erkek seksüel bozuklukları

CİNSEL İŞLEV BOZUKLUKLARI:
Ürolog gözüyle bakış
Op.Dr.Fehmi NARTER
Üsküdar Devlet Hastanesi
Üroloji Kliniği
17-18/09/2009 İstanbul
CİNSEL İLİŞKİ
 CİNSEL SAĞLIK (WHO):Kişilik, iletişim ve aşkı arttıran
yollarla cinsel var oluşun bedensel, duygusal,
entellektüel ve sosyal yönlerinin bir bütünleşmesidir.
 İki insanın biyolojik, ruhsal ve sosyal yönleriyle
yaşadıkları birleşmedir.
 Birleşmenin bir şekli ve kuralı yoktur.
 Taraflar birbirlerine ve çevreye zarar vermedikleri ve
doyuma ulaştıkları sürece, nasıl ve ne kadar cinsel
aktivitede bulunacaklarına kendileri karar verirler.
 100 milyon yıldır seks
yapmıyor
Yeni bulunan mikroskobik
bir canlı, "Hayvanlar
çiftleşerek ürer" tezini
altüst etti. "Bdelloid
rotator" adı verilen bu su
canlılarının hepsinin dişi
oldukları ve 100 milyon
yıldır seks yapmadan 400
farklı türe bölünebildikleri
anlaşıldı.
Seksüel Disfonksiyonlar DSM-IV
Kadın
 Seksüel
isteksizlik
 Uyarılma
bozuklukları
 Kadın orgazm
hastalıkları
 Disparoni (Ağrılı
ilişki)
 Vajinismus
Erkek
 Seksüel
isteksizlik
 Erektil
disfonksiyon
 Erkek orgazm
hastalıkları
 Prematür
ejakülasyon
 Ağrılı
ejakülasyon
DSM-IV
 Kişisel stres veya kişiler arası ilişkilerde ki zorluklar
önemli etkenlerdir
 Semptomlar kalıcı veya tekrar edici olabilir
 Tipleri:
 Yaşam boyu-kazanılmış
 Yaygın-durumsal
 Psikolojik-organik-kombine
SEKSÜEL DİSFONKSİYON-ERKEK
1. Ejakulasyon bozuklukları
a)Anejakulasyon
b)Hızlı ejakulasyon
c)Gecikmiş ejakulasyon
2. Erektil disfonksiyon
EJAKULASYON BOZUKLUKLARIANEJAKULASYON
 ANEJAKULASYON : Ejakulasyonun olmamasıdır.
Emisyon yokluğu
Retrograd ejakulasyon
Orgazm hissi bozulmaz (Spinal kord travması?)
 Nörolojik: Spinal kord travması, RPLND,MS, Kolorektal
cerrahi, Parkinson, otonom nöropati (DM).
 Farmakolojik:
Antihipertansifler
(Fenoksibenzamin),
Antipsikotikler
(Haloperidol),
Antidepresanlar,
-1
blokerler.
 Mesane
Boynu
Yetersizliği:
Prostatektomi,
Konj.
Hemitrigon defekti.
 Üretral Obstrüksiyon: Üretral valv, üretra darlığı, ektopik
üreterosel.
EJAKULASYON BOZUKLUKLARI
Hızlı Ejakulasyon (Ejakulasyon praecox,
erken,prematür veya kontrolsüz
ejakulasyon)
 Amerikan Ulusal Sağlık ve Sosyal Yaşam Araştırması
verilerinde seksüel disfonksiyon:
1-Çok hızlı ejakulasyon
%29
2-Seksüel performans anksiyetesi
%17
3-Sekse ilgi yokluğu
%15.8
4-Ereksiyonu sürdürememe
%10.4
5-Orgazma ulaşamama
%8.3
6-Seksten zevk alamama
%8.1
7-Seksüel aktivitede ağrı
%3
EJAKULASYON BOZUKLUKLARI –
HIZLI EJAKULASYON
1. Ejakulasyon süresi
ICD-10: penetrasyon başlamasından 15 saniye
DSM-IV:
minimal
seksüel
stimülasyonla
birlikte
penetrasyonun öncesi veya kısa bir süre sonrası
Waldinger’in çalışmasında %10 1-2 dk, %90 1 dk, %80 30
sn içinde, %60 15 sn içinde.
2- İstemli kontrol
DSM-IV: kişinin isteğinden önce
3- Anlamlı bir sıkıntı veya kişiler arası rahatsızlık varlığı
ICD-10: 6 aylık zaman dilimi
4- Mental, davranış ve fiziksel bozukluk olup olmadığının
sorgulanması.
Yaşamboyu veya kazanılmış ayrımının yapılması
EJAKULASYON BOZUKLUKLARI –
HIZLI EJAKULASYON
 Master & Johnson: İlk ilişkideki acelecilik
(uygunsuz yer ve pozisyon) önemli
belirleyicidir.
 Waldinger: Serotonerjik
nörotransmisyonda azalma ile ilgilidir.
5HT2c reseptör hiposensitivitesi ve 5HT1a
reseptör hipersensitivitesi olur. Bazı
bireylerde düşük eşik değer olabilir.
 Nadiren aort anevrizması, prostatit,
üretrit, pelvik fraktür ve T12-L1
düzeyindeki travmalar
EJAKULASYON BOZUKLUKLARI –
HIZLI EJAKULASYON
1.
2.
3.
4.
5.
TEDAVİ ÖNCESİ
Lifelong & kazanılmış ayrımının
yapılması
Organik faktörlerin gözden
geçirilmesi
Seksüel deneyim düzeyi
Non-seksüel ilişki kalitesi
Gerçek-dışı beklenti varlığı
EJAKULASYON BOZUKLUKLARI –
HIZLI EJAKULASYON-TEDAVİ
1. Psikoseksüel tedavi ve davranış tedavisi
Seks terapisi ejakulasyon üzerinde daha fazla kontrol
sağlamayı ve seksüel uyarıdan tatmin olmayı amaçlar
Sistemik relaksasyon teknikleri, sıkma tekniği
2- Topikal uygulamalar
%2 lidokain jel, %2.5 lidokain ve %2.5 prilokain (EMLA)
ilişkiden 15- 30 dk önce uygulanabilir.
Bitkisel kökenli SS-Krem ilişkiden 1-2 saat önce
kullanılabilir.
3- Antidepresanlar ile tedavi
SSRI:Paroksetine, sertralin, fluoksetine, Dapoksetin
TSA: Klomipramin
EJAKULASYON BOZUKLUKLARI –
HIZLI EJAKULASYON-TEDAVİ
4- -Adrenerjik bloker tedavisi
Fenoksibenzamin, prozasin, yohimbin
5- Sildenafil tedavisi
Tek başına veya SSRI kombinasyonu ile yüz
güldürücü sonuçlar
Sıkma tekniği, klomipramin, paroksetine ve
sertralin ile kıyaslandığı çalışmada sildenafil en
etkili, sıkma tekniği en az etkili bulunmuştur.
EJAKULASYON BOZUKLUKLARI
Gecikmiş Ejakulasyon
 İstek, stimülasyon ve arzu olmasına
rağmen ejakulasyona geç ulaşma
veya ulaşamama durumudur.
 Genellikle psikolojik faktörler rol
oynar.
 SSRI kullanımı, diabetik duyusal
nöropati, spinal travma sonrası
olabilir.
EREKTİL DİSFONKSİYON
MMAS
N:1290
TADPÇG
N:1982
Minimal
%17.2
%33.2
Orta
%25.2
%27.5
Şiddetli
%9.6
%8.5
Toplam
%52
%69.2
40-70 yaş erkek popülasyonu
 Tanım: Seksüel performans için gerekli
penil ereksiyonu başlatma ve/veya
sürdürmede sürekli veya tekrarlayıcı
yetersizlik (First Consultation on ED, Paris, 1999)
EREKTİL DİSFONKSİYON-EREKSİYON
MEKANİZMASI
EREKTİL DİSFONKSİYON-EREKSİYON
MEKANİZMASI
Kortikal merkezler
Amigdala
Hipotalamus
(MPOA, PVN)
Hormonal iletiler
Orta Beyin(PAG)
+/-
Genital Uyarılar
Medulla-Pons
(n Pgi, Barrington nükleusu)
Spinal Kord
T11-L2 (sempatik)
S2-S4 (parasempatik)
+/-
Seksüel Motor İşlev
EREKTİL
DİSFONKSİYONEREKSİYON
MEKANİZMASI
EREKTİL DİSFONKSİYON-EREKSİYON
MEKANİZMASI
SSS aktivasyonu
Sinirsel stimülasyon
Penil arteriyel
vazodilatasyon
Kavernöz relaksasyon
Kan akımında artış
Sinüzoidlerin
genişlemesi
Venöz oklüzyon
FULL EREKSİYON
EREKTİL DİSFONKSİYON-EREKSİYON
MEKANİZMASI
012345-
Flask faz
Latent faz
Tümesans fazı
Full ereksiyon fazı
Rijid ereksiyon fazı
İnisiyal detümesans
fazı
6- Yavaş detümesans fazı
7- Hızlı detümesans fazı
EREKTİL DİSFONKSİYON-PATOFİZYOLOJİK
SINIFLAMA





Arteriyal (Aterosklerozis, HT, hiperlipidemi, sigara)
Kavernozal
Psikojenik
Nörolojik (Parkison, MS, spinal kord travması, disk hernisi..)
Endokrinolojik (Hipotalamo-hipofizer aks boz., hiperprolaktinemi,
hipo-hipertiroidemi, DM)
 Sistemik hastalıklar
kardiyak hast., KC sirozu)
(Kr. Böbrek yetm., pulmoner-
 İyatrojenik nedenler
tedaviler, radyasyon)
(Cerrahi girişimler, medikal
EREKTİL DİSFONKSİYONNEDEN OLAN İLAÇLAR
Psikotrop ilaçlar
Fenotiazinler
Butirofenonlar
Benzodiazepinler
Lityum
Anti-depresanlar
Trisiklik anti-depresanlar
MAO inhibitörleri
Anti-hipertansifler
Diüretikler
-Adrenoreseptör blokerleri
Santral etkili ilaçlar ( metil dopa, klonidin)
Ganglion blokerleri (guanetidin)
Endokrin ilaçlar
Steroid anti-androjenler (siproteron asetat
LH-RH agonistleri
Östrojenler
Anti-kolinerjikler
Atropin, propantelin
Keyif verici maddeler
Alkol, Marijuana, Amfetamin, Barbitüratlar
Diğerleri
Simetidin,Digoksin, Metoklopramide,
Fenitoin, Karbamazepin
EREKTİL DİSFONKSİYON-RİSK FAKTÖRLERİ
 Yaş
 Sistemik hastalıklar
 Sigara
 İlaç kullanımı
 Hareketsiz yaşam(Göbek çevresine dikkat)
DEĞERLENDİRME
 Öykü
 Fizik muayene
 Skorlama
IIEF (International Index of Erectile Function)
SHIM (Sexual Health Inventory for Men)
 Laboratuvar: AKŞ, HbA1c, lipid profili, testosteron
EREKTİL DİSFONKSİYON-DEĞERLENDİRME
EREKTİL DİSFONKSİYONDEĞERLENDİRME
IIEF Anket Değerlendirmesi
Ağır ED
1-10
Orta derecede ED
11-16
Hafif-orta derecede ED 17-21
Hafif ED
22-25
ED yok
26-30
EREKTİL DİSFONKSİYON-DEĞERLENDİRME
 SHIM test
21 veya daha
az puan alanlar
doktora
başvurmalıdır
EREKTİL DİSFONKSİYONTEDAVİ
3
Vasküler Cerrahi
Penil Protez
2
İntrakavernöz
Enjeksiyon Tedavisi
1
İntraüretral tedavi
Oral Tedavi
Vakum Ereksiyon Cihazı
Psikoseksüel Tedavi
Kök hücre ve gen tedavisi
KADIN CİNSEL İŞLEV
BOZUKLUKLARI
YETERSİZ CİNSEL İSTEK
 Prevalans (Laumann et al., 1999)
 Yaş
 evlilik
 eğitim
 Irk
 Sebepler:
 Fizyolojik faktörler:
 Hormonlar
 Nörotransmitterler
 CNS
 Psikolojik faktörler:
 İlişkiler:
 Çatışma, çekicilikte eksiklik, seksüel uyum ve beceri
YETERSİZ CİNSEL İSTEK
 Suçluluk
 Psikolojik hastalıklar
 Tedavi
 Psikolojik sebeplerin uzaklaştırılması
 Eş problemleri
 İletişim becerileri
 Afeksiyon
SEKSÜEL AVERSİYON
 Anksiyetedir
 Seksüel zorlanma anamnezi
 Tedavi: Anksiyetenin altında ki sebebi araştırmalı
Kadın Seksüel Uyarılma Hastalıkları
 Psikolojik & fizyolojik kısımlar
 Prevalans
 Yaş, evlilik, eğitim, ırk vs
 Sebepler:
 fizyolojik
 hormonlar
 nörotransmitterler
 SNS aktivasyonu (Meston, 1996)
 Dokunma hissi (Frohlich, 1999)
 psikolojik
 anksiyete (Barlow)
 Performans isteği (Laan, 1993)
 Beklentiler (Palace, 1995)
Kadın Seksüel Uyarılma Hastalıkları
 Psikolojik sebepler:
 İlişkiler: çatışma , çekicilikte eksiklik, seksüel uyum
ve beceri, suçluluk, psikolojik dinamikler vs
Tedavi
 Viagra?
 EROS-CTD
 Çiftlerin psikolojik danışmanlığı
Kadın Orgazm Bozuklukları
 Orgazmın gecikmesi veya yokluğu
 yaş
 Seksüel deneyimler
 seksüel uyarı derecesi
 Yaşam boyu-kazanılmış,yaygın-durumsal
 Prevalans:Yaş, evlilik, eğitim, ırk
 Sebepler:
 fizyolojik
 SNS aktivasyonunda eksiklik (Meston, 1996)
 psikolojik: suçluluk, seks hakkında rahatsızlık,
dikkatini yoğunlaştıramama, seks mitleri,
masturbasyon hakkında negatif tutum
Kadın Orgazm Bozuklukları
 Tedavi
 eğitim
 Kendini keşfetme
 yönetilen masturbasyon
 Çiftlerin birbirlerini keşfetmeleri
 Başarı oranı 90% (Heiman & Meston, 1998)
Disparoni (Ağrılı ilişki)
 İlişki esnasında ağrı
 yetersiz vaginal lubrikasyon ?
 Ağrı sendromu veya seksüel sorun?
 Sebepler:
 anatomik
 patolojik
 iyatrojenik
 psikolojik
 Ağrı hissinde anomali (Pukall, 2000)
 Tedavi:
 multidisipliner
 kognitif-davranışsal tedavi:
 Sistematik desensitizasyon
 Çiftlere danışmanlık
Vajinismus
 İlişki esnasında vajinal kasların istemsiz spazmıdır
 Sık bir sorundur
 Sebepler:
 Tıbbi durumlar (23-32%)
 Ailesel geçmiş
 Seksüel travma (40%)
 Tedavi:
 Kognitif davranışsal tedavi
 inançlar
 eğitim
 Kas egzersizleri,
 Dilatatörler
 Botilusmus toksini
Seks Mitleri
 Masturbasyon empotans yapar
 Büyük penis daha iyidir.
 Erkek daima ereksiyona hazırdır, kadında bu yavaştır
 İntercourse yoksa sekste yoktur, kadın orgazmı için
penis-vajina teması şarttır
NEDEN CİNSEL SAĞLIK-ARTILAR
1) Cinsel sorunların sıklığı gittikçe artıyor, günümüzün
yaşam tarzı bunu daha da arttırıyor, %50 ve üstü
2) Cinsellik tıbbın araştırmaya açık bir alanı , tıp
fakültelerinde bile yetersiz, çoğu hekim ne yapacağını
bilmiyor
3) Toplum eğitilerek derdini anlatır hale geliyor, %10,
psikiyatrik hastalıklar gibi
4) Piarı en kolay yapılacak konu, kolay ve zevkli okunuyor
5) Bu alanda ferdi uğraşan hekimlerin mevcudiyetinin yanı
sıra ekip halinde multi-disipliner çalışan ekiplere ihtiyaç
var
6) Devlet bu hizmeti yetersiz veriyor (mekan, zaman, ilaç
ödemeleri, takip vs)
NEDEN CİNSEL SAĞLIK-EKSİLER
1) Hala konuşulması zor ve tabu, %10
2) Bir takım söylemler topluma ters
düşebilir
3) Multidisipliner sistem zor
4) Eğitim şart ve eğitim materyallerini
oluşturmak şart
5) Tedavi başarı oranları tartışmalı %30
MİSYON ve VİZYON
 Cinsellik doğal ve gerekli bir dürtüdür , toplumsal
sağlıkla iç içedir, evlilik kurumunu ciddi tehdit
etmektedir.
 Günümüz yaşam koşulları cinsellikle ilgili sorunları
arttırmıştır, cinsel doyumu olan bireyler aile ve iş
ortamında daha başarılı ve mutludur
 Cinsel konulardaki eğitimsizlik yersiz korku ve mitleri
olan bir toplum yaratır,
 Eğitim ve tedavide çok yönlü, bilimsel ve çağdaş
yaklaşım esastır (cinsel aydınlanma)
 Cinsel
sorunların
çözümünde
tedavide
kişilerin
mahremiyetine özen gösterilerek uzun süreli takip ve
eğitim beraber olmalıdır
 Cinsellikle ilgili sorunlar diğer sağlık sorunlarından
farklı değildir. Bu sorunlar sağlık çalışanları ile
kolaylıkla paylaşılabilmeli.
SONUÇ
 CİNSELLİK SIRF MEKANİK VEYA
PSİKOLOJİK BİR OLAY DEĞİLDİR.
YAKLAŞIMIN TEMELİ YALNIZCA
ORGANİK VEYA PSİKOLOJİK
KÖKENLİ OLMAMALIDIR.
 SEKSÜEL DİSFONKSİYONA
YAKLAŞIM VE TEDAVİ EĞİTİMİDE
KAPSAYACAK ŞEKİLDE
MULDİSİPLİNER BİR TAKIM
OYUNUDUR.