türkiye – mısır

TÜRKİYE – MISIR TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLERİ
DEİK / Türk-Mısır İş Konseyi
Ağustos 2009
Resmi adı:
Yönetim Şekli
Devlet Başkanı
Başbakan
Yüzölçümü
Nüfusu
Konuşulan Diller
Din
Başlıca Şehirler
Para Birimi
Zaman Dilimi
Üyesi Olduğu
Uluslararası Kuruluşlar
GENEL BİLGİLER
Mısır Arap Cumhuriyeti
Cumhuriyet
Hüsnü Mübarek (1981’den bu yana)
Ahmed Nazif (Temmuz 2004’ten bu yana)
1.001.450 km2
83,082,869 (Temmuz 2009 tahmini)
Arapça (resmi), İngilizce, Fransızca
Sünni Müslüman % 90, Kıpti Hıristiyan % 9, Hıristiyan % 1
Kahire (başkent), İskenderiye, Aswan, Asyut, Giza, Ismailiya, Port Said
Mısır poundu (EGP)
Türkiye saati ile aynı
ABEDA, ACCT, AfDB, AFESD, AMF, AU, BSEC (gözlemci), CAEU, COMESA,
EBRD, FAO, G–15, G–24, G–77, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt (imzacı), ICRM,
IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, IPU,
ISO, ITU, LAS, MIGA, MINURSO, MONUC, NAM, OAPEC, OAS (gözlemci),
OIC, OIF, ONUB, OSCE (ortak), PCA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNHCR,
UNIDO, UNITAR, UNMIL, UNMIS, UNOMIG, UNRWA, UPU, WCO, WFTU,
WHO, WIPO, WMO, WToO, WTO
1
MISIR EKONOMİSİNE GENEL BAKIŞ
GSYİH (milyar $)
GSYİH (büyüme, %)
Enflasyon (TÜFE, ort.%)
İhracat (milyar $)
İthalat (milyar $)
İhracatında Başlıca Ürünler
İhracatında Başlıca Ülkeler
İthalatında Başlıca Ürünler
İthalatında Başlıca Ülkeler
Döviz Kuru (ort., EGP:$)
Temel Makroekonomik Göstergeler
2004a
2005 a
2006 a
2007 a
2008 a
2009 b
78,3
93,2
107,9
129,8
159,1 b
179,8
4,1
4,5
6,8
7,1
7,2
4,4
11,3
4,9
7,7
9,5
18,3
9,7
12,8
16,0
20,5
24,5
29,8
21,6
21,5
27,3
33,1
44,9
56,6
43,2
Ham petrol ve petrol ürünleri, pamuk, tekstil, metal ürünleri,
kimyasallar
ABD %35,4; AB Ülkeleri % 30,2; Asya Ülkeleri 13,8; Arap Ülkeleri
%13,3
Ham petrol, demir-çelik, buğday, plastik ürünleri,eczacılık ürünleri,
araba yedek parçası, hayvansal bitki ve yağlar
ABD %22; AB Ülkeleri % 37; Asya Ülkeleri 16,4; Arap Ülkeleri %9,;
Diğer Avrupa Ülkeleri % 7,6
6,20
5,78
5,73
5,63
5,43
Kaynak: EIU
a gerçek; b Tahmini
Mısır’ın çevresinde bulunan ülkeler veya ülke grupları ile tercihli ticaret anlaşmaları yaparak
ekonomik bütünleşme çabası içinde olduğu gözlenmektedir.
Bu kapsamda, Mısır; Irak, Libya, Suriye, Lübnan, Ürdün ve Fas ile tercihli ticaret anlaşmaları
imzalamıştır. Ayrıca Mısır 1998 yılının Mayıs ayında Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak
Pazar Anlaşması’na (COMESA) üye olmuştur. COMESA’ya üye ülkeler arasında Mısır’ın yanı
sıra Angola, Burundi, Kongo, Cibuti, Etiyopya, Kenya, Eritre, Magadaskar, Malawi, Namibya,
Rwanda, Seyşel, Sudan, Swaziland, Tanzanya, Uganda, Zambia, Mauritus, Komor Adaları ve
Zimbabwe (21 ülke) yer almaktadır. COMESA Anlaşması Afrika Ekonomik Topluluğuna
giden yolda bir aşama olarak kabul edilmektedir.
Diğer taraftan, Mısır’ın da aralarında bulunduğu Arap ülkeleri arası serbest ticaret alanı
oluşturulmasına yönelik GAFTA (Büyük Arap Serbest Ticaret Alanı Anlaşması) 01.01.2005
tarihinde %100 gümrük indirimi ile uygulamaya geçmiştir. GAFTA üyeler arası ticarette
tarifelerin yanı sıra, eş etkili vergiler ve tarife dışı engellerin de kaldırılmasını öngörmektedir.
Ancak, hizmetler ve yatırımlara ilişkin hususları kapsamamaktadır.
AB ile Mısır arasında STA oluşturulmasını da kapsayan Ortaklık Anlaşması görüşmeleri 1995
yılında başlamış ve ancak dört buçuk yıl sonra sonuçlandırılabilmiştir. Müzakereler 1999
yılının Haziran ayında tamamlanmış ve 25 Haziran 2001 tarihinde imzalanmıştır. Söz konusu
Anlaşmanın ticari hükümleri 01.01.2004 tarihinde yürürlüğe girmiş, Anlaşmanın tamamı ise
01.06.2004 tarihinden itibaren uygulamaya konulmuştur. Söz konusu anlaşma, anlaşmanın
yürürlüğe girmesinden itibaren Mısır sanayi ürünlerinin AB pazarlarına serbest, AB sanayi
ürünlerinin ise 12 yıllık bir süreç içinde kademeli gümrük indirimi ile Mısır’a girmesini
2
öngörmektedir. Tarım ürünlerinde ise hurma, mango, soğan, patates, narenciyenin %40-80
oranında tavizli olarak AB pazarlarına girmesi öngörülmektedir.
2004 yılının Aralık ayında Mısır, ABD ve İsrail arasında Nitelikli Sanayi Bölgesi
oluşturulmasına yönelik protokol imzalanmıştır. Bu Protokole göre Mısır’da Kahire, Port Said
ve İskenderiye’de 7 bölge NSB kapsamına alınmıştır. Söz konusu bölgelerde üretilen ürün
maliyetlerinde yerli girdinin %35 ve İsrail’den alınacak girdinin %10,5 oranında olması
halinde, bu ürünlerin ABD’ye gümrüksüz olarak ihraç edilmesi olanağı getirilmiştir.
Mısır, yukarıda yer alan ülkeler veya ülke gruplarının yanısıra diğer Afrika ülkeleri, ABD,
Hindistan Romanya ve Rusya Federasyonu ile de tercihli ticaret anlaşması yapılması yönünde
girişimlerde bulunmaktadır.
Türkiye ile Mısır arasında da 27 Aralık 2005 tarihinde Kahire’de Serbest Ticaret Anlaşması
imzalanmıştır. Anlaşma Mart 2007’de yürürlüğe girmiştir.
TÜRKİYE-MISIR EKONOMİK İLİŞKİLERİ
İKİ ÜLKE ARASINDA İMZALANNA ANLAŞMA VE PROTOKOLLER
ANLAŞMANIN ADI
Denizcilik Anlaşması
İMZA
TARİHİ
14.02.1988
RESMİ G.
TARİHİ
17.12.1988
Türk-Mısır Ortak Komisyonu Kurulmasına Dair Anlaşma
14.12.1988
11.04.1989
Hava Taşımacılığı Anlaşması
12.01.1993
18.10.1995
Kara Ulaştırması Anlaşması
07.11.1994
-
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması
26.12.1993
30.12.1996
Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması
18.07.1994
28.09.1994
Ortak Yüksek Komisyon Kurulmasına İlişkin Anlaşma
18.07.1994
24.09.1994
Ticaret Anlaşması
04.10.1996
07.01.1997
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
04.10.1996
31.07.2002
Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında
Sözleşme
KEK VI. Dönem Protokolu
04.10 1996
-
04.10.1996
07.01.1997
25.07.1997
25.08.1997
27.12.2005
30.01.2007Mükerrer
V. Dönem Turizm Karma Komisyon Toplantısı Protokolu
Türkiye-Mısır Serbest Ticaret Anlaşması
TÜRKİYE-MISIR SERBEST TİCARET ANLAŞMASI
Türkiye-Mısır Serbest Ticaret Anlaşması Cumhurbaşkanı Sayın Ahmet Necdet Sezer’in
Mısır’a gerçekleştirdiği ziyaret esnasında Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen ile Mısır Dış
3
Ticaret ve Sanayi Bakanı Sayın Rachid Mohamed Rachid tarafından 27 Aralık 2005 tarihinde
Kahire’de imzalanmış ve 1 Mart 2007 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Türkiye-Mısır Serbest Ticaret Anlaşması sanayi ürünlerindeki gümrük vergileri, miktar
kısıtlamaları ile eş etkili vergi ve önlemlerin kaldırılması; tarım ürünlerinde taviz değişimi ile
hayvan ve bitki sağlığı önlemleri; hizmetler, yatırımlar ve genel hükümler alanlarında
düzenlemeler içermektedir.
Türkiye, Mısır menşeli tüm sanayi ürünlerinin Türkiye’ye ithalatında uygulanan gümrük
vergilerini STA’nın yürürlüğe girişiyle birlikte sıfırlamıştır. Mısır Tarafı ise, ülkemiz menşeli
sanayi ürünlerinin Mısır’a ithalatında uygulanacak rejim için hem indirim takvimi hem de
ürün içeriği bakımından AB-Mısır Ortaklık Anlaşması ile birebir paralellik arz eden bir teklif
getirmiştir. Ancak, AB ile Mısır arasındaki anlaşmanın ticari hükümlerinin 1 Ocak 2004 tarihi
itibariyle yürürlüğe girmiş olduğu ve Türkiye-Mısır STA’sının onay sürecinin zaman alacağı
dikkate alınarak, Mısır’ın sanayi ürünlerinde ülkemize karşı uygulamayı öngördüğü indirim
takvimleri AB listelerine kıyasla tüm listeler bakımından birer yıl kısaltılmıştır.
Bu çerçevede, ülkemiz menşeli tüm sanayi ürünleri Mısır’a ithalatta aşamalı gümrük vergisi
indirimine tabii tutulmuş olup, farklı indirim takvimlerine sahip 4 liste bulunmaktadır.
Gümrük vergisi indirimlerinin; birinci listede yer alan ürünler için anlaşmanın yürürlüğe
girişiyle birlikte başlanmak suretiyle 1 Ocak 2008 tarihinde, ikinci liste için yürürlüğe girişten
itibaren 3. yılda başlanmak suretiyle 1 Ocak 2014 tarihinde, üçüncü liste için yürürlüğe
girişten itibaren 5. yılda başlanmak suretiyle 1 Ocak 2017 tarihinde, ve dördüncü liste için
yürürlüğe girişten itibaren 6. yılda başlanmak suretiyle 1 Ocak 2020 tarihinde
tamamlanacaktır.
Tarım ürünlerinde ise ilk aşamada diğer STA’larda da olduğu üzere tarafların ihracatı
açısından önem arz eden belirli ürünlerde kotalar dahilinde veya herhangi bir miktar
kısıtlaması olmaksızın vergi indirimi/muafiyeti şeklinde taviz değişiminde bulunulmuştur.
TİCARİ İLİŞKİLER
2007 yılında Mısır’a ihracatımız bir önceki yıla göre % 58 oranında artarak 1,4 milyar dolara,
ithalatımız aynı dönemde % 38 oranında artarak 942 milyon dolara ulaşmıştır.
Türkiye-Mısır Dış Ticareti (1.000 dolar)
YILLAR
İHRACATIMIZ
İTHALATIMIZ
DENGE
HACİM
1998
474.229
392.959
81.270
867.188
1999
467.413
108.977
358.436
576.390
2000
375.707
140.720
234.987
516.427
2001
421.469
91.720
329.749
513.189
2002
326.389
118.173
208.216
444.562
2003
345.779
189.397
156.382
535.176
2004
473.145
255.242
217.903
728.387
2005
687.299
267.246
420.053
954.545
4
2006
709.353
386.655
322.698
1.096.008
2007
902.702
679.932
222.770
1.582.634
2008
1.426.450
942.817
483.633
2.369.266
2008/6
694.448
541.048
153.400
1.235.496
2009/6
1.531.622
292.242
1.239.380
1.823.865
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi, 2002 yılına kadar dalgalı bir seyir izleyen iki ülke
arasındaki ticaret hacmi, 2002 yılından beri sürekli artış eğiliminde olup 2007 yılında 1.6
milyar dolar seviyesine yükselmiş, 2008 yılında ise 2,37 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Başlıca Maddeler İtibariyle İhracatımız (dolar)
ALTIN, HAM, YARI İŞLENMİŞ PUDRA HALİNDE
DEMİR, ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN YARI MAMULLER
BİNEK OTOMOBİLLERİ, STEYŞIN VAGONLAR,
YARIŞ ARABASI
DEMİR-ÇELİK ÇUBUK
SENTETİK LİF DEMETLERİ
87.01 – 87.05 POZİSYON TAŞITLARIN AKSAM VE
PARÇALARI
KAUÇUKTAN HAVALİ YENİ DİŞ LASTİKLER
DEMİR VEYA ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN PROFİLLER
DOKUMA %85 PAMUKLU 200G/M2DEN FAZLA
PETROL VE İTÜMENLİ MİNERALDEN YAĞLAR
DİĞERKABUKLU MEYVALAR
DİĞER ÖRME MENSUCAT
2006
0
48.374.397
2007
2008
0
121.531.244
57.361.853 118.701.013
50.646.366
171.785
35.228.612
20.137.129
87.626.500
549.773
35.733.460
24.152.346
69.559.052
38.982.328
38.209.628
34.811.049
14.125.084
2.477.545
6.244.626
94.284.123
11.066.066
9.647.136
16.868.396
13.405.485
14.008.976
57.255.625
14.972.144
8.960.716
32.715.284
30.669.601
26.487.913
25.551.617
18.087.816
17.217.815
İhracatta önemli ürün grupları; altın, demir-çelik, binek otomobiller ve yedek parçaları,
sentetik lifler, dış lastikler, dokuma petrol yağları, mensucat, demir-çelik inşaat malzemeleri,
elektrik kablosu ve plastik eşyalardır.
Başlıca Mallar İtibarıyla İthalatımız (dolar)
DEMIR ÇELİK SICAK HADDE YASSI MAMUL
BAKIR TELLER
PETROL GAZI VE DİĞER GAZLI
HİDROKARBONLAR
DEMİR ÇEİLK YASSI MAMUL
KARBON(CARBON BLACK VE DİĞER ŞEKİLDE
KARBONLAR)
2006
3.604.574
34.452.359
4.242.359
2007
2008
35.837.336 127.879.978
45.004.575 87.330.174
37.346.489
66.205.184
87.307
18.032.865
28.450.319
34.648.226
65.297.064
61.224.621
5
AZOTLU MİNERAL VE KİMYASAL GÜBRELER
PİRİNÇ
PETROL VE BİTUMENLİ MİNERAL YAĞLAR
PAMUK İPLİĞİ
PROPİLEN YAHUT DİĞER OLEFİN POLİMERLERİ
PETROL KOKUİ PETROL BİTÜMENİ
SODYUM POTASYUM HİDROKSİT-PEROKSİT
17.209.187 33.009.936
45.198.676 87.258.897
6.281.444
8.587.229
12.077.695 24.668.887
1.117.291 13.181.564
1.539.277 11.278.483
6.041.860 11.647.235
46.325.577
37.570.921
32.839.191
31.251.287
27.248.553
20.782.548
17.746.309
2008 yılında Mısır’dan ithalatta en fazla artış görülen ürünler demir-çelik yassı mamul, bakır
tel, petrol gazı, karbon,azotlu mineral, pirinç ve muhtelif petrol ürünleridir.
MISIR’DAKİ TÜRK YATIRIMLARI
Türkiye-Mısır Serbest Ticaret Anlaşmasının imzalanmasını takip eden 2006 ve 2007 yılları
boyunca, iki ülke arası yatırım ilişkileri konusunda özellikle Türkiye kaynaklı tekstil ve hazır
giyim yatırımcılarının Mısır’daki faaliyetleri nedeniyle, beklentilerin ötesinde bir hareketlilik
yaşanmıştır.
Türkiye’nin Mısır’daki yatırımlarının büyük bir bölümü başkent Kahire ve çevresi ile liman
şehri olması nedeniyle İskenderiye ve Bourgel-Arap bölgelerinde gerçekleştirilmiştir. Ancak,
Mısır'ın kuzey delta bölgesinin tamamına yakınında (İsmailia, Sedat City, Port Said, Tanta,
Mahalla, Türk fabrikaları bulunmaktadır.
Anılan düşük üretim maliyetlerinin yanı sıra; AB’ne, Arap ülkelerine, Afrika piyasasına ve
ABD’ye (Nitelikli Sanayi Bölgeleri yoluyla) gümrüksüz mal satışı yapabileceklerini düşünerek,
Türk firmalarının yatırım tercihlerini Mısır’dan yana kullanmakta olduğu görülmektedir.
2008 yılı sonuna kadar Mısır'da yatırımı bulunan 203 Türk firması (bunlardan 40 kadarı
büyük sanayi tesisidir) 34 temsilcilik-showroom-mağaza ve 3 müteahhitlik firmasına ek
olarak, 45 firma fabrikalarını açmak üzere son çalışmalarını yapmaktadır. Fizibilite çalışması
yürüten firmaların sayısı ise (üretim, perakende ve temsilcilik ofisi) 170'u bulmaktadır. Söz
konusu firmalar tarafından ifade olunan yatırım tutarlarının toplamının, halihazırda 1,2
milyar dolar seviyelerinde olduğu hesaplanan Mısır’daki Türk yatırımlarını önümüzdeki 3 yıl
içerisinde 3 Milyar dolar seviyesine çıkarabileceği öngörülmektedir
Bunların yanı sıra, aralarında İstikbal, Beymen, Sarar, Damat & Tween, Mavi Jeans’in de
bulunduğu 26 Mağaza, Showroom ve Temsilcilik Ofisine kısa sürede 30 yeni firmanın daha
eklenmesi gündemdedir.
6 Ekim Şehri’nde Polaris Park Sanayi Bölgesi kurulması amacıyla 2 Ekim 2007 tarihinde bir
anlaşma imzalanmıştır. İki milyon metrekarelik alan üzerine kurulacak sanayi bölgesine
çeşitli ülkelerden 150 firmanın yaklaşık 2 Milyar ABD dolarını ilave yatırım getireceği, 22 bin
kişilik istihdam kapasitesi yaratacağı ve ihracat oranlarının yıllık 2 Milyar ABD Dolarına
ulaşacağı düşünülmektedir. Türk Endüstri Bölgesi olarak da bilinen mezkûr sanayi bölgesinin
temel atma töreni, 14–16 Ocak 2008 tarihlerinde Cumhurbaşkanımız Sayın Abdullah GÜL
başkanlığında Mısır Arap Cumhuriyetine düzenlenen ticaret ve yatırım heyeti programı
kapsamında yapılmıştır.
6
Diğer taraftan, Mısır'lı Energia (El Swedy-Egypt) şirketi ile OSTİM arasında 10 Ramazan
şehrinde 2 milyon metrekarelik bir alan üzerinde ikinci bir endüstri bölgesi kurulmasına
dönük Mutabakat Zaptı da Cumhurbaşkanımız Sayın Abdullah GÜL'ün Mısır programı
esnasında 15 Ocak 2008 tarihinde imzalanmıştır.
Mısır'daki Türk yatırımları, % 80 oranında tekstil ve hazır giyim alanında yoğunlaşmış
olmakla beraber, otomotiv ve otomotiv yedek parçası, boya-kimya, elektrik-elektronik,
mobilya ve turizm alanlarına da yayılmaktadır. Firmalarımızın emek-yoğun sektörlerde
yatırım yapması nedeniyle istihdam edilen Mısır'lı sayısı oldukça yüksektir. Hâlihazırda Türk
firmalarının 40 bin Mısır'lıya istihdam sağlandığı tahmin edilmektedir. Mısır makamlarının
da bu konu dikkatini çekmiş olup, Mısır devlet başkanı Hüsnü Mübarek son 6 ayda iki kez
Bourgel Arap ve Sedat City'deki hazır giyim fabrikalarımızı ziyaret etmiştir.
MÜTEAHHİTLİK
Mısır’ın müteahhitlik sektörü 1980 yılından itibaren, devletin altyapı, konut ve çeşitli
projelere yapmış olduğu yatırımlar ile birlikte gelişmeye başlamıştır. 1996-2000 döneminde
ise turizm ve enerji sektörüne yapılan yatırımlar nedeniyle, sektördeki büyüme sıçrama
göstermiştir. 2005-2006 döneminde Körfez Bölgesindeki yurt dışı müteahhitlik işleri
nedeniyle Mısır’lı firmalar büyüme kaydetmiş; ancak özellikle 2006 yılında Mısır’da çelik ve
çimento fiyatlarında yaşanan aşırı yükselme sebebiyle sektörün iç piyasadaki gelişimi kısıtlı
kalmıştır. Bu gelişme üzerine, iç piyasada fiyatların kontrol altına alınabilmesi amacıyla Mısır
Ticaret ve Sanayi Bakanlığı tarafından Şubat 2007’de inşaat demiri ve çimento ihracatına fon
uygulaması başlatılmıştır
Sektörün GSYİH içindeki payı %14’lük artış ile 2005/2006 yılında bir önceki yılki % 4,4’lük
oranından % 4,6’ya yükselmiştir. 1,5 milyonluk işgücünün (%8,3) bu sektörde istihdam
edildiği tahmin edilmektedir.
Mısır müteahhitlik sektörü konut ve şehir planlaması konusunda uzmanlaşmış birkaç
firmanın elinde bulunmaktadır. Sektörün önemli oyuncuları, Arab Contractors Group,
Orascom, Holding For Buildig and Construction, Egyptian Contracting ve Industrial and
Engineering Projects, Nasr General, SİAC, SOC Egypt D’Enterprise, Dorra Group, Giza
General, Alexandria Constrıction, Samcrete ve Regwa firmalarıdır.
Sektörde faaliyet gösteren şirketler incelendiğinde, bu şirketlerin öncelikle küçük ve orta
ölçekli olduğu ve sofistike projeleri yürütebilecek sermayeye sahip olmadıkları
gözlenmektedir. Bu durum, Türk firmaları açısından avantajlı bir durum yaratmakla birlikte,
genelde kamu ihalelerinde Mısır’lı firmalar lehine %15 tercih marjı uygulanmaktadır.
Türk müteahhitlik firmalarından, Mısır’da, STFA Enerkom, MNG, Makimsan, Tepe İnşaat,
Haz Mermer, ENKA, Sezai Trection ve Uoxil faaliyet göstermiştir. Anılan firmaların taahhüt
işleri tamamlanmış olup, bir bölümünün sadece irtibat ofisleri varlığını sürdürmektedir.
TPAO’ya ait ofis, 2001 yılında kapatılmıştır.
Son olarak, TAV 347 milyon dolarlık Kahire Havaalanı Yeni Dış ve İç Hatlar Terminali
inşaatını bitirmiştir. 2005 yılında Mısır’da petrol arama lisansı alan Burren Energy’nin sondaj
işlemlerini yapan Alaaddin Middle East faaliyetlerini sürdürmektedir.
7
Bununla beraber, TAV’ın projesi altında, yaklaşık 70 milyon dolarlık taahhüt işi üstlenmiş 6
Türk taşeron firma faaliyet göstermiştir. Bunlar, Ekin Proje, Anel, Artı, Turunç, MHT
Simetri, Ormet ve Transtaş firmalarıdır.
TAV firması tarafından, 10 Ocak 2007 tarihinde sonucu belirlenen Kahire Havaalanı Hava
Trafik Kontrol Kulesi ihalesine katılınmış olup, ihale alınamamıştır.
Diğer taraftan, TAV, Bourgel-Arap Havaalanı ihalesine girilmiş olunmakla beraber, anılan
firmamız tarafından verilen teklifin Mısır'ın en büyük müteahhitlik firması olan Orascom
tarafından verilen teklifin yaklaşık 2 katı olması nedeniyle, söz konusu ihalede başarılı
olunamamıştır.
Türk firmaları 1972-2008 yılları arasında Mısır’da yaklaşık 560 milyon değerinde toplam 24
proje gerçekleştirmiştir.
TÜRK MÜTEAHHİTLİK FİRMALARINCA MISIR’DA ÜSTLENİLEN PROJELER
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
TARİH FİRMA ADI
PROJE ADI
1993 MNG
500 Kw New Suez-Taba Enerji Hattı
STFA
500 Kw'lık Mısır-Ürdün Enterkonnekte Projesinin 290
1993 ENERJİ
Km'lik Yeni Süveyş-Taba İletim Hat. Anah. Tes. İnş.
1994 MNG
Konut ve İş Merkezi İnşaatı
1996 STFA
220 Kw Quena-Safaga Enerji Hattı
1996 STFA
500 Kw Süveyş Kanalı Atlama Projesi
STFA
220 Kw Gücünde 127 Km'lik Nagab-Nuwayba
1996 ENERJİ
İletim Hattı İnş.
1997 STFA
500 Kw New Suez-Ayoun Moussa Enerji Nakil Hattı
1997 STFA
220 Kw Nakab-Nuveyba Enerji Nakil Hattı
1997 STFA
220 Kw Toşka-Aswan Enerji Nakil Hattı
STFA
220 Kw Gücünde 270 Km'lik Toshka-Aswan İletim
1997 ENERJİ
Hattı İnşaatı
STFA
500 Kw'lık Mısır-Ürdün Enterkonnekte Projesinin 20
1997 ENERJİ
Km'lik Taba İletim Hat. Anah.Tes.İnş.
1997 TPIC
Petrol Araması
1998 BEREKETLİ Un Fabrikası
1998 GÜNAL
Four Seasons Hotel 1. ve 2. Kısım
2001 GEMAK
Süt Fabrikası / Kahire
HAZ
2001 MERMER Yeni Four Season Hotel İç Ve Dış Cephe Mermeri
2001 HÜRMAK Un Fabrikası
2001 İMAŞ
Un Fabrikası
2001 UMDE
Tuz Fabrikası / İskenderiye
PROJE
BEDELİ ($)
24.593.963
27.008.975
22.260.000
16.000.000
15.500.000
5.278.592
2.266.465
5.294.117
3.936.873
3.950.000
2.267.000
45.000.000
3.000.000
15.411.500
600.000
2.500.000
2.000.000
1.500.000
4.500.000
8
20
21
22
23
24
2002 ALSTOM 9 Adet Güç Transformatörü İmalat Ve Montajı
2002 GEMAK
Süt Fabrikası / İskenderiye
2002 HÜRMAK Un Fabrikası
YAŞAR
2002 DEĞİRMEN Bakliyat Temizleme Ve Paketleme Fabrikası
2004 TAV
Kahire Uluslararası Havalimanının Genişletilmesi
9.860.000
150.000
1.500.000
150.000
343.000.000
TOPLAM
557.527.485
TÜRKİYE – MISIR EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİNDE YAŞANAN SORUNLAR

İki ülke arasında doğrudan bankacılık sistemi olmaması ve para transferlerinin Avrupa ve
ABD bankaları kanalıyla yapılması maliyetleri artırıcı bir faktördür. Son dönemde İş
Bankası tarafından alınan Mısır’da temsilcilik açma kararı bu anlamda önemli bir
gelişmedir.

Ticari amaçlı vize uygulamalarında bir “fast track” sırasının oluşturulması önem arz
etmektedir. Ayrıca, Büyükelçilik ve Konsolosluğun yanı sıra gümrüklerde de vize
alınabilmesi ticareti kolaylaştırıcı bir diğer unsur olacaktır.

Mısır gümrüklerinde bürokrasinin ağır işlemesi ticaretin önünde bir engel teşkil
etmektedir. Ayrıca, Mısır’da inşaat işi alan Türk firmaları makine parkı ithalatında % 10
gibi yüksek bir satış vergisi ödemek zorunda kalmaktadırlar.

Marka tescili konusunda gecikme ve maliyetli olma sebebiyle sorunlar yaşanmaktadır.

Bazı Türk firmaları Mısır’a ihraç etmiş oldukları ürünlerin taklitlerinin yapılmasından
kaynaklanan problemler ile karşılaşmaktadır.

Tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin Mısır’a ihracatında ihracatçı firmaların Mısır İthalat
ve İhracat Kontrol Dairesi’ne kayıt yapmaları gerekmektedir. Kayıt işlemleri sırasında
yaşanılan bürokratik sorunlar firmalarımızın zaman kaybetmesine neden olmaktadır.

Şirket kurulması, şube açılması, çalışma vizesi alınması, yabancı şirket veya kişiler üzerine
mal alımı veya kira sözleşmesi yapılması işlemleri bürokratik engeller nedeniyle oldukça
uzun sürmektedir. Yatırımlar ve Serbest Bölgeler İdaresi tarafından 72 saatte firma
kuruluşu gerçekleştirilebileceği açıklansa da 3 aydan önce firma kurulamamaktadır. Bu
durum istenilen belgelerin Mısır Başkonsolosluğu tarafından onaylanması zorunluluğunun
ve Mısır İçişleri Bakanlığı tarafından verilecek istihbarat raporunun zaman almasından
kaynaklanmaktadır.

İhale sistemi ile yapılan alımlarda uzayan ihale süreleri nedeniyle, kaybedilen süre
zarfında fiyatlar ihalede teklif edilen fiyatların üzerine çıkmakta, bu durum tedarikçileri
zor durumda bırakmaktadır.

Türkiye’den Mısır’a yapılan ihracat -özellikle gıda, paketlenmiş ürünler, et ve makina,
halı, tekstil ürünlerinde (perdelik kumaş)- çeşitli tarife dışı engeller yoluyla
zorlaştırılmaktadır. Standartlar, etiketleme ve paketleme konusularında idari engeller
yaratılmaktadır. Şekli prosedürde hiçbir esneklik sağlanmamaktadır.
9

Mısır’daki cari yüksek gümrük vergilerinden kurtulmak amacıyla çifte fatura düzenleme
uygulamasına başvurulmaktadır.

Çoğu zaman İtalyan limanları üzerinden işlem yapan gemicilik işletmelerinin ülkemiz ile
direkt taşımacılık yapmasını özendirecek düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır.

Firma sahipleri ve çalışanları için Mısır’da ikamet ve çalışma izinleri alınması sürecinde de
problemlerle karşılaşılmaktadır. Çalışan sayısının %10 (NSB’lerde %25) yabancı olabileceği
belirtilmekle beraber, bu konuda Mısır Çalışma Bakanlığınca sorunlar çıkartılmaktadır.
Ayrıca, normal vize ile Mısır’a halihazırda gelmiş bulunan firma yetkililerine, çalışma izni
başvurusundan önce Türkiye’ye giderek çalışma vizesi alarak geri gelme zorunluluğu
getirilmektedir.

Mısır makamlarınca, üretimde yerli girdi kullanılması yönünde baskı ve yönlendirmeler
yapılmaktadır.

Mısır Kamu Kurumları arasında koordinasyon bulunmamaktadır.

Firmaların sahip olduğu fabrikaların ruhsat, elektrik, su, doğalgaz gibi altyapı hizmetlerinin
sağlanmasında ve yatırımcıların fabrikalarını inşa eden müteahhitlik firmalarının aldıkları
işi zamanında bitirememeleri gecikmeler olmaktadır.

Firmalara sanayi bölgelerinden arazi tahsisi yapan Sınai Kalkınma İdaresi tarafından 2006
yılı Mayıs ayından itibaren, belirtilen yatırım tutarının % 5’i oranında banka teminat
mektubu verilmesi zorunluluğu getirilmiş olup, bu durum firmalar açısından ilave yük
oluşturmaya başlamıştır.

Mısır’da sadece Mısır vatandaşlarına ait olan firmalara ithal izni verilmektedir. 159 sayılı
ticaret yasasına göre kuruluş yapan veya temsilcilik açan yabancı firmaların ithalat
yapmasına izin verilmemektedir. Ancak 8 sayılı sınai teşekküllerin kuruluş yasasına
istinaden kurulan firmalar yatırım ve ara malı ithal edebilmektedir. Bu durumda Mısır
tüzel kişisi olarak hayata geçen yabancı firmaların ikinci bir firma kurmaları veya ikinci
firmaya ortak olmaları gerekmektedir. Bu durum maliyetleri arttırmakta, prosedürleri
karmaşıklaştırmaktadır.

İhracat yapan yatırımcılar %8 oranındaki satış vergisi iadesini son derece güç
almaktadırlar.

Tekstil makinesi gibi yatırım mallarının gümrük vergisi olmaksızın ithal edilebileceğine
ilişkin mevzuat olmasına karşın Mısır gümrüklerinin bu mevzuatı uygulamamaktadır.
10
DEİK / TÜRK-MISIR İŞ KONSEYİ
Kuruluş Yılı: 1992
İş Konseyi Başkanı: Zuhal Mansfield, TMG Mining and Manufacturing
Yönetim Kurulu Başkanı
Karşı Kanat Kuruluşu: Mısırlı İşadamları Derneği (EBA-Egyptian
Businessmen Association)
Karşı Kanat Başkanı: Adel Gazarin
Mısır’ın bölgedeki stratejik önemi ve karşılıklı işbirliği fırsatlarının daha iyi değerlendirilmesi
gerekliliğinden yola çıkılarak 1992 yılında kurulmuş olan Türk-Mısır İş Konseyi’nin
Mısır’daki muhatap kuruluşu (karşı kanat) Mısırlı İşadamları Derneği’dir. Konsey’in Türk
Tarafı Başkanı Zuhal Mansfield, karşı Kanat Başkanı Adel Gazarin’dir.
İş Konseyi’nin en önemli amaçları; bölgede ticari açıdan Afrika’ya açılan bir kapı ve bir
yatırım üssü konumunda bulunan Mısır ile ticaret ve yatırım ilişkilerinin geliştirilmesi için iki
ülke iş çevrelerini birbirine yakınlaştırmak üzere çeşitli toplantılar düzenlemektedir. İş
Konseyi, iki ülke firmaları arasında ortaklıkları teşvik etmekte, her iki ülkedeki yatırım
ortamı ve iş olanakları ile ilgili iş çevrelerini bilgilendirmektedir. Örneğin, Anadolu’da
Mısır’daki yatırım olanaklarının tanıtımı için seminerler düzenlemektedir. Türk
işadamlarının Mısır’la ilgili sıkıntılarını Mısır’lı üst düzey makamlara; Mısır tarafından
iletilen sorunları ise Türk kamu ya da özel sektör kurumlarına iletmektir. İş Konseyi, geçmişte
iki ülke arasında Serbest Ticaret Anlaşması imzalanması gerektiğini, yapılan tüm faaliyet ve
görüşmelerde öncelikli olarak gündeme getirmiştir.
Türk-Mısır İş Konseyi’nin Son Dönem Etkinlikleri

5-8 Mart 2004 tarihleri arasında Mısır İşadamları Derneği işbirliği ile düzenlenen
Yatırım Semineri

31 Mart 2005 tarihinde Mısır Dış Ticaret ve Sanayi Bakanı Rachid Mohamed
Rachid’in Türkiye’ye gerçekleştirdiği resmi ziyaret vesilesiyle TİM – DEİK/Türk–
Mısır İş Konseyi tarafından düzenlenen toplantı ve çalışma yemeği

21 Eylül 2005 tarihinde Mısır Yatırım Dairesi Genel Müdür Yardımcısı Amr Abdel
Azim’in Türkiye’ye gerçekleştirdiği ziyaret vesilesiyle Mısır’da yatırım yapmayı
öngören firmalar için bilgilendirme toplantısı

25-28 Eylül 2005 tarihlerinde Türk-Mısır İş Konseyi Ortak toplantısı vesilesiyle T.C.
Sanayi ve Ticaret Bakanı Ali Coşkun’un da katılımıyla Kahire’ye düzenlenen ziyaret

25 Kasım 2005 tarihinde Mısır Yatırım Bakanı Sayın Mahmoud Mohie El Din ve Türk
işadamlarının biraraya getiren toplantı
11

5-8 Mart 2006 tarihleri arasında Mısır İşadamları Derneği ile işbirliği içinde bir
düzenlenen yatırım semineri

28 Nisan 2006 tarihinde Mısır Ticaret ve Sanayi Bakanı Rachid Mohamed Rachid,
Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen ve Türk ve Mısırlı bürokrat ve işadamlarının
katılımıyla düzenlenen toplantı, çalışma yemeği ve ikili görüşmeler

14 Aralık 2006 tarihinde İstanbul’da İskenderiye İşadamları Derneği Üyeleri ile
yapılan toplantı ve İkili görüşmeler

18 Mayıs 2007 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen Türk – Mısır İş Konseyi Ortak
Toplantısı

15 Kasım 2007 tarihinde Mısır Ticaret ve Sanayi Bakanı Rashid Mohammed Rashid’in
ISEDAK Konferansı vesilesiyle İstanbul’a yaptığı ziyaret sırasında gerçekleştirilen
Türk-Mısır İş Konseyi Yürütme Kurulu üyeleri ile bir araya geldiği toplantı

27-28 Kasım 2007 tarihlerinde Kahire’de düzenlenen MENA-OECD Yatırım
Programı’na bir işadamları delegasyonu ile katılım

28 Kasım 2007 tarihinde Türk delegasyonunun Mısır Yatırım Bakanı Sn. Mahmoud
Mohieldin ile gerçekleştirdiği toplantı

İlki 5 Mart 2008 tarihinde DEİK ve Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) işbirliği ile
İzmir’de ikincisi ise 6 Mart 2008 tarihinde Denizli’de düzenlenen Mısır İş Olanakları
Semineri

Türk-Mısır İş Konseyi Yürütme Kurulu Üyelerinin Mısır Ticaret ve Sanayi Bakanı
Ekselansları Rachid Mohamed Rachid ile Görüşmesi, 23.10.2008, İstanbul

Türk ve Mısırlı İşadamları Tanışma Toplantısı, 25.10.2008, İstanbul

DEİK/Türk-Mısır İş Konseyi Başkanı Zuhal Mansfield’in Mısır Temasları ve Mısır
Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Yetkilileri ve Mısır’da İş Yapan Türk Firmaları ile
Toplantı,15-17 Kasım 2008 Kahire-İskenderiye

Türk-Mısır İş Konseyi Ankara Büyükelçisi ile Görüşme ve Çalışma Yemeği, 16 Ocak
2009, Ankara

T.C. Devlet Bakanı Sn. Kürşad Tüzmen'in Mısır'a Düzenlediği Ticaret Heyeti
Programına Katılım 20-23 Ocak 2009, Kahire-İskenderiye

DEİK / Türk-Mısır İş Konseyi Başkanı Zuhal Mansfiled’in Mısır Arap Cumhuriyeti
İstanbul Başkonsolosu Iman Mostafa Ahmed ile Görüşmesi, 2 Mat 2009, İstanbul

Yeni Atanan T.C. Kahire Büyükelçisi Sayın Hüseyin Avni Botsalı ile Çalışma Yemeği,
21 Ağustos 2009, İstanbul
Planlanan
Türk-Mısır İş Konseyi Ortak Toplantısı, Sonbahar 2009
12
DEİK / TÜRK-MISIR İŞ KONSEYİ YÜRÜTME KURULU ÜYELERİ
İSİM
Zuhal Mansfield
Kemal Koloğlu
Vedat OflazBaşkan
Ahmet Salim Özşahin
Ruşen Çetin
Bülent Savaş
Cengiz Gül
Yusuf Akgün
Serdar Sualp
Metehan Karpuzoğlu
Murat Yalçınkaya
Sinan Can
Tamer Taşkın
Abdülkadir Taçyıldız
Patricia Irmak
KONSEY UNVAN
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Başkanı
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Başkan Yardımcısı
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Başkan Yardımcısı
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Başkan Yardımcısı
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Başkan Yardımcısı
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
DEİK/ Türk-Mısır İş Konseyi
Üyesi
FİRMA
TGM Dış Tic.Ltd.Şti.
Kolin İnşaat Turizm A.Ş.
Oflaz İnş.San.A.Ş.
Temsa San.Tic.A.Ş.
Tureks İth. İhr.
Brisa A.Ş.
Gül Elektrik Ltd.Şti.
Oyap PVC Kapı Pencere Dış Tic.
Ltd. Şti.
Arçelik A.Ş.
Arkas Lojistik Dağıtım
Depolama Taşımacılık ve Tic.
A.Ş.
Kordsa Kord Bezi Sanayi ve
Ticaret A.Ş.
Akkök San.Yatırım ve
Geliştirme A.Ş.
Petrofer End. Yağlar San. Tic.
A.Ş.
GAP İnşaat Yatırım ve Dış
Ticaret A.Ş.
Sarkuysan Elektrolitik Bakır
Sanayii ve Ticaret A.Ş.
13