşünce ve biliş
düzeylerinin nasıl şekillendiği ve bu şekillenmede nelerin etkili
olduğunu ortaya koyabilmek amacıyla son on yılda yapılmış olan
çalışmalardan şu sonuçlar ortaya çıkmıştır.
Katılımcıların büyük bir çoğunluğunun küresel ısınma ve sera
etkisinden haberdardır. Akademik bilgi eksikliği ve kavram
yanılgılarına rağmen öğrenci ve öğretmenlerin konu hakkındaki
farkındalıklarının yüksek olduğu, eğitim düzeyinin artmasına
bağlı olarak algısal anlamda farkındalık düzeyinin de artığı tespit
edilmiştir.
www.iklimicindegisin.org
Aydın, 2010; Demirkaya, 2008; Erkal ve Yertutan, 2009; Kabapınar, 2008; Orbay ve ark., 2009;; Yardımcı ve Kılıç, 2010; Şenel ve Güngör, 2008
•Küresel ısınma, ciddiye alınması gereken önemli bir çevre sorunudur.
•Küresel ısınma, yeryüzü sıcaklığının giderek artmasıdır.
•Küresel ısınma, ekolojik dengenin bozulmasıdır.
•Küresel ısınma, iklimlerin ve mevsimlerin değişmesidir.
•Küresel ısınma, insanlar ve doğa arasındaki dengenin bozulmasıdır.
•Küresel ısınmanın nedeni insandır ve önlenmesinden sorumludur.
•Küresel ısınma, insanların ve canlıların yok olma habercisidir.
•Küresel ısınma, uluslar arası boyutta ele alınması gereken önemli bir
sorundur.
•Küresel ısınma, Türkiye açısından ciddi bir iklim değişikliği tehdididir.
•Küresel ısınma, tüm ülkelerin birlikte hareket etmesi gereken önemli
bir sorundur.
•Küresel ısınmayı tetikleyen temel faktör, ekolojik dengeyi bozan
ekonomik faaliyetlerdir.
•Küresel ısınmanın önlenmesi konusunda insanlar duyarsızdır.
•Küresel ısınma, önemli ve güncel bir konudur.
www.iklimicindegisin.org
Program (Müfredat) İncelemeleri
İLKOKUL
Küresel ısınmanın ilköğretim ders programlarına ne
oranda
yansıtıldığını
araştırmak
için
yapılan
çalışmalarda; İlköğretim Hayat Bilgisi ve Fen ve
Teknoloji ders programlarında küresel ısınma konulu
kazanım yer almamakta, ancak dolaylı sayılabilecek
bazı kazanımlara rastlanmaktadır. Diğer yandan bu
kazanımların bir kısmı hedef niteliklerine uygun iken, bir
kısmının uygun olmadığı tespit edilmiştir.
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin
Program (Müfredat) İncelemeleri
ORTAOKUL VE LİSE
Küresel ısınmanın orta öğretim ders
programlarına ne oranda yansıtıldığını araştırmak
için yapılan çalışmalarda; Programda küresel
ısınma ve iklim değişimi konusunda bütün sınıflar
düzeyinde kazanımların yer aldığı, yine farklı
sınıflarda bu konuya yönelik etkinliklerin
bulunduğu görülmüştür.
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
Yöntem-Teknik
Esasen yapılandırmacı eğitim anlayışına uygun olarak
tasarlanan dersler kapsamında öğrencilerin küresel ısınma
ve sera etkisi konularındaki bilgi eksiklikleri ve kavram
yanılgıları giderilebilir.
Ülkemizde bu amaçlı yapılmış birçok bilimsel çalışma bunu
doğrulamıştır.
Öğrenciler örneğin; karikatürlerde somut olarak küresel
ısınmayı, ozon tabakasının incelmesini ve hava kirliliğini
çevresel sorun olarak göstermiş, çözüm hususunda ise
insanların aktif rol oynaması gerektiğini işaret etmişlerdir.
Sorunların çözümü için insanların duyarlı olması ve
teknolojiden yararlanılması gerekliliği üzerinde durmuşlardır.
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
KAVRAM ÖĞRETİMİ
Kavram Yanılgılarını
Gideren Araçlar
Kavram Yanılgılarını
Tespit Eden Araçlar
Kavram Öğretiminde
İki Boyutlu Araçlar
Kavram Haritaları
Kavram Haritaları
Kavram Haritaları
Kavramsal Karikatürler
Kavramsal Karikatürler
Kavramsal Karikatürler
Benzetme (Analoji)
Yöntemi
TGA (Tahmin-GözlemAçıklama)
TGA (Tahmin-GözlemAçıklama)
Kavramsal Değişim
Modeli
Mülakat
Mülakat
Çizim
Çizim
İlişkilendirme
Diyagramları
İlişkilendirme
Diyagramları
Talih Çizgileri
Talih Çizgileri
Teşhis Testleri
Teşhis Testleri
Vee Diyagramları
Vee Diyagramları
Anlam Çözümleme
Tabloları
Rehber Materyaller
Çalışma Yaprakları
www.iklimicindegisin.org
Öğretim Araçları İle Desteklenen Bir Dersin Yararları
•Öğretim daha ilgi çekici hale gelir.
•Öğretim için gerekli süre kısalır.
•Öğrenmenin niteliği yükselir (Öğrenmeler etkili ve kalıcı olur).
•Öğrencilerin öğrendikleri konulara ve öğrenme sürecine yönelik olumlu
tutumları artabilir.
Araç – Gereçlerin Öğrenme Sürecindeki Önemi
•İlgi uyandırırlar.
•Zamandan tasarruf sağlarlar.
•Güvenli gözlem yapma olanağı tanırlar.
•İçeriğin kendi içinde tutarlı ve anlamlı olmasını sağlar.
•Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olabilir.
•Tekrar tekrar kullanılabilir.
•İçeriği basitleştirerek anlaşılmasını kolaylaştırırlar.
•Soyut kavramları ve konuları somutlaştırır.
www.iklimicindegisin.org
BASILI DÖKÜMANLAR
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
www.iklimicindegisin.org
SONUÇ
Öğrenci ve öğretmenlerin iklim değişikliği konusunda
farkındalık düzeylerinin artırılması için örgün eğitim
programları hariç ek uygulamalara da ihtiyaç olduğu
tespit edilmiştir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen
bu proje ile öğretmen ve öğrencilerin farkındalık
düzeylerinin artırılması amacıyla birçok etkinliklerin
yapılması planlanmış olup içinde bulunduğumuz
eğitim programı bunun bir parçasını oluşturmaktadır.
www.iklimicindegisin.org
BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİZ.