Başlangıçtan Bugüne Kısa Dünya Tarihi

Başlangıçtan Bugüne Kısa Dünya Tarihi
Olaylar, kişiler, düşünceler
Hazırlayan: İhsan Feyzibeyoğlu
13,8
milyar yıl
4,5-3,6
milyar yıl
3,6-2,5
milyar yıl
2,5 milyar-545
milyon
545 milyon
-Günümüz
545-251.4
milyon
Büyük
Patlama
Hadean Jeolojik Devri
İlk sağanaklar
Güneşten kopan dünyamızda soğumanın başlangıcı.
Meteorlar, yeryüzünü sürekli bombardıman eder. Atmosfer ve okyanuslar oluşur.
Mars boyutlarındaki bir gök cisminin Dünya ile çarpışmasıyla, Dünyadan kopan parçalar Ay'ı oluşturur.
Volkanik etkinlik oldukça yüksektir. Kıtalar oluşur. Sağanak yağmurlar başlar.
Dünyadan kopan ayın bıraktığı boşluklar su ile dolar. (Suyun tarihi tuzlu suyun tarihinden çıkarsanmaktadır.
Tuzlu suyun tarihi ise okyanuslardaki su miktarını nehirlerin her yıl taşıdığı tuz miktarına bölünerek bulunur.)
Arkeyan Jeolojik Devir
Karmaşık mikrobiyal
yaşam
Atmosferde karbon dioksit ve metan gazı baskın, volkanik faaliyetler yoğundur.
Okyanuslarda mikrobiyal yaşam jeobiyokimyasal süreçler sonunda bu dönemde ortaya çıkıp, evrilir.
Fotosentetik ‘siyanobakteriler’ ortaya çıkıp okyanuslara oksijen salmaya başlar.
Proterozoik Jeolojik Devir
İlk çok hücreli
canlılar
Oksijenin artmasıyla çekirdekli -ökaryotik- canlılar ortaya çıkar.
Proterozoik devir boyunca birkaç kez yeryüzünün gördüğü en büyük buzul çağları yaşanır.
Proterozoiğin sonlarına doğru ilk çok hücreli canlılar-algler ve ilk hayvanlar- ortaya çıkar.
Süngerler ve deniz anaları gibi bazı tanıdık şubelerin üyelerinin yanı sıra, bilinen hiçbir şubeyle ilgisi olmayan
hayvanlar da vardır.
Fanerozoik Jeolojik Devir
Karada yaşam
Suda çeşitlenip yaygınlaşmış olan yaşam karada da görünmeye başlar.
İlkin hayvanlardan, dinozorlar çağına ve günümüzün memeli baskın yaşamına, ilkin bitkilerden, karbonifer
bataklık ormanlarına ve günümüz çiçekli bitkilerine, basit sucul bir ekosistemden günümüzün karmaşık ve yer
kürenin üzerini kaplayan çok katmanlı ekosistemine uzanan evrimsel bir patika ve yeryüzü yaşamının en
etkileyici dönemidir.
Paleozoik Jeolojik Zaman
Karmaşık bir
karasal ekosistem
Genel olarak: Çok hücreli canlılar ortaya çıkar, gelişip yaygınlaşır ve ekosistem baskın yaşam biçimi haline gelir.
İklim genel olarak nemli ve ılımandır.
Paleozoiğin ortalarına doğru omurgalılar denizlerin en önemli gruplarından biri olur.
İlkel çenesiz balıkların ardından ilk çeneli balıklar, ilk kemikli balıklar ve köpek balıkları ortaya çıkıp yaygınlaşır.
Yeryüzü karaları uçsuz bucaksız ormanlarla kaplanır. Pek çok hayvan grubunun temsilcilerinin de katılımıyla
karmaşık bir karasal ekosistem kurulur.
Sürüngenler oldukça çeşitlenir. Memelilerin ve dinozorların ataları olan gruplar ortaya çıkar.
545-495 milyon
Kambriyen Jeolojik Dönem
Hayvanların hızlı evrimi ve çeşitlenmesi. Kabuklu canlılara ait ilk fosiller.
495-440 milyon
440-417 milyon
417-354 milyon
Ordovisyen Jeolojik Dönem
Silüryen Jeolojik Dönem
Devoniyen Jeolojik Dönem
Karbonifer Jeolojik Dönem
Permiyen Jeolojik Dönem
Permiyen sonunda, bir gök cisminin yeryüzüne çarpmasıyla, Paleozoik canlılarının büyük çoğunluğu ortadan kalkar.
Mezozoik Jeolojik Zaman
Genel olarak: Dinozorlar Çağı. Yok oluşun ardından sahneye yeni canlılar çıktı.
Permiyende oluşan dev kıta Pangea, Mezozoik Zamanın ilk döneminin sonuna kadar varlığını sürdürür. Daha sonra
küçük parçalara bölünmesi sonucu kıtalar günümüzdeki biçimlerini almaya başlar.
Trias Jeolojik Dönem
İlk dinozorlar, ilk memeliler ve pek çok yeni sürüngen grubu ortaya çıkıp, farklı ekosistemlere yerleşti.
Jura Jeolojik Dönem
Denizlerde sürüngenler, göklerde kuşlar.
Kretase Jeolojik Dönem
Çiçekli bitkiler yaygınlaşır.
Orman tabanını bırakarak orman tavanına yani ağaçlara sıçrayan bir tür.
Ağaçsivrifaresinin yaklaşık 50 milyon yıl boyunca ağaçlarda yaşadığı sanılmaktadır. Bu süre sonunda bedeni
irileşmiş, iskeleti dikilme yönünde gelişmiş, parmakları nesneleri güçlü bir şekilde kavrayacak şekilde gelişmiş,
gözleri üç boyutlu olarak görme olanağı verecek şekilde yanlardan önlere doğru kaymıştır.
Jurada yaygınlaşan dinozorlar, Kretasenin sonunda pek çok canlı grubuyla birlikte ortadan kalkarlar.
Bugün yaygın şekilde kabul edilen görüş, yeryüzüne çarpan bir gökcisminin yeryüzünün kitlesel yok oluşuna
neden olduğudur. Sürüngenlerin hakimiyeti sona erer.
Memelilerin yaygınlaşmasını sağlayacak koşullar ortaya çıkar.
Senozoik Jeolojik Zaman
Genel olarak:Modern yaşam, memeliler çağı. Kıtaların günümüzdeki biçimlerini alması. Otların ortaya çıkıp, geniş
otlak alanların oluşması. İnsanların ortaya çıkıp yaygınlaşması.
Paleojen Jeolojik Dönem
Pek çok memeli ve kuş grubunun tropik koşullarda ortaya çıkıp çeşitlendiği dönemdir.
Salyangozlar, midye ve istridyeler, derisidikenliler, mercanlar, yosun hayvancıkları, süngerler günümüzdekilerden
292-251.1 milyon
Yokoluş
251,4-65,5 milyon
Dinozorlar
251.1-205 milyon
205-141 milyon
142-65.5 milyon
70 milyon yıl
Ağaçsivrifaresi
65.5 milyon-Günümüz
Memeliler çağı
65.5-23.8 milyon
65.5-55 milyon
55 milyon yıl
55-33.7 milyon
40 milyon yıl
33.7-28 milyon
30 milyon yıl
25 milyon yıl
23.8-1.81 milyon
Adabiformeler
Haplorhinler
Antropoidler
Catharhinler
İlk İnsansılar
23.8-5.32 milyon
5.32-1.81 milyon
5 milyon yıl
3 milyon yıl
Panina/Hominina
Australopithecus
2,5 milyon yıl???
2 milyon yıl???
Homo gautengensis
2.3 ila 1.8 milyon???Homo habilis
1.8 milyon- günümüz
1.8-0.01 milyon
1.8 ila 1.3
1.8 milyon
1,8 milyon ???
1,5 milyon
900 bin
500 bin ???
400 bin
300 bin ???
300 bin
200-28 bin ???
190 bin ???
Homo ergaster
Homo erectus
Homo Georgicus
Kaletepe
Dursunlu
Öninsan ve diğerleri
Karain Mağarası
Homo sinensis, habilis…
Yarımburgaz Mağara.
Neandertaller
Homo Sapiens
160 bin ???
120-160 bin
Homo sapiens idaltu
En Sık Rastlanan
Ortak Ata
65000
40000
50000
30000
30000-18000
15000
Mu Uygarlığı
Efsanesi
Denisova Adamı
Germeç ve Gölköy
Mağara resimleri
Köpek
12000-9000
11000
10500?
İnsanınkine benzer diş yapılı eski dünya maymunlarının görünmeye başlaması.
Neojen Jeolojik Dönem
Dönemin sonlarına doğru, Afrika savanlarında ilk insansıların ortaya çıkması.
Miyosen Jeolojik Bölüm
Dünya modern biçimini almaya başlar. Hindistan ile Afrika-Arap plakası Avrasya ile birleşir. Kıtalar üzerinde
dağlar yükselir. En önemli biyolojik değişimi; çöl, tundra ve otlak alan gibi açık vejetasyon sistemlerinin
kurulmasıdır. Bu durum, ılıman iklim kuşağında yeni bir çeşitlenmeye ve hayvanlarda pek çok morfolojik
değişime neden olur.
Memeli çeşitliliği zirveye ulaşır. Geyikler, rakunlar, gelincikler, zürafalar, sırtlanlar ilk kez ortaya çıkar.
Yavaş ve hantal etçiller olan Creodontların yerini hızlı ve zeki kedi ve köpekler alır.
İnsansı maymunlar yaygındır.
Pliyosen Jeolojik Bölüm
Kutup buzulları büyür, dönemin sonlarına doğru buzul çağına girilir.
Boynuzlular yaygınlaşıp, baskın memeli grubu olur. At, gergedan, fil, tapir ve develerin sayısı azalırken
kemirgenler, özellikle yer sincapları ve kunduzlar sayıca artar. Tek toynaklı at ilk kez ortaya çıkar.
Homininilerin yolu ayrılmıştır.
Beyni insanınkinden küçük, hayvanınkinden büyük canlılar.
TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR (PREHİSTORİK)
TAŞ DEVRİ
Eski Taş Çağı/Yontma Taş D./Paleolitik çağ
2,5 milyon-3000
2,5 milyon-12000
100 bin
70000-12000
farksızdır.
Paleosen Jeolojik Bölüm
Bugünküne benzer Anadolu yarımadası ortaya çıkar.
Memeliler çeşitlenir ancak anatomik olarak ilkel biçimli ve küçük beyinli olarak kalır.
Başparmağı öteki parmaklarının karşısına konuşlanabilen canlıların yeryüzünde görülmeye başlaması.
Eosen Jeolojik Bölüm
Göz çukurları öne kaymış olan ve üç boyutlu görebilen primatların ortaya çıkması.
Oligosen Jeolojik Bölüm
Maya Uygarlığı
Fırlatma becerisinin kazanılması./ İlk avcı toplulukları
(Yetenekli insan) Modern insanın ilk uzak insan atası.
Kuaterner Jeolojik Dönem
Pleistosen Jeolojik Bölüm
Bugün yaşayan pek çok kozalaklı, çiçekli bitki, böcek, yumuşakça, kuş ve memeli cinsi vardır.
Dönemin sonunda buzul çağı sona erer, iklim yumuşar, denizler yükselir.
(Dik insan) Homo habilis'ten türemiş uzak insan atası, 1.8 milyon yıl önce evrimleşti - 143.000 yıl önce yok oldu.
El baltaları ve diğer aletler
Taş yontan, ateş yakan
Avrupa ve Asya'da yaşamışlardır. Modern insandan daha zeki olabilecekleri ileri sürülmektedir.
"Homo Erectus" yerini, 'düşündüğünün üstüne düşünebilen' insan "Homo Sapiens Sapiens"e bırakmıştır. (İlk
bulgular Etiyopya'da). Homo sapiens alet yapmaya ve ateş kullanmaya başlar. Kıtaların çoğuna yayılır.
Yaşlı bilge adam
Stanford Üniversitesi bilim adamları tarafından babadan oğula geçen Y kromozonlarının varyasyonları
karşılaştırılarak yapılan ve Science Dergisinde 2.8.2013 tarihinde yayınlanan analiz sonuçlarına göre
tüm erkeklerin ‘en sık rastlanan ortak ata’sı (MRCA (most recent common ancestor) -ESOA) 120-160 bin yıl
önceki bir zaman aralığında Afrika’da yaşamıştır.
Aynı araştırmalar kadınların ‘en sık rastlanan ortak ata’sının ise çok daha sonra, 99-148 bin yıl önceki zaman
aralığında yaşadığını ortaya koymaktadır.
Afrika savanalarında avcı takımları
Büyük Okyanusta bulunduğu ve günümüzden 10000 yıl önce battığı ileri sürülen kıtada ortaya çıkan uygarlık.
İmparatorlarının adı: Ra Mu. Güneşin oğlu. Halka, dile ve yöneticilere verilen ad Naacal.
Güneş, tanrının sembolü, kendisi değil.(Mısır, İnka, Maya ve Japonya'da imparator unvanı güneş …)
Tek tanrılı MU dinini yaydılar:
1-Tanrı tektir. Herşey ondan varolmuştur ve ona dönecektir.
2-Ruh ile beden birbirinden ayrıdır. Beden ölür ve ayrışırken ruh ölmez.
3-Ruh, mükemmeliğe ulaşmak için değişik bedenlerde yeniden doğar.
4- Mükemmeliğe ulaşan ruh Tanrıya döner ve onunla birleşir.
Tanrısal nurdan çıkan 4 temel güç: Gamalı haç
Mabetlerin tavanı yok. Tanrı ile insan arasında hiçbir şey yok. Üçgen içindeki daire tanrının gözü.
Afrika'dan göç
Altay bölgesinde
Yontma taş devrine ait el baltaları.
fırlatma becerisinin kazanılması./ İlk avcı toplulukları
Chauvet mağaraları ve diğerleri.
Evcilleştirildi. (Çeşitli yerlerde.)
Orta Taş Çağı
Avrupa'da Mezolitik Çağ
Ön Asya'da Protoneolitik Çağ
Holosen Jeolojik Bölüm
Son buzul çağının sonu. Dev memeliler ortadan kalkar, insan türü tüm kıtalarda yaygınlaşarak uygarlıklar kurar.
Kızılderili Maya halkları tarafından kurulan Kolomb öncesi Amerika uygarlıklardan biridir. Binlerce yıl boyunca
Orta Amerika bölgesinde hüküm sürmüştür.
Buluntular Maya bölgesinin MÖ 10000-11000 yıllarında meskûn olduğunu göstermektedir.
James Churchward'in arkeologlar tarafından pek rağbet görmeyen bir görüşüne göre Mayalar yaklaşık 12000 yıl
önce Büyük Okyanus’un sularına gömülmüş efsanevi Mu kıtasından bu kıtaya göç etmiş bir halkın torunlarıdır.
Churchward, Asya ve Amerika halkları arasındaki benzerlikleri her iki kıtaya da Mu kıtasından göç edildiğini
ileri sürerek açıklamaya çalışır.
Arkeolojik bulgular Mayalar’ın yaklaşık 3000 yıl önce törensel yapılar inşa ettiklerini göstermektedir.
Bu uygarlık MÖ 600 dolaylarında yükselişe geçmiş, MÖ 300’de altın çağını yaşamış, kent-devletlerinin siyasi
kargaşalar sonucunda çöktüğü MS 900'e dek, geniş bir alanda varlığını sürdürmüş ve İspanyol işgaliyle de sona
erme sürecine girmiştir.
11 bin ila 9 bin
10.5 bin ila 7 bin
10000
10000
1000
10 bin ila 9 bin
9500-9000
Mısır
Tahıl tarımı
Türkler?
Dünya Nüfusu
Keçi
Göbeklitepe
Atlantis
Tassili n’Ajjer
9000-5500
9000
9000? 7000
Çatalhöyük
8400 ila 8100
Ortadoğu'da çiftçilik
ve çobanlığa geçiş
Nevali Çori
8000
8000
7300-6750
6500
6400
6000
6000
Koyun
Siyez buğdayı
Çayönü
Theodosius Limanı
Temenye Höyüğü
Akdeniz'de denizcilik
Çukuriçi Höyük
6000
Efes
6000
Kuzey Afrika
8500 ila 7000
5500-3300
Mayalar imparatorluk kurdukları bölgenin merkez kısmındaki kentleri bilinmeyen bir nedenle terk etmişlerdir.
Son Maya devleti ise 1901’de başkenti Chan Santa Cruz’un Meksika tarafından işgaliyle ortadan kalkmıştır.
Mayaların astronomi, matematik, mimari ve sanat gibi birçok alanda ileri bir uygarlık düzeyinde oldukları
bilinmektedir. En ilgi çekici anıtları dinsel merkezlerdeki piramitlerdir.
Chichen Itzá'daki Kukuul Kaan Piramidi'ni astronomi ve matematik bilgilerini ortaya koyarak inşa etmişlerdir.
Dört cephenin her birinde 91 basamak yer alır.Toplam basamak sayısına en tepedeki düzlük de +1 olarak
eklendiğinde 365 sayısı bulunur. İlkbahar ve sonbaharda ekinoksların gerçekleştiği anlarda, güneş ışınları,
piramidin çıkıntıları sayesinde, merdiven basamaklarının dibinde bulunan iki yılan başı yontusunun ‘S’ler çizen
bir gölge oluşturmasını sağlar.
Yeşim taşına Ön-Türkler gibi Mayalar da özel bir önem vermişlerdir.
Meksika ve Kuzey Amerika'da mısıra benzer gıda.
Ortadoğu'da başladı.
Bering boğazından geçen gezgin avcı topluluklarının Güney Amerika'nın ucuna ulaşmaları.
1 milyon
Evcilleştirildi. (Asya ve Mezapotamya)
Avcı-toplayıcı toplumların tapınak inşa etmiş olduğunu gösteren ilk örnektir.
Efsaneye göre Atlantis'in sulara gömülmesi.
'Görmedin mi, Rabbin ne yaptı Âd kavmine?' (Fecr Suresi, 6. ayet)
James Churchward’a göre Atlantis efsanevi Mu uygarlığının bir kolonisidir.
Yaklaşık 15000 adet kaya- mağara resmi. Önemli bir uygarlığı işaret ettiği yorumları yapılıyor.
Cilalı Taş Devri
Neolitik Kültür Evresi
Amerika'da mısır tarımı.
Yerleşimde 8 binden fazla insan yaşadığı kabul edilmektedir. Diğer neolitik yerleşimlerden temel farkı bir köy
yerleşmesini aşıp kentleşme evresini yaşamakta olmasıdır. Dünyanın en eski yerleşimlerinden biri olan
bu yerleşimin sakinleri, ilk tarımcı topluluklardan da biridir.
2013 kazı sezonunda yanmış bir evin tabanında bebek iskeletine sarılmış dünyanın ilk keten kumaş parçası bulundu.
İlk büyük dönüm noktası.
Şanlıurfa İli'nin Hilvan ilçesine bağlı Güluşağı köyünün kuzeybatısında bulunan ve Atatürk Baraj Gölü suları
altında kalan bir höyüktür. Kazılarda bulunan bakır boncuk bilinen en eski maden işçiliği ürünüdür. (MÖ 7500)
Çeşitli kalıntılarından koyun ve keçinin evcilleştirildiği, Neolitik Çağ insanlarının tarim yaptığı anlaşılmaktadır.
(Buğday, arpa, mercimek ve bezelye.) Nevali Çori kazılarında ortaya çıkarılan "kutsal alan" ya da "kült binası"
gibi yapılara Önasya'da Çayönü, Hallan Çemi ve Göbekli Tepe'de rastlanmaktadır.
Evcilleştirildi. (Asya ve Mezapotamya)
İhsangazi, Devrekani ve Seydiler'de 8000 yıldır yetiştiriliyor.
Marmaray kazı alanında bulundu.
Pendik tren istasyonunda Marmaray projesi kapsamında yapılan çalışmalar sırasında bulundu.
Yelkenli gemiler.
1996’da başlatılan çalışmalar Höyük'te 8 bin yıl öncesinden MÖ 2500 dolaylarına kadar yerleşim olduğunu
göstermiştir. Yerleşim yeri henüz bilinmeyen bir nedenle terk edilmiştir.
Taş ve bronz baltalar, iğneler, açkılı seramik parçaları, ağırşaklar, obsidien (volkanik cam), ve sileks (çakmak taşı),
deniz kabukluları, öğütme ve perdah aletleri.
(MÖ 1050 yıllarında Yunanistan'dan gelen göçmenlerin de yaşamaya başladığı liman kenti Efes, MÖ 560 yılında
Artemis Tapınağı çevresine taşınmıştır. Bugün gezilen Efes’i ise Büyük İskender'in generallerinden Lysimakhos
Miletli Hippodamos'un bulduğu "Izgara Plan"a göre MÖ 300 yıllarında yeniden kurar. Bu plana göre, kentteki
bütün cadde ve sokaklar birbirini dik olarak keser. 4. yüzyılda limanın dolmasıyla Efes'te ticaret geriler.)
Büyükbaş hayvanların evcilleştirilmesi.
BAKIR DEVRİ
Bakır Taş Çağı
Kalkolitik Çağ
Maden Taş Çağı
5000
5000
Sulamalı tarım
Kent devletleri
Dünya nüfusu
Kuzey Afrika
5000
Çin
4900
Adem .(3)
Tevrat'a göre yaradılışın altıncı gününde topraktan yaratılmıştır.
İncil: ‘Rab Tanrı Adem'i topraktan yarattı ve burnuna yaşam soluğunu üfledi.’
İslam inancında Adem insanlığın atası ve ilk peygamberdir.
Üç semavi dine göre de Adem bir cezalandırma sonucu Havva ile birlikte yeryüzüne gönderilmiştir.
4770
Şit/ Hermes/İdris
Kalemle yazan, elbise diken: İnsanlar ölümlü tanrılar, tanrılar ölümsüz insanlardır.
4000
4000-2000
Eşek
Sümerler
Evcilleştirildi. (Mısır)
Gerek yazı, dil, tıp, astronomi, matematik, gerekse din, fal, büyü ve mitoloji gibi alanlarda ilk öne çıkan ve
bilnen toplumdur. Mezopotamya uygarlıklarının temelini atmışlardır.
Sümer Devleti Sami olmayan bir topluluk tarafından kurulmuştur.
Sümer uygarlığını kurmuş olan topluluğun nereden gelmiş olduğu hususu tartışmalıdır. Cevat Şakir Kabaağaçlı ve
ve Muazzez İlmiye Çığ gibi aydınlar ve bilim insanları Sümerlerin Mezopotamya bölgesine Orta Asya'dan göç
ettiklerini belirtirler.
Sümerler bölgeye yerleştiklerinde, çanak-çömlek yapmayı ve madenleri işlemeyi biliyorlardı. Dicle ve Fırat
nehirleri kıyısında Uruk, Lagaş, Eridu, Ur, Kiş gibi kent devletleri kurdular.
Bölgedeki öncülleri Protofıratlılar ve Presümerlilerin yarattığı ilkel bir uygarlığın üzerine yerleştiler ve kendi
uygarlıklarını yarattılar.
Oluşturdukları muazzam sulama sistemi (kanallar, barajlar ve bentler) ile hem seli önleyip bataklıkları kuruttular
hem de düzenli sulamaya dayalı bir tarım geliştirdiler. Tekerleği icat ettiler. Tarlaları öküzlerin çektiği sabanlarla
sürdüler. Yelkeni ve metal halkalar biçiminde ilk parayı kullandılar.
Akad, Babil ve Asur uygarlıklarına kaynaklık etmekle kalmadılar. Dünya uygarlığına da başta yazı ve astronomi
olmak üzere bilim tarihinin en önemli iki ana unsurunu hediye ettiler.
3500-3200 yıllarında bilinen ve sembolün sesi belirlediği ilk yazıyı kullandılar. Tarih Sümer'de başladı.
Bu yazı Akadlar, Elamlılar, Babilliler, Asurlular, Hititler ve Urartularda değişikliğe uğratıldı ve Fenikelilerde
fonetik dil oldu.
Aritmetik ve geometrinin temellerini attılar. Çarpma ve bölme cetvellerini buldular. 60 rakamına dayanan sayı
sistemini kullandılar. Dairenin alanını hesapladılar.
5 milyon
İklimin kuraklaştı ve Sahra bölgesi oldukça sıcak ve kavurucu bir hal aldı. Buradan Nil nehri bölgesine doğru
nüfus göçü oldu.
Akdarı yetiştirilmesi
Resim-yazıları ve ideogramları temel alan erken yazılı semboller.
i
4000-2100
Akadlar
4000
Marduk
3600
Malta
TARİH ÇAĞLARI
İLK ÇAĞ/ANTİK TARİH
TUNÇ DEVRİ
3500-476
Anadolu'da 3000
Girit'te, Ege'de ve Hellas'ta 2500-2000
Avrupa'da ise 2000 yıllarında başlar.
3500-2000
3500-3300
Sümerler/Mısırlılar
Hindistan
At
3500? (3200?)
3150-31
Tavuk
Yazı
Mısır
3000-MS 194
Mısır Hiyeroglifleri
3000-600
3000-2600
Tarihte ilk yazılı hukuk kurallarını oluşturdular.
Sümer mitolojisine ait birçok unsur İbranilerin Babil sürgünü gibi değişik yollar ve etkileşimlerle günümüze
kadar değişimler geçirerek gelmiş, kutsal kitaplara konu olmuştur.
Önce Elamlılar ve sonra Akadlıların saldırısına uğradılar. MÖ 2000'li yıllardan sonra bağımsızlıklarını yitirdiler.
En önemli edebiyat eserleri; Gılgamış Destanı, Yaratılış Destanı ve Tufan Hikayesi'dir.
Arap Yarımada'sından Mezopotamya'ya ilk gelen ve yerleşen Sami asıllı bir kavimdir.
İlk düzenli ordu sistemini kurmuşlardır. Bütün Mezopotamya'yı egemenlikleri altına alan ilk topluluktur.
Antik Mezopotamya'daki geç dönem tanrılarından birinin adı. Önemi, üç büyük tektanrıcı dine kaynaklık etmiş
olmasıdır. Lakabı “Büyük Efendi, dünyanın ve cennetin efendisi” idi. 1790'larda Kral Hammurabi tarafından en yüce
tanrı derecesine yükseltildi. Hammurabi ünlü yasalarını kendisine dikke ettirenin Marduk olduğunu söyler.
1600'de Kral Buhtunnasr (Nabuhodonosor) tarafından tektanrı sayıldı.
Hypogeum ve Ggantija mabetleri.
Cam ürünler
Girit Adası
Girit-Mısır deniz ticareti
Fenikeliler (Kenaniler)
Hinduizm
2650?
Troya 1
Yazının kullanımı
Zoser
Nuh .(2)
2630-2250
Mısır Piramitleri
2500
Gılgamış Destanı
Deve
2600-2250
2500-1700
Deve
Troya 2
Hattiler
2500
2500
2500
2500
2500
2500
2400
Fenikeliler
Mısır
Çin'de ilk köyler
K. Amerika
G. Amerika
İngiltere
Ra
2250-2100
2100-50
2100-1800
Troya 3
Mısır'da takvim
Asurlular
2100-1950
Troya 4
Erken Tunç Çağı
İkinci büyük dönüm noktası: Uygar Toplumlar
Kerpiçten evleri olan kentler/ sulama bentleri.
Kazakistan’daki bulgular, at kemikleri, yular kalıntıları ve toprak kımız kaplarının incelenmesi atların 5500 yıl öne
ehlileştirildiğini ortaya koydu.
Evcilleştirildi. (Asya)
Sümerler
Nil Nehri çevresinde yayılmış antik bir uygarlıktır. MÖ 31 yılında, erken Roma İmparatorluğu tarafından istila
edilerek firavunların egemenliğine son verildi, Roma'nın bir eyaleti haline getirildi.
Eski Mısır uygarlığının başarısı, Nil Vadisi'nin koşullarına uyum sağlamakta gösterilen beceriden gelmektedir.
Taşkınların öngörülmesi ve verimli vadinin kontrollü sulanması, toplumsal ve kültürel gelişmeyi besleyen ürün
fazlasının üretilmesini sağlamıştır. Ürün fazlasının kullanılmasıyla siyasi otorite, Nil vadisi ve civarındaki çöl
arazisindeki madenleri işletmek, özgün bir yazı sistemini erken evrelerde geliştirmek, karmaşık inşaat ve tarım
projelerini hayata geçirmek, dış dünya ile ticareti geliştirmek ve yabancı istilacıları uzak tutmaya ve Mısır
üstünlüğünü kabul ettirmeye yönelik bir askeri yapılanışı sağlamak için gerekli kaynakları yaratmıştır..
Antik Mısır'ın birçok başarısı, bu uygarlık içinde ortaya çıkan çeşitli gelişmelere, uygulamalara dayanmaktadır: Taş
ocaklarının işletilmesi, anıtsal piramit ve tapınakların, dikilitaşların yapımına olanak sağlayan ölçümleme ve inşaat
teknikleri, pratik ve etkili bir tıp bilgisi, sulama ve tarım teknikleri, bilinen ilk geminin yapımı, fayans ve cam
tekniği ve bilinen en eski barış antlaşması gibi.
Çeşitli yaratık, eşya ve eşyalarla ilgili düşünceleri temsil eden ilkel resim ve işaretlerden meydana gelir.
Resimlere uygun anlamlar verilmeye çalışılır. Karmaşık bir yazıdır.
Mısır ve Mezapotamya'da
Minos uygarlığı
Üçüncü dönüm noktası.
Doğu Akdeniz'de kıyılarına devlet kurdular.
Sanātana Dharma. Hristiyanlık ve İslam'dan sonra en büyük üçüncü dindir. En eski ve kutsal yazıları “Kutsal
Vedalar”dır.
Dualar, kutsal öyküler, yasalar, bağıtlar…
Mısır'da ilk piramit
İnanışa göre büyük tufandan önce tanrının emriyle Uzunluğu üç yüz, genişliği elli, yüksekliği otuz arşın olan bir gemi
inşa eden, bu gemiye ailesini, her canlıdan birer çifti ve bunlara yetecek yiyeceği alan peygamber.
İbrahimi dinlerde Nuh’un yaşı ile ilgili ifadeler ve diğer anlatımlar Gılgamış destanı ile benzerlikler gösterir.
Üç oğlu var: Sam, Ham ve Yafet. Sam'ın soyundan gelenler Sami ırkını oluşturmuşlardır.
Mısır’da 100’den fazla piramit vardır. Piramitlerin çoğu Eski Krallık Dönemi'nden Orta Krallık dönemine kadar
firavunların mezarı için inşa edilmiştir. Bilinen en eski piramit 3. Hanedan döneminde inşa edilen Basamaklı
Piramit’tir. Bu piramit ve etrafını çevreleyen bloklar; mimar İmhotep tarafından tasarlanmıştır.
Yapımda çalışan işçiler piramitlerin sırrını bildikleri için yapım bittikten sonra öldürülmüşlerdir.
En çok piramit Gize’de bulunmuştur. Bunların en büyüğü olan Keops Piramidi (MÖ 2550) şu ana kadar zarar
görmeden ayakta duran Dünya’nın Yedi Harikası’ndan biridir. Uzun süre dünyanın en büyük yapısı kabul edilmiştir.
Yüksekliğinin bir milyarla çarpımı yaklaşık olarak güneşle dünyamızın arasındaki mesafeyi verir.
(149.504.000 km). Piramidin doruk noktasından geçen meridyen karaları ve denizleri tam 2 eşit parçaya böler.
Taban köşegenlerinin kesiştiği noktadan kuzeye uzatılacak bir doğru, kuzey kutbunun yalnızca dört mil uzağından
geçer. Çevre yüksekliğin iki katına bölündüğünde (pi) sayısı olan 3,1416 bulunur. (Eski Yunanda bu sayı 3,1428 idi.)
Buna benzer şaşırtıcı rakamsal büyüklükler Keops'u esrarlı bir yapı kılmaktadır.
Sümer kenti Uruk’un beşinci kralı olan Gılgamış’ın destansı öyküleri, ölümsüzlük arayışı ve Nuh tufanı anlatılır.
Tarihin en eski yazılı destanıdır.
Evcilleştirildi.(Orta Asya-Arabistan)
Anadolu Yarımadası'nın bilinen en eski adı Hatti Ülkesi'dir.
Hattiler Orta Anadolu' da şehir devletleri biçiminde örgütlennmişlerdir.
Anadolu'da Hattilerden sonra yaşayan Hititler ile Hattiler birbirinden dil ve ırk bakımından tamamiyle ayrıdır.
Hatti sanatı Hititler tarafından alınmış ve köklü Hatti geleneği yaşatılmıştır.
Gerek Alaca Höyük gerekse son yıllarda yapılan arkeolojik kazılar Hatti kültürünün gücünü ortaya
koymaktadır.
Mısır'ın hakimiyeti altına girdiler.(2500-1400)
Antik cam boncuklar.
Çömlek yapımında döner tabla
Taş yapılar/Pamuklu dokumacılık
Andlarda tarım
Stonehenge Mabedi
Mısır'da ulusal tanrı kabul edildi. (Bknz.:Mu Uygarlığı) Daha sonra Teb kentinin tanrısı Amon (Amen) ile birlikte
Amon-Ra oldu. Luxor (eski Teb) kentindeki Karnak en büyük dini yapıdır.
Özellikle oluşturdukları geniş ticaret ağı Mezopotamya kültürünün farklı bölgelere yayılmasına ve farklı
kültürlerin de Mezopotamya'ya taşınmasına neden olmuştur. Anadolu'ya yazıyı bu dönemdeki Asurlu tüccarlar
getirmiştir.
2000-1550
2000
2000
2000
Dünya nüfusu
Akad, Asur ve Babil
Sümerler
2000?-1200
Hititler
2000-1300
Kaslar
2000
2000?
Hindistan
Saabiilik
2000?-
İbrahim
1920-1750
Asur Ticaret
Kolonileri
19501953
1894
Troya 5
Sodom ve Gomora
Babil
1892?-1750?
Yakup
1800-1100
Mikenler
1700
Mısır
Asyalı göçebe Hyksoslar
D. Akdeniz'de ilk alfabe
G. Amerika
Troya 6
Mısırlılar
1700
1700-1500
1570
1550-1200
1400
1400
1380-1340
1353-1336
Eski Ahit'in Tekvin Kitabı'nda sözü edilen günâhkâr kentlerin yok oluşu.
Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur. 6.kral Hamurabi (1760), Sümer ve Akadları yenmiş,
yürürlükteki yasaları sistematik hale getirmiştir. Bu metin Tevrat'a kaynak olmuştur.
Çorak Mezopotamya çölünün ortasında; ağaçlar, akan sular ve egzotik bitkilerden oluşan Babil'in Asma Bahçeleri
MÖ 7. yüzyılda Babil kralı Nebukadnezar tarafından yaptırılmıştır.
İbrani din büyüğü ve atası. İbrahimi dinlerde Yakub'a Tanrı tarafından İsrail ismi verildiğine inanılır.
Yakup'un 12 oğlunun soyundan gelenler On İki İsrail Kabilesi'ni oluşturmuşlardır.
Doğrusal B hece yazısı, Miken Yazısı ya da Miken Yunancası
Troya M.Ö. 1150 dolaylarında Miken birleşik ordusunca yıkılmıştır. Homeros'un İlyada destanında
konu edilen Troya Savaşı sırasında Miken savaşçıları Batı Anadolu yerleşimlerine akınlar düzenlemişlerdir.
Miken siyasi varlığı Makedonya'dan gelen demir silahlı Dor akınlarıyla son bulmuştur.
Dördüncü dönüm noktası: Savaş arabaları, at, mobilya
Aşağı Mısır'ı istila etti.
Pamuk liflerinden elbiseler
İbranileri yok etmeye başladılar.
Geç Tunç Çağı
1370?-1272?
Troya 6h
Thebes(Luxor)
Kral I. Şuppiluliuma
IV. Amenhotep
(IV. Amenofis)
Çin
Musa
1302-1213
Firavun II. Ramses
1300-1190
1250?-546
Troya 7a
Lidya Krallığı
1200-334
1200-900
Orta Tunç Çağı
27 milyon
İlk kütüphaneler
Nota yazımında denenen ilk yol: Kavramları ifade eden simgelerin üzerine sesleri hatırlatıcı nitelikte bazı
işaretlerin konulması.
Hititler/Etiler Antik Çağ'da Anadolu’da devlet kurmuş önemli uygarlıklardan biridir.
1930'larda Mustafa Kemal Atatürk öncülüğünde ortaya atılan Türk Tarih Tezi'ne göre bir Türk uygarlığıdır.
Hititçe bugüne kadar bilinen en eski Hint-Avrupa dili olmakla birlikte son genetik araştırmalar Anadolu
Türklerinin büyük bir kısmının köklerinin Orta Asya'ya dayanmadığını göstermekte ve bu tezi güçlendirmektedir.
Hititler küçük gruplar halinde Kafkasya üzerinden gelerek yerli Hatti beyliklere hakim olmuşlardır.
Asurlular Anadolu’dan çıkmak zorunda kalınca yerli halkla kaynaşıp Hitit Devleti’ni kurmuşlardır.
Sanatta, büyük boyutlu anıtsal eserler yaratmışlardır. Demirden araç ve silah yapmışlardır.
Resmî diplomatik yazışmalar ve saray arşivler için Âsur (Akad) çivi yazısı, kayalardaki kabartmalar ve
yazıtlar için Hiyeroglif kullanılmıştır.
Hitit dini çok tanrılı bir dindir; panteonun (tanrılar ailesi) içinde binlerce tanrı ve tanrıça vardır. Fiziken
insana benzedikleri gibi davranışları da benzer. (Yeme, içme, iyilik, kötülük, intikam, cezalandırma..)
Yönetimin politik organı kralın denetleyicisi olan Pankuş (İmparatorluk Meclisi) idi.
Mısır’la yapılan Kadeş Savaşı’nı kazanmışlardır.
Hitit İmparatorluğu’nun MÖ 1200'den kısa bir süre sonra yıkılma nedeni tam olarak bilinmemektedir.
(Halk içinde huzursuzluklar ve Hitit aristokrasisinde giderek artan çatışmalar, sefalet, gıda maddesi yetersizliği
batıdan gelen ve Deniz Kavimleri diye adlandırılan toplulukların istilası...)
(Kaska ya da Kaşka Türkleri) Kastamonu ve çevresini yerleşim bölgesi olarak seçtiler. Hititlerle savaştılar.
Çerkeslerin atası oldukları iddiaları vardır.
İlk din kitabı: Rig Veda. Vedizm dini. Merkezi ıstmalı, kanalizasyonlu evler ve kentler.
Harran’da doğan ve İbrahim’in de tek tanrılı dine geçmeden önce mensup olduğu iddia edilen dindir. (Bazı
araştırmacılara göre, İbrahim ve oğulları tarafından inşa edilen Kabe bir güneş tapınım merkezidir.)
Kuran'da Yahudilik, Hristiyanlık ve Müslümanlık ile birlikte geçer. Müslümanlık ile benzerlikleri çoktur.
(Namaz kılma, oruç tutma, kurban kesme ve kutsal yerleri ziyaret etme, namaz öncesi abdest alma, ay görününce
oruca başlama gibi.)
Ruhların göç etmesi temel unsurlarından biridir. Işık kutsal sayılır.
Saabiiler tek tanrıya, kıyamet ve ahirete inanırlar, vaftiz olurlar. (Sab=suya daldırmak, vaftiz etmek)
Nuh’un üç oğlundan Sam’ın soyundandır yani Sami ırktandır. Nuh'un soyundan olan Terah'ın oğlu, İshak ve
İsmail'in babasıdır. Yahudilerin İshak'ın, Arapların ise İsmail'in soyundan geldiğine inanılır.
İslam'a göre üç semavi dinin ve bu dinlerin peygamberlerinin atası olarak kabul edilen peygamberdir. Musevilik
ve Hristiyanlığa göre ise din büyüğüdür.
İslam'da İbrahim'in gördüğü rüyayı oğlu İsmail'i kurban etmesinin istenmesi şeklinde yorumlayarak O'nu kurban
etmek üzere götürdüğüne ve bu teslimiyetin Tanrı tarafından ödüllendirilerek kendisine bir melek eşliğinde
gökten bir koç indirildiğine inanılır.
Semâvî dinler kavramı zaman zaman İbrahimî dinler kavramına karşılık olarak kullanılır ancak bire bir aynısı
değildir. Semavî dinler kavramı Adem'den itibaren bütün tek tanrılı dinleri kapsar.
Bazı kaynaklar İbrahim'in Hint kökenli bir rahip olarak batıya göç etmiş olabileceğini iddia ederler. Yahudi
ırkının Hindistan ile bağlantılı olduğunu savunan bazı araştırmacılara göre Brahma ve Abraham aynı kişidir.
Hindu tanrı Brahma ve eşi Saraisvati ve Yahudi Abraham (Avram) ve eşi Sarai arasında tesadüfün ötesinde bazı
dikkat edici benzerlikleri vardır. İbrahim’in kökünü oluşturan rahman-rahim kelimesinin RHM kökü Akadca
gibi antik diller başta olmak üzere birçok Ortadoğu, İran ve Hint dillerinde ortak kullanımlara sahiptir.
Anadolu'daki kentlerin hemen yakınlarında, Asurlu tüccarlar tarafından kurulan ve karum adı verilen
ticaret amaçlı yerleşmelerin yaygınlaşmasıyla başlayan bir dönemdir. Bu dönem Anadolu'da yazılı tarihin ve
Orta Tunç Çağı'nın başlangıcı olarak kabul edilir.
Tapınak inşa edildi.
Suriye'yi aldı.
Firavunluğunun 4. yılında ışık (güneş) tanrısı Aton'u ortaya çıkardı. Adını Akhenaton (Aton'un hizmetkarı) olarak
değiştirdi.Aton ilk tek tanrı olarak kabul edilir.Ölümünden sonra sapkın firavun ilan edildi, çok tanrılı dinlere dönüldü.
İpek dokumacılığı/Gelişmiş tarım ve savaş araçları
Yahudiliğin kurucusu, öğretmen ve lider. Halkını Mısır'daki esaretten kurtarmıştır. Müslümanlık, Hıristiyanlık,
Yahudilik ve Bahailikte peygamber kabul edilir.
Yahudiliğin kutsal kitabı Tanah’tır. Hristiyanlarca Eski Ahit olarak isimlendirilir ve İncil’in ilk bölümünü oluşturur.
Müslümanlarca sadece Tevrat ve Zebur bölümleri kutsaldır.
Yahudiler eski-yeni ahit ayrımını ve İsa'nın mesihliğini kabul etmezler.
Mısır'ı 1279'dan 1213'e kadar altmış altı yıl yönetmiştir. Kutsal kitaplarda 'firavun' olarak geçer.
..'Denizi yarıp sizi kurtarmış ve gözlerinizin önünde Firavun ailesini batırmıştık.” (Bakara / 50)
O zamanki Suriye sınırlarında bulunan Amurru ve Amka gibi içinde ticaret yollarını bulunduran toprakları
ele geçirmek için, 3. Hattuşilin kurduğu Hitit ordusuyla, bazı kaynaklara göre 1285 bazı kaynaklara
göre ise 1296 yılında yapılan Kadeş savaşında yenilmiş, ancak tapınaklara kazandığı yazılmıştır.
Bilinen en parlak dönemi sikke paranın icat edidiği M.Ö. 700-550 yılları arasıdır.Yunanlılar'la en fazla ilişki
Karun (Kroisos) zamanında (560-547) kurulmuştur. Ahameniş İmparatorluğunun başkent Sardes'i ele
geçirmesiyle Lidya Krallığı sona ermiş, Anadolu 200 yıllık Pers egemenliği dönemine girmiştir.
DEMİR DEVRİ
Geometrik Dönem
1200 civarı
1200
1200-700
1150
1122
1100
1050
Kenan Diyarı-FilistinMeksika Körfezi
Peru/Guatemela
Deniz kavimlerinin saldırıları
Troya 7b1
Geç Hitit Şehir D.
Mikenler
Shang hanedanının sonu
Deniz kavimleri
Hindistan'da yeni siteler
Troya 7b2
Fenike Alfabesi
1020
Yahudi Devleti
- Şaul
- Davut
- Süleyman
1000
1000
1000-600
950
Dünya nüfusu
Kenan'da hareket
İyon Şehir Devletleri
Troya 7b3
900-800
900
900
859?-595?
830
814-146
Yunanlılar
Filistin'de iki devlet
Urartu
Frigya Krallığı
Kartaca
Homeros
776
753-510
740-705
735
722
700
700
600
670?
Olimpiyat Oyunları
Roma Krallığı
Peyg. Miha ve Eliya
Sicilya'da ilk Yunan kolonisi
Asurlular/İsrail
İskitler
Troya 8
Lidyalılar
Lygos
628-551
Zerdüştlük
625-545
612
600?-500?
600?-500?
Thales
Asur'un sonu
Miletoslular
Parmenides
(Eleacı)
600
Fenike
Jainizm
Ksenofanes
(Eleacı)
Pisagor
570-495
Troya'yı aldı
Mikenleri yıktı
Günümüzde kullanılan birçok modern alfabe Fenike alfabesinden türemiştir.
Harfleri: Elif, bet, gimel, dalet, he, vav, zayin, het, tet, yud, kaph, lamed, mem,nun, sameh, ayın, pe, tsade, qaf, reş,
şin, tav.
Şaul tarafından kuruldu. (Bundan önce İsrailoğulları olarak isimlendiirlen on iki kabile konfederasyon şeklinde
yönetiliyordu.) En güçlü olduğu Kral Davud döneminde Kudüs başkent ilan edildi. (MÖ 1006)
Sonraki kral Süleyman'ın dönemi tarihteki en ihtişamlı ve en zengin dönemlerden biri oldu.
957'de Süleyman Mabedi yaptırıldı.
İslam kaynaklarında Süleyman’ın kuş dilini bildiği, rüzgara, hayvanlara ve cinlere hakim olduğu belirtilir.
Süleyman'ın MÖ 930'da ölümünden sonra ülke kuzeyde İsrail Krallığı ve güneyde Kudüs'ü içine alan Yehuda
Krallığı olmak üzere ikiye bölündü.
Kuzey İsrail Krallığı MÖ 722’de Asur İmparatorluğu, Yehuda Krallığı ise MÖ 586’da Babil İmparatorluğu
tarafından işgal edildi. Kudüs Tapınağı yıkıldı ve Yahudiler bölgeden sürüldü.
MÖ 140 yılında kurulan Haşmonayim Krallığı MÖ 37’de bağımsızlığını kaybetti. Bar Kohba’nın MS 132 yılında
kurduğu devlet 2 yıl sonra yıkıldı. Sonraki Yahudi devleti İsrail 14 Mayıs 1948'de kuruldu.
50 milyon
(Hipokrat, Heredot, Diyojen, Pisagor, Thales)
Oryantalizan Dönem
800-480
570-480
Yahudiler Filistin'e girerken birçok şehri yakıp yıkmışlar ve orada yaşayan halkı katletmişlerdir.
Olmek uygarlığı kuruldu.
Büyük taş yapılar ve tapınaklar/ Guatamela'da Maya uygarlığının yükselişi. (A)
Mısır 1208 yılındaki savaşı kazanmış olmakla birlikte deniz kavimlerinin saldırılarından zarar görmüştür.
563-483
Sidarta Gotama/
Prens Sidarta
559-529
Kiros (Kuruş)
Fenike alfabesini geliştirerek benimsediler
İsrail ve Yuda. (Çok tanrılı. Totemist.)
Van Gölü çevresinde
Tunus yarımadasında kurulmuş olan bir Fenike kolonisidir. (QRT-HDST (Kard hadaşt: Yeni Şehir)
Roma İmpaartorluğu tarafından yıkılmıştır.
Arkaik Dönem
İlyada ve Odysseia. Klasik Çağ Yunan edebiyatını ve mitolojisini, bunlar aracılığıyla bütün batı edebiyatını
derinden etkilemiştir.
Romulus?. Din: Roma Paganizmi.
(İlkel monoteistler)
MÖ 722'de Asur Kralı Sargon, İsrailiye Krallığını istila etti
Orta Asya ve Güney Rusya'dan göç edip Ukrayna'da bir kabileler devleti kurdular.
Helenistik Troya
İlk madeni para
İstanbul'da ilk yerleşim. (Megara'lı Bysaz (ya da Buzas) Lygos'a gelir ve yanındakilerle birlikte yerleşir.).(B)
Şehir devleti 'Byzantion' adını alır.
En eski tek tanrılı din olduğuna, Heraklitos'un Zerdüşt'ün fikirlerinden etkilendiğine inanılır.
'İnsanlığın, diğer bütün yaratılanlar gibi, tek amacı doğruluğu muhafaza edip ayakta tutmaktır.'
İslami teorisyenlere göre Ahura Mazda, Yüce Rabb’dir ve bütün zıtlıkların yaratıcısıdır.
Zerdüşt, herşeyin yaratıcısı olan, insanlara iyilik yapan tek bir Tanrı’nın, Ahura Mazda’nın (Hürmüz’ün)
peygamberidir.
Başlangıçta tek tanrılı bir din olan Zerdüştlük Sâsânîler devrinde düalist bir özellik kazandı.
İlk filozof. Felsefenin ve bilimin öncüsü. Antik Çağ Felsefesi'nin başı.
Bizans'ta (bugünkü Mısır Çarşısı, Büyük Postane ve Sirkeci garı egzeninde ticaret kolonisi. (B)
Mantık diyalektik'in ilk kullanıcılarından, rasyonalizm geleneğinin ilk filozoflarındandır.
Gerçeklik, yani Varlık, mutlak anlamda Bir'dir, kalıcıdır, süreklidir, yaratılmamıştır,yok edilemez.
o ezeli ve ebedidir; onda hareket ve değişme yoktur.
Önce Persler sonra Büyük İskender tarafından zaptedildi.
Tanrıtanımaz din. Mahavira.
Geleneklere, kehanetlere ve özellikle de kökleri Homeros ve Hesiodos'a kadar inen insan biçimli çoktanrıcılık
anlayışına karşı çıkmıştır. Eleştirilerini hiciv biçimiminde ifade etmiştir.
İyonyalı filozof, matematikçi ve Pisagorculuk olarak bilinen akımın kurucusudur. En iyi bilinen önermesi, kendi
adıyla anılan Pisagor önermesidir. Pisagor ve öğrencileri her şeyin matematikle ilgili olduğuna, sayıların nihai
olduğuna, matematik aracılığıyla her şeyin tahmin edilebileceğine ve ölçülebileceğine inanmışlardır.
Yunan kenti olan Kroton'a gitti. Burada efsanevi şarkıcı Orpheus'un kurduğu Orfeusçuluğun etkisinde gizli dinsel
bir topluluk oluşturdu.
Pisagor, kadınların bir eşya gibi görüldüğü ve işlerinin sadece evi yönetmek olduğu bir zamanda onların toplulukta
eşit şekilde çalışmalarına izin verdi.
Notaların matematiksel formüllere dönüştürülebileceğini keşfetmiştir. Böylece matematik ve müzik arasında bağlantı
kurmuştur. Ayrıca ses perdesi ile tel uzunluğu arasında bir ilişki olduğunu bulmuştur.
Pisagorcuların bilim alanında en büyük başarıları astronomidedir. İlk defa olarak yeri, evrenin merkezi olmaktan
çıkarmışlar, onu küre şeklinde düşünmüşler, yerin, evrenin ortasındaki görünmeyen merkezi ateşin etrafında
dolandığını söylemişlerdir.
Budizm/Buda (“Uyanmış, idrak etmiş, bilinçlenmiş, aydınlanmış”) (Din/felsefe)
Sınıf ayrılıklarına bakılmaksızın bütün insanlar mutluluğa çağırılır.
Budizmin olumsuz kuralları: Öldürmeyiniz.Başkasının malını ve karısını almayınız. Yalan söylemeyiniz.
Sarhoş olmayınız.
Olumlu erdem kuralları: Istıraba katlanınız. Başka insanların ıstıraplarını düşününüz.Başkalarının sevinçlerini de,
ıstıraplarını da paylaşınız. İyicil olunuz. Merhametli olunuz. Kin gütmeyiniz, size yapılanları bağışlayınız.
Başkaları için fedakâr olunuz.
550'de kuzeydeki Medleri yıkmış ve Ahameniş (1.Pers) İmparatorluğunu kurmuş, Babil, Fenike gibi zengin yerleri
fethedip ülkeyi zengin bir krallık haline getirmiştir. Ermenistan'ı, Lidya'yı ve Krezus'ün servetini ele geçirip
551-479
Konfüçyüs
550
547
540-480
Artemis
Tapınağı
Perslerin Lidya'ı işgali
Heraklit
539
539
536-515
530
521-486
518
509-27
500-428
Perslerin Babil'i işgali
İbranilerin dönüşü
Kudüs
Peygamber Yesaya
Darius
Persepolis
Roma Cumhuriyeti
Anaksagoras
500
490-430?
490-430?
490
tüm Anadolu'yu hakimiyeti altında birleştirmiştir. Babil'i de fethedip kendni Babil kralı ilan etmiştir.
Mısır'a saldırma hazırlıklarına başlamış, kuzeydoğuyu sağlamlaştırmak için Iskit-Saka imparatorluğu ile yapılan
savaşta Kraliçe Tomris'in ordusuna mağlup olarak hayatını kaybetmiştir.
Öğretisi din değil, eski Wu-dinine dayanan etik felsefe olup 2500 yıl boyunca Doğu Asya'yı derinden etkilemiştir.
Öğretisinin ana teması insancıl düzendir.
İnsan, hayatı boyunca, alçak gönüllülüğünü koruyarak yeni şeyler öğrenmeye çaba göstermelidir.
Yüce/iyi insan, ancak dünya bütünüyle uyum içinde yaşayan insandır.
Diana Tapınağı olarak da bilinir. Efes'te tamamen mermerden inşa edilmiştir. Dünyanın yedi harikasından
biri sayılan tapınaktan geriye bugün sadece bir iki mermer parçası kalmıştır.
Deney dışı felsefenin en büyük düşünürüdür. Evrendeki sonsuz değişmeyi sezmiştir.
Her şey zıtların kavgasından doğar. Varlık yokluğu, yokluk varlığı doğurur. İyiyle kötü bir ve aynı şeydir.
(Zıtların birliği.) Her şey akar ve sürekli değişir. "Aynı ırmaklara girenlerin üzerinden farklı sular akar.
" Söz, anlam, düşünce, akıl anlamlarının tümünü birden kapsayan bir kavram olan logos evrenin
en büyük gücüdür.
Herakleitos'un kendisinden sonra gelenler üzerinde çok büyük etkisi olmuştur. Her şeyin aktığı öğretisi
ve göreceliği sofistlerin şüpheciliğinin en büyük dayanaklarından birini oluşturur.
Goethe, Hölderlin, Hegel ve Nietzsche Herakleitos'u örnek almıştır. Nazım onun için yazmıştır:
‘…Bakıyor akar suya/ düşünüyor Heraklit'i, düşünüyor büyük hakîm Heraklit'i genç adam.../ Kim bilir
belki böyle bir akşam,/ böyle bir akşam, /Heraklit alnını / yeşil gözlü zeytinliklerde akan/ suya eğdi/ ve
dedi:‘Her şey değişip akmada, / bu hâl beni hayran bırakmada..’
Kiros İbraniler'e özgürlüklerini ve ülkelerine dönme iznini verdi
İbranilerin Mısır'dan İsrail toprağına dönüşleri. (A)
Büyük tapınak yenilendi: İkinci tapınak. (Al Aksa camiinin olduğu yer.)
“Benden önce hiç bir Tanrı olmadı ve benden sonra da hiç bir Tanrı olmayacak”
Pers İmparatorluğu'nun eksiksiz bir sanatsal düzene sahip son başkenti.
Din: Roma Mitolojisi. Sezar (Gaius Julius Caesar-Gayus Yulius Kaysar) :49-44
Hiçbir şey yoktan gelmez, hiçbir şey yok olmaz. mutlak anlamda bir oluş ve yok oluş yoktur. Öz değişmez.
Onları kımıldatan, devimleyen bir öğeler öğesi vardır ki, bu nus (akıl-ruh)tur.
Gök cisimlerinin dünyayla aynı yapıda olduğunu ileri sürmüştür. Bu kuram halkın inançlarına ters düşmüştür.
Zira o dönemde güneş Yunanlılar için bir tanrıdır ve onu bir taş olarak nitelendirmek büyük saygısızlıktır.
Gece görmememizin nedeni de, gecenin siyahlığı ile göz bebeğimizin siyahlığı arasında bir fark
olmamasıdır.
Nataputta Vardamana/Mahavir Janinizm: Güney Asya kökenli din/felsefe
Ruhani özgürlük ve kurtuluş kavramı temelinde kurulmuş olan Jainizm tüm canlıların eşit olduğunu ve özellikle
şiddet karşıtlığını savunur. Mükemmel olan insandan daha yüksek bir varlığı ya da bir Tanrı'yı tanımayı gerekli.
görmez. Varlıkların ne başlangıcı ne de sonları vardır, hepsi ölümsüzdür.
Fidias
Atina Akropolü'nde bulunan tanrıça Atena tapınağını ve Partenon´daki Zeus heykeli'nin kaidesini yapmıştır.
Bir mantık ustası ve diyalektik düşüncenin en önemli geliştiricilerinden biridir. İleri sürdüğü önermeler
Zenon (Eleacı)
felsefe tarihinin en önemli paradoksları arasında yer almaktadır. (Aşil paradoksu ve Ok paradoksu)
Bunlarla değişimi bir yanılsama olarak formüle eden felsefesini temellendirir.
Atinalıların Persleri yendiği muharebe, I. Darius'un Yunan kent devletlerine, özellikle de Atina ve Sparta'ya
Maraton savaşı
boyun eğdirme yönündeki askeri girişiminin doruk noktası sayılmakta, yenilgi Yunanistan'a yönelik ilk Pers
genel taarruzunun sonunu işaret etmektedir.
Klasik Dönem
480-334
480
469-399
Sokrates
460-370
Demokritos
427-347
Platon
404-323
Diogenes
387
384-322
İyonya'da Pers egemenliği
Aristoteles
356-323
Büyük İskender
334-30
Yunan felsefesinin en büyük filozofu. Ahlak felsefesinin ve tümevarım (endüksiyon) yönteminin kurucusu.
Şehrin tanrılarına inanmamak onların yerine başka tanrılar koymak ve böylece gençliği zehirlemekle suçlanır.
bu suçlamalar sonucunda ölüme mahkûm edilir.
Sokrates’i Kant, "aklın ideali", Hegel, "bir insanlık kahramanı, felsefesini yazmayan ama yaşayan gerçek bir
filozof" olarak tanımlar. Nietzsche ise tersine, onu, ölüm korkusu nedir bilmeyen, yaşayan biri olarak değil de
salt akıl olarak ölen ve hayatın içgüdüsünden tamamıyla kopmuş bir "canavar" olarak tasvir eder.
"Atom veya bölünmeyen öz" teorisi ile ünlenmiştir. Materyalist doğa biliminin ilk temellerini atmıştır.
Evren'deki oluşuma, kesin bir zorunluluk egemendir. Olayları raslantı ile izâha çalışmak saçmalıktır.
"Yaratılmamış, yok olmayan, değişmeyen varlık, özdeksel atomdur. Öz, maddeyi temsil eder ve onunla her nesne
yapılabilir."
Matematikçi, felsefi diyaloglar yazarı ve Batı dünyasındaki ilk yüksek öğretim kurumu olan Atina
Akademisinin kurucusudur. Hocası Sokrates ve öğrencisi Aristoteles ile birlikte, doğal felsefenin, bilimin ve Batı
felsefesinin temellerini attı.
Duyular dünyasının arkasında bir başka gerçeklik olması gerektiğine inanıyordu. Bu gerçekliğe ‘idealar dünyası’
adını veriyordu.
Ona göre birey devletin bir unsurudur ve devletin görevi erdemli bireyler yetiştirmektir.
Gerçek erdemin kişinin kendine egemen olmasına, tutkularından ve öbür insanlara bağımlılıktan kurtulmasına
dayanan kinik felsefesinin öncüsü.
Dinde, davranışta, giyimde, barınmada, yiyecek ve terbiyede geleneği reddetmiştir.
Kişinin en kısıtlı yaşam koşullarında bile, mutlu ve bağımsız olabileceğini göstermeyi amaçlamıştır
Çağdaş anlamıyla ilk bilgindir. Akademia’ya rakip olarak Lykeion'u ya da diğer adıyla Peripatos 'u
(öğrencileriyle dolaşarak tartıştıkları, çevresi sütunlarla çevrili avlu ya da galeri) kurmuştur.
Fizik, gökbilim, felsefe, zooloji, mantık, siyaset ve biyoloji gibi konularda pek çok eser vermiştir.
Mantık biliminin kurucusu olduğu gibi, politikadan meteorolojiye kadar günümüzde de kullanılan çeşitli
terimlerin yaratıcısıdır.
Ansiklopedik dehası ile insanlığı iki bin yıl etkilemiştir. Araplar onu ilk öğretmen saymışlardır.
“Maddenin bulunmadığı yerde uzay ve zaman da olamaz” düşüncesinde XX. Yüzyılın büyük fizik dehası
Einstein’la birleşmektedir.
Makedonya'dan Hindistan'a büyük bir imparatorluk kurmuş, eski Yunan uygarlığının doğuya yayılmasında etkili
olmuştur. (336-323) Pers İmpaartorluğu'nu yıkmıştır. (330)
Helenistik Dönem
330-275
Öklid
300?
Alfabetik Notasyon
300
Mısırlılar
Gelmiş geçmiş matematikçilerin içinde adı geometri ile en çok özdeştirilen kişidir. Kanıt gerektirmeyen apaçık
gerçekler olarak 5 aksiyom ortaya koyar. Diğer bütün önermeleri bu aksiyomlardan çıkarır.
Kendinden önceki Tales, Pisagor, Platon, Aristoteles gibi matematikçi ve geometricilerin çalışmalarını temel
alan Öklid’in 'Elementler'i, iki bin yıl boyunca önemli bir başvuru kaynağı olarak kullanılmıştır.
Russell, Elementler'in bugüne kadar yazılmış en büyük kitap olduğunu ileri sürer.
Eski Yunanda Seslerin dışında, müziğin ritmini ve sessiz kalınması gereken yerleri gösteren işaretler de
kullanılmıştır.
cam üfleme, su çarkı, torna, makara
288
Bergama Krallığı
287-212
Arşimet
250
250
220-MS 216
Part krallığı
Cam Üfleme Çubuğu
Hunlar/Oğuzlar
Türkmenler
220-MS 1071
220 (214?)
İlkçağ
Çin Seddi
247-183
190-428
166
109-71
100-44
83-30
Hannibal
Ermeni Krallığı
Makabiler ayaklanması
Spartaküs
Sezar
Antonius
80
62-32
Collesium'un inşası
1.Antiochos (Theos)
69-30
2,8.47
46
Kleopatra
Sezar
Doğu/Batı Hun İmp.
MÖ 30-MS 303
Büyük İskenderin generallerinden Lysimakhos, İskenderin ölümünden sonra Makedonya'dan Yunanistan
ve Batı ve Orta Anadoluya kadar olan bölgeyi yönetmeye başladı. Bergama’da bulunan Lysimakhos’un
hazinesini korumakla görevli genç Philetoros hazineye el koyup Bergama ve yöresinde Bergama Krallığı'nı
kurdu. Bergama Krallığı dönemin en önemli uygarlıklarından biri oldu. Tarihteki ilk su kemerleri Bergama'da
yapıldı. Bergama, Roma egemenliğine (İÖ 130) geçtikten sonra, Marcus Antonius'un Kleopatra’ya hediye ettiği
Bergama kitaplarının 200 bin rulo olduğu kayıtlıdır. Kalıntıları 1870'li yıllarda bir Alman mühendis tarafından
yurt dışına çıkarılan ve Berlin'de bulunan Pergamon Müzesinde sergilenmekte olan Zeus Sunağı (Altarı)
İ.Ö. 2. yüzyılda bu şehirde yaptırılmıştır.
Yunan matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis. İntegral hesabın kaynağı. Suyun kaldırma kuvveti
cismin batan hacmi, içinde bulunduğu sıvının yoğunluğu ve yerçekimi ivmesinin çarpımına eşittir.
Suriye ve Mısır'da
Başkent: Ötüken. Dil: Hun Türkçesi, Din: Tengricilik. İlk Türk imparatorluğudur. Türk boylarınca Çin'in kuzeyindeki
bölgede -Orta Asya olarak isimlendirlmiştir.- kurulmuş ve yönetilmiştir.
İlk tanhu-hükümdar Teoman'dır. Onun 209'da ölümünden sonra tahta geçen Mete devrinde
Sibirya, Çin Denizi, Japon Denizi ve Hazar Denizi arasında kalan tüm topraklara hakim olunmuştur.
Bazı kaynaklara göre Mete'nin diğer ismi Oğuz'dur ve Oğuz Kağan Destanı'nın başkişisidir.
Hunlar göçebe oldukları için kent hayatları yoktu. Yazıları da yoktu.
24 boydan oluşan Oğuzlar Orta Asya kökenli en kalabalık Türk boyudur. Günümüzde Türk nüfusunun çoğunluğu
Oğuz boyundandır. Oğuzlar 7. yüzyıl civarında konar-göçer bir yapıyla yer değiştirmeye başlamışlar ve coğrafi
olarak önce Balkanlara yayılmışlardır.(Peçenekler ve Kıpçaklar)
Genel bir adlandırma olarak yerleşik hayata geçmiş Türkler için, ağırlıklı olarak da Müslüman Oğuz boyları için
kullanılmaya başlanılan Türkmen adı bugün dar manada Türkmenistan Cumhuriyeti'nde yaşayan Türkmenler ile
Irak, İran, Suriye ve Anadolu'daki Türkmen boylarına mensup olanlar için kullanılmaktadır.
Bir tanıma göre Türkmenler, İslâmiyet'i kabul etmiş Oğuz boylarıdır.
Osmanlı arşiv belgelerinde göçer veya yarı-göçer topluluklar «Türkmen» ya da «Yörük» olarak adlandırılmışlardır.
Cenevizli ve Venedikli tüccar ve diplomatlar, 12. yüzyılda Türkiye'yi Turchia ve Turkmenia olarak tanımlarlar.(5)
Türkler için yapılan çağ ayrımına göre (3)
İnsan eliyle inşa edilen en uzun savunma hattıdır. Yapılmasında en büyük neden, kuzeyde sürekli olarak gelişen
ve Çin üzerine akınlar düzenleyen Türk boylarının durdurulmasıdır. Günümüzde Çin Seddi’nin uzunluğu
her ne kadar 2 bin 500 kilometre olsa da, asıl setin uzunluğu 6 bin kilometre kadardır. Daha önceki dönemlerde de
var olan birçok farklı uzunluktaki duvarın birleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır.
Kartacalı lider. Stratejinin babası.
Tarihin ilk din savaşı.'Ehad' denilerek binlerce Yahudi öldürüldü.
Gregorien takvim/Sezar ömür boyu diktatör olarak atandı. (A)
Jül Sezar'ın MÖ 44'te öldürülmesinden ve çıkan iç karışıklıkların ardından, doğu bölgesinin
yönetimini Marcus Antonius üstlendi.
Roma'da Collesium'un inşası İmparator Titus zamanında bitirildi.(A)
Kommagene Kralı 1.Antiochos Nemrut Dağı’nın en üst noktasına kendisi için görkemli bir anıt mezar, mezar
odasının üzerine kırma taşlardan oluşan bir tümülüs ve tümülüsün üç tarafını çevreleyen kutsal alanlar inşa ettirmiştir.
Kral 1.Antiochos’un onuruna düzenlenen törenler için tümülüsün etrafı 3 terasla çevrilmiştir.
Doğu ve batı teraslarda blok halinde 8 yontma taşın üst üste oturtulmasıyla oluşturulan 8-10 metre yüksekliğinde
görkemli heykeller (Kral 1. Antiochos (Theos); Fortuna (Theichye-Kommagene-Tanrıça) Zeus (Oromasdes);
Apollo (Mithras-Helios-Hermes), Herakles (Ares-Artagnes), kabartmalar ve yazıtlar bulunmaktadır.
(48-30) Antik Mısır'ın son Hellenistik kraliçesidir.
'Veni, vidi,vici.' (Zela savaşı)
Roma Dönemi
27-395
Roma İmparatorluğu
24.08,90
0
0
37-40
Pompei
İsa
Dünya nüfusu
Süryani Patrikliği
50
80
100
105
164-180
186
216-277
İskenderiyeli Heron
Collesium
Troya 9
Ts’ai Lun
Büyük Veba Salgını
Pantheon
Mani(cilik)
220
224-651
Çin
Sasani İmparatorluğu
395-476 Batı Roma, 395-1453 Doğu Roma (Bizans). Başkent: 27-330 Roma, 330-395 Konstantinopolis.
Din: 380'e kadar Roma İmparatorluğu kültü, sonra Hristiyanlık.
Vezüv yanardağından püsküren lavların altında kaldı.
'İnsan kendisinin tanrısıdır.Gerçek erdem yoksulluktadır.'
200 milyon
Mor Petrus tarafından Antakya'da kuruldu. Daha sonra Malatya, Diyarbakır ve Deyrulzafaran'a, 1932'de Suriye'ye
taşındı.
Yunanlı matematikçi ve mekanik uzmanı. İlk buhar türbünlü motoru icat etti. (Kullanım alanı yoktu.)
Roma'da Collesium'un inşası İmparator Titus zamanında bitirildi.
Roma Troyası
Kağıt.
İmparator Hadrianus tarafından bugünkü mimari şekliyle inşa edildi.(Kubbe çapı 43 metredir.) (A)
O güne dek bilinen tüm dinsel sistemlerin gerçek sentezi olduğu ileri sürülmüştür.
Mezopotamya ve İran düalizmi üzerine temellenen ve evrensel bir din niteliğine ulaşabilmek amacıyla Budizm ve
Hristiyanlıktan aktarmalar yapan bir bağdaştırmacı inançtır.
5. yüzyılda özellikle Roma İmparatorluğunda hızla yayılan Hristiyanlığa ciddi bir rakip olmuş, bu yüzden
Romalılar bu dinin yayılmasını önlemek için çaba göstermişlerdir ve Manicilik ile Hristiyanlık arasında uzun ve sert
kavgalar cereyan etmiştir.
En parlak dönemini 8'nci yüzyılda Uygur devletinin milli dini olarak ilan edilmesi ile yaşamıştır.
Herkes için geçerli olan dinsel görevler dua ve oruçtu. Arınma işlemi su ile ya da su bulunmazsa toprak ile
yapılırdı.
Mani bir haça çakılarak idam edilmiştir.
Han Hanedanı'nın sonu. 400 yıl sürecek iç savaşın başlangıcı.
Dördüncü İran Hanedanlığı ve ikinci Pers İmparatorluğu
Roma'dan Bizans'a Geçiş Dönemi
303-500
312
Hristiyanlık
325
Birinci İznik
Konsili
330-355
374-496
Asya Avarları
Avrupa Hun İmp.
Roma İmparatoru ve Doğu Roma/(Bizans) İmparatorlarının birincisi Konstantin İsa'ya iman ettiğini açıkladı. (A)
Ertesi yıl Milano Fermanı ile herkese dilediği tanrıya tapınma özgürlüğü tanındı.
Yaklaşık 70 yıl sonra Hristiyanlık Roma'nın resmi dini oldu.
İmparator Konstantin tarafından Hıristiyanlığın çok tartışılan bazı konularını netleştirmek amacı ile toplanmıştır.
Ana konusu İsa'nın gerçek tanrı olup olmadığı idi.
Mısır'ın İskenderiye kilisesinin bir presbüterosu olan Arius'un öğretisine göre İsa Dünya'nın kuruluşundan önce
Tanrı tarafından yaratılmıştır. Daha sonra ise kilisenin piskoposu olan İskenderiyeli Athanasius’a göre ise,
İsa, yaratılmamış, ezelden beri var olan,Tanrı Baba ile aynı özü olan gerçek Tanrı’dır.
Kilise önderlerin büyük çoğunluğu Mesih İsa'nın gerçek Tanrı olduğu fikrini pekiştirdiler.
Atilla (395-453) Roma İmparatorluğunun en büyük düşmanı.
391
395
395-476
395-1452
397
420-567
476
Roma Hristiyan
Hristiyanlığın
bölünmesi
Batı Roma İmp.
Doğu Roma/Bizans İmp.
Üçüncü Kartaca
Konsili
Ak Hunlar imparatorluğu
Batı Roma'nın yıkılışı
Hristiyanlık Roma İmparatorluğunun resmi dini oldu. (A)
Hristiyanlık Doğu ve Batı kiliseleri olarak bölündü. Konstantinapol orthodox, Roma katolik. Konstantinopol'un
dili Grekçe, Roma'nın dili Latince. (A)
İsa'dan sonraki ilk iki yüzyılda çok sayıda İncil ortaya çıkmıştır. Başlangıçta bunların hangilerinin "kutsal" ve
"kanonik" kabul edilmesi gerektiği konusunda bir görüş birliği yoktu. Dört İncil olması gerektiğini savunan ilk belge
M.S. 180 yılında Piskopos Irenaeus tarafından yazılmıştır. Dört İncil konusunda Hıristiyanların bir görüş birliğine
varması bu tarihten de daha ileride gerçekleşmiştir.
Üçüncü Kartaca Konsili, günümüzdeki haliyle Yeni Ahit'in onaylandığı ilk büyük Hıristiyan kuruludur.
Bu tarihten itibaren uzun bir süre insan resimlerinde -örneğin Zeugma'da ortaya çıkanlarda- dine
aykırı olduğu gerekçesiyle yüz çizilmemiştir.
Başkent: Belh, Resmi Dil: Türkçe, Din: Tengricilik
476-1453
ORTA ÇAĞ
476-700
Erken Bizans Dönemi
?-524?
Kavimler göçü
Mazdek
480-524
Boethius
552-744
Göktürk Kağanlığı
570-632
582-657
589
590
610
Hz.Muhammed
Doğu-Batı Göktürk Kağanlığı
Çin'in birleşmesi
Roma'da Veba
İlk Vahiy ve
Müslümanlık
630
630-965
650
656-661
Kudüs
Hazar İmparatorluğu
Brahmagupta
Ali'nin Halifeliği/
Şia Ve Alevilik
661-750
Emeviler
673
10.10.680
Kerbela Savaşı
699-777
Ebu Hanife
(İmam-ı Azam)
Hava ve su gibi, paranın, mal ve mülkün de insanlar arasında eşit olarak paylaşılmasını savunuyordu.
Maniheizm iyi ve kötünün karışımını kozmik bir trajedi olarak, Mazdek ise bunu daha tarafsız ve
iyimser biçimde gördü.
Her türlü özel mülkiyetin kaldırılmasını, evliliğin serbest aşk ile değiştirilmesini, dini formalitelerin
azaltılmasını savundu.
Mazdekizm'i seçen ve komün mülkiyete saygı gösterdiğini göstermek için eşinin Mazdek ile yatmasına izin
veren Sasani İmparatoru Şah I. Kavat döneminde imparatorluk içinde kargaşalar meydana geldi.
Mazdek ve müritleri tarafından ayaklandırıldı. Asîller ve din adamları öldürüldü. Kadınlar tecavüze uğradı,
evler, konaklar yağmalandı ve tahrip edildi.Ak-Hun hükümdarının yardımıyla Şah Kavat ihtilâli bastırdı.
Mazdek ve taraftarları yakalanarak idam edildi.
Müzik dizisindeki her sese -Grek Harf yazısındakinin tersine- kalından inceye doğru A'dan P'ye kadar isim
vermiştir. "A" sesi bugünkü adıyla La3 sesini gösteriyordu.
(Bugün İngiltere ve Almanya'da seslerin La, Si, Do... gibi heceler yerine A,B,C gibi harflerle adlandırılması
geleneğinin kökleri Boethius yazısına uzanmaktadır.)
Hun Hükümdarlığı gibi Türklerin 1.anayurdu olan bölgede kuruldu. Devletin kurucusu ve ilk önderi Bumin Kağan'dır.
Başkent: Ötüken, Dil(ler): Türkçe, Din: Tengricilik.
"Türk" adıyla kurulmuş ilk ve Türk adını devlet ismi olarak kullanan ilk Türk devletidir.
Göktürklerin yazıyı kullandıklarını gösteren ve 730’lardan kalan OrhunYazıtları 1889 yılında bulunmuştur.
Yazıtlarda kullanılan ve Türklerin milli alfabesi olan eski Türk "runik" yazısı 38 harf veya işaretten oluşur.
Türklerin yabancıların siyasetine alet olduğu zamanlarda bozulduğu, devlet kademelerinde bilgili ve ehil olmayan
kadronun iş başına getirildiği zaman yönetim düzeneğinin iyi çalışmayıp, ahalide hoşnutsuzluk görüldüğü,
yabancı kültürünün Türk birliğini zedeleyip, kişiliğini kaybettirdiği; Türk milletinin en zor şartlarda bile içinden
kuvvetli şahsiyetler çıkıp, ülkeyi kurtarıp, devleti yeniden kurup, güçlendirdiği ifade edilmektedir.
Doğumu ve ölümü. (A)
Birinci Göktürk Kağanlığının bölünmesi
Çin Han Sui tarafından birleştirildi. (A)
Hz.Muhammed'e peygamberlik tebliği. (A)
Yahudilik ve Hristiyanlık gibi tek tanrıcı. İsa’nın getirdiği gibi herkesi erdeme çağırıyor.
Ama ne Musa’nın getirdiği gibi bir ulus için ne de İsa’nın getirdiği gibi tanrıyı kişiselleştirmek için.
Son din ama önceki 2 büyük dini yadsımıyor. İnsanlar tanrının çocukları değil kulları.(4)
Türkler Müslümanlığı kabul ettikten sonra bu dinin yegane savunucuları konumuna gelmişler; din, astronomi, tıp,
matematik, kimya ve diğer bilim dallarında araştırmalar, incelemeler yapmış, insanlık tarihinin gelişmesine katkıda
bulunan eserler vermişlerdir.
Halife Ömer tarafından fethi.
Sıfır sayısını buldu
Hz.Muhammed'in ölümünden sonra onun amcasının oğlu Ali'nin halife olması gerektiği ileri sürüldü ancak Ali
dördüncü halife oldu. Ali taraftarları Sünniliğe karşı Şiiliği oluşturdular. Şiilikte iktidar inanç sorunudur ve siyasi
liderlik aynı zamanda ruhani liderliği de elinde bulunduran Ali ve soyundan gelen imamlara aittir. Din ve devlet
başkanlığı birleşiktir yani aynı kişiye aittir. Dinin gerçek anlamı lafzi anlamların altında gizlidir ve imamın
yorumuyla ortaya çıkar. Varlık tektir.
Ali'yi sevmek anlamında bir siyasi parti olarak ortaya çıkan Alevilik daha sonra bir mezhebe dönüşmüştür.
Alevîlik inancının ortaya çıkıp gelişmesinde Hoca Ahmed Yesevî, Baba Haydar, Hacı Bektaş Veli, Ahi Evran,
Taptuk Emre, Yunus Emre ve Abdal Musa gibi şair ve düşünürlerin payı büyüktür.
Dört Halife Dönemi’nden (632-661) sonra İslam Devleti'ne Emevi hanedanı egemen olmuştur.
Emevilerin ilk Halifesi İslam Devleti'nin Şiîlik mezhebine göre Ali'den sonraki halifesi ve Emevi hanedanının
kurucusu olan Muaviye’dir. Ali ile savaşmış, Ali'nin 661 yılında öldürülmesinden sonra halifeliğini ilan etmiştir.
Halifeliği dinsel önderliğin yanı sıra tam bir siyasal önderliğe dönüştürmüş ve Emevî egemenliğini doğuda
Hindistan sınırına, batıda Kuzey Afrika'ya, oradan da Güney İspanya'ya kadar yaymıştır.
Arapların Maveraünnehir'e ulaşması ve Göktürk şehri Buhara'yı kuşatması.
(Hicri 10 Muharrem 61) Muhammed'in torunu ve Ali’nin oğlu Hüseyin’e bağlı küçük bir birlik ile Emevi Halifesi
I. Yezid'e bağlı ordu arasında cereyan etmiş trajik bir savaştır. Katliam olarak da nitelendirilir.
Hanefi mezhebinin kurucusu. Sünni fıkhının en büyük üstâdı sayılan İslam fıkıh ve hadis bilgini.
Akla uygun olmayan hiçbir kuralın uygulanamayacağını söylüyordu. Tutulacak yolu nakil değil, akıl gösterecekti.
(İslam'a felsefenin girişi.) 'Yaptıkları mı ben mi yapıyorum, Tanrı mı?'
İslamı Arapçılık ve Emevi tahribatından çıkartarak laikliğin temellerini atan, dini anlamada aklı ön plana
çıkartan, ana dilde ibadet, içki, bireysel özgürlükler ve kadın özgürlüğü gibi konularda öncü bir devrimcidir. (4)
İkonaklazma Dönemi
726-842
732-735
Orhun Yazıtları
742-814
???-778
Şarlman
Mukanna
Yazıtlar 1889 yılında Moğolistan’da Orhun Vadisi'nde bulunmuşlardır. II. Göktürk Kağanlığı'na aittir.
Yazıtlarda kullanılan Türklerin milli alfabesi olan eski Türk "runik" yazısı 38 harf veya işaretten oluşur.
Türklerin yabancıların siyasetine alet olduğu zamanlarda bozulduğu, devlet kademelerinde bilgili ve ehil olmayan
kadronun iş başına getirildiği zaman yönetim düzeneğinin iyi çalışmayıp, ahalide hoşnutsuzluk görüldüğü,
yabancı kültürünün Türk birliğini zedeleyip, kişiliğini kaybettirdiği; Türk milletinin en zor şartlarda bile içinden
kuvvetli şahsiyetler çıkıp, ülkeyi kurtarıp, devleti yeniden kurup, güçlendirdiği ifade edilmektedir.
Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun kurucusu
Orhun anıtları üzerinde çalışmalar yaparak Araplara karşı Türkleri bilinçlendirmeyi amaçlamıştır. İpek bir perde
arkasında yüzünü gizleyerek bir altın maske taktığı ve çok iyi at bittiğinden bahsedilir.776'de Horasan'ı ele
geçirmiş ancak halifelik or¬dusuna karşı başarılı olamamış, intihar etmiştir.
744-840
Uygur Kağanlığı
750-1258
750-800??
Abbasiler
Melamilik
756-1031
Endülüs
Emevi Devleti
787
İkinci İznik Konsili
793
800?-1239
800?
Vikingler
Kıpçak Hanlığı
Mutezile
802
810-883
820?
Kamboçya
Abbas Kasım İbn Firnas
Selefiye
828
840-930
Egbert
Hucbald
840-1042
Karahanlı Devleti
842-1204
Uygur soylularının yönetimi altında oluşmuş bir kabileler federasyonudur.
Başkent: Hanbalık, Karabalgasun, Dil(ler): Eski Uygur Türkçesi, Din: Şamanizm, Maniheizm, Budizm'dir.
Türk boyları arasında tarım toplumunun ilk örnekleri bu dönemde görülür. Yerleşik hayata geçilmiş, köyler ve
kasabalar gelişerek kalabalık şehirler haline gelmiştir. Kültür birikimi sağlanmıştır.
Tahta harflerle matbaacılık yapan Uygurlar, 14 ila 18 harften oluşan yeni bir alfabe ve "Ayalgu" adı verilen
Orta Asya Türk Müzik Yazısı (nota) kullanmışlardır.
Abbasi Halifeliği. İslam Devleti'nin yönetimini ve halifeliği beş asırdan daha uzun bir süre elinde tutan hanedan.
Kuran’ın, ne sözcük, ne de yorumlanmış anlamlarını kurcalamadan, yalın tanrı düşüncesine karışarak mutluluğa
varmak yolu. (Türk düşüncesi, yalın Tanrı bilim). Kınanacak davranışlarla tanrısal sevinci duymak düşüncesi.
Tanrı gereklidir. Peygambere benzemeye çalışılmalıdır. Kişi, herkesten önce kendi kendisini kınamalıdır.
XVI. yüzyılda yaşayan Melami Şeyhi İsmail Maşuki, “Allah, Allah, Allah” diye zikredeceği yerde Mansur'un
yolunda bulunduğunu anlatmak için, “Allahım, Allahım, Allahım” diye zikretmeye başlamıştır.
Melamîlik günümüzdeki lâik anlayışta olan dini tavrı içerir. Özgür inançsal tavrını sergiler.
Abbasilerin, Emevî hanedanına son vermesini müteakip Emevî sülalesinden gelen Hîşam'ın torunu Abdurrahman,
İspanya'ya giderek burada Endülüs Emevî Devleti'ni kurdu.
Endülüs uygarlığı çeşitli açılardan çağını ve sonrasını etkilemiştir. İspanya'daki Yahudi kültürünün de altın çağını
sağlamıştır. Kurtuba, Bağdat ve Kahire'den sonra dünyanın üçüncü önemli bilim merkezi haline gelmiştir.
Avrupa'nın genelinde sadece Papazlar ve liderler okuma yazma bilirken Endülüs'te halkın neredeyse tamamı
okuma yazma öğrenmiştir. Kültürel farklılıkların zenginlik olarak algılandığı bir çağdır.
(Yedinci Ekümenik Konsülü). Batı Hristiyanlarının katıldığı son toplantıdır. Batı Hristiyanları daha sonra hiç
bir konsüle katılmadıkları gibi, kararlarını da kabul etmezler. Doğu ve Batı Hristiyanlığının mutlak ayrışmasıdır.
Bu konsülde ikonoklast, yani dinsel resimlerin yasaklanması ve yok edilmesi kararı kaldırılmıştır. (5)
Britanya adalarına ilk Viking saldırısı. (A)
(Kuman/Poloveç) (Borodin: Poloveçlere esir düşen Prens İgor için: Poloveç Dansları.)
İman kitaptaysa akıl da insandadır. Kader diye bir şey yoktur. Tanrı benim işime karışmaz, ne ceza verir ne armağan.
Aşırı akılcı hatta yer yer materyalist düşüncelere sahip olmasından dolayı liberalizmle eş tutanlar vardır.
Şimdiki Kamboçya'da Kmer İmparatorluğunun doğuşu. (A)
İspanya-Kordoba'da paraşüte benzer bir alet kullandı.
Dinde selef kabul edilen kişilere tâbi olmayı esas alır. İtîkâdî konularda akla yer vermez, sadece nakil ile hareket eder.
Katı nakilci tavrı, aklı öncelemekten kaçınması, kıyas ve rey gibi metodlara itîbar etmemesi nedeniyle Ebu Hanife ile
kurumsallaşan Rey ekolünden farklılaşır. Tamamen peygamberi taklide dayalıdır. Radikal bir Sünni akımdır.
Vahhabiliği kuran Abdülvahap, Selefiyeyi bir adım öne götürdü.
İlk İngiltere Kralı
Boethius’un La3 sesinden başlattığı diziyi La3 yerine D04 sesinden başlatmış, bu diziyi ‘anadizi’ kabul etmiştir.
Ancak Boethius yazısındaki geleneğin sürdürülmesi sonucu "A" harfi daima La sesini göstermek üzere
kullanılagelmiştir.
Orta Asya ve günümüz Doğu Türkistan toprakları üzerinde hüküm sürmüş bir Türk devletidir.
999'da Maveraünnehir'i alarak burada yeniden Türk egemenliğini kurmuşlar, Müslümanlığı benimsemişlerdir.
1070’de Yusuf Has Hacip, 1074’de Kaşgarlı Mahmut Kutadgubilik ve Divan-ü Lügat-it Türk isimli eserlerini
yazmışlardır.
Orta Bizans Dönemi
860-1091
Peçenek Hanlığı
858-922
Hallac-ı Mansur
863?-944
Maturidi
874?-935
Hasan el-Eş'arî
Maturidi/Eşari
872-951
Farabi
Divânu Lügati't-Türk : "Rum yakınında oturan Türklerden bir bölük."
1050 yılında Edirneyi kuşatan Peçenekler, 1053 yılında Bizans’ı ağır yenilgiye uğrattılar.
Bizanslılar Kıpçak Türklerini kullanarak İstanbul'u kuşatan Peçenek Türklerini Balkanlara sürdüler.
Söylediği "En-el Hak", yani "Ben Hakk'ım"‎ ‎sözü sebebiyle 912 yılında tutuklanır. Uzun yıllar hapiste kaldıktan
sonra, alenen işkence edilerek ve vücudundaki tüm deriler kesilerek yarı canlı haça gerilip öldürülür.
Semerkand şehri yakınındaki Matürid köyünde doğmuştur. Diyanetle siyasetin ayrılmasını savunan ilk kişidir
Dinin kaynağı olarak nakil (Kur'an) ve akıla aynı oranda yer verir. İslâmın evrenselliğine zarar vermeyecek
biçimde, itici olmaktan çok kucaklayıcı bir yaklaşımla dini anlatır. Dinin "özünü" ilgilendirmeyen görüş
farklılıklarını hoş görür. Dine akıl, ilim, hoşgörü ile ve taassuptan uzak bir tavırla yaklaşır. Kur'an tefsirinde 'tefsir'
kelimesini değil, 'te'vil' kelimesini kullanır.
'Nakil ile akıla aynı derecede itimat etmek gerekir. Vahyin muhatabı akıldır. Vahyin muhatabı akıldır. Vahiy
akıla bilgi olarak ulaşır. Kader mazeret oluşturmaz. İnsan sorumlu ve ahlaklı olmak zorundadır.'
Maturidilik Hanefî'nin düşüncesini tâkip eden, akla önemli bir yer veren İslam dini itikad mezhebidir.
Aklın hiçbir zaman gerçeğe ulaşamayacağını, kulların ancak kayıtsız şartsız inanmakla mutlu olabileceklerini ileri
Matüridilik ile Eş’arilik arasındaki farklılık, dinde Aristocu temele dayanan akılcı - felsefi bakış açısının esas
alınması gerektiğini ileri süren İbn-i Rüşd ile Platoncu temele dayanan tasavvufun geçerli olması gerektiğini
savunup, felsefeyi din açısından zararlı gören İmam Gazali arasındaki görüş ayrılıklarına dayanır. Gazali
Maturidi’nin ve İbn-i Rüşd’ün görüşlerine şiddetle karşı çıkar ve felsefeye dalmakla suçladığı Türk bilim adamları
Farabi ile İbn-i Sina’yı kafirlikle itham eder.
Osmanlılar kuruluşta toplumsal yapıyı Maturidî geleneğe göre oluşturmuş; bilim, din, devlet, ekonomi, siyaset
ve kültürü akılcı bir çerçevede birbiri ile uyumlulaştırmışlardır. Başlangıçta Osmanlı, ne bir din devleti, ne de
despotik bir hanedan devleti idi. Ulema akılcılığı etrafında oluşturulmuş ılımlı bir siyaset söz konusuydu.
Osmanlı devleti tabasının çoğunluğu Türk ve Hanefi mezhebinden olduğu halde Fatih Sultan Mehmet gibi iyi
yetişmiş bir padişah amelde Hanefiliği kabul ederken itikadi mezhep seçiminde Eşari görüşüne yaklaşarak
toplum yapısına ters bir tercihde bulunmuş ve bir kırılmaya neden olmuştur.
Maturidilikte Allah katında köle ile sahibi arasında kulluk anlamında bir fark yoktur. Fatih bu anlayışın
kurmayı düşündüğü imparatorluğun Osmanlılarca sahiplenilmesi bakımından tehlikeli olabileceğini düşünmüştür.
Asıl önemlisi Devlet reisliği Eşairilikte hanedan, Maturidilikte ise seçim yolu ile belirlendiğinden, kutsallığı
olmayan veya arkasına alamayan bir iktidarın cihan devleti özelliği kazanamayacağı düşüncesinden hareketle
Fatih kendisinin ve sonraki padişahların Bizans’daki gibi tanrının yer üzerindeki gölgesi olarak anılmasını istemiş,
bunu sağlamak için de hanedanlık sisteminin devamını gerekli görmüştür.
Maturidiliği benimseyen son kuşak Kanuni zamanına kadar gelmiş, bundan sonra Eşairiliğe geçilmiştir.
Eşairiliğin benimsenmesini müteakip;
-Bilimsel çalışmalar ve yükseliş Hanedanın varlığının sürdürülebilmesi için kardeş katlinin kanunlaştırıldığı
Fatih zamanında duraklamış Kanuni döneminde ise sonlanmıştır. Fatih’den sonra dini eserler dışında tıp,
kimya, fizik, astronomi ve benzeri dallarda eser veren bilim adamı yok gibidir.
-İleriki süreçte Bizans’da olduğu gibi bir din adamları sınıfı oluşmuştur. Devlet zayıfladıkça bu sınıf siyasi
olaylara karışmıştır.
-Müslüman tebaa yönetimi Allah adına elinde tutan iktidarın yönlendirmesi ve teşviki ile dünyevi konular yerine
daha çok uhrevi değerlere önem vermiştir.
-Devlet, savaş gücünün neredeyse tamamını teşkil eden ve kendisinin içinden çıktığı Oğuzlara /Türkmenlere
yabancılaşmış, hatta düşmanlaşmıştır. Devlet yönetiminde rol alan Türk kökenliler hızla tasfiye edilmiş, yerlerine
devşirmeler getirilmiştir.
Sonuçta ulema devletinden imparatorluğa, eşit yurttaşlardan oluşan toplumdan köleli topluma geçilmiştir. (6)
Kanuni dönemi Türk tarihinin Nizamülmülk ve 12 Eylül ile birlikte 3 büyük kırılma noktasından biri olmuştur.
8. ve 13. yüzyıllar arasındaki İslam'ın Altın Çağı'nda yaşamış ünlü filozof, gökbilimci, mantıkçı ve müzisyendir.
Yorumları ve incelemeleri sayesinde Farabi ortaçağ İslam aydınları arasında muallim-i sânî (ikinci öğretmen)
olarak bilinir. "Birinci öğretmen" ise Aristo'dur.
900-950
924
934
944-1090
961-1187
Mayalar
Moğol Hitaylar
Saltuk Han
Peçenekler (Poloveç)
Gazneliler
962-1806
980-1037
Kutsal Roma Cermen İmp.
İbni Sina
992-1050?
Guido d'Arezzo
1000-1572
İnkalar
1007
1018-1092
Murasaki Shikibu
Nizam-ül Mülk
1038
1040-1157
Büyük Açlık
Büyük Selçuklu
Devleti
1048-1131
Ömer Hayyam
1050?-1124
Hasan Bin Sabah
Haşhaşilik/Batıniye
(Haşşaşilik)
1054
1058-1111
Katolik-Ortodoks bölünmesi
Gazali
1066
Hastings Savaşı
26.8.1071
Malazgirt M.
Muharebesi
Farabi'nin etnik kökeninin Türk mü Fars mı olduğu çerçevesindeki tartışmaya benzer şekilde doğum yeri
konusunda da bir tartışma süregelmiştir.
Farabi'nin çok sayıda eseri büyük filozofların eserlerini tanıtma ve açıklama niteliğindeki metinlerdir.
Farabi'nin düşünce sistemi, Aristo mantığına dayanan akılcı bir metafizik, uzlaştırıcı bir mistisizmdir.
Aristo'yu temel alarak onu Yeni Platonculuk ile birleştirmeye ve bunu da İslam innacı ile uzlaştırmaya çalışır.
Aristo ile Platon arasında derin bir ayrılık olduğunu düşünmez. Ona göre her ikisi de ruhçudur ve Tanrı fikrine
dayanır.
Farabi dilin ortaya çıkışını felsefi bir tarzda, biyolojik ve antropolojik olgular eşliğinde açıklamaya çalışır.
Platon ve Aristo gibi insanın ilk olarak "işaret dilini" kullandığını, ikinci aşamada sesli konuşmaya geçtiğini
düşünür. Bilimden uzak bir toplumda, dil, sadece tabiattaki seslerin taklidinden ibarettir.
Farabi'nin bilgi felsefesinin en önemli kısmını mantık felsefesi oluşturur.
Farabi'ye göre varlıklar dünyası ile düşünceler dünyası arasında uyum kurulabilir. Bunun için mantık
sanatının sağlayacağı bir zihin eğitimi gereklidir.
İnsana özgü olan iyiliklerin başında akıl olduğuna göre ve mantık sanatı da aklın doğru çalışmasını sağlayan
bir araç olduğuna göre bu mantık sanatı insana özgü iyiliklerin başında gelmektedir.
Tanrı'nın alemi yaratmasını sağlayan şey Tanrı'nın aklî faaliyetidir.
Doğa görüşü oldukça deterministtir.
Farabi fizik ile metafiziğin içiçe geçmesini sağlamış ve 'Farabi Metafiziği' Musa ibn Meymun yoluyla
Spinoza felsefesinin oluşmasını sağlamıştır.
Ut çaldığı ve bu çalgıda bazı değişiklikler yaptığı bilinir. Bunların en önemlisi, udun tam dörtlü aralıklarla
akortlanan dört teline eklediği beşinci teldir.
Kurdukları muazzam şehirleri bilinmeyen bir nedenle terkettiler. (A)
Kırgız devletini yıktılar.
İlk Müslüman Türk Hakanı. (Karahanlı.)
Bizansa saldırılar. (Borodin: Prens Igor Operası)
Alptigin tarafından kurulmuş bir Türk devletidir. Mahmut döneminde tarihin en büyük imparatorluklarından
biri olmuştur.
Gaznelilerin tarihte oynadıkları en önemli rol, İslam dinini Hindistan'ın içlerine kadar yayabilmeleridir.
Şu anda Özbekistan'da bulunan Afşana köyünde dünyaya gelmiş ve Hamedan şehrinde vefat etmiştir.
İbn-i Sina, İslam'ın Altın Çağı olarak bilinen ve Yunanca, Farsça ve Hintçeden eserlerin çevirilerinin
yapılıp yoğun bir şekilde incelendiği dönemde önemli çalışmalar ve yapıtlar gerçekleştirmiştir.
Batılılarca, Orta Çağ Modern Biliminin kurucusu ve hekimlerin önderi olarak bilinir ve "Büyük Üstad" ismi
ile tanınır. Tıp alanında 7 Asır boyunca temel kaynak eser olarak süre gelen El-Kanun fi't-Tıb (Tıbbın Kanunu)
adlı kitabı ile ünlenmiş ve bu kitap Avrupa üniversitelerinde 17. asrın ortalarına kadar tıp biliminde temel eser
olarak okutulmuştur.
İbn-i Sina Allah'ı "Vacib-ül Vücud" yani 'varlığı zorunlu olan' olarak belirtir ve bu düşünce ona hastır.
Ruhbilimin, metafizik ile fizik arasında bağlantı kuran ve bu iki bilimden de yararlanan bir bilgi alanı olduğunu
savunmuş, ruhbilimini üç ana bölüme ayırmıştır: Akıl ruhbilimi; deneysel ruhbilim; tasavvuf ya da gizemci
ruhbilim. İnsanların ruhlarının müzikle tedavi edilebileceğini öne sürmüş ve bu yöntemi geliştirmiştir.
Akıl konusunda, Eflatun'un idealizmi ile Aristoteles'in deneyciliğini uzlaştırmaya, birleştirici bir akıl görüşü
ortaya koymaya çalışmıştır.Kendisinden sonraki Doğu ve Batı filozoflarının çoğunu etkileyen İbn-i Sina,
müzikle de ilgilenmiştir.
Notaları, bir ilahinin her satırbaşında yer alan ilk hecelerden esinlenerek Ut-Re-Mi-Fa-Sol gibi bugün
kullandığımız şekliyle isimlendirmiştir. (Bononcini (1642-1678) 'Ut' yerine 'DO'yu kullanmıştır.)
Amerika kıtasında Kolomb öncesi varolan en geniş ve en zengin imparatorluk.
Üç temel kavram (hassaslık, kullanışlılık ve sadelik) üzerine kurulan İnka mimarisi bilim adamlarını şaşırtmaktadır.
Yapılardaki devasa taş bloklar son derece hassas ve düzgün bir şekilde birbirlerine birleştirilmiştir.
Toplum çok sıkı bir hiyerarşik düzen içindeydi.
1532 yılında 40.000 kişilik İnka ordusu Francisco Pizarro komutasındaki 180 kişilik İspanyol ordusuna yenildi.
40 yıl sonra İnka uygarlığı sona erdi.
İlk roman: Genji'nin Hikayesi (?)
Selçuklu Devletinin en önemli devlet adamıdır. Alparslan ve Melikşah dönemlerinde vezirlik yapmış, devletin
kurumsallaşması ve merkezileşmesi için çok önemli kararlar almış ve uygulamıştır.
Bağdat'taki Nizamiye Medresesinin başına İmam-ı Gazali'yi getirmiştir.
Türk tarihindeki ilk kırılma dönemidir. (İkincisi Kanuni, üçüncüsü 12 Eylül dönemleridir.)
Almanya ve Fransa'da.
Türklerin tarih boyunca kurdukları devletlerin en önemlilerinden birisidir. (Selçuklular Oğuzların Kınık
boyundan bir Türk hanedanıdır.) 10.000.000 km2 alanda hüküm sürmüştür.
En önemli savaşlar 1040’ta Gaznelilerle yapılan Dandanakan ile 1071’de Bizanslılarla yapılan Malazgirt
savaşlarıdır.
Anadolu, Kirman , Horasan, Suriye ve Irak Selçukluları devletleri olarak beşe ayrılmıştır.
İranlı şâir, filozof, matematikçi ve astronom. Binom Açılımını ilk kullanan bilim adamıdır. Birçok konuda
olduğu gibi takvim konusunda da uzmandır.
Yaşadığı dönemin ünlü veziri Nizamülmülk ve Hasan Sabbah ile aynı medresede eğitim görmüş ve hayatı
boyunca her ikisi ile ilişkisini sürdürmüştür.
Evreni anlamak için, içinde yetiştiği İslam kültüründeki hâkim anlayıştan ayrılmış, kendi içinde yaptığı
akıl yürütmeleri eşine az rastlanır bir edebi başarı ile dörtlükler halinde dışa aktarmıştır.
Tarihinin belki de en aydınlık dönemlerini yaşayan İslam dünyasında felsefenin hak ettiği ilgiyi gördüğü,
Selçuklu saraylarında ise sentez bir Orta Doğu kültürü (Türk-Hint-Arap-Çin-Bizans) oluşmaya başladığı
bir dönemde yaşayan düşünür, böylece nispeten yansız ve bilimsel bir eğitim almış, felsefe ile Müslüman fakat
felsefeyi günah saymayan bir toplum içinde özgürce ilgilenebilmiştir.
Günümüze çeşitli konularda yazılmış 18 eseri ulaşmıştır.
'falıma bakmak için defter-i aşkı açtım/çıktı derhal önüme sahib-i hicran birisi
dedi:mesud o adamdır ki,hayatında ola/yıl kadar bir gecesi,ay gibi bir sevgilisi'
Alamut kalesinde Batıniye tarikatını kurdu.(1090). (Haşhaşilik olarak isimlendirenler de vardır.) Dinin bir içi, bir de
dışı vardır. Dinin içi Kitaba bakmakla anlaşılmaz. Bunu ancak imam bilir. Her sözü yerine getirilecektir. Aklın
yöneticiliğine boyun eğilecektir.
İran düşüncesi (Batınilik), Arap düşüncesiyle (Sünnilik) çarpışır. Batınilik, İslamlığa, Mani ve Mazdek aracılığıyla
Zerdüşt maddeciliğini getirir.
İranlı İslam âlimi, filozofu, mutasavvıfı ve müderrisi.
İtikadi düşünce olarak Ebu Hasan Eş'ari’den, ameli görüş olarak ise Şafiî'den etkilenmiştir.
Bağdat’taki Nizamiye Medresesi'nde Baş Müderrislik görevinde bulundu. Ün ve saygınlık kazandı. Sufizm'e yöneldi.
Kitaplarında Kelâm, felsefe ve Bâtınîlik yolunu tenkit etti. Akıl yerine sezgiyi ön planda tuttu.
Felsefeye karşı verdiği mücadele ile İslam dünyasında felsefi düşüncenin gelişmesini önlediği ileri sürülür.
Normanlarla İngilizler arasındaki savaşı Normanlar kazandı.
Normandiya dükü William Britanya Kralı I. William (Fatih William) oldu.
Büyük Selçuklu Hükümdarı Alparslan ile Bizans İmparatoru IV. Romen Diyojen arasında gerçekleşen, Türklere
Anadolu kapılarında kesin zafer sağlayan savaştır. Bizans ordusundaki Kıpçak ve Peçeneklerin saf değiştirmeleri
sonuç üzerinde çok etkili olmuştur.
1071-1839
1077-1231
1077-1308
Ortaçağ
Harezmşahlar Devleti
Anadolu
Selçuklu Devleti
1078-1375
1093-1166
Klikya Ermeni Krallığı
Ahmet Yesevi
1095-1270
Haçlı Seferleri
1119-1314
Tapınak Şövalyeleri
1126-1198
İbn Rüşd
1143
1155
1161
1165-1240
Harezmi
II. Kılıç Arslan
Barut
Muhyiddin El Arabi
1171-1261
Ahi Evran/
Ahilik
1187
Selahaddin Eyyubi
Hem Sünnî-Nakşîbendî hem Alevî-Bektâşî Tarikatlerini derinden etkilemiş olan Hanefî bir âlimdir.
İlk büyük Türk mutasavvıfıdır.
Eski Türk inanış ve geleneklerinden bir kısmını İslam dininin içine dahil ederek, dinlerini yeni değiştirmiş olan
Türk topluluklarına felsefi yönünü tanıtmıştır.
Hristiyanların Kudüs'ü almak için başalttıkları savaşlar dizisi.
Filistin'de üç dinin mensupları barış ve huzur içinde yaşarken, Bizans imparatoru I. Komnenos'un Türklerle baş
edebilmek için Avrupa'dan yardım istemesi üzerine Avrupa'daki Hıristiyanlar bir "Haçlı" seferi organize ettiler.
Uzun ve yıpratıcı bir seferden ve pek çok yağma ve katliamdan sonra 1099’da Kudüs'e vardılar. Dünya tarihinde eşine
az rastlanır bir katliam gerçekleştirdiler. İki gün içinde şehirdeki tüm Müslümanları ve Yahudileri kılıçtan geçirdiler.
Sonraki yıllarda 8 sefer daha yaptılar.
Başlıca sonuçlar: Feodalite rejimi zayıfladı, merkezi krallıklar, güç kazanmaya başladı. Köylüler çeşitli haklar
elde ettiler. Türklerin batıya doğru ilerleyişleri bir süre için durdu. Avrupalılar, İslam Medeniyeti'ni yakından
tanıdılar, dokuma, cam ve deri işleme sanatını öğrendiler. Doğu-batı ticareti gelişti. Seferlere mali destek sağlamak
için İtalyan bankerlerine başvurulması bankacılığı geliştirdi. Ticaretle uğraşmaya başlayan şehir halkı zenginleşerek
burjuva sınıfını oluşturdu. Avrupa’nın pusula, barut, kâğıt ve matbaanın yanı sıra matematikle de tanışması
Rönesansın başlamasını hızlandırdı.
Harezmi'nin eserlerinden Avrupalılar ikinci dereceden denklemleri çözmeyi, sıfır (ziffer-zero) sayısını ve cebiri
(Al-Jabr-Algebra) öğrendiler, Roma rakamları yerine Arap rakam sistemini kullanmaya başladılar.
(Templar/Mabet Şövalyeleri (Tarikati)
Kudüs'te Hıristiyan hacıları korumak için Müslümanlarca Zeytin Dağı olarak adlandırılan Tapınak Dağı'nda kurulan
ve 9 şövalyeden oluşan grup çok güçlü bir tarikata dönüştü. Mescid-i Aksa'nın burada bulunması ve Süleyman
Tapınağı'nın kalıntılarının da burada bulunduğuna inanılması sebebiyle kurulan tarikat, "İsa'nın ve Süleyman
Tapınağı'nın Takipçileri" adını aldı. Haçlı seferleri başlayınca kuruldu, bitince son buldu. Papa'dan gördükleri destekle
Avrupa genelinde soylulardan para, arazi ve askerî destek aldı. Haçlıların Kutsal Topraklar'da kazandıkları
savaşlarda büyük etkileri oldu.Para transferinin ilkel bir formunu bularak Hıristiyan hacılara büyük kolaylıklar sağladı.
Haçlı Savaşları'nın başlamasından yaklaşık bir yüzyıl sonra savaşın gidişatı Hıristiyanlar aleyhine değişmeye başladı.
Müslümanlar Selahaddin Eyyubi gibi komutanların kumandasında Haçlılar karşısında zaferler kazandılar. Kudüs'ün
1187'de, Tapınağın kalelerinden Gaston ve Darbsaq’ın Eylül 1188’de Selahaddin’in güçlerinin eline geçmesi tarikatin
gücünü büyük oranda zayıflattı. 1291'de Akkâ yitirildi. 13 Ekim 1307'de Tapınakçılar Fransa'da tutuklandılar.
Tarikat üyeleri işkence altında kabule zorlandıkları suçlamalardan dolayı idam edildiler. Tarikatın başındaki Molay
54 tarikatçi ile birlikte İsa’yı reddettiği ve Haç’a tükürdüğü itirafında bulunduğu için yakıldı. Hristiyanlığın yayılması
için kurulan tarikat Papa'nın ve Fransa Kralı'nın işbirliği yapmasıyla yok edildi.
Hayatta kalan üyeleri başta İskoçya olmak üzere Papa'nın uzanamayacağı yerlere dağıldılar. Tapınakçılar, kendilerini
saldırılardan korunmak için, duvarcı loncaları kimliğine bürünüp, sembollerini ve çalışmalarını eski duvarcıların
sembolleri ile birleştirdiler ve duvarcı kimliği ile kendilerini tanıttılar.
Sonraki yıllarda Burjuvazinin hem feodal ilişkilere hem de kilise despotizmine karşı muıhalefetini temsil eden
masonluğun ‘Eşitlik özgürlük, kardeşlik’ sloganıyla ortaya çıkan çıkışında kilise tarafından yok edilen Tapınak
Tarikatinin fikri birikiminin etkisi olduğunu ileri süren görüşler vardır.
Avrupa ve ABD'de çok sayıda masonik rit Şövalye Masonluğu denen bir anlayışı kabul ettiler ve çalışmalarını masonluğun
şövalye kökenleri üzerine sürdürdüler.
Endülüslü-Arap felsefeci, hekim, fıkıhcı, matematikçi.
Eserlerinin Latince'ye tercümesiyle Batı'da Aristo'nun mirası yeniden keşfedildi. "Şârih" (yorumcu) olarak bilinir.
Aritmetik işlemlerinin dokuz rakamla birlikte sıfır da kullanılarak yapılışını anlatan eserini yazdı.
Türk boylarını birleştirdi.
Çinliler tarafından askeri amaçla kullanılması.
Ünlü mutasavvıf, İslam düşünürü ve şairidir. Lakaplarından biri Şeyh-i Ekber'dir.
Varlık birliği (Vahdet-i Vücud) öğretisinin baş sözcüsüdür. Varlığın Tanrı olduğunu söylediği için çok eleştirilmiş,
kendisinden sonra bu görüşü benimseyen sufiler için Ekberî sıfatı kullanılmıştır. Bunlar arasında Şeyh Bedreddin,
Molla Fenari, Akşemseddin gibi düşünürler vardır.
(Şeyh Nasreddin Mahmut el Hoyi) Hacı Bektaş'ın tavsiyesiyle Ahilik teşkilâtını kuran Türkmen düşünür.
32 esnaf zümresinin pîridir.
Ahilik Türkmen halkın çeşitli meslek alanlarında yetişmelerini sağlayan, onları hem ekonomik hem de ahlaki
yönden yetiştiren, bütün güzel meziyetlerin birleştiği bir sosyo-ekonomik bir örgütlenmedir.
Ahi olmak ve peştemal kuşanmak için kişinin bir Ahi tarafından önerilmesi zorunludur.
Kadınlar Bacıyan-ı Rum (Anadolu Bacıları) teşkilatına üye olmuşlardır.
Ahilik örgütü 3 dereceli bir düzene dayanır: Yiğit, Yamak, Çırak/Kalfa, Usta, Ahi/ Halife, Şeyh, Şeyh-ül Meşayıh.
Disiplin, dayanışma ve yardımlaşma sayesinde Ahilik önemli bir güç haline gelmiş, Moğol İstilası gibi asayişin
bozulduğu zamanlarda dini ve ahlaki yapının korunmasını sağlamıştır.
Prof. Dr. Fuat Köprülü'ye göre Ahi birliklerinin ideolojik yapısını oluşturan öğelerden birisi Bâtınîliktir.
Fütüvvetnâmelere göre Ahiliğin kaynağı Ali'ye dayanır.
Ahiler askerî ve siyasî faaliyetlerde de bulunmuş, aynen Bektaşi ve Yeniçeri Ocaklarının olduğu gibi Osmanlı
İmparatorluğu'nun kuruluşunda ve güçlenmesinde etkin rol oynamışlardır.
Kanuni döneminde Batı ülkelerinin sanayi ürünlerinin Anadolu pazarlarını istilası sonucu ortaya çıkan hammadde
sıkıntısı ve üretilen malın alıcı bulamaması Ahi teşkilatının loncalaşmasını zorunlu kılmıştır. 1861 yılında
çıkarılan bir tüzükle sanat ve ticarette tekel usulü, 1912 yılında çıkarılan bir kanunla da Loncalar kaldırılmıştır.
Kudüs'ü aldı.
Latin İstilası Dönemi
1204-1261
1204
Bu zaferle birlikte Oğuz Türklerinin 3. anayurt olan Anadolu'ya göçü başlamıştır.
Türkler için yapılan çağ ayrımına göre (3)
Orta Asya'da Harezm bölgesinde Kutbeddin Muhammed Harezmşah tarafından kurulan bir Türk devletidir.
Selçuklu komutanı Kutalmışoğlu Süleyman Şah Anadolu’daki fetihleri batıya yayarak 1075'te İznik’i Bizans’tan
aldı ve burayı başkent yaparak bağımsızlığını ilan etti.
Ülkenin pek çok yerinde cami, han, kervansaray, imaret, köprü, çeşme ve medreseler yaptırıldı. Edebiyat
ve düşüncede büyük gelişmeler oldu. Necmeddin İshak, Muhiddin Arabi, Sadreddin Konevi, Mevlana gibi bilgin,
şair ve yazarlar yetişti.
Ülkenin hemen her yerinde imarethaneler vardı. Başta Konya, Sivas, Tokat ve Amasya olmak üzere birçok kentte
medreseler kurulmuştu. Darüşşifa denen hastaneler daha çok Divriği, Sivas, Tokat, Amasra, Kayseri, Konya
ve Kastamonu gibi kent merkezlerinde yoğunlaşmışlardı. Kent ve kasabaları birbirine bağlayan yollar üzerinde
han ve kervansaray denen konaklama yerleri vardı. Ticarete ve yol güvenliğine büyük önem verildi.
Selçuklu ordusu asıl olarak, beylerinin komutasında savaşa katılan Türkmenlere dayanıyordu.
1242’de Gürcü ve Ermeni destekli Moğol saldırısı ve akabinde 3 Temmuz 1243 tarihinde meydana gelen
ve Anadolu Selçukluları'nın Moğollara yenilmesiyle sonuçlanan Kösedağ Muharebesi, Türk-İslâm tarihine
önemli bir dönüm noktası teşkil etmiş, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılma sürecine girmesine sebep olmuştur.
Kösedağ Savaşı’ndan sonra Moğollar Anadolu’da tam bir baskı kurdular. Koydukları ağır vergiler halkı
zor durumda bıraktı. Moğol baskısının yanı sıra, artan Bizans saldırıları, siyasal cinayetler, doğal afetler
ve salgın hastalıklar devletin yıkılmasına yol açtı.
Döneminde dünyanın en ileri ülkesi idi.
4. Haçlı Seferi
Üç gün boyunca benzeri görülmemiş bir barbarlıkla İstanbul (ortodoks) yağmalandı ve insanlar katledildi.
1206-1294
Moğol İmparatorluğu
120717.12.1273
Mevlana
1208?-1284?
1209?-1271?
Nasreddin Hoca
Hacı Bektaş Veli
1215
Magna Carta
Libertatum
1232-…
El Hamra
1240-1321?
Yunus Emre
1250-1517
Memlûk Sultanlığı
1261-1453
1261
1299-1923
Ayasofya ve Ayayorgi de dahil olmak üzere bütün anıtsal yapılar tahrip edildi, yüzlerce yıllık yazma kitaplar yakıldı.
Bizans, Haçlılarla Venedikliler arasında paylaşılarak bir Latin İmparatorluğu kuruldu.
1264'de Palailogos Hanedanı İstanbul’u tekrar ele geçirdi ve İstanbul’daki Latin dönemi sona erdi.
Kurucusu: Cengiz Han. Başkent: Karakurum, Pekin. Dil(ler): Moğolca, Türkçe. Din:Şamanizm,Tengricilik,
Budizm, Taoizm, Mani dini.
Dünya tarihinin bitişik sınırlara sahip en büyük imparatorluğudur.
Avrupa ve Asya'daki hâkimiyeti bu bölgelerin demografisini ve jeopolitikasını radikal olarak değiştirmiştir.
1242 yılında Viyana'ya yaklaşan han ölmüş ve Moğollar gelenekleri uyarınca yeni bir han seçmek için geri
çekilmek zorunda kalmışlar, Avrupa yaşadığı Moğol gazabından kurtulmuştur.
Cengiz Han'ın (1162-1227) Asya'yı birleştirmesiyle sınırlar ve gümrükler kalkmış, Asya'daki iktisadi yapı
değişmiştir. Sayesinde iki kıta arasında bilgi ve tecrübe akışı, kısa bir süre de olsa, sağlanmıştır. Hıristiyan ve
Müslümanlar arasındaki düşmanlık yine kısa süreliğine olsa da azalmıştır.
Moğollar Abbâsî halîfeliğinin merkezi Bağdat'ı 1257'de yakıp yıktılar. Altı yüz senede nice emeklerle elde
edilmiş hattâ İslâmiyetten önce de yapılmış mîmârî eserleri, kütüphâneleri, târihin kıymetli vesikalarını ve
rasathâneleri yok ettiler.
Bağdat'ın yakılması İslam ve dünya tarihini, teknolojisini ve bilimini ileri götürebilecek çok önemli eserlerin
yok olmasına sebep olmuştur.
Moğolların yenilmezliğine Mısır Memlukleri son verdi.
Tasavvufta Mevlevî yolunun öncüsüdür.
Evrenin bütün varlıkları içinde bilgiye erişmiş olan tek varlık insandır. Her ne kadar bütün varlıklar aynı varlığın
belirtisiyseler de, insan, bilgisiyle, hepsinin üstündedir.
'Bizim yolumuz, şu güzelim dünyada yaşamak yoludur.'
'Dünle beraber gitti,cancağzım/ne kadar söz varsa düne ait//Şimdi yeni şeyler söylemek lâzım'.
Büyük bir Türk-İslam mutasavvıfıdır. Görüş ve düşüncesi Anadolu genelinde Hacı Bektaş Felsefesi ve Tasavvufu,
Bektaşi Tarikatı olarak adlandırılmıştır. "Hararet nardadır, sacda değildir/Keramet hırkada, taçda değildir/Her ne
arar isen kendinde ara/Kudüs’de, Mekke’de, Hac’da değildir."
Salisbury Katedrali’nde Papa III. Innocentius ile Kral John ve baronları tarafından imzalanan, vatandaşların hak
ve özgürlüklerini belirlemekten çok, toplum güçleri arasında bir denge kuran, kralın sonsuz olan yetkilerini din
adamları ve halk lehine sınırlayan Latince bir belgedir.
İlk ‘meşruti’ düzenlemedir.
39. maddesi ile ‘kanunsuz suç ve ceza olmaz’ ilkesi kabul edilmiştir.
İslam sanatının en görkemli eserlerinden biridir. 'Dış alemle'.. 'el değse kırılıp dökülecek hissi veren'…' inanılmaz
bir uyum ve zarafet''. ''Allah'ın 'tek galip' olduğunu tüm dünyaya haykıran bir saray''.
Türkçe şiirin öncüsü olan mutasavvıf bir halk şairidir. Büyük bir Türk filozofudur.
… ‘Sofilere sohbet gerek, Ahilere ahret gerek / Mecnunlara Leyli gerek, bana seni gerek seni’
Kölemenler Devleti. Kölelikten gelen Memlûklerin bugünkü Mısır ve Suriye'de kurduğu bir askeri aristokrasi
devletidir. Bazı kaynaklarda adı Devletü't-Türkiyye olarak geçer. Orduda ağırlıklı olarak Kıpçak Türkçesi
kullanılır. Haçlılara ve Moğollara üstünlük sağladı. 1260 yılında hükümdar olan Baybars ertesi yıl
El-Muntasır'ı halife ilan etti. Yavuz Sultan Selim’in 22 Ocak 1517 tarihinde Ridaniye Savaşını kazanarak Kahire'yi
ve Mısır'ı fethi ile Memlûk devleti son buldu. (Son Abbasi Halifesi 3. Mütevekkil’i himayesi altına alan
Yavuz Sultan Selim onun ölümünden sonra halife oldu.)
Geç Bizans Dönemi
Osmanlı
İmparatorluğu
1300-1520
Aztekler
1325-1339
Hâfız
1332-1406
İbni Haldun
1337-1453
1347-1351
1350…
1354
1389
1361
1370-1507
Yüzyıl Savaşları
Avrupa'da Veba Salgını
Rönesans
Osmanlı İmp.
1. Kosova
Edirne'nin Fethi
Timur İmparatorluğu
1378
1389
1390
Çift Papalık dönemi
Kosova M. Muharebesi
Hafız'ın ölümü
1398
1402
1416(1420?)
1438-1530
1439
1453
Ankara Savaşı
Şeyh Bedrettin
İnkalar
Gutenberg
Yüz yıl savaşları
Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye.
Doğu Avrupa, Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika'ya kadar topraklarını genişleten ve 16. yüzyılda dünyanın en güçlü
imparatorluğu haline gelen Türk - İslam devleti.
Genel olarak din, dil ve ırk ayrımı yapmadığı için yüzyıllarca birçok devleti ve milleti hakimiyeti altında tutmayı
başarmıştır. Eski Türk örf ve adetleri ile İslami yükümlülükler doğrultusunda bir yönetim şekli benimsenmiştir.
'Osmanlı Devleti köylüleri göçebelere tercih eden bir devletti.' (3)
'İmparatorluk idaresinin ve ordusunun dili Türkçeydi. '…tarihteki üçüncü ve 'Müslüman Roma'dır.
Dördüncü bir Roma ise olmayacaktır…Türkiye'nin bürokrasi ve ordu geleneği Osmanlı'dan tevarüs
edilmiştir.' (7)
Zengin bir mitoloji ve kültürel mirasa sahip Orta Amerika halkıdır.Çok büyük bir uygarlık kurmuşlardı.
Gelişmiş tarım yöntemlerine, kendilerine ait bir dine, takvime, alfabeye sahiplerdi. (A)
'beyâ tâ gul berefşânim/mey der sâger endâzim/felek râ sagf başikâfim/terhi nov der endâzim'
gel gül serpelim ve bardaklara mey dökelim. göğün tavanını yırtalım ve yeni bir dünya kuralım)
Modern historiyografinin, sosyolojinin ve iktisatın öncülerinden kabul edilen 14. yüzyıl düşünürü, devlet adamı
ve tarihçisi.
7 ciltlik dünya tarihi Kitâbu’l-İber ve onun giriş kitabı olarak düşündüğü Mukaddime Arap dünyasında etki
yaratmasa da Osmanlı tarih anlayışını derinden etkiledi. (Medeniyet-Bedeviyet düzenlerinin çatışması.)
"Herhangi bir zamanda, herhangi bir ülkede, herhangi bir zihin tarafından yaratılmış en büyük tarih felsefesinin
sahibi.'' (Toynbee)
İngiltere ve Fransa arasında.Fransa'nın İngiliz işgalindeki topraklarını geri almak istemesiyle başladı. (A)
75 milyon kişi öldü.
Çanakkkale Boğazı'ndan Avrupa'ya.
Osmanlılar Adrianople (Edirne)'yi aldılar. (A)
Başkent: Semerkant, Diller: Çağatay Türkçesi ve halk arasında Farsça. Din: Sünni İslam, Şii İslam.
Fars ve İslam medeniyeti unsurları ile Türk-Moğol devlet ve askeri teşkilat unsurlarını bünyesinde barındıran
ve soyu Türk-Moğol boylarından biri olan Barlaslar'a dayanan Çağatay Emiri Timur tarafından kurulmuş
Türk-Moğol devleti.
Timurlular devrinde Türkistan ve Horasan, İslam mimarisi açısından en parlak dönemini yaşamış,
15. yüzyılın sonlarından itibaren Türkistan, Harezm, Kırım, Kazan ve Azerbaycan'da Çağatay Türkçesi
yüksek bir kültür dili haline gelmiştir.
Timur, Semerkant’ı imparatorluğunun başkenti yaptıktan sonra, şehri görkemli mimarî yapılarla donattırıp
seferlerde ele geçirdiği şehirlerdeki alimleri, bilim adamlarını ve öğretmenleri Semerkant'a getirtmiştir.
Bu nedenle, 14. ve 15. yüzyıllar Semerkand’ın altın dönemi olarak tarihe geçmiştir.
Avignon ve Roma'da iki düşman Papa. (A)
Balkanlarda yüzyıllar sürecek olan Osmanlı hakimiyetinin ve Sırp milliyetçiliğinin başlangıcı
'Hafız'ın kabri olan bahçede bir gül varmış/ Yeniden her gün açarmış kanayan rengi ile
Gece bülbül ağaran vakte kadar ağlarmış/ Eski Şiraz’ı hayal ettiren ahengiyle….'
Aksak Timur Hindistanı yağmaladı. (A)
Aksak Timur Osmanlı hükümdarı Yıldırım Beyazıt'ı Ankara Savaşı'nda yendi. (A)
Hep bir ağızdan türkü söyleyip/hep beraber sulardan çekmek ağı…'
Peru (A)
Modern matbaa
Fransanın kesin galibiyeti ile sona erdi. (A)
1453
Fatih Sultan Mehmet
İstanbul'un fethi.
YENİ ÇAĞ
1452-1519
Leonardo Da Vinci
1473-1543
1475-1564
Kopernik
Michelangelo Buonarroti
1475-1650
?-1482
?-1534
1483-1546
1483-1556
1485
1487
1489-1588
Çin seddi
Şeyh İbrahim Tennuri
Hayreti
Martin Luther
Fuzuli
VII. Henry
Ümit Burnu
Mimar Sinan
1492
1492
1497-1499
1500
1500
1500
1500
1501
1503-1566
1508
1511
1514
1517
1519-
E. Emevileri
Kristof Kolomb
Portekiz Gemi Seferleri
Brezilya
Rönesansın Doruk Noktası
Avrupa'da gemicilik
Dünya nüfusu
Giovanni Petrucci
Nostradamus
Şah İsmail
Akdenizde Savaşlar
Yavuz Sultan Selim
Protestanlık
Celali İsyanları
1526-1600
15??-1605
1526-1858
Baki
Ruhi
Babür İmparatorluğu
1529
1530-1584
I. Viyana Kuşatması
Korkunç İvan
1533-1599
1547-1616
Nev'i
Cervantes
1548-1600
Bruno
1548
1553-1644
15??-
Kanuni
Şeyhülislam Yahya
Pir Sultan Abdal
1561-1626
Avrupa'da Nüfus Artışı
Bacon
1564-1616
1564-1642
William Shakespeare
Galileo Galilei
1566
Mostar Köprüsü
1571
1571-1630
Moskova
Kepler
1572-1635
1577
Nefi
Jost Burgi
İtalyan hezârfen. Döneminin önemli bir düşünürü, mimarı, mühendisi, mucidi, matematikçisi,
anatomisti, müzisyeni, heykeltıraşı, botanisti, jeologu, kartografı, yazarı ve ressamıdır.
En tanınmış yapıtları Mona Lisa (1503-1507) ve Son Akşam Yemeği'dir (1495-1497).
Rönesans sanatını doruğuna ulaştırmış, yalnız sanat yapısına değil, çeşitli alanlardaki araştırmaları
ve buluşlarıyla da tanınan, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük sanatçılarından ve dehalarından biri
kabul edilir. 2. milenyumun adamı seçilmiştir. Makası da onun icat ettiği söylenir.
Dünya ve diğer gezegenler güneşin etrafında dönerler. (Heliosentrik model.)
İtalyan rönesans dönemi ressam, heykeltıraş, mimar ve şairidir
ilk ve en ünlü eseri olan çocuk kral Davud’un heykelini yaptığında henüz 26 yaşındadır.
Vatikan’ın yanındaki Sistine Şapeli’nin tavan resimlerinin yapar. Özellikle
Adem'in Yaratılışı' sahnesi batı resim sanatının en canlı tasvirlerinden biri kabul edilir.
İnsan formunu her açıdan tasvir edebilmek için gizlice kadavralar üzerinde çalışmıştır.
İnşası yüzyıllar boyunca devam etti (A)
'Kahrın da hoş, lütfun da hoş…'
'Ben bu bâzârun ne bâzergânı ne bezzâzıyam / Kuy-ı aşkın onmadık bir rind-i şâhid-bâzıyam'
Alman keşiş teolog, üniversite profesörü, protestanlığın babası ve Lüterciliği yayan kişi.
‘aşk imiş her ne var âlemde / ilm bir kîl ü kaal imiş ancak’
İngilterede Tudor hanedanlığı başladı. (A)
Portekizli denizciler Ümit Burnu'nu dolaştılar. (A)
El-fakiru l-Hakir Ser Mimaranı Hassa' . Dünyanın en büyük mimar ve yapı sanatçılarından biri.
Başyapıtı "ustalık eserim" dediği Selimiye Camisi Dünya Kültür Mirası listesindedir. 31,50 metre çapındaki
kubbesi Ayasofya'nın kubbesinden daha yüksek ve derindir. Sekizgen şeklindeki gövde üzerine oturmuştur.
Müslümanlar İspanya'dan atıldı. (A)
Amerikanın keşfi
Vasko da Gama'nın Ümit Burnu'nu geçerek Hindistan'a gidip geri gelmesi.
Portekizlilerin Brezilya'da ilk kolonilerini kurmaları.(A)
Güçlü omurga, çift katlı meşe döşeme.
500 milyon
İlk nota basımı (Venedik)
Bağdat
Türkler ile İspanyollar ve Portekizliler.
Çaldıran
Luther (A)
Anadolu'da toplumsal ve ekonomik yapının bozulmasından kaynaklanan ayaklanmaların tümüne verilen addır.
(İlkinin önderi Şeyh Celâl’dir.)
Anadolu Alevileri ve göçebe yaşayan diğer gruplar arasında destek buldu ve devletin ağır vergi yükü altında
ezilen binlerce çiftçinin de katılmasıyla hızla yayıldı. Bazı Kürt aşiretlerinin de desteğiyle ve çok kan dökülerek
bastırıldı.
('Şelalaye düşmüştür/ Zeytinin dalı/ Celaliyim/ Celalisin/ Celali')
‘Avâzeyi şu âleme davut gibi sal / Bâki kalan bu kubbede bir hoş sâda imiş’
'Ramı olur mu dedim âşıka mâşukların / Nedir ey Ruhi-i şeydâ bu tecahül dediler'
Hindistan ve çevresi üzerinde kurulmuş Türk-Moğol kökenli devlet. Din İslam, dil Çağatay Tükçesi ve
ve Farsça. En geniş olduğu dönemde hakimiyet alanı Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Afganistan.
İlk Rus çarı.(1533-1584) Büyük hırsları olan, düşmanları arasında korku salan, dengesiz kişiliğe sahip,
gözü kara, kararlı, etkileyici ve acımasız bir Rus lideriydi.
'Senün mahzûnun olmak bana şâdân olmadan yegdür/Gamunla ağlamak illerle handan olmadan yegdür'
II. Selim'in 1570 yılında Kıbrıs'ı ele geçirmesi üzerine Papa V. Pius'un yaptığı Osmanlılara karşı birlik çağrısına
uyarak Roma'daki İspanyol birliğine katıldı. 7 Ekim 1571'de İnebahtı Deniz Savaşı'nda iki kez göğsünden yaralandı.
Bir top güllesiyle sol elini kaybetti. Osmanlılar tarafından tutsak edildi. 1575-1580 yılları arasında Cezayir'de esir
iken 4 kez kaçma teşebbüsünde bulundu. Kılıç Ali Paşa camisinin yapımında esir işçi olarak çalıştırıldı.
Yaşamının sonlarına doğru ünlü eseri Don Kişot'u hapishanede kaleme aldığı söylenir.
Eserde kendi hayatıyla alay ettiği ve kahramanla aralarında çokça benzerlikler olduğu görülür.
Rönesans felsefesini biçimlendiren filozofların en önemlilerinden biridir. Evrenin sonsuz ve eşdağılımlı olduğunu
ve evrende dünyadan başka birçok gezegenin bulunduğunu söyledi.
Aykırı görüşlerinden dolayı Engizisyon mahkemesinde yargılandı ve Roma'da diri diri yakılarak idam edildi.
Tebriz'in alınışı.
'Mescidde riy’a-pîşeler etsün ko riyâyı / Meyhâneye gel kim ne riyâ var ne mürâyi'
'Yorulan yorulsun ben yorulmazam / Derviş makamından ben ayrılmazam
Dünya kadısına ben sorulmazam / Kalsın benim davam, divana kalsın'
Bilimin insanları aydınlatma ve geliştirme işlevini öne çıkarmıştır. O'na göre bilim, doğanın özüne yönelmelidir.
Bilimin kılavuzu olan felsefenin gerektiği konuma gelebilmesi, ve insanın bilim ışığı altında yükselebilmesi için
zihnin "putları" yıkılmalıdır. Bilimin başlıca yöntemi tümevarım yöntemidir.
Doğayı deneyle kavramaya çalışmıştır. Pragmatizm ile sonuçlanacak olan deney temeline dayanan İngiliz
felsefesinin ilk tohumlarını atmıştır. Denemelerinde Hıristiyan ahlâk yapısının uzağında, daha makyavelist bir ahlâk
görüşü hakimdir.
Modern gözlemsel astronominin, fiziğin ve bilimin atası olarak tanımlanır.
"Galileo, modern bilimin doğuşunda muhtemelen diğer herkesten daha büyük bir role sahiptir." Stephen Hawking
1633'te Engizisyon mahkemesinde yargılandı. "Ben, 'Güneş evrenin merkezindedir' dediğim için yargılanıyorum
ve bu tür aykırı görüşleri nefretle kınıyorum, lanetliyorum. Aynı zamanda Kutsal Katolik Kilisesi'ne yapılan tüm
yanlışları da..." demek zorunda kaldı.
Dostlarına ise " eppur si muove " (ama dünya yine de dönüyor) dedi. İnzivaya çekildi.
Çizimlerini Sinan'ın yaptığı kö pr ü Mimar Hayretin tarafından inşa edildi. Yapımına 1557 yılında başlanan,
28 buçuk yüksekliğe, 22 buçuk metre uzunluğa sahip köprü 1566'da tamamlandı. 9 Kasım 1993 tarihinde Hırvat
toplarının ateşiyle yıkıldı. Mostar'da yaşayan Hırvat ve Müslüman toplumu barıştırmak için bir simge olarak kabul
edilen köprü 2004'te onarıldı.
Kırım tatarları tarafından yağmalandı ve yakıldı.(A)
1. Yasa: Bütün gezegenler, odaklarından birinde güneşin bulunduğu elips biçimli yörüngeler üzerinde hareket eder.
2. Yasa: Bir gezegeni güneşe bağlayan doğru parçası eşit zaman aralıklarında eşit alanlar tarar.
3. Yasa: Gezegenlerin dolanım sürelerinin karesi ile güneşe olan uzaklıklarının küpünün oranı tüm gezegenler için
aynıdır.
'Ehl-i dildir diyemem sînesi sâf olmayana / Ehl-i dil birbirini bilmemek insaf değil'
Dakikayı gösteren saat.
1596
1606-1679?
Sir John Harington
Karacaoğlan
1608
Hans Lippershey
1611-1682
Evliya Çelebi
1618-1648
1622
1623
Otuz Yıl Savaşları
Genç Osman
Schickard
16.5.1639
1641-1712
1642
1643
1648
1652
Kasr- ı Şirin
Nabi
İngiltere'de İç Savaş
Toricelli
İngiltere'de Parlamento
Tac Mahal
1656
1671-1750
1672-1725
1679
1679-1681
1681-1730
1683
1683-1699
1687
1689
1694-1778
1698
26.1.1699
1712
24.6.1717
21.7.1718
1718-1730
1719
1723
1749-1832
1754
1757
1757-1798
1759-1824
1765-1850
1768-1774
1776
4.7.1776
1781
1778-1846
Modern tuvaletin tasarlanması.
Türk aşık edebiyatına yepyeni bir söyleyiş biçimi getirdi. Çok yalın ve temiz bir Türkçe kullandı. Kendisinden sonra
gelen birçok ozanı derinden etkiledi. Bu olumlu etkiler günümüz Türk şiirine kadar uzanır.
'Üryan geldim gene üryan giderim/Ölmemeye elde fermanım mı var'
Uzaydan gelen her türlü radyasyonu (elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı ya da
aktarımını) alıp görüntüleyen bir rasathane cihazı olan teleskopun icadı. İlk defa 1609 yılında Galileo Galilei
tarafından kullanılmıştır.
Türk seyyahlarının piri ve en verimli yazarı. Hakkak, hattat, musikişinas, cirit ustası, silahşor, mizahçı, taklitçi.
Seyahatname’de, Osmanlı İmparatorluğu’nun sonlarına doğru da olsa altın çağında, payitahtta dahi, çok vahim
siyasi ve ekonomik sorunlarla yüz yüze gelindiğini anlatır: İsyanlar, mali sorunlar, Devlet’in acz içine düştüğünü
gösteren olaylar, çaresizlik içinde kaçmaya çalışan, alabildiğine aşağılanan, 18 yaşında hayaları burularak
öldürülen bir Osmanlı padişahının elem veren hikâyesi vb.
Yeniçeriler tarafından öldürüldü (A)
Hesap makinesi. 6 haneye kadar toplama çıkarma yapabilmekte ve sayı basamakları yetmeyince çalan bir zille
bunu kullanıcıya bildirmektedir.
Bugünkü Türkiye - İran sınırını belirleyen barış antlaşması.
'Bağ-ı dehrin hem hazanın hem baharın görmüşüz / Biz neşatın da gamın da rüzigarın görmüşüz'
Barometre
Babür İmparatorluğu'nun beşinci şahı Şahcihan (1593-1666), 14'üncü çocuğunu dünyaya getirirken can veren
çok sevdiği karısı Ercümend Banu (Mümtaz Mahal) için dünya tarihinin en görkemli aşk tapınağını yaptırmıştır.
Beyaz mermerden inşa edilmiş, parlak yüzeylerine değerli ve yarı değerli yüz binlerce taş, yakut, akik, pırlanta,
inci, firuze işlenmiştir.
Sarkaçın icadı. (saat)
Albinoni
Adagio. (Temmuz 2003'de Çelik Gülersoy'un cenazesinde (de) çalındı.)
I. Petro
(1682-1725)
Düdüklü tencere. Buhar gücünün Heron tarafından uygulamasından sonra ilk faydalı uygulama
Papin
Pekin'de Cizvit misyoner Ferdinand Verbiest tarafından Çin imparatoru için bir oyuncak olarak yapılan
İlk otomobil
küçük buharlı araçtır.
Nedim
'Bu şehr-i Sıtanbûl ki bî-misl-ü behâdır / Bir sengine yekpâre Acem mülkü fedâdır'
II. Viyana Kuşatması
Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgisi ile sonuçlandı. Bu tarih itibariyle yüzölçüm 19.902.000.- km2'dir.
Kutsal İttifak S.
Bir grup Avrupa ülkesinin Kutsal İttifak adı altında birleşip Osmanlılara karşı giriştikleri savaşlar.
Newton
İngiliz fizikçi, matematikçi, astronom, mucit, filozof, ilahiyatçı. Principia Mathematica modern bilimin
temelini yaratmıştır.Evrensel kütle çekimini ve hareketin üç kanununu ortaya koymuş ve sonraki üç yüz yıl
boyunca bu bakış açısı bilim dünyasına egemen olmuştur.
Deli Petro
Rusya'da reformlar.
Voltaire
Din ve ifade özgürlüklerinin yanı sıra, insan hakları konusundaki düşünceleri ve felsefi yazınları ile
ünlenmiştir. Eserlerinde Kilise dogmaları ve döneminin Fransız müesseselerini yoğun olarak
hicvetmiştir. Zamanın en etkili isimlerinden biri olarak tanınır.
Savery
İlk buhar makinasını (buhar pompası) icat etti
Osmanlı Devleti'nin toprak kaybettiği ilk antlaşmadır. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ile imzalananmıştır.
Karlofça
Balkanlar ve Orta Avrupa'daki Osmanlı üstünlüğü sona ermiş, Habsburg üstünlüğü başlamıştır.
Newcomen
Amosferik buhar makinasını icat etti.
İngiltere Büyük Locası
İlk büyük mason locası.
Osmanlı Devleti; Avusturya’ya toprak vermesine karşılık Venedik’ten aldı.
Pasarofça Antlaşması
Lale Devri
İlk matbaa'nın, ilk kağıt fabrikasının, ilk dokuma fabrikasının kurulduğu, ilk kez çiçek aşısının yapıldığı,
ilk kez tulumbacıların kurulduğu dönem. Patrona Halil isyanıyla sona ermiştir.
Rene-Antonie Ferchault de ReauBugünkü kağıt teknolojisi.
Andersen Nizamnamesi
Masonluğun yazılı tarihi ve ilk yazılı yasaları. Temel slogan: Eşitlik özgürlük, kardeşlik.
Goethe
Alman edebiyatçı, politikacı, ressam ve doğabilimci.
Şiir, drama, hikâye (düzyazı ve dörtlük şeklinde), otobiyografik, estetik, sanat ve edebiyat teorisi, ayrıca
doğa bilimleri olmak üzere birçok esere imza atmıştır.
En önemli Alman edebiyatçı olarak kabul edilmektedir.
Rousseau
Eşitsizlik Üstüne Söylev
Bir toprağı çevirip, burası benimdir' demeye cesaret eden ve çevresinde buna inanacak kadar
budalalar bulan ilk insan, uygar toplumun kurucusudur.
Erzurumlu İ. Hakkı
Marifetname.
Şeyh Galip
'Fâriğ olmam eylesen yüz bin cefâ sevdim seni /Böyle yazmış alnıma kilk-i kazâ sevdim seni
Enderunlu Vasıf
'O gül endam bir al şale bürünsün yürüsün / Ucu gönlüm gibi ardınca sürünsün yürüsün'
J.Watt’ın, Newcomen’ın atmosferik buhar makinasını geliştirerek daha verimli bir makina yapmasıyla,
1. Sanayi Devrimi
İngiltere’de Sanayi Devriminin felsefi, bilimsel, teknik (henüz teknoloji değil) ve ekonomik alanlarda
teorik çerçeveleri kurulmuş ve modern sanayiinin bütün şartları hazırlanmıştır.
1850 yılı itibariyle kişi başına GSMH'sı en yüksek ülkelerin 1850 ve 2010 tarihleri itibariyle karşılaştırmalı
rakamları: İngiltere: 2,330 ve 23,777, ABD: 1,806 ve 30,491, Fransa: 1,597 ve 21,477, Almanya: 1,428 ve
20,661 USD (1990 Int.G.Khamis $) (Kaynak: http://www.ggdc.net/maddison/maddison-project/data.htm )
Osmanlı-Rus Harbi
Küçük Kaynarca Antlaşması (17.7.1774)
Osmanlı İmparatorluğu, dünya üzerindeki üç büyük devletten biri olma özelliğini kaybetti.
Adam Smith
‘Milletlerin Zenginliği' ile modern iktisadın temellerini attı.
ABD Kuruldu
Kongre Bağımsızlık Deklerasyonu'nu ilan etti.(A)
Kant
Saf Aklın Eleştirisi
Eleştirel felsefenin babası.(Hume ve Rousseau etkisi)
Modern felsefenin gelişim seyrine uygun olarak bilgi kuramını ön plana çıkartmıştır.
Aklını kullanmak gücünü göster
H. İsmail Dede Efendi
YAKIN ÇAĞ
1789
Fransız İhtilali
1790
1792
Fransız/Avusturyalı mucitler
Claude Chappe
1798-1857
Auguste Comte
Liberté, égalité, fraternité; "Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik''
Avrupa ve Batı dünyası tarihinde bir dönüm noktası.
Monarşinin kaldırılması ve radikal bir demokratik cumhuriyet ile değiştirilmesi
Vatandaşlık ve devredilemez haklar temelinde aydınlanma ilkelerine dayalı radikal sosyal
değişim
Roma Katolik Kilisesi'nin ciddi reformlara gitmeye zorlanması
milliyetçilik akımının doğuşu, milli devletler
Kurşunkalem
İlk telgraf. Tepelerin üzerine kurulmuş kulelerden oluşan bir ağ ve her kulenin üzerinde iki uzun kola sahip bir
makine vardı. Fransa'daki kule ağı yaklaşık 4828 kilometreye ulaşmıştı.
İlk düşünce üç basamaklıdır
Birinci basamakta insan, çevresindeki eşyayı tıpkı kendisi gibi canlı, akıllı düşünmüştür (fetişizm).
İkinci basamakta insan düşüncesi, çevresindeki olayların görünmez varlıklarca yönetildiği inancına
yönelmiştir (çoktanrıcılık-politeizm).
Üçüncü basamakta bu görünmez varlıkların tek ve büyük bir iradenin yönetimi altında
bulunduğu inancına varılmıştır (tektanrıcılık-monoteizm).
İnsanlığın bu halini metafizik hal izlemiştir. Metafizik hal, bir soyutlama halidir.
İnsanlığın üçüncü halinde, metafizik hal, yerini pozitif hale (olumlu hal, müspet hal) bırakmıştır.
Önce teolojik açıklama, sonra metafizik açıklama, yerini pozitif açıklamaya bırakmıştır.
1800-1815
1802
Napolyon
Trevitchik
1803
1803
1805
Sırp İsyanı
Luisiana'nın satınalınması
Beethoven
1807
1808
1810
1812
Fulton
Beethoven
Dünya nüfusu
Buharlı makine
1812
1815
1818-1883
1820-1895
Napoleon
Viyana Konferansı
Karl Marx
Frederic Engels
1822-1895
Pasteur
1824
1824
Sendikalar
Beethoven
1825
1826
1827
1829
Stephenson
John Logie Baird
Buharlı gemi
Sati (sutee) yasaklanması
1830
1830-1860
1831
1832
1832-1883
1832
1834
1835
1835
Joseph Henry
İngiltere
Charles Sauria
1838
1839
Ticaret Sözleşmesi
Locomotive Act
1839
1839-1908
1839-1841
1840
1840-1888
1840-1926
Tanzimat Fermanı
Yeniçağ
Afyon Savaşı
Transocean
Namık Kemal
Monet
1843
1845
İlk Telgraf Hattı
Wagner: Tannhäuser
1848
Komünist Manifesto
1848
1850
1850-1975
1851
1854
28.2.1856
30.3.1856
İlk Çimento Fb.
İlk Petrol Kuyusu
2. Sanayi Devrimi
Foucault Sarkacı
Kırım Savaşı
Islahat Fermanı
Paris Antlaşması
1857
1857
1859-1941
Betonarme Sistemi
Gustave Flaubert
Henri Bergson
24.4.1859
Darwin
Manet
Yunanistan
Biçerdöver
Demiryolu
Samuel Morse
tarafından geliştirilen yüksek basınçlı buhar makinası, kısa bir süre sonra gemilere ve trenlere
yerleştirilmiştir. Böylece fosil yakıtlarından kimyasal enerjiyi dönüştürerek elde edilen mekanik enerji
üretim ve ulaşımda kas gücünün yerine geçmiş ve makina sermayenin asli ürünü haline gelmiştir.
Amerikan yönetimi 530 milyon acre toprağı Napolyon'dan 15 milyon Dolara satın aldı. (A)
Üçünçü Senfoni (Eroica). Napolyon'a ithaf etmeyi düşünerek bestelemeye başladıgı eser.
napoleon ihtilalden* sonra kendini tekrar imparator ilan edince
ithafın bulundugu ilk sayfayı "büyük bir adamın anısına" diye değiştirmiştir.
İlk buharlı gemi
Beşinci Senfoni (Kader/Zafer)
1 milyar
Buharlı makine lokomotiflerde kullanılmaya başlandı
Kentlerde nüfus yığılmaları.
Yenildi
İnsan, doğanın ürünüdür ve yaşambilimsel evrimin sonucudur
Yaşambilimsel evrimden insansal tarihe geçiş emek’le başlamıştır.
İnsan, toplumsal ilişkilerin toplamıdır.
Antibiyotiklerin elde edilmesinde çıkış noktası olan “bazı mikroorganizmaların diğerlerini
öldürdüğü” gözlemi, "pastörizasyon" adlı konserve yönteminin geliştirilmesi, kuduz aşısı.
İngi,ltere'de cdevlet tarfından tanındı.
Dokuzuncu Senfoni
İnsan sesinin bir senfoni içinde diğer enstrumanlarla aynı ölçüde ön planda yer aldığı ilk eserdir.
İlk buharlı lokomotif
TV ve CD (video kaydedici)
Osmanlı Devleti'nde ilk buharlı gemi 1827'de satın alınarak işletilmeye başlandı
“Sati” adı verilen ve Hindistan yasalarında herhangi bir cezası bulunmayan töre gereğince kocası
ölen ya da evlendiğinde yeterli çeyiz getiremeyen kadınların diri diri yakılarak öldürülmesi İngiltere
tarafından yasaklandı.
(Töre devam ediyor. Her yıl yaklaşık 2 bin 500 kadın kurban ediliyor.)
Elektrikli telgraf. Elektrik akımını teller vasıtasıyla bir elektromıknatısa bağlı olan uzaktaki bir zili çalıştırır.
Daha etkili maden tasfiye yöntemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kömür üretimi hızla arttı.
Kibrit
Elektrik
Gerçekçilik akımından izlenimciliğe geçişte önemli bir rol oynadı.( Kırda Öğle Yemeği ve Olympia)
Osmanlı'dan bağımsız oldu. (A)
Bir Amerikalı mühendis biçerdöveri icat etti.
Almanlar Bavyera'da ilk demiryolunu döşediler. (A)
Mors Alfabesi (Patent 1940) ve elektromıknatıslı telgraf. Morse ve yardımcısı Vail nokta ve çizgilerden oluşan
bir kodlama sistemi oluşturdular.
(İngiltere ile) Osmanlı İmparatorluğunda sonun başlangıcı
Buharlı araçların hızını saatte 10 km ile kısıtlayan yasa ve otomobillerin önünden kırmızı
bayraklı bir kişinin gitmesini zorunlu kılan kanun.
Türkler için yapılan çağ ayrımına göre. (3)
İlk düzenli okyanus ötesi buharlı gemi seferleri başladı.
'Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmidir Kemâl / Kendi derdi gönlümün billah gelmez yâdına'
Modern resim sanatındaki ilk büyük devrimci hareket olan empresyonizm - izlenimcilik terimi onun İzlenim:
Gün Doğumu adlı resminden gelmektedir.
Washington D.C. ile Baltimore arasında.
Gerek müzik ve drama alanındaki yenilikleri, gerekse Yahudi karşıtı görüşleri nedeniyle
20.yy.’in en çok tartışılan müzik adamlarından olmuştur.
"Şimdiye kadarki bütün toplumların tarihi, sınıf savaşımları tarihidir."
"Devletin proletaryanın devrimci diktatörlüğünden başka bir şey olmadığı" siyasal geçiş döneminden sonra
komünizm onun yerini alacaktır.
‘BÜTÜN ÜLKELERİN İŞÇİLERİ, BİRLEŞİN!’
İngiltere
Osmanlı-Rus savaşıdır. Rusya'nın yayılmasını önlemek için Birleşik Krallık ve Fransa da savaşa girmişlerdir.
Tanzimat Fermanı ile Türklere verilen haklar azınlıklara teşmil edilmiştir.
Rusya ile Kırım Savaşı'nı kazanan Osmanlı İmparatorluğu, Birleşik Krallık ve Fransa arasında imzalanmıştır.
Türkiye Avrupa'lı olmuştur.
Fransa
Madam Bovary (İlk çağdaş realist roman)
Toplum nasıl insan içinse, insan da öylece toplum içindir. Ödevseverlik insanı töreye ve dine götürür.
Bu ödevseverlik iyice deşilirse insanların korunma içgüdüsüne dayandığı görülür.
Türlerin Kökeni (Türkçeye 111 yıl sonra çevrildi.)
Öncellerinin düşünsel bulgularını, bilimsel deney ve gözlemlerle tanıtlamıştır. Kendisinden önce ileri sürülmüş
olan türlerin birbirlerinden dönüşerek oluştukları varsayımın nedenlerini araştırmıştır. Darwin’e göre türler
doğal ayıklama ve soyaçekim nedeniyle dönüşerek oluşurlar, aynı kökün değişikliğe uğramasıyla meydana gelmiş
çeşitlerdir.
Yaşamın başlangıcını değil canlıların zaman içindeki gelişimini açıklayan bu bilimsel görüşe Hristiyan dindarlar
şiddetle karşı çıktılar. İslam dünyasında ise yüzyıllar önce ‘Yeryüzünde geziniz de Allah'ın canlıları ilk kez nasıl
yarattığını görünüz’ ayeti ile vahdet inancı çerçevesinde canlıların birbirlerinden dönüşerek yaratılması sürecinin
“sünnetullah” olduğuna kanaat getirecek kadar akılcı çıkarımlar yapılmıştı.
Günümüzde Müslüman toplulukların büyük çoğunluğu da evrime karşı çıkmaktadırlar. Buna karşılık İngiltere
Kilisesi 13.9.2008 tarihinde yaptığı açıklamada, 19. yüzyılda kiliselerinin gösterdiği evrim karşıtlığını ‘aşırı
savunmacı’ ve ‘aşırı duygusal’, Darwin'in fikirlerini reddetmenin hata; ‘evrim karşıtı heyecanın' ise Kilise'nin
işlediği ciddi bir suç olduğunu kabul ettiklerini’ belirtmiştir.
4.12.1859
1861-1865
1864
1864
1865
1866
1866
1866
1866 ??1871
1867-1915
1867
1868-1878
1868
1869
1869
1871
1871
1871
1872
1873
1873-1896
1873-1896
1876
1876
1876
1876
23.12.1876
19.3.1877
1877-1878
1877
1878
1878
1879
1879-1955
1880
1881
1881
20.12.1881
1881-1973
1883
1883-1885
Mekteb-i Mülkiye
İrfan Ocağı Mülkiye İstanbul'da kuruldu.
Amerikan İç Savaşı
600.000 den fazla insan öldü. (A)
I.Enternasyonal
Uluslararası İsçi Derneği (I. Enternasyonal) kuruldu.
Faraday
Radyo dalgaları
Tolstoy
Savaş ve Barış
Lewis Carroll (Charles L.DodgsoAlis Harikalar Diyarında
Jules Verne
Aya Seyahat
Johann Strauss (oğul)
Güzel Mavi Tuna
Dostoyevski
Suç ve Ceza
Atlantik altından kablo
Atlantik aşıldı
İlk İşçi Örgütü
Ameleperver Cemiyeti
Tevfik Fikret
'Evet, sabah olacaktır, sabah olur, geceler / Tulû-i haşre kadar sürmez; akıbet bu semâ,
Bu mâi gök bize bir gün acır; melûl olma
Edoux
Mekanik asansör
Mecelle
(Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye) Adliye Nazırı ve eski Meclis-i Ahkâm-ı Adliye Reisi Ahmet Cevdet Paşa
başkanlığındaki bir komisyon tarafından derlenen İslami özel hukuk kuralları kodeksidir.
Bir giriş ve 16 bölümden oluşur. 1851 madde içerir.
Maddeler halinde düzenlenmiş analitik ve pozitif bir hukuk sistemi oluşturma çabasıdır. Tanzimat Fermanı ile
başlayan dönemin en önemli kanunu ve Osmanlı modernleşmesinin anıtlarından biridir. Hem şer'i mahkemelerde
hem de nizami (laik) mahkemelerde kullanılmak üzere hazırlanmış, din farkı gözetmeksizin herkese uygulanmıştır.
Mecelle’ye iki önemli eleştiri yöneltilir: Birincisi, taassubun baskısıyla sadece Hanefi fıkhına dayandığı için diğer
fıkıh mezheplerinin içtihatlarından yararlanılmaması; ikincisi, bir medeni kanunda bulunması gereken şahsın
hukuku, aile ve miras hükümlerine yer verilmemesidir.
Mecelle'nin ilk 99 hükmünden örnekler: Beraat-ı zimmet asıldır. Def'-i mefasid celb-i menafiden evlâdır.
Alması memnu olan şeyin vermesi dahi memnu olur. Kelamın i'mali ihmalinden evladır.
Türk Medeni Kanunu'na ek olarak çıkarılan 864 sayılı Tatbikat Kanunu'nun 43. maddesiyle 4 Ekim 1926'da
yürürlükten kaldırılmıştır
Meiji Devrimi
Japonya'da modernleşmenin başlangıcı.
Friedrich Miescher
DNA'yı saflaştırdı.
Süveyş Kanalı
Bismarc
Almanya'yı birleştirdi.
Dostoyevski
Karamazof Kardeşler
Paris Komünü
18 Mart-26 Mayıs
Friedrich Engels sürekli ordunun bulunmayışı, mahallelerin kendi kendini yönetmesi ve bunun gibi
etmenler nedeniyle Komünün artık bilindik anlamıyla bir “devlet” olmadığını iddia etti:
bu bir geçiş biçimiydi, devletin yok oluşuna doğru bir geçiş.
Türkiye'de İlk Grev
Kasımpaşa Tersanesi İşçileri ve Beyoğlu Telgrafhanesi İşçileri
L'Obéissante
İlk gerçek otomobil.Amedee Bollee
İlk Büyük Kriz
“Uzun Depresyon” . Birinci dünya savaşının nedenlerinden biri olarak gösterilir.
'Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak…'
Mehmet Akif
Faraday
Faraday kafesi
Dört zamanlı içten yanmalı motorlar
Telefon için patent ofisine başvurdu. (Asıl mucit Antonio Meucci'dir.)
Alexander Graham Bell
Hersek İsyanı
Padişah yetkilerinin şarta bağlanması, sınırlandırılması.
1. Meşrutiyet
İlan edilen Kanun-i Esasi, aslında padişahın egemenlik haklarına bir kısıtlama getirmiyordu.
2. Abdülhamit yürütme yetkisini tümüyle elinde tutuyordu.
Meclis-i Umumi
Türk siyasi tarihinde ilk meclis. Ayan Meclisi ve Meclis-i Mebusan'dan oluşuyordu. 93 Harbi nedeniyle dağıldı.
18 Aralık 1877'de yeniden açılan meclis, II. Abdülhamit’in tasarrufuyla 14 Şubat 1878'de kapandı.
Meclis-i Mebusan adıyla 17 Aralık 1908'de yeniden açılan meclis İstanbul'un işgali nedeniyle 11 Nisan 1920'de
resmen kapandı.
93 Harbi
Osmanlı-Rus harbi. Osmanlının başında 2. Abdülhamit, Rusyanın başında 2. Alexandr var. Rumi takvime göre
1293 yılına denk geldiğinden 93 harbi denmiştir. Aynı anda hem Balkanlarda hem de Kafkasya'da çarpışılmıştır.
Savaşın görünür nedeni Hristiyan Osmanlı tebasını korumaktır. Savaşın sonunda Osmanlı Devleti yenilmiştir
Rus orduları Yeşilköy'e kadar ilerlemiş ve sonuçta Ayastefanos Antlaşması yapılmış ancak Rusya'nın aşırı derecede
güçlenmesinden kaygı duyan diğer Avrupa devletlerinin girişimiyle bunun yerine Berlin Anlaşması imzalanmıştır.
Rusya'nın toprak kazanımları geri alınmış ancak Romanya ve Karadağ'a bağımsızlık verilmiştir.
Bu tarihten itibaren uzunca bir süre Osmanlı İmparatorluğu'nun önemli bir toprak kaybı olmamıştır.
Wagner: Parsifal
Saf ırk konusunda polemik yaratan yazılar.
Karadağ,Sırbistan, Romanya Osmanlı Devletinden bağımsız oldular. (A)
Swan
Ampül
Edison/Tesla?
Ampül. (Asistanı Hammer.)
Albert Einstein
26 yaşında iken 1905 yılında o dönemde kuramları hemen benimsenmemiş olsa da ileride fizikte devrim yaratacak
olan dört makale yayınladı. Bir kaynaktan yayılan ışığın bir madde (metaller, metal olmayan katılar, sıvılar veya gazlar)
yüzeyine düşmesi sonucu maddeden elektron yayınlanması olayını (fotoelektrik etki) açıkladı. Bu çalışmaları
nedeniyle 1921Nobel Fizik Ödülü'nü aldı.
Özel görelilik ve genel görelilik kuramları ile iki yüzyıldır Newton mekaniğinin hakim olduğu uzay anlayışında
bir devrim yaratmıştır. Sadece matematik hesaplamalar ve denklemler ile oluşturduğu kuramları sonradan
deneysel olarak defalarca doğrulanmıştır. E = mc2 denklemi ile formüle ettiği kütle-enerji eşdeğerliği yıldızların
nasıl enerji oluşturduğuna açıklama getirmiş ve nükleer teknolojinin önünü açmıştır.
Kuantum mekaniğinin bazı sonuçlarına, özellikle belirsizlik ilkesine oldukça şüpheci yaklaşmış, bu yaklaşım
ileride geniş kabul görmüştür.
Çeşitli vesilelerle Yahudilik dinine ve diğer kutsal kitaplara inanmadığını belirtmiş, sosyalizme duyduğu sempatiyi ifade
eden bir makale yayınlamıştır.
Bertrand Russell ile birlikte nükleer silahlara karşı bir manifestoyu imzalamıştır.
Siemens
Ekektrikli asansör.
Mustafa Kemal
Telefon
İstanbul'da kullanılmaya başlandı.
Muharrem Kararnamesi
(28 Muharrem 1299) Osmanlı Devletinin ödeyemediği iç ve dış borçları yeniden yapılandırıldı.
Picasso
Churchward
Naacal dilini öğrenir, Tibet'te bulduğu 15.000 yıllık tabletleri okur.
Böyle Buyurdu Zerdüşt. 'Herkes ve Hiç kimse için Bir Kitap'. Nietzsche felsefesinin ana yapıtı, bir edebiyat eseri
Nietzsche
ve aynı zamanda felsefî bir çalışmadır.
“Yazılmış en yüce kitap, insanlığa şimdiye dek verilen en büyük armağan”dır.[1]
Bu kitapta Nietzsche şiirsel bir uslûpla felsefi meseleleri dile getirmiş, kendi felsefi düşüncelerini ve kavramlarını
açıklamıştır.
Nietsche'nin en belirgin etkisi Martin Heidegger'in felsefi çalışmalarındaki şiirsellik arayışında ve varoluşçu
filozofların edebi-felsefi yapıtlarında görülür.
MODERNİZM
1884
1884
1885
1885-86
1.5.1886
Heinrich Hertz
Parsons
Josephine Cochran
Özgürlük Heykeli
Chicago'da İşçi Eylemleri
1888
Henry Seely
1889
1889-1918
İkinci Enternasyonal
İttihat ve Terakki
Cemiyeti
1891
1891
1892
1893-1976
Panhard & Levassor
Ülkemizde ilk müze binası
Ülkemizde ilk elektrikli
asansör
Mao Zedong
1895
Hamidiye Alayları
1895
1897
10.8.1897
Wilhelm C. Röntgen
Sigmund Freud
Felix Hoffmann
21.8.1897
Felix Hoffmann
1900
Kuantum Kuramı (Mekaniği)
1900
1900
1902
1903
1903
Halit Ziya
Mehmet Rauf
Willis H. Carrier
Hazır Beton Sistemi
Dünyada otomobil
1903
17.12.1903
1904-1975
1904-1989
1904-1983
1904
Mary Anderson
Wright Kardeşler
Ümmü Gülsüm
Dali
Necip Fazıl
Marconi
2.4.1905
6.4.1905
1905
Phoebus Levene
John Logie Baird
Rus Devrimi
1906
1906
1.12.1906
24.7.1908
Ala Fischer
1908 Sonrası
1908-
Son ya da Yakın Çağ
Sendikalar
17.1.1909
13.4.1909
FB-GS
31 Mart Vakası
(Rumi takvimle)
Paris
2. Meşrutiyet
Radyo dalgaları
İlk başarılı buhar türbini.
Bulaşık makinesi patenti. (İlk üretim 1889'da)
(Frederic Auguste Bartholdi.) Göçmenler uzun yıllar Yenidünya'da ilk onunla karşılaştı.
8 saatlik iş günü için genel grev. Polisin ateş açması sonucu, çok sayıda işçi öldü ve yaralandı. İşçi liderlerinden
dördü idam edildi.
Elektrikli ütü. 17. yüzyıl başlarında giysileri düzleştirmek için ısıtılmış ağır taşlar kullanılırken daha sonra
saplı düz demir plakalar ateşte ısıtılmaya başlandı. Bu yöntemle ısının uzun süre korunamaması yüzünden
demir plakalar oyularak içleri kömür közüyle dolduruldu. 1905'te son derece hafif elektrikli ütü piyasaya sürüldü.
(Ütünün kumaşa etkisi: Isı ve su ile şişen ve kırılan selüloz moleküllerin hidrojen bağları, ütü kumaşın üzerindeyken
düzgün bir şekilde tekrar bağlanırlar ve ütü kaldırıldığında kumaşta düzgün ve pürüzsüz bir yüzey oluştururlar.)
1 Mayıs işçi sınıfının birlik, mücadele ve dayanışma günü olarak kabul edildi.
Hürriyet, Müsavat, Adalet
Anayasal bir düzene geçiş amacıyla gizli bir dernek olarak kuruldu.
Anayasanın kabul edilip II. Meşrutiyet’in ilan edilmesinden sonra iktidarı denetleyen bir siyası parti
(İttihat ve Terakki Fırkası) halini aldı.
1912'de iktidar partisi oldu. Üyeleri “İttihatçılar ” olarak anılır. Cemiyetin 1918'de kendini
feshetmesinden sonra üyelerinin çoğu Milli Mücadele'de yeralmıştır.
İlk seri otomobil üretimi
Bugünkü İstanbul Arkeoloji Müzesi (Mimar Vallaury )
Pera Palas'ta hâlâ kullanılıyor.
Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurucu,1943'ten itibaren ÇKP Politbüro Başkanı,
1945'ten itibaren ÇKP Merkez Komitesi Başkanı, Çin'de gerilla savaşının örgütleyicisi, planlayıcısı
ve önderidir.
Çin Halk Cumhuriyeti onun 1 Ekim 1949'da Pekin'deki Tiananmen meydanında yaptığı açıklamayla kurulmuştur.
1966'da başlatılan ve Kızıl Muhafızlara çok önemli yetkiler veren "Büyük Proleter Kültür Devrimi"
çeşitli eleştirilere ve tartışmalara yol açmıştır.
1887'de Ermeni devrimci örgütlerince direniş hareketleri başlatılması, bunların bir ihtilale dönüşmesi olasılığının
doğması ve Kumkapı'da bir ayaklanma düzenlenmesi üzerine Kürt aşiretleri Hamidiye Alayları adı altında düzensiz
milis birlikleri şeklinde örgütlenerek Ermenilere saldırıldı. Batı kamuoyunda, gerçekleşen kanlı olaylar Hamidiye
katliamları, Abdülhamit de Kızıl Sultan olarak adlandırıldı.
X ışınları.(Deneylerinde elini kullandığı için aşırı dozda X ışınından parmaklarını kaybetti.)
Oedipus Kompleksi
Söğüt ağacından, ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak kullanılan Aspirinin etken maddesini oluşturan
saf asetilsalisilik asiti (ASA) üretti. ASA’nın kalp krizini, felci, bazı kanser türlerini önleyici etkisi kanıtlandı.
Söğüt ağacının tedavi edici özelliği 3500 yıldır biliniyor. Yaprak ve kabuklarından tabii olarak üretilen
bitkisel ilaçlar eski çağlarda da ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak kullanılıyordu.
Diasetilmorfini sentezleyerek eroini buldu. Kuru öksürük ve veremin tedavisinde kullanılan eroine büyük
ümit bağlandı. I. Dünya Savaşı’nda ağır yaralı hastalara ağrı kesici olarak verildi. Morfin bağımlılarını
kurtarmak için fayda sağlayabileceği ileri sürüldü. Ancak eroinin kendisinin bağımlılık yapan çok ciddi
bir uyuşturucu olduğu anlaşılınca, 1930’lu yılların başında adı ilaç listelerinden silindi.
Klasik mekanik evreni bir ‘süreklilik’ olarak modelliyordu. 1900 yılında Max Planck enerji'nin, 1905 yılında ise
Albert Einstein ışığın paketçiklerden oluştuğunu, yani ‘süreksizlik’ gösterdiğini, bazı deneyleri açıklamak için
bir varsayım olarak kullanmak zorunda kaldılar.
Max Planck, karacisim ışımasını kuantumlanmış enerji yayımı ile açıkladı. Kkuantum kuramı böylece doğmuş oldu.
Kuantum mekaniği her ne kadar çok küçüklerin dünyasını modelleyen bir kuram olsa da uygulama alanları
gerek dolaysız gerek dolaylı yollarla çok geniştir. Biyoloji, malzeme bilimi, elektronik gibi birçok alanın
günümüzdeki anlamına kavuşmasını sağlamıştır.
LASER, MASER, yarı iletkenler gibi günümüzün olmazsa olmazlarının icatları, kuantum mekaniği sayesinde
mümkün olmuştur.
Ayrıca elektron mikroskobu, atomik kuvvet mikroskobu, taramalı tünellemeli mikroskop gibi biyoloji ve
nanoteknolojik uygulamaların olmazsa olmazları; PET-Scan (Positron Emmission Tomography), MRI (Magnetic
Resonance Imaging), Tomografi gibi tıbbi görüntüleme cihazları yine kuantum mekaniğinin bize gösterdiği
belli doğa olgularını kullanarak çalışırlar.
Tıp, nanoteknoloji, elektronik gibi birçok alanda sayısız kullanımı olan fiberler kuantum mekaniğinin doğrudan
uygulamasına örnektir.
Aşk-ı Memnu
Eylül
Klima. (Isı ve nem oranını hassasiyetle denetleyen 30 tonluk bir makine.)
Almanya
Fransa'da 30,204 adet otomobil üretimiyle dünya üretiminin %48.77'sine sahipti
(ABD'de 11,235, İngiltere'de 9,437, Almanya'da 6,904, Belçika'da 2,839 ve İtalya'da 1,308)
Araba sileceği patenti.
Benzin motorlu uçakla ilk uçuş.
Radyonun patentinin tamamen kendisine ait olduğunun açıklanmasının ardından 1909 yılında Nobel ödülüne
layık görülmüş, ancak 1943 yılında Tesla’nın ölümünden birkaç ay sonra aslında onu ilk kez Tesla’nın
bulduğu ortaya çıkmıştır.
DNA'nın, birbirine fosfat grupları ile bağlı olan nükleotit birimlerden oluşan bir zincir olduğunu öne sürmüştür.
Televizyon. (Renkli TV 1950, ABD)
Rusya İmparatorluğu’nda yurt çapında geniş yankı bulan kitlesel siyasi eylemlerdir. Saldırılar, işçi grevleri,
köylü ayaklanmaları ve askeri isyanlar şeklinde gelişmiştir. Sonuçta anayasal monarşiye geçilmiş ve Çarlık Duması
kurulmuş, çok partili seçimler yapılmış, 1906 Anayasası meydana getirilmiştir.
Elektrikli Çamaşır makinesi
İlk sesli radyo yayını
İlk sinema salonu
Kanun-u Esasi’nin 29 yıl askıda kaldıktan sonra, 24 Temmuz 1908'de yeniden ilân edilmesiyle başlayan ve
6 Kasım 1922'de Osmanlı Devleti'nin tasfiyesiyle sona eren dönemdir.
İttihat ve Terakki yanlısı bazı subayların Manastır ve Selanik kentlerinde ayaklanmaları üzerine, Abdülhamid
Kanun-u Esasi’yi yeniden yürürlüğe koymak zorunda kalmıştır.
Türkler için yapılan çağ ayrımına göre. (3)
Başta İstanbul ve Selanik olmak üzere işkollarının geliştiği bölgelerde çok sayıda sendika kuruldu.
Grevler yapıldı.
İlk maç.
Bazı askerî birliklerin ve medrese öğrencilerinin katıldığı ayaklanma.
Bazı subaylar ve bazı milletvekilleri linç edildi ve İttihatçı olarak bilinen gazeteler yağmalandı.
Selanik'ten gelen Hareket Ordusu tarafından 24 Nisan'da bastırıldı.
Meclis-i Umumi Milli adı altında toplanan Heyet-i Mebusan ve Heyet-i Ayan 27 Nisan 1909'da II. Abdülhamid'in
1912
1912-1956
Çin Cumhuriyeti
Pollock
1913
1913
25.12.1913
Mary P. Jakops
İlk Bulmaca
1914
Panama Kanalı
28.7.1914-11.11.191Birinci Dünya Savaşı
1915
20.1.1916
1916-1979
29.4.1916
Çanakkale
İzafiyet Teorisi
Behçet Necatigil
Kut'ül Ammare
Zaferi
1917
Rus Devrimi
9.12.1917
Kudüs
30.10.1918
Mondros Mütarekesi
13.11.1918-6.10.192İstanbul'un İşgali
21.12.1918
18.1.1919
24.12.1920
Vahideddin
Paris
Barış Konferansı
19.5.1919
21-22.6.1919
Mustafa Kemal Paşa
Amasya Tamimi
23.7/7.8.1919
26-31.7.1919
13.8.1919
Erzurum Kongresi
Balıkesir Kongresi
Mektup
4-11.9.1919
7.11.1919
27.12.1919
Sivas Kongresi
Mustafa Kemal Paşa
Mustafa Kemal Paşa
28.1.1920
Ahd-i Milli
(Misak-ı Milli)
13.4.1920
Hilafet Ordusu
23.4.1920
Hazi.-Ağust.1920
16.8.1920
Büyük Millet Meclisi
Yunanlar ve İngilizler
Sevr
12.1.1921
1. İnönü Zaferi
20.1.1921
Teşkilat-ı Esasiye
Kanunu
8.2.1921
12.3.1921
21.3.1921
TBMM
İstiklal Marşı
Lenin
1.4.1921
2. İnönü Zaferi
tahttan indirilmesini, yerine V. Mehmet Reşat'ın geçirilmesini kararlaştırdı. II. Abdülhamid Selanik'e gönderildi.
İmparatorluk hızlı bir parçalanma sürecine girdi.
Mançu Hanedanı'nın sonu.
Yere serdiği devasa boyutlardaki tuval bezleri üzerine boyayı dökmek, damlatmak, fırlatmak suretiyle sonradan
aksiyon resmi adı verilen resimler yapmıştır. Bu özelliğinden ötürü Jack the Dripper lakabıyla da anılmıştır.
Ev tipi buzdolabı. (Chicago'da)
Sütyen.
New York World gazetesi.
POSTMODERNİZM
Alman, Rus, Osmanlı ve Avusturya-Macaristan imparatorlukları sona erdi. Avrupa'da ve Orta Doğu'da yeni devletler
kuruldu. Alman sömürgeleri ve Osmanlı Devleti'ne ait olan Orta Doğu'daki Arap toprakları İtilaf Devletlerinin
eline geçti. Avrupa'da, Orta Doğu'da ve Asya'da ülke sınırları değişti. Milletler Cemiyeti kuruldu.
II. Dünya Savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı, Rus İç Savaşı gibi savaşlara neden oldu.
Geçilmez!
Albert Einstein (1879-1955)
‘çoklarından düşüyor da bunca/görmüyor gelip geçenler/eğilip alıyorum/solgun bir gül oluyor dokununca’
Osmanlı Ordusu 5 ay süren bir kuşatmadan ve çarpışmalardan sonra bugün Irak'ta bulunan Kut şehrini geri aldı.
‘Arslanlar! Bütün Türklere şeref ve şan, İngilizlere kara meydan olan şu kızgın toprağın güneşli semasında
şehitlerimizin ruhları sevinçle gülerek uçarken, ben de hepinizin pak alınlarından öperek cümlenizi tebrik
ediyorum… Tarih bu olayı yazmak için kelime bulmakta müşkülata uğrayacaktır.’(Halil Paşa)
James Morris, Kut'un kaybını "Britanya askeri tarihindeki en aşağılık şartlı teslim" olarak tanımlamıştır. (A)
Şubat 1917'de (Gregoryen takviminde Mart) yaşanan ilk devrimde Çarlık yönetimine son verilmiş
ve siyasi egemenlik Geçici Hükümet'e bırakılmıştır. Aynı yılın Ekim ayında gerçekleşen ikinci
devrim ise Geçici Hükümet'i ortadan kaldırmış ve bir Bolşevik (Komünist) hükümeti kurulmuştur.
"Kızıl" (Bolşevik) ve "Beyaz" (Bolşevik karşıtı) gruplar arasında patlak veren iç savaş ülkeyi yeniden
karışıklığa sürüklemiştir.
1922 yılnda iç savaştan galip çıkan Bolşevikler Sovyetler Birliği'ni kurmuşlardır.
İngilizlerin işgaliyle Osmanlı İmparatorluğu'nun elinden çıktı.
Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında savaş sona erdi.
Müttefik devletler İstanbul'u geçici askerî işgal altına alarak Meclis başkanı Rauf Bey'i ve bazı mebusları
tutukladı.
İtilaf Devletleri’nin baskısıyla meclisi kapattı.
Avrupa’nın sınırlarının çizilmesi, sömürgelerin ve Osmanlı Devleti’nin mirasının paylaşılması amacıyla toplanmıştır.
İttifak Devletleri ile savaşmış veya onlara savaş ilan etmiş 32 devletin temsilcileri katılmıştır.
Alman İmparatorluğu'nun kuruluşunun yıldönümü günü açılmıştır.
Ermeni temsilcileri Doğu Anadolu’da bağımsız Ermenistan kurulması fikrini ilk kez bir uluslararası konferansta dile
getirmişler, bu istekleri İtilaf Devletleri tarafından destek görmüştür.
Milletler Cemiyetinin temel ilkelerini karara bağlanmış; Almanya ile Versailles, Avusturya ile Saint-Germain,
Bulgaristan ile Neuilly antlaşmaları imzalanmıştır.
Sömürgecilik anlayışı yerine “manda ve himaye” sistemini ortaya atan emperyalistlerin kendi aralarındaki çıkar
çatışmalarından dolayı 22 Nisan 1920'de konferansa davet edilen Osmanlı İmparatorluğu hakkında karar verilememiş,
Türk heyeti şartları reddederek 11 Temmuz 1920'de İstanbul'a dönmüştür. (Büyük Millet Meclisi, 30 Nisan 1920'de
taraf devletlere gönderdiği bir yazıyla İstanbul'dan ayrı bir hükümetin kurulduğunu bildirmiştir.
Samsun'a çıktı
Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir. İstanbul hükumeti aldığı sorumluluğun gereğini yerine
getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gösteriyor.
Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
Milletin içinde bulunduğu durum ve şartların gereğini yerine getirmek ve haklarını gür sesle cihana duyurmak için
her türlü baskı ve kontrolden uzak milli bir heyetin varlığı zaruridir.
Şirnaklı Abdürrahman Ağa Hazretlerine, Derşevli Ömer Ağa Hazretlerine, Muşaslı Resul Ağa Hazretlerine
Vatanperver Efendim, Zatıâlinizin makamı muallâyı hilâfet ve saltanata olan merbudiyetleri ve mukaddes vatanımızın
Ermeni ayakları altında çiğnenmesine kat’iyen razı olamayacakları cümlenin müsellemidir…Teşkilatın o havalice
sürat ve sühuleti tatbiki ve muzır düşman telkinatına kat’iyen mâni olmak hususlarında hâmiyet ve gayreti
müsellemlerinin âsarına kemali itmian ile intizar eyler ve gözlerinizden öperim Efendim.
Sabık Üçüncü Ordu Müfettişi Mustafa Kemal.'
Erzurum'dan Meclis-i Mebusan'a milletvekili seçildi.
Ankara'ya geldi.
Türk Kurtuluş Savaşı'nın siyasî manifestosu olan altı maddelik bildirinin adıdır.
Daha önce Mustafa Kemal Paşa tarafından hazırlanan ilkeler özellikle Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyesi
milletvekillerinin yoğun çabasıyla gizli bir oturumda Misak-ı milli olarak kabul edilmiştir. Görüşmeler ve özgün metin
Meclis-i Mebusan zabıtlarında yoktur.
Mustafa Kemal Paşa çeşitli beyanlarında Misak-ı Milli sınırlarını Musul vilayetini dahil ederek tanımlamıştır.
Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırları, bazı ayrıntılar hariç, Misak-ı Millî ilkeleri doğrultusunda oluşmuştur.
Damat Ferit destekli. Ankara'da hükümet kurulmasına karşı isyan. Düzce, Bolu, Adapazarı,
Safranbolu, Çerkeş.. 25 Haziran'da bastırıldı.
‘Hakimiyet bilâ kayd-u şart Milletindir.’
Batı Anadolu'yu işgal.
Türk tarihinin ebedî bir lekesidir. Siyasi, iktisadi, askeri ve kültürel alanlarda kabul edilemez hükümler içerir.
Büyük Millet Meclisi tarafından sert bir bildiri ile kınanmış, antlaşmayı imzalayanlar vatan haini ilan edilmiştir
Yunanistan dışında hiç bir ülkenin onaylamaması ve Milli Mücadelenin zaferle sonuçlanması nedeniyle hiçbir hükmü
hiçbir zaman uygulanmamıştır.
BMM ordusunun Batı Cephesi'ndeki ilk başarısıdır. Yeni Türk devletinin iç ve dış itibarını arttırmıştır. İtilaf
Devletleri yeni durumu görüşmek üzere Londra Konferansı'nı düzenlemişler ve BMM'ni konferansa davet etmişlerdir.
Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalanmıştır.
Ülkemizde ulusal egemenlik ilkesine dayalı ilk anayasadır.
Egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunu, yasama ve yürütme yetkilerinin milletin tek ve gerçek
temsilcisi olan BMM'nde toplandığını, halka dayalı devlet ve güçler birliği ilkelerini en kesin ve açık
biçimde ifade ediyordu. Ancak, 1921 Anayasasında, Devlet başkanının bulunmayışı, kişi hak ve
özgürlüklerinin düzenlenmeyişi, yargı ile ilgili hükümlerin olmayışı önemli eksikliklerdi.
Bakanlar Kurulu Kararnamesinde BMM yerine TBMM ifadesi.
'Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak'
NEP. Rus ekonomisini çöküşten kurtarmak amacıyla küçük işletmelerin kapitalizmde olduğu gibi kâr
mantığıyla devam etmesini içeren politikada sosyalist devlet, bankaları, büyük sanayi kuruluşlarını
ve dış ticareti tekel olarak kontrol etmeye devam etmiştir.
13.9.1921
20.10.1921
1.12.1921
Sakarya Zaferi
Fransa ile mutabakat
Mustafa Kemal Paşa
25-26.08.1922
30.8.1922
25.9.1922
11.10.1922
Mustafa Kemal Paşa
Mustafa Kemal Paşa
1.11.1922
Saltanatın İlgası
Osmanlı
İmparotorluğu'nun
Sonu
14.11.1922
17.2.1923
24.7.1923
BBC
İzmir İktisat Kongresi
Lozan Antlaşması
1923
Coco Chanel
6.10.1923
23.10.1923
1923
21.1.1924
3.4.1924
İstanbul'un Kurtuluşu
Cumhuriyet'in İlanı
Ankara Arkeoloji Müzesi
Lenin
Diyanet İşleri ve
Erkan-ı Harbiye
Reislikleri
3.4.1924
Tevdid-i Tedrisat
Kanunu
3.4.1924
6.4.1924
Hilafet Makamının
İlgası
İngiltere-Lozan
20.4.1924
1924 Anayasası
8.8.1924
4.5.1925
Lozan Antlaşması
Takrir-i Sükun Kanunu
1924-1930
İmam Hatip Mektepleri
1925
1925
1927
Sergei Eisenstein
Şarlo
Heidegger
1927-1985
1927
1927
1927
10.4.1928
1928
Turgut Uyar
1.11.1928
9.12.1928
1928
Harf Devrimi
Atiye Hanım
Sir Alexander Fleming
11.2.1929
1929-1968
1929-1935
Vatikan Devleti
Martin Luther King, Jr.
İkinci Büyük Kriz
1929-1933
1939
1930
Dünya nüfusu
A. Etnoğrafya Müzesi
Mudanya Mütarekesi
Nüfus Sayımı
İlk Sanayi Sayımı
Laiklik
Müslüman Kardeşler
9.1.1922'de birlikler çekildi.
‘Bizi mahvetmek isteyen emperyalizme karşı, bizi yutmak isteyen kapitalizme karşı heyet-i milliyece
mücadeleyi öngören bir mesleği takip eden insanlarız. Fakat ne yapalım ki, demokrasiye benzemiyormuş
Sosyalizm'e benzemiyormuş. Hiç bir şeye benzemiyormuş. Efendiler biz benzememekle ve benzetmemekle
iftihar etmeliyiz. Çünkü biz bize benzeriz"
Zafer yürüyüşü
Zafer
Yunan işgalinin sonu.
Büyük Millet Meclisi, İngiltere, Fransa; İtalya ve Yunanistan tarafından imzalandı. Türk-Yunan çatışması sona
erdirildi. Doğu Trakya’nın kurtarılması dahil birçok konuda önemli kazanç sağlandı.
İtilaf Devletlerinin Lozan’daki barış görüşmelerine İstanbul Hükûmeti'ni de davet etmeleri üzerine TBMM’nce
‘Osmanlı İmparatorluğu’nun 16 Mart 1336 [1920] tarihi itibariyle münkariz olduğuna’ karar verildi.
Sadrazam Tevfik Paşa başkanlığında 4 Kasım günü son toplantısını yapan Osmanlı hükümeti istifa etti. 5 Kasım’da
Ankara hükümetinin İstanbul’daki temsilcisi Refet Paşa (Bele) bakanlık müsteşarlarını Divanyolu’ndaki Şark
Mahfili’nde toplayarak her türlü faaliyeti durdurmalarını istedi. 7 Kasım’da Babıali’deki başbakanlık dairesi
boşaltıldı ve Osmanlı Devleti’nin resmi gazetesi olan Takvim-i Vekayi’nin yayınına son verildi.
Vahdettin 10 Kasım’da son Cuma selamlığına katıldı ancak hayat ve hürriyetine yönelik tehditleri gerekçe göstererek
17 Kasım sabahı Boğaziçi’nde demirli bulunan İngiliz zırhlısı Malaya’ya sığındı.
İlk ticari radyo yayını
Kapitülasyonlar kaldırıldı. Osmanlı borçları, Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılan devletler arasında paylaştırıldı.
Boğazlar bölgesine Türk askerlerinin girişi yasaklandı. (Bu hüküm, 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar
Sözleşmesi ile değiştirilmiştir.) Patrikhanenin siyasi yetkilerinden arındırılarak İstanbul'da kalmasına izin verildi.
İtilaf Devletleri, I. Dünya Savaşı nedeniyle istedikleri savaş tazminatlarından vazgeçtiler.
Azınlık, Müslüman olmayanlar olarak belirlendi. Tüm azınlıklar Türk uyruklu kabul edildi.
Batı Trakya'daki Türklerle, İstanbul'daki Rumlar dışında, Anadolu ve Doğu Trakya'daki Rumlar ile
Yunanistan'daki Türkler'in mübadele edilmeleri kararlaştırıldı.
Türkiye-İran Sınırı Kasr-ı Şirin Antlaşması'na göre belirlendi. Ermeni devleti kurulması projesi rafa kalktı.
Sevgilisi Westminister Dükü Hugh Grosvenor'ün yatıyla Cannes'da yaptığı tatilde aşırı derecede yanıp
kaza ile de olsa 'güneşlenme' kavramını yarattı.
“Türkiye devletinin şekl-i hükûmeti cumhuriyettir.”
Öldü (A)
'Şer’iye ve Evkaf ve Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaletlerinin İlgasına Dair Kanun', ‘Din ve ordunun siyaset
cereyanlarıyla alakadar olması birçok mahazir-i daidir.’ gerekçesiyle ilga edildi.
Diyanet İşleri ve Erkan-ı Harbiye Reislikleri kuruldu. (429 sayılı kanun.)
Adliye Vekili Seyid Bey kanun geerkçesini açıklarken 'Biz amelde Hanefi, itikatta Maturidiyiz.' dedi
Bütün eğitim kurumları Maarif Vekaleti’ne bağlandı.
Bu kanunda mahalle mektepleri ve medreselerin kapatılmasına ilişkin bir ifade bulunmuyordu ancak Maarif Vekili
Vasıf Bey, yayınladığı genelge ile “Bakanlığının elindeki ilkokulların hiçbirinde meslek dersleri okutulamayacağı,
bunun öğretimin birleştirilmesine aykırı olacağı gerekçesiyle” mahalle mektepleri ve medreseleri kapattı. (430 S.K.)
‘Halife halledilmiştir. Hilafet Hükümet ve Cumhuriyet mana ve mefhumunda esasen mündemiç olduğundan Hilafet
makamı mülgadır.’ (431 sayılı kanun.)
İngiltere Lozan Andlaşmasının onay sürecini imzalanmasından 8 ay, hilafetin ilgasından 3 gün sonra başlattı.
16 Temmuz 1924'te onayladı.
Türk Anayasa tarihinin en uzun ömürlü metni oldu.Tam ve kesintisiz olarak, 36 yıl yürürlükte kaldı.
Cumhuriyet rejimi içinde güçler birliği esasına dayandırıldı. TBMM'nin üstünlüğü ilkesi, 1921
Anayasasında olduğu gibi, esastı. Siyasî partilere, klasik hak ve özgürlüklere yer veriyordu. Ancak,
bunların korunmasına ilişkin düzenlemeler yoktu. Ayrıca, ekonomik ve sosyal haklar da Anayasada
bulunmuyordu. Bu konuda tek güvence, egemenliğin sadece TBMM tarafından kullanılmasıydı.
1921 Anayasası’nın aksine yargı kuvvetini Meclise vermemiş, bağımsız mahkemelere bırakmıştır.
Tarafların oanyını müteakip yürürlüğe girdi.
‘İrtica ve isyana ve memleketin nizam-ı içtimaisi ve huzur ve sükûnu ve emniyet ve asayişini ihlale bais
bilumum teşkilât ve tahrikat ve teşvikat ve neşriyatı, hükümet reisi cumhurun tasdikiyle ve re'sen ve
idareten men'e mezundur. İş bu ef'al erbabını hükümet İstiklâl Mahkemesi'ne tevdi edebilir.
Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun din görevlisi eğitimini düzenleyen 4. maddesi medreselerin kapatılmasına karşılık
imamlık ve hatiplik gibi dini hizmetlerin görülebilmesi için ayrı okullar açılmasını öngörüyordu.
Amaç Cumhuriyet'e bağlı, aydın din adamları yetiştirmekti. Dinle ilgili dersler ikinci plandaydı.
1930’da öğrenci yokluğu nedeniyle tamamen kapatılmıştır.
Potemkin Zırhlısı
Altına Hücum
Varlık ve Zaman yayınlandı.
Yalnızca varoluşçu felsefe açısından değil, 20.yüzyıldaki bir bütün felsefe tartışmaları bağlamında etkili oldu
Bütün Batı Felsefesi geleneğini metafizik olmakla eleştirdi. Felsefe dışı sayılan pek çok kavramı felsefeye taşıdı.
Felsefi çalışmalarında hocası E.Husserl'in ve fenomenoloji felsefesinin etkileri açıkca görülür.
'İnsan bu dünyaya, varoluşun ortasına öylece bırakılmış, ‘orada-bir-varlık-olarak (Dasein) atılmıştır.'
Bu fikir birkaç yönden varoluşçu felsefenin temel argümanlarını sürdürür ve derinleştirir.
Varoluşa bırakılmakla insan zorunlu olarak kendi varlık'ını oluşturma özgürlüğüne bırakılmış olmaktadır.
İnsan kendi varlığını gerçekleştirmek üzere, yazgılı olduğu ölüme kadar, sürekli seçimler ve tercihler yapmak
yani özgürlüğünü gerçekleştirmek zorundadır.
Ülkemizde radyo yayıncılığı başladı.
Cumhuriyet döneminin ilk nüfus sayımı yapıldı: 13,648,270
Anayasa’dan ‘Devletin dini islamdır.’ ibaresi çıkarıldı. Devlete laik bir karakter verildi.
"Atatürk'ün laikliği" ni 4 düşmandan biri olarak gören Müslüman Kardeşler Örgütü’nün Hasan el-Benna
tarafından kuruluşu.
(Av.Ali Kemal Beyin annesi.) Yeni harflerle ilk mezar taşı.
Stafilokokların gelişimini önlediğini tesadüfen fark ettiği ve “Penicillium notatum” adını verdiği
mantarın kültür filtratı. (En popüler antibiyotik.)
Roma'nın ortasında, etrafı duvarlarla çevrili bağımsız bir devlet. Katolikliğin merkezi.
"Bir Hayalim Var"
“Büyük Depresyon”. Milyonlarca insan işini kaybetmiş, ülkelerin milli gelirleri gerilemiş, ekonomiler küçülmüş,
pek çok ülke altın ve döviz rezervlerini koruyabilmek için ithalat kısıtlamalarına ve paralarını devalüe etmeye
yönelmişlerdir. Kapitalist dünyada devletler ekonomiye müdahale etmek zorunda kalmışlardır. (Keynes)
Amerika'da içki yasağı
2 milyar
Cumhuriyet döneminin ilk müze binası.
1930-1948
1931
1931
1932
Kur'an Kursları
Yakup Kadri
Şarlo
Nötron
1932
Pozitron
1932
1933
1933
Muhsin Ertuğrul
Birini Sanayi Planı
Karanlık madde
1933-1945
1934-1977
Hitler
Oğuz Atay
1936
1937
5.12.1934
8.6.1936
1936
1937
5.2.1937
1937
1937
1937-1938
10.11.1938
1939 Şubat
Konservatuar
Guernica
Kadınlara Seçme Seçilme H.
İş Kanunu
John Steinbeck
John Steinbeck
Laiklik
William Astbury
Sabahattin Ali
Dersim
Atatürk
Nazım Hikmet
1939
1939 Nisan
John Steinbeck
Nazım Hikmet
1.9.1939
17.4.1940-1946
(1954)
Hitler
Köy Enstitüleri
12.7.1940
Nazım Hikmet
1941
22.6.1941
8.9.1941
Garip
Hitler
Leningrad Muhasarası
1941, Sonbahar
Nazım Hikmet
7.12.1941
Pearl Harbour Baskını
1942
Albert Camus
1943
1943 Şubat
Sabahattin Ali
Stalingrad Muharebesi
1943
Jean-Paul Sartre
6.4.1944
Normandiya Çıkarması
Din eğitimi, Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde açılan Kur'an kurslarında verilmiştir.
Yaban
'Şehir Işıkları'
Atomların (hidrojen hariç) çekirdeğini iki temel tanecik, proton ve nötron meydana getirir. Proton
artı yüklü olduğu halde, nötron yüksüzdür.
1920 yılında Rutherford ve 1931’de Heisenberg nötrondan bahsetmişlerdir. Nötron, 1932 yılında
Sir James Chadwick tarafından keşfedilmiştir.
Elektronun karşı parçacığı olan artı yüklü leptondur. ABD'li fizikçi Carl David Anderson tarafından kozmik
ışınlarla gözlenmiş ve keşfedilmiştir.
Antiparçacık kavramının ilk örneği olan pozitronun varlığı deneysel olarak kanıtlanmadan önce bir hipotez
olarak ortaya atılmıştır.İngiliz fizikçisi Paul Dirac 1928'de Schrödinger denklemini genişletmiştir.
'Bir Millet Uyanıyor'
1934-1938. Devletçiliğe yönelmede bir köşe taşı.
Elektromanyetik dalgalarla etkileşime girmeyen, varlığı yalnız diğer maddeler üzerindeki kütle çekimsel etkisi ile
belirlenebilen maddelerdir. (Evrenin %23’ü)
İlk olarak İsviçreli astrofizikçi Fritz Zwicky tarafından öne sürülmüş, varolduğuna dair en güçlü kanıt 1970 yılında
Washington Carnegie Enstitüsü'nde Vera Rubin ve arkadaşları tarafından ortaya konulmuştur.
Milliyetçilik, sosyalizm, antisemitizm, anti-komünizm ve anti-kapitalizm
Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri olan Tutunamayanlar , eleştirmen Berna Moran tarafından,
"hem söyledikleri hem de söyleyiş biçimiyle bir başkaldırı" olarak nitelendirilmiştir.
Moran'a göre Tutunamayanlar' daki edebi yetkinlik, Türk romanını çağdaş roman anlayışıyla aynı hizaya
getirmiş ve ona çok şey kazandırmıştır.
Anayasa değiştirilerek kadınlara milletvekili seçme ve seçilebilme hakkı verilmiştir.
Bitmeyen Kavga
Fareler Ve İnsanlar
Anayasa Md.2: 'Türkiye Devleti Cumhuriyetçi, Milliyetçi, Halkçı, Devletçi Layik ve Devrimcidir.'
DNA'nın düzenli bir yapıya sahip olduğunu gösteren ilk X ışını difraksiyon görüntülerini elde etti
Kuyucaklı Yusuf
İstanbul Tevkifanesi
'Benim kuvvetim/bu büyük dünyada yalnız olmamaklığımdır'
Gazap Üzümleri
Ankara Merkez Komutanlığı Cezaevi
'Senin adını/kol saatımın kayışına tırnağımla kazıdım.'
Memleketimden İnsan Manzaraları
Polonya'ya saldırdı.
2. Celal Bayar hükümetinin Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel’in döneminde 3803 sayılı yasa ile
kurulmuşlardır. Hasan Âli Yücel’in 5 Ağustos 1946'da istifa etmek zorunda kalmasından sonra
yerine bakan olan Reşat Şemsettin Sirer’in döneminde müfredat programı değiştirilerek
sıradan okula dönüştürülmüş, 1954’te kapatılmışlardır.
6 yılda 16.400 kadın ve erkek öğretmen ile 7300 sağlık memuru ve 8756 eğitmen yetişmiştir.
15.000 dönüm alan tarıma elverişli hale getirilmiş ve üretim yapılmış,750.000 fidan dikilmiştir.
150 büyük inşaat, 60 işlik, 210 öğretmen evi, 20 uygulama okulu, 36 ambar ve depo, 48 ahır
ve samanlık, 12 elektrik santralı, 16 su deposu, 12 tarım deposu, 3 balıkhane, 100 km. yol yapılmıştır.
1945 yılında Hasanoğlan Köy Enstitüsünde şu plak ve çalgılar vardı: 259 mandolin, 55 keman,
37 bağlama, 8 akordeon, 3 piyano, 3 davul, 160 plak (klasik müzik), 3 radyo, 1 pikap, 1 amfi.
Çankırı Hapisanesi
'Aslolan hayattır/Beni unutma Hatçem'
'Beni bu güzel havalar mahvetti.'
Savaş ilan etmeksizin Sovyetler Birliğine saldırdı.
Almanlar (Mihver Devletler) tarafından kuşatılmış ve 872 gün kuşatma altında kalmıştır.
İki buçuk yıl süren kuşatma, bugüne kadar modern bir kentte yaşanan en büyük yıkım ve
en büyük can kaybına yol açmıştır. Ketteki kuşatma süresi boyunca açlık ve bombardıman
nedeniyle 1,5 milyondan fazla asker ve sivil hayatını kaybetmiştir.
Tüm kuşların, farelerin ve evcil hayvanların yenmesinden sonra yamyamlık olaylarının görüldüğü
ileri sürülmektedir. Leningrad Polis Servisi de yamyamlıkla mücadele için ayrı bir departman
kurmuştur.
İnsanlar zaman zaman sokakta düşüp ölüyordu ve kentte yaşayanlar zamanla bu tür görüntülere
alıştılar, günlük yaşamın bir parçası haline geldi.
Bursa Hapisanesi
Varılacak yere/ kan içinde varılacaktır/ Ve zafer/ artık hiçbir şeyi affetmeyecek kadar/
tırnakla sökülüp/ koparılacaktır'
12 Amerikan savaş gemisi ciddi şekilde hasara uğradı ya da battı.188 savaş uçağı imha edildi. 2.403
Amerikan askeri ile 68 sivil öldü. ABD Müttefikler'in yanında II. Dünya Savaşı'na katıldı.
Yabancı
Felsefeye en büyük katkısı, insanların ne berraklık ne de anlam sunan dünyada bunları aramalarının
sonucu olarak oluşan "absürt" fikridir. Filozof bu felsefesini "Sisifos Söylencesi"nde açıklayıp
"Yabancı" ve "Veba" gibi romanlarında da işlemiştir. etiketlenmeyi sevmediğini belirterek
varoluşçu olduğu tanımına karşı çıkar
Kürk Mantolu Madonna
II. Dünya Savaşı’nın kesin dönüm noktalarından biri
Toplam kayıpların neredeyse iki milyona ulaşmasıyla askeri tarihin en kanlı savaşları arasında yer
almaktadır. Savaşın sonu Almanya açısından bir yıkım oldu.
Varlık ve Hiçlik yayınlandı.
Sartre kuram ve eylem adamı niteliklerini birleştirmiştir.
"İnsanlık tarihinin tek geçerli yorumu"nun Marksizm ya da Diyalektik Materyalizm olduğunu söyler.
Sergilediği aydın tavrı ve kişiliği, varoluşçuluğun edebiyattaki yetkin temsilcisi olarak kabul edilen
Dostoyevski'nin sözünü onaylar niteliktedir; "her insan herkes karşısında her şeyden sorumludur".
Sartre, varoluşçu felsefenin hem felsefi hem de siyasal alandaki taşıyıcısı, uygulayıcısı olmakla bir
entelektüel ve filozof olarak ayrı bir yer edinmiştir.
İnsanın içinde bulunduğu koşullar içinde yaptığı tercihleri onun kim olacağını ve ne olacağını
belirler. "Varoluş özden önce gelir". Edebi metinlerde görülen karamsarlığa rağmen iyimser bir
felsefe dir. İnsan kendi özgürlüğüne de mahküm edilmiştir. Hümanizm Sartre'ın felsefesinde önemli
bir yöndür. Varoluşun saçmalığına karşı hissedilen bulantı hissi, kişinin varlıkların kendiliğinden
varoluşlarının doğurduğu anlamsızlıktan sıyrılmasını sağlar ve onu bilinçli bir varlık olma
konumuna getirir.
D Day'. Tarihin en büyük çıkarması.
1944-1971
Bretton Woods
16.4.1945-2.5.1945 Berlin Kuşatması
Uluslararası ödemelerde kullanılacak yeni bir sistem geliştirilmiştir.
Anlaşma ile 1 ons altın = 35 dolar ya da 1 dolar 0,88867 gr. altın olarak belirlenmiştir.Amerikan Doları’nın altınla
konvertibilitesi sağlanmış bu para ve diğer para değerleri arasında sabit bir döviz kuru ilişkisi oluşmuştur.
Doların değeri tüm para sistemlerinin değeri için büyük bir önem kazanmıştır. II. Dünya Savaşı sonrasında dünya
çapındaki ekonomik büyüme Amerikan sermaye ihracı ile ile finanse edilmiştir. Doların değeri bu yüzden yükselmiştir.
Vietnam Savaşı’nın başlamasıyla da Amerika’nın para arzı hızla artmış, doların değeri düşmüştür. Amerika'da
altın standardı oluşturulamamış, Dolar arzı hızla artmış ve ve 1971 yılında Bretton Woods sistemi çökmüştür.
Savaşı bitiren muharebe. 30 Nisan 1945 tarihinde Hitler ve bazı yandaşları intihar etti. Berlin'de, Amerikanİngiliz hava kuvvetlerinin yakın geçmişte yürütmüş olduğu stratejik bombardımanı nedeniyle açlık
uzun süre ciddi bir problem oldu.
ABD Başkanı Truman, Japonya’nın koşulsuz teslim olmasını isteyen Potsdam Deklarasyonu’nu yayınladı.
ABD yerel saatle 08:15'de "Enola Gay" adlı bir B-29 bombardıman uçağından bıraktığı Little Boy
isimli atom bombasıyla 140 bin kişilik katliamı gerçekleştirdi. Bazı bilimadamları ve çevrelere göre
bu bombanın etkileri halen sürmektedir.
ABD Nagasaki’ye dünyanın ikinci ve öncekine göre 1,5 kat daha yıkıcı Atom bombası Fat Man 'i atarak
74.000'den fazla insanı katletti. Nagasaki'nin dağlık coğrafik yapısı nedeniyle ilk anda ölü sayısı Hroşima'ya
daha az oldu.
Pearl Harbour askeri harekatının intikamı insanlık dışı saldırılarla alındı.
Vietnam'da komünistlerin Fransız koloni kuvvetlerine karşı 1945'te başlattıkları mücadele, 1975’te Saygon’un ve
ülkenin tamamının kontrolünün 1975'te ellerine geçmesine dek sürdü.
1954 yılında Ho Şi Minh liderliğinde Fransızları bozguna uğratan komünistler 1959’da güneyde gerilla savaşı
başlattılar.
Brinks Hotel bombalı saldırısını müteakip Amerikan donanmasına ait 2 destroyerin Tonkin Körfezi’nde devriye
gezerken 4 Ağustos 1964’te Kuzey Vietnam hücumbotlarının hücumuna uğradığı şeklindeki ‘istihbarat yalanı’nı
bahane eden ABD Vietnam’a saldırdı. Amaç Amerikan karşıtı Vietnam’ı yok etmekti.
Vietnam savaşı kirli bir savaş olarak akıllara kazındı. Toplu işkenceler ve cinayetler, insanları canlı canlı yakmalar,
biyolojik saldırılar, napalm bombaları, köy baskınları ve yağmalar sıradan hale geldi. Vietkonglar da ele
geçirdikleri Amerikan askerlerine akla gelebilecek her türlü işkenceyi yapmaktan geri kalmadılar.
27 ocak 1973'de Paris'te Vietnam Barış Anlaşması imzalandı. Barış ancak 22 ay devam edebildi. Kuzey Vietnam
güçleri 30 Nisan 1975 tarihinde Güney'in başkenti olan, o zamanki adıyla Saygon'a girdi.
Kuzey Vietnam ve Güney Vietnam 1975 yılında birleştiler.
1964-1973 arasındaki çatışmalarda 1.5 milyon Kuzey Vietnamlı (1945-975 arasındaki çatışmalarda Kuzey ve
Güney'de toplam dört milyon Vietnamlı) öldü. 2 milyon Vietnamlı yaralandı. 58 bin Amerikalı öldü.
300 bin Amerikalı yaralandı.
Aralarında John Lennon, Jimi Hendrix ve Muhammad Ali’nin de buluduğu binlerce kişi tarafından protesto
edilen, Amerikan halkının Federal Hükumete başkaldırmasına yol açan bir savaş. Toplumsal evrim açısından
en önemli savaşlardan biri.
26.7.1945
6.8.1945
Potsdam D.
Hiroşima
9.8.1945
Nagazaki
1945-1975
Vietnam Savaşı
30.4.1945
John Bardeen, Walter Brattain
ve William Shockley’
Transistör
Sarper Sovyetlerin Kars ve Ardahan taleplerini, merkeze danışma gereği duymadan ret
Molotof-Sarper Görüşmesi
ettiğini bildirir.
Potsdam Konferansı
Stalin görüşmelerde Roosevelt'e Kars ve Ardahan'dan söz eder.
Hiroşima'ya atom bombası. ABD önceden Japonların hayat ve hareket tarzlarını araştırarak onların en çok dışarıda
Little Boy
oldukları saati saptamış ve saldırı saatini sabah 08:15 olarak kararlaştırmıştı.
İlk anda yaklaşık 50 bin kişi öldü. Takip eden aylar boyunca, bombanın radyoaktif etkisinin bir sonucu olarak, ölü
sayısı resmi kayıtlara göre 150 bine ulaştı. Bu sayının çok üstünde insan sakat kaldı. Yayılan radyasyon doğal
yaşamın bütün dengelerini alt üst etti. Hiroşima topraklarında uzun yıllar tek bir bitki yetişmedi ve doğan çocukların
büyük çoğunluğu kanser vb. hastalıklara yakalandılar.
Fat Man
Nagazaki'ye atom bombası.Ölü sayısı ise ilk anda 27 bin, ardından süren radyasyonun etkisiyle 140 bini buldu.
Hiroşima’da ve Nagazaki’de sağ kurtulanlar anılarını, geleceklerini, umut ve inançlarını kaybettiler.
Bir Dönüm Noktası
Bütün dünya ve bilhassa ülkemiz için.
Demokrat Parti kuruldu
Missouri Zırhlısı
ABD'de ölen Türkiye'nin Wash.DC Büyükelçisi Münir Ertegün'ün naaşını İstanbul'a getirdi.
Sovyet Hükümeti, TC hükümetine protesto olarak, Ankara’daki elçisini 1946 Temmuzu’nda geri çekti.
TBMM
"Sınıf esasına dayalı dernek ve parti" kurulmasına izin verdi.
12 Ada
Müttefikler, 12 Adanın Yunanistan'a verilmesini kararlaştırdı.
Fransız modacı Louis Reard, iki parçalı mayoyu tanıttı. Mayonun adı, ABD'nin atom bombası patlattığı
Bikini
Pasifik'teki Bikini Adası'ndan geliyor.
“Yeter Söz Milletindir”
DP afiş bastırdı.
Genel seçimler
465 milletvekilliğinden 395'ini Cumhuriyet Halk Partisi aldı. Demokrat Parti meclise 66 milletvekili sokabildi.
Devalüasyon
Cumhuriyet tarihinin ilk büyük devalüasyonu
Bir Amerikan Doları'nın değeri 131.5 kuruştan 280 kuruşa yükseltildi.
IMF
Uluslararası Para Fonu, IMF faaliyete geçti
Shockley ve ekibi
Transistör
Truman Doktrini
Sovyet tehdidine karşı hazırlanmış plandır. Truman Doktrini, ABD'nin uluslararası politikasının değiştiğini
ve Sovyet karşıtlığının bu yeni politikada temel esas olduğunu ilan etmiştir. Bu doktrin ile ABD
"komünizm tehdidi" altındaki devletlere mali ve askeri yardım yapacağını açıklamıştır.
Harry Truman, ABD Kongresi'nden, Türkiye ve Yunanistan'a Sovyet baskısından kurtarılmaları için toplam
400 milyon dolarlık bir yardımda bulunulması ve bu devletlerin sivil ve askeri personeline ABD’nde eğitim
verilmesi için yetki istedi.
Yunanistan’da komünist gerillalarla zayıf merkezi hükümet arasında başlayan iç savaş Truman Doktrini’nin
ilan edilmesini hızlandırmıştır.
Türkiye’ye 100 milyon, Yunanistan’a ise 300 milyon dolar yardım yapıldı.
Pakistan ve
İngiliz Parlamentosu, Hindistan ve Pakistan’ın iki ayrı devlet olarak bağımsızlığını tanıyan yasayı kabul etti.
Hindistan
Sınır bölgelerinde yaşayan 10 milyondan fazla Hindu ve Müslüman karşılıklı olarak yer değiştirdi. Göç
katarlarına Hindu ve Müslüman çeteler saldırdı. Kadınlar tecavüzlere uğradı. Bu kanlı göç sırasında
Hindu, Müslüman ve Sih en az yarım milyon insan öldürüldü.
İşçi Sendikaları ve Sendika Birlikleri Hakkında Kanun
Sendikalar Kanunu
Filistin
BM kararıyla ikiye bölündü
Marshall Planı
1948-1951 yılları arasında yürürlüğe konan ABD kaynaklı bir ekonomik yardım paketidir.
Atatürk döneminde amaç, sanayi ülkesi olmak iken Marshall Yardımı ile amaç Avrupa’nın tarım ülkesi olmaktır.
Marshall Yardımı’ndan sağlanan traktörler krediyle çiftçilere dağıtılmıştır.
1936 yılında 961, 1948 yılında 1750 olan traktör sayısı1955 yılında 40 bini aşmıştır.
İsrail Devleti
Attila İlhan
Duvar.
'ne haydut bir akşamdı/nâzım hapiste dinamo sürgün//bir o şiir kalmıştı hani/gazâli’den rubailerle//
yalnızlıklar kesince önümüzü//kara zından ağızları gibi//büsbütün'
Ahmet Hamdi Tanpınar
Huzur
Chester Carlson
Fotokopi.
NATO
‘Rusları dışarıda, Amerikalıları içeride ve Almanları aşağıda tutmak’ amacıyla kuruldu.
Üye ülkelerin silahlı bir saldırıya uğrayan bir üye ülkeye yardım etmelerini öngören Kuzey Atlantik Antlaşması'nın
7.6.1945
17.7/2.8.1945
6.8.1945
9.8.1945
1946
7.1.1946
5.4.1946
5.6.1946
27.6.1946
5.7.1946
8.7.1946
21.7.1946
7.9.1946
18.12.1946
1947
12.3.1947
14-15.8.1947
26.11.1947
29.11.1947
3.4.1948
14.5.1948
1948
1949
1949
4.4.1949
3674
1395
5069
1.10.1949
1949-1975
Çin Halk Cumhuriyeti
Refah Devleti
1949-1951
İmam Hatip Kursları
14.5.1950
1950-53
Genel Seçimler
Kore Savaşı
1.1.1951
8.8.1951
1951
1951-1973
Zeki Müren
Halkevleri
Marion Donovan
İmam Hatip
Okulları/Liseleri
1952
1952
1952
5.5.1952
9.7.1952
6.5.1953
5.3.1953
1953
1953
NATO
Shockley ve ekibi
Hidrojen Bombası
A.Hershey ve M. Chase
İTÜ
J.D.Watson ve F.Crick
Stalin
Zeki Müren
Marilyn Monroe
2.5.1954
7.5.1905
1954
1955
1955-1959
Genel Seçimler
Sait Faik
Orhan Kemal
Yaşar Kemal
Bağdat Paktı
1955-2011
Steve Jobs
6-7.9.1955
6-7 Eylül Olayları
1956
1956
4.10.1957
27.10.1957
1958
Oktay Rıfat
Ingmar Bergman
Sputnik
Genel Seçimler
Nötron Bombası
4.8.1958
Devalüasyon
1958
Cemal Süreya
2.1.1959
Luna 1
1959
1959
1959
Fidel Castro
Fellini
CENTO
11.12.1959
29.12.1959
Zürih Anlaşması
Nanoteknoloji
1959
1960
16.5.1960
27.5.1960
21.6.1960
12.4.1961
Arçelik
Arçelik
Lazer
27 Mayıs İhtilali
Armin Hary
Yuri Gagarin
9.7.1961
1961 Anayasası
5. maddesi NATO tarihinde ilk ve tek kez 2001'deki 11 Eylül saldırılarından sonra uygulandı. Bu saldırıların
ardından askerler, NATO liderliğindeki ISAF'in emrinde Afganistan'a konuşlandırıldı.
Mao Tse Tung Pekin'e girdi. Çin Halk Cumhuriyeti Kuruldu.(A)
Gelişmiş Batı toplumlarında hakim olan refah devleti, kapitalizmin eşitsizliklerini azaltmış, sosyal
güvenlik sistemini yerleştirmiş, vatandaşlarına koruyucu bir şemsiye görevi görmüştür. Ancak 1970'li
yıllarla birlikte dünya ekonomisindeki krizler ve siyasal değişmeler refah devleti politikalarının da
terk edilmeye başlanmasına yol açmıştır. (Refah devleti “sermayenin koltuk değneği”olarak da tanımlanır.)
Kur'an kurslarının “aydın din adamı” yetiştirmede yetersiz kaldığı bir raporla belirtilince Milli Eğitim Bakanlığı'na
bağlı “imam hatip kurslarında” din hizmeti görevlisi yetiştirme uygulaması başladı.
DP 52.67 (415 mv.), CHP 39.45 (69 mv.), MP 3.11 (1 mv.)
Türklerin en trajik savaşı. Resmi rakamlara göre 721 şehit, 2.147 yaralı, 346 hasta, 234 esir, 175 ‘kayıp’. Bedensel
ve ruhsal açıdan sakatlanmış yığınla insan.
İstanbul Radyosunda canlı olarak yayımlanan bir programda ilk radyo konserini verdi
kapatıldı.
Kulanılıp atılan çocuk bezi.
Demokrat Parti, 1950 seçimlerinden önce halka verdiği sözü tutarak birinci devresi 4, ikinci devresi 3 yıl olan 7 yıl
süreli İmam Hatip Okullarını (İHO) iktidarının ilk yılında açmaya başladı. (10 yıllık dönemde 19 adet)
İ.H.O-L sayısı 1971’de 72'ye, 12 Mart muhtırasından sonra sayı hızla artarak 1997'de 609'a, 2012'de 1809'a çıktı.
12 Eylül yönetimi tarafından Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 32. maddesinde yapılan bir değişiklikle mezunların
üniversitelerin tüm bölümlerine gidebilmesine olanak tanındı.
2002 yılında 65 bin olan İmam Hatipli sayısı 2013'te 451 bine yükseldi.
Türkiye üyeliğe kabul edildi.
Transistör orijinal boyutunun onda birine indirildi ve çok daha güçlendi.
ABD atom bombasından çok daha etkili ve yıkıcı bir silah olan hidrojen bombasını geliştirdi.
DNA’nın kalıtımdaki rolünü teyid ettiler.
Ülkemizde ilk TV yayını
DNA'nın bugün kabul görmüş yapısını Nature dergisinde öne sürdüler.
Öldü. (A)
Beklenen Şarkı
Gentlemen Prefer Blondes
'Ben her gece sadece Chanel 5 giyerek yatağa girerim.'
DP 57.61 (502 mv.), CHP 33.35 (31 mv.), CMP 4.85 (5 mv.), bağımsızlar: 3
Alemdağ'da Var Bir Yılan
72. Koğuş, Bereketli Topraklar Üzerinde
İnce Memet
Ortadoğu'da SSCB'ye karşı NATO'nun bir uzantısı olarak kurulmuştur. Türk-Arap ilişkilerini olumsuz
etkilediği gibi, Sovyetler Birliği ile olan ilişkileri daha da gerginleştirmiştir. ABD'nin sadece gözlemci
üye statüsünde kalması nedeniyle askeri açıdan hiçbir zaman güçlü bir savunma örgütü olamayan Bağdat
Paktı, Soğuk Savaş sırasında Mısır ve Suriye gibi radikal Arap ülkelerinin SSCB'ye yakınlaşmasına yol
açmıştır. Türkiye'nin 1956'da İsrail ile diplomatik ilişkilerini kesmesi bile örgüte yeni bir Arap ülkesinin
katılımını sağlayamamıştır. 1959 yılında CENTO'ya dönüşmüştür.
Apple Computer'ün kurucu ortağı, ölümünden 5 hafta öncesine kadar yönetim kurulu başkanı ve genel müdürü.
Walt Disney Şirketi'nin en büyük gerçek kişi hissedarı ve yönetim kurulu üyesi. Fortune dergisine göre 2007
yılının ‘En Güçlü İşadamı’
Bilgisayar endüstrisinin önderlerinden olarak kabul edilir. Çığır açan birçok yeniliğe imza atmıştır. Estetiğin
toplumsal ilgi odağı oluşturmadaki rolünü iyi bilerek tasarıma önem vermiştir. İşlevsel ve zarif ürünler
geliştirmiştir.
Ağırlıklı olarak Rumlara karşı yönelen olaylarda 73 kilise, 8 ayazma, 1 havra, 2 manastır, 4.340 dükkân,
otel ve lokanta, 21 fabrika ve 3.600 ev saldırıya uğradı, 1 papaz olaylar sırasında öldürüldü.
Olayların hükümetin emri ve bilgisi dahilinde bir tertip olduğu çeşitli çevrelerce ileri sürülmekte ve Özel
Harp Dairesi eski başkanlarından Em. Org. Sabri Yirmibeşoğlu tarafından da doğrulanmaktadır
Perçemli Sokak
Yedinci Mühür
Uzayda ilk uydu.
DP 47.87 (424 mv.), CHP 41.09 (178 mv.), CMP 7.13 (4 mv.), HP 3.81 (4 mv.)
Fizikçi Samuel Cohen tarafından bulundu. Füzyon ilkesiyle çalışır. Binalar ve çevreye bir zarar vermemekle birlikte
insan hayatı için kesin öldürücü tehlike içermektedir.
Cumhuriyet tarihinin en yüksek oranlı devalüasyonu. IMF'in baskısıyla yüksek devalüasyona gidildi
Dolar 2 lira 80 kuruştan, 9 liraya çıktı.
Türkiye 600 milyon dolar dış borcunu ödeyemeyeceğini açıklayarak moratoryum ilan etti.
Üvercinka
'Kırmızı bir kuştur soluğum/ Kumral göklerinde saçlarının…'
(Meçta:Rüya) Sovyetler Birliği tarafından Baykonur Uzay Üssü'nden Vostok roketiyle uzaya fırlatılan, güneş
yörüngesine giren, Ay'ın 5995 km yakınından geçen ilk insan yapısı nesne.
Küba Devrimi
Tatlı Hayat
Türkiye, İran, Irak, Pakistan ve Birleşik Krallık arasında, Sovyetler Birliği'nin Ortadoğu'da nüfuz kurmasını
önlemeye yönelik olarak Bağdat Paktı’nın yerine kurulan karşılıklı güvenlik ve savunma örgütü.
Kıbrıs için Türkiye garantör ülke oldu.
Amerikan Fizik Cemiyeti’nde “Aşağıda Daha Çok Yer Var” başlıklı konuşmasında atomları ve molekülleri kontrol
etmeyi becerebileceğimizden, bunu yapabilmek için de yeni aletlere ihtiyacımız olduğundan, atomik seviyede
yer çekimi kuvvetinin öneminin azalacağından bahseden Richard Feynman nanoteknolojinin fikir babası olarak kabul
edilmektedir.
Taniguchi 1974′deki makalesinde dünyada ilk kez nanoteknoloji kelimesini kullanmıştır.
Drexler 1986′da “Yaratma Makineleri” adlı kitabında nanorobotlarla istenilen maddenin yapılabileceğini
açıklamıştır.
Nanoteknoloji maddeyi atomik ve moleküler seviyede kontrol etme bilimidir. Genel olarak 100 nm ve daha küçük
boyutta malzeme ve aygıt geliştirmekle ilgilidir. (1 nm, metrenin milyarda biridir.)
Nanoteknoloji birçok alanı kapsayan bir bilim dalıdır.
Cildin ölü hücre tabakasının altına girmeyi başaran güneş kremleri, kendini temizleyebilen camlar, antibakteriyel
bandajlar, kir tutmayan hatta çizildiğinde kendini tamir edebilen boyalar, suyu üzerinden direkt akıtan tekstil
ürünleri, nano boyutta flash bellekler, nano boyutta bilgisayar işlemcileri kullanılmakta olan nanoteknolojik
ürünlerden bazılarıdır.
Türkiye'de ilk çamaşır makinesi üretildi
Türkiye'de ilk buzdolabı üretildi
100 metreyi 10 saniyede koşan ilk atlet
Uzaya çıkan ilk insan oldu. Uzay gemisinin adı Vostok 1 idi.
27 Mart 1968'de MiG-15 model uçağıyla rutin bir deneme sürüşü sırasında eğitmeniyle birlikte hayatını kaybetti.
Güçler ayrılığı sağlanmıştır. (Yasama-Yürütme-Yargı )
1961
12.8.1961
Ahmet Hamdi Tanpınar
Berlin Duvarı
17.9.1961
Siyasi İdamlar
15.10.1961
1961-63-69
1962
1962 Ekim
Genel Seçimler
Yahya Kemal
The Beatles
Küba Füze Krizi
24.7.1963
1963
1964 Mart
1964
27.12.1964
1965
1965
10.10.1965
İşçi Hakları
Alfred Hitchcock
Allan MacLeod Cormack
İsmet İnönü
Clinton Eastwood
Coca Cola
Clinton Eastwood
William Wyler
Genel Seçimler
1965
TİP
1966
21.5.1965
Clinton Eastwood
Dubçek
1966-67
1967
1967
Nazım Hikmet
Kemal Tahir
Kara Delikler/
John Wheeler
2.12.1967
5.1-20.8.1968
Doktor Chnstian Barnard
Prag Baharı
31.1.1968
4.4.1968
TRT
Martin Luther King
18.10.1968
T.Smith ve J.Carlos
1968
Paris'te Başkaldırı
1968
1968
1968
1968
1968
1969
1969
Stanley Kubrick
Türkan Şoray
Cem Karaca
Mary Hopkins
Diner's Club
İlk ATM
Manyetik Şeritli K.Kartı
Yasaların anayasaya uygunluğunu kontrol eden Anayasa Mahkemesi kurulmuştur.
TBMM egemenlik hakkını kullanan tek organ olmaktan çıkıp Anayasa'da belirtilen yetkili organlardan biri olmuştur.
Kişinin temel hak ve özgürlükleri Anayasa ile güvenceye alınmıştır.
Demokratik, sosyal ve hukuk devleti anlayışı gelmiştir: İşçilere grev hakkı tanınmış, işci ve memura sendika kurma
ve toplu sözleşme hakkı verilmiştir.
Saatleri Ayarlama Enstitüsü
46 km uzunluğundaki duvar ABD güdümündeki kapitalist Batı Berlin'i çevrelemek ve Doğu Almanya
vatandaşlarının Batı Almanya'ya kaçmalarını önlemek için, Doğu Almanya meclisinin kararıyla
12-13 Ağustos 1961’de bir gecede örülmüş; 9 Kasım 1989'da Doğu Almanya'nın, isteyen vatandaşların
Batı'ya gidebileceğini açıklamasının ardından duvar tüm tesisleriyle birlikte yıkılmıştır.
Adnan Menderes, Fatin Rüşdü Zorlu ve Hasan Polatkan idam edildi.
20 ve 21 asırlarda asılarak ya da kuşuna dizilerek öldürülen diğer devlet başkanları, başbakan ve bakanlar:
Stamboliyski: Bulgaristan'ın eski başbakanı
Benito Mussolini: İtalya'nın eski başbakanı/devlet başkanı
Pierre Laval: Nazi işbirlikçisi Vichy hükümeti'nin işbirlikçi başbakanı. Fransızlar, Pierre Laval'ı
Fransa tarihinin yüz karası olarak görmektedir.
Kōki Hirota: Japonya'nın eski başbakanı.
İmre Nagy: Macaristan'ın eski başbakanı. Macaristan'ı işgal eden Sovyetler Birliği tarafından yargılandı
ve idam edildi.
Allende: Şili eski devlet başkanı (İntihara zorlandı.)
Emir Abbas Huveyda: İran eski başbakanı.
Nikolay Çavuşesku: Romanya eski devlet başkanı.
Saddam Hüseyin: Irak eski devlet aşkanı
Muammer Kaddafi: Libya Lideri
CHP 36.74 (173 mv.), AP 34.79 (158 mv.), YTP 14.52 (65 mv.)CKMP 13.95 (54 mv.)
Kendi Gök Kubbemiz
Love Me Do
ABD’nin Türkiye’ye, SSCB’nin de Küba’ya nükleer başlıklı füze yerleştirmesi ile başlayan, iki süper gücü
karşı karşıya getiren ve dünyayı nükleer savaş tehditi altında bırakan bunalımdır.
Kuruşçev ABD’nin 1959 yılında Türkiye’ye TÜRK HALKINDAN GİZLİCE yerleştirdiği Jüpiter füzelerini
sökmesi halinde SSCB’nin de Küba’dakileri sökeceğini, Türkiye’nin toprak bütünlüğüne ve bağımsızlığına
saygı göstereceğini, içişlerine karışmayacağını ve işgal etmeyeceğini ve Küba’daki füzelerin sökülmesinin
karşılığı olarak ABD’nin de aynı güvenceleri Küba açısından vermesi gerektiğini açıklamıştır.
Başkan Kenedy önce Türkiye’deki füzelerin sökülmesi konusunda kesin bir güvence vermekten kaçınmış
ancak Kuruşçev’in ısrarı üzerine dünya kamuoyundan gizleyerek bu füzelerin kaldırılmasını kabul etmiştir.
NATO üyesi olduğu için ilk hedef konumundaki Türkiye savunmasız bırakılmıştır. Müttefiki tarafından
satılmıştır.
Kuruşçev’in füzeleri sökme kararı alması ve ABD’nin Küba’ya uygulanan ablukayı kaldırmasıyla bunalım
atlatılmıştır.
274 Sayılı yeni bir Sendikalar Kanunu ile 275 sayılı Toplu Sözleşme Grev Yasası
Kuşlar
İlk kez bilgisayarlı tomografi düşüncesini açıklamıştır.
"Yeni bir dünya düzeni kurulur. Türkiye de bu düzende yerini alır."
A Fistful of Dollars
1109'uncu fabrikası ile İstanbul'da.
For a Few Dollars More
Korkunç Kolleksiyoncu (The Collector)
AP 52.87 (240 mv.), CHP 28.75 (134 mv.), MP 6.26 (31 mv.), YTP 3.72 (19 mv.), TİP 2.96 (14 mv.),
CKMP 2.24 (11 mv.), bağımsız 1 mv.
1965 seçimlerinde 54 ilde %3 oy alarak TBMM'ye 15 milletvekili gönderdi.
Meclise milletvekili seçtirebilen ilk sosyalist parti.
12 Eylülde kapatıldı.
Il buono, il brutto, il cattivo
Çekoslovakya Komünist Partisi birinci sekreterliği sırasında uyguladığı reform programı ülkesinin
SSCB ve Varşova Paktı üyesi devletler tarafından işgal edilmesiyle sonuçlandı.
Konuyla ilgili görüş ayrılıkları TİP'de bölünmeye ve parçalanmaya yol açtı.
Memleketimden İnsan Manzaraları
Devlet Ana
Varlığı 18. yüzyılın sonundan itibaren tartışılan, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden
kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, kütlesi çok büyük kozmik cisimlerdir. Uzayda belirli nicelikteki
maddelerin bir noktaya toplanması ile meydana gelirler. Bu tür nesneler ışık yaymadıklarından kara olarak
nitelenirler. Kara deliklerin, "tekillik"leri dolayısıyla, üç boyutlu olmadıkları, sıfır hacimli oldukları kabul edilir.
Kara deliklerin içinde zamanın yavaş aktığı ya da akmadığı sanılmaktadır. Einstein tarafından abes bir fikir
olarak nitelendirilmiş ancak onun genel görelilik kuramıyla tanımlanmışlardır. Doğrudan gözlemlenememekle birlikte,
çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir.
İlk kalp nakli
Basının özgürleştirilmesi, tüketim maddelerine önem verilmesi, daha demokratik çok partili bir
hükümet kurulması gibi hedefler 6-7 bin tankın ve yüz binlerce askerin Çekoslovakya'yı işgaline
yol açtı. 72 Çekoslovakyalı öldü, yüzlercesi yaralandı. İşgalin sonucu olarak yaklaşık 300 bin kişi
batı ülkelerine göç etmek zorunda kaldı.
İlk TV yayını. 3 gece, 3'er saat.
Bir Hayalim Var.' Mephis'te, 39 yaşında boğazından vurularak öldürüldü. Cenaze töreninine
300 bin kişi katıldı.
200 metre ödül töreninde yalın ayak çıktıkları kürsüde yumruklarını havaya kaldırarak ayrımcılığı protesto
ettiler. Gümüş madalya alan ve protessto için kendilerini destekleyen P.Norman ile birlikte ömür boyu
dışlandılar.
Barikat kuran ve kaldırım taşı fırlatan öğrencilere polis cop ve göz yaşartıcı gazla karşılık verir. Aydınlar
ve komünist partisi öğrencileri destekler. Sorbon işgal edilir ve özerk bir 'Halk Üniversitesi' olarak nitelenir.
10 milyon işçi grev yapar. İhtilal ihtimali güçlenir. De Gaulle helikopterle Paris'ten kaçar. Ancak seçimlerden
galip çıkar.
Başlıca sonuçlar: Geleneksel kuralların reddedilmesi ve otoritenin sorgulanmasına yolaçan "özerklik", "kişisel
gelişim", "yaratıcılık" ve "bireye önem verilmesi" gibi yeni değerler ortaya çıkar. Ahlaki kurallar tartışmaya
açılır. Cinsel özgürlük ve feminizm gelişir. Eğitimde ifade özgürlüğüne, tartışmaya daha çok yer verilir.
Komünizme inanç azalır. Kilise sarsılır.
Bir Uzay Yolu Macerası
Vesikalı Yarim (Lütfi Akad)
'Bir gün belki hayattan…'
'Those were the days, my friend'
Türkiye'de İlk Kredi Kartı (Setur)
New York Chemical Bank
New York Chemical Bank
16.2.1969
Kanlı Pazar
20.9.1969
12.10.1969
1970
1970
1970
15.6.1970
10.8.1970
12.3.1971
Neil Armstrong
Genel Seçimler
İlk Banka Kartları
Turgut Uyar
Ingmar Bergman
Büyük İşçi Direnişi
Devalüasyon
12 Mart Muhtırası
1971
1971
1971
1971
Ahmed Arif
Clinton Eastwood
Stanley Kubrick
R. Damadian
30.3.1972
6.5.1972
1973
1973
Mahir ve 13 yoldaşı
Deniz, Yusuf, Hüseyin
Yusuf Atılgan
Martin Cooper
11.9.1973
1973
14.10.1973
Allende
Fellini
Genel Seçimler
1974
1974
1974
Ö. Lütfi Akad
Vedat Türkali
Sagittarius A*
1974
24.7.1974
1975
1975
1975
1975
1976
9.9.1976
1.5.1977
5.6.1977
İlk POS Sistemi
Barış Harekâtı
3. Sanayi Devrimi
Akira Kurosava
Kamboçya
İnterbank
Kambiyo
Mao
Kanlı 1 Mayıs
Genel Seçimler
5.7.1977
Pakistan'da İhtilal
1.2.1979
10.6.1979
24.12.1979
1981
24.1.1980
1980
1980-1990
İran İslam Devrimi
Devalüasyon
1980-1988
İran-Irak Savaşı
12.9.1980
12 Eylül Darbesi
Tom Cruise
24 Ocak Kararları
David Lynch
Finansal
Serbestleşme
İstanbul Taksim meydanında ABD'nin 6. Filo'sunu protesto etmek için 76 gençlik örgütünün
toplandığı sırada meydana gelen olaylarda sırasında polis barikatını kolaylıkla aşan sopalı, taşlı ve
bıçaklı saldırganlar Ali Turgut Aytaç ve Duran Erdoğan adlı gençleri bıçaklayarak öldürdü.
Aya Seyahat
AP 46.55 (256 mv.), CHP 27.37 (143 mv.), GP 6.57(15 mv.), BP 2.80(8 mv.), MP 3.22 (6 mv.),
YTP 6 mv. TİP 2 mv. MHP 1 mv. Bağımsızlar 13 mv.
Divan
Temas
“Sosyal uyanış, ekonomik gelişmeyi aştı.”
Dolar 9 liradan 15 liraya çıktı.
Binlerce aydın tutuklandı, işkence gördü. On binlerce kitap toplandı, yok edildi. Evlerinde yasak kitap bulunduruyor
diye ihbar edilenler cezaevlerine atıldılar. Evler basıldı. Ele geçmesin diye kitaplar, dergiler yakıldı.
Birçok gazete ve yayınevi kapatıldı.
Anayasa değiştirilerek temel hak ve özgürlükler sınırlandırılırdı. Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde
kararnamelerle ülkeyi yönetme yetkisi verildi.
Devlet Güvenlik Mahkemeleri kurularak düşünce özgürlüğü baskı altına alındı.
Kamu görevlilerine sendikalaşma yasağı getirildi.
TRT’nin özerkliği kaldırıldı, üniversite özerkliği sınırlandı.
Sosyal uyanışa karşı köklü tedbirler alındı.
'Hasretinden Prangalar Eskittim.'
Kirli Harry
Otomatik Portakal
Nükleer Manyetik Rezonans cihazının tıpta kullanılması.
“Nükleer” kelimesi hidrojen atomunun çekirdeğini sembolize eder. MRI cihazında insana zararlı radyoaktivite
yoktur. Sadece zararsız radyodalgaları vardır.
Kızıldere
‘...Acıyorsam sana anam avradım olsun / Ama aşk olsun sana çocuk, aşk olsun!’
Anayurt Oteli
Cep telefonunu icat etti. "İlk cep telefonları bir kilo'dan ağırdı,bataryası 20 dakikadan fazla dayanmıyordu
ancak bu, telefonların uzun süre elde tutulmaması açısından iyiydi" demiştir.
Uluslararası Telekomünikasyon Birliği'nin (ITU) rakamlarına göre 2012 yılı Ekim ayı itibariyle dünyada 6 milyar
cep telefonu abonesi bulunuyor.(Penetresyon oranı %86)
1994 yılından beri cep telefonu kullanılan ülkemizde 2013 Mart ayı sonu itibarıyla 13,6 milyon sabit telefon
abonesine (1950'de 58 bin idi.) karşılık mobil abone sayısı 67,9 milyona ulaştı. (Penetresyon oranı %89.8).
Mobil bilgisayardan ve cepteninternet hizmeti alan abone sayısı 12.4 milyon oldu. Birinci üç aylık dönemde,
Türk Telekom ve mobil işletmecileri yaklaşık 6,2 milyar lira net satış geliri elde etti.
'ne kadar yok etse ölüm vuruşu göklerde yankılanan / kocaman bir yürek kalır şili'nin allende'sinden'
Amorcord
CHP 33.29(185 mv.), AP 29.8 (149), DP 11.89(45 mv.), MSP 11.80 (48 mv.), GP 5.26 (13 mv.), MHP 3.37
(3 mv.), TBP 1 mv, bağımsızlar 6 mv.
Düğün
(Abdülkadir Pirhasan) Bir Gün Tek Başına
S2 yıldızının gözlemleri sonucu Samanyolu Galaksisi'nin merkezinde, Sagittarius ve Scorpius takımyıldızlarının
sınırının yanında yer alan parlak ve çok yoğun bir astronomik radyo dalgası kaynağı keşfedildi. Sagittarius A*
(Sgr A*) adı verilen bu kaynak dev bir karadelik –kocaman bir hiçlik- olarak tanımlandı.
Sgr A*’nın 2014 yılında G adı verilen dev bir gaz ve toz bulutunu yutması ve uzayda muhteşem bir havaî fişek
gösterisi meydana gelmesi bekleniyor.
(Her biri kütleçekim kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası madde ve çok büyük ölçüde (%90) karanlık
maddeden oluşan milyarlarca galaksiden biri olan Samanyolu dahil bazı galaksiler çekirdek kısımlarında bir
karadelik içermektedir.)
New Jersey- Pathmark
Kıbrıs'ın kuzeyi Türkiye'nin kontroluna geçti.(A)
Dersu Uzala
Khemer Rouge Pol Pot önderliğinde ülke idaresini ele aldı. (A)
Türkiye'de İlk Banka K.Kartı
düzeninde liberal eğilimler
Öldü. (A)
İşçi Bayramında, 34 kişi hayatını kaybetti,136 kişinin yaralandı
CHP 41.38(213 mv.), AP 36.87(189 mv.), MSP 8.56(24 mv.), MHP 6.41(16 mv.), GP 1.87(3 mv.),
DP 1.85 (1 mv.), bağımsızlar 4 mv.
Ziya-ül Hak.
1972'de, Zülfikar Ali Butto hükümetini devirme girişiminde bulunmakla suçlanan subayların yargılandığı
askeri mahkemelerin başkanlığını yaptı. Ardından Butto tarafından generalliğe yükseltildi ve 1976'da
genelkurmay başkanlığına atandı. Seçimle yönetime gelen Butto'yu 1977’de devirdi; Nisan 1979'da
tartışmalı bir yargılama sonunda, muhalif bir milletvekilini öldürme emrini vermek suçundan idam ettirdi.
Kenan Evren'in 12 Eylül Darbe yönetimini tanıyan ilk devlet başkanıdır.
Humeyni.
Dolar 26 liradan 47 liraya çıktı.
Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgali. 15 Şubat 1989'da geride14553 ölü bırakıp çekildi.
Sonsuz Aşk
Dolar 47 liradan 80 liraya çıktı.
Fil Adam
Kapitalist sistem 1970'li yılların ortalarından itibaren, kâr oranlarının düşmesi ile sıkıntı içerisine girmiştir.
Uluslararası para sisteminin sona ermesi ve petrol şokları sorunların giderek artmasına neden olmuştur.
Sonuçta dünya stagflasyonist baskı ile karşı karşıya kalmıştır. Dünyanın önde gelen büyük batı ekonomileri
çözümü, üretim sistemi olarak Post-Fordizm'e yönelmekte, ekonomik düzen olarak da tam serbestleşmeye
geçişte aramışlardır.
1980’li yılların başlarından 1990 yıllarına kadar uzanan dönemde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler, mali
sistemlerini serbestleştirmek amacıyla bir dizi reformlar yapmışlardır. Bunların en önemlileri, faiz oranlarının
serbest bırakılarak kredi tavanlarının kaldırılması, bankaların merkez bankasında tutmak zorunda oldukları
mevduat munzam karşılık oranlarının indirilmesi ya da tamamen kaldırılması, bankacılık sektörünün hem
yabancı hem de yerleşiklere açılması, sermaye hareketlerinin serbestleştirilmesidir.
Bu tür politikalar genel olarak finansal serbestleşme politikaları olarak adlandırılmıştır. Neo-Klasik Finansal
Serbestleşme Teorisi’nin teorik temellerini 1973 yılında McKinnon ve Shaw atmışlardır.
IMF öncülüğünde birçok ülke 1980-1990 yılları arasında finansal serbestleşme politikaları uygulamış ancak
birkaç Güney Doğu Asya ülkesi dışında bu politikaların birçoğu başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
İnsanlık tarihinin en tuhaf, en rezil savaşlarından biridir. Asker ve sivil, yaklaşık 1 milyon kişi ölmüştür.
Maliyeti o zamanın parasıyla yaklaşık 500 milyar ABD Dolarıdır.
‘Your boys have done it’
1 milyon 683 bin kişi fişlendi.
1982
1983
6.11.1983
1984
1984
1985
1985
26.4.1986
1986-1995
1987 (1982?)
29.11.1987
1988
1988
1988
11.6.1989
1990
Ocak-Nisan 1991
1990
20.10.1991
1992
Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı.
7 bin kişi için idam cezası istendi. 517 kişiye idam cezası verildi.
Haklarında idam cezası verilenlerden 50'si asıldı.
İdamları istenen 259 kişinin dosyası Meclis'e gönderildi.
71 bin kişi TCK'nin 141, 142 ve 163. maddelerinden yargılandı.
98 bin 404 kişi örgüt üyesi olmak suçundan yargılandı.
388 bin kişiye pasaport verilmedi.
30 bin kişi sakıncalı olduğu için işten atıldı.
14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı.
30 bin kişi siyasi mülteci olarak yurtdışına gitti.
300 kişi kuşkulu bir şekilde öldü.
171 kişinin işkenceden öldüğü belgelendi.
937 film sakıncalı bulunduğu için yasaklandı.
23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu.
3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hâkimin işine son verildi.
400 gazeteci için toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi. 3 bin 315 yıl 6 ay hapis cezası verildi.
31 gazeteci cezaevine girdi. 300 gazeteci saldırıya uğradı. 3 gazeteci silahla öldürüldü.
Gazeteler 300 gün yayın yapamadı.
13 büyük gazete için 303 dava açıldı. 39 ton gazete ve dergi imha edildi.
Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi. 144 kişi kuşkulu bir şekilde öldü.
14 kişi açlık grevinde öldü. 16 kişi -kaçarken- vuruldu. 95 kişi -çatışmada- öldü.
73 kişiye -doğal ölüm raporu- verildi. 43 kişinin -intihar ettiği- bildirildi.
Hükümet feshedildi. Siyasi partiler ve Parlamento kapatıldı. Liderler sürgüne gönderildi.
Pek çok siyesetçinin siyasetle uğraşması yasaklandı.
Önemli kanunların tamamına yakını değiştirildi.
Temel Eğitim Kanunu’nun 32. maddesinde yapılan bir değişiklikle İmam Hatip Lisesi mezunlarının
üniversitelerin tüm bölümlerine gidebilmesine olanak tanıdı.
Yeni kurulan partilerin bazılarının kurucuları veto edildi. 6 Kasım 1983 genel seçimine
kapatılan siyasi partilerin hiçbiri katılamadı.
Kutsal Hazine Avcıları
Harrison Ford
Hologramlı Kredi Kartı
Dünyada İlk Kullanım
Genel Seçimler
ANAP 45.14 (211 mv), HP 30.46 (117 mv.), MDP 23,26 (71 mv.)
Kredi Kartları
Türkiye'de kullanımın yaygınlaşmaya başlaması
Hologramlı Kredi Kartı
Türkiye'de İlk Kullanım
Harrison Ford
Indiana Jones: Kamçılı Adam
Gorbachev
Gorbachev Sovyetler Birliği'nin lideri oldu.(A)
Çernobil
Bir deney sırasında meydana gelen kaza sonrasında atmosfere büyük miktarda fisyon ürünleri salındığı 4 gün sonra
Faciası
tüm dünya tarafından öğrenildi.
Çiftçilere, hayvanları otlamak için dışarı çıkarmamaları öğütlenince, Trakya’da çiftçinin biri dışarıdan
kestiği otları ahıra götürüp hayvanlara yedirmiştir.
Çernobil’de ve komşu bölgelerde yerleşimin yüzlerce yıl boyunca güvenli olmayacağı ileri sürülmektedir.
Balkan Ülkelerinde
Bir seri etnik çatışmaların yaşandığı, başta etnik temizlik olmak üzere, halen yargılaması devam eden bir çok savaş
suçunun işlendiği, Avrupa’da ikinci dünya savaşı sonrası meydana gelen en şiddetli savaştır.
Savaş
Sırplar uluslararası hiçbir konvansiyona kulak asmayarak insanlık dışı uygulamalarını pervasızca sergilediler.
Soykırım, savaş başladığından itibaren Sırpların başvurduğu yegane savaş yöntemi oldu.
ATM
Türkiye'de ilk kullanım
ANAP 36.31 (292 mv), SODEP 24.74 (99 mv.), DY) 19.13 (59 mv.)
Genel Seçimler
Stephen Hawking
‘Zamanın Kısa Tarihi: Büyük Patlamadan Karadeliklere’
Einstein’dan bu yana dünyaya gelen en parlak teorik fizikçi olarak kabul edilmektedir.
Bir yaradanın varlığını inkar eder. Her Şeyin Teorisi (Birleştirilmiş Alan Kuramı)’ne ulaşıldığı zaman
kainatın yaratım sürecinde, ‘Tanrı’ kavramına ihtiyaç olmadığını belirtir.
Cennet Sineması (Nuovo CinemaGiuseppe Tornatore
'Sen bana cennet sinemasını öğret ben de sana kopya vereyim Alfredo amca.'
Tom Cruise
Yağmur Adam
Konvertibilite
"Bol dövizli hayat... Oh ne rahat..."
Dünya nüfusu
5 milyar
2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda gerçekleşen, ABD öncülüğünde,
Birinci Körfez
Savaşı
Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır gibi 28 devletin askeri koalisyonuyla Irak arasında
gerçekleşen uluslararası çatışma.
Irak'ın Kuveyt'i işgali genelde Saddam Hüseyin'in politikalarına bağlansa da tarihsel olarak sorun 1932 ve 1961'de
gündeme gelmiş, hatta Irak Temmuz 1961'de burayı ilhak ettiğini açıklamış ancak İngiltere'nin karşı koymasıyla
bundan vazgeçmek zorunda kalmıştı.
Kuveyt'i işgal etmekle Irak, dünyanın bilinen petrol rezervlerinin yüzde 20'sini ele geçirmişti.
Irak, Kuveyt'in işgalinden sonra Suudi Arabistan için potansiyel bir tehdit oluşturmaya başladı. Bunun üzerine
ABD ile Batı Avrupa'daki NATO müttefikleri olası bir saldırıyı caydırmak amacıyla Suudi Arabistan'a asker sevkine
başladılar. Mısır ve öteki bazı Arap ülkeleri de Irak karşıtı koalisyona katıldı
Savaş boyunca kesilmeden süren hava bombardımanı, izleyen birkaç hafta içinde Irak'ın komuta ve iletişim altyapısını,
elektrik üretim kapasitesini, havaalanlarını ve hava savunma sistemini, kimyasal silah ve nükleer araştırma tesislerini
büyük ölçüde yok etti.
ABD başkanı George Bush 28 Şubat'ta ateşkes ilan ettiğinde, Irak direnişi bütünüyle kırılmış bulunuyordu.
Savaş başlamadan önce Irak, dünyanın beşinci büyük kara ordusuna sahipti
Irak kuvvetlerinin ölü sayısı 20 ila 35 bin, yaralı sayısı 75 bin, buna karşılık müttefiklerin verdikleri kayıp 190 idi.
Birinci Körfez Savaşı'nın en önemli ve en uzun vadeli sonucu, tüm Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde
köktenci akımların güçlenmesidir.
ABD'nin Bağdat'taki büyükelçisi olan April Glaspie'nin 25 Temmuz 1990'da Irak lideri Saddam ile yaptığı görüşmede
Araplar arasındaki sorunlara karışmak istemediğini belirtmesi, 2 gün sonra da Bağdat'tan ayrılması ve Irak'ın
Kuveyt sınırına asker yığdığını bilmesine rağmen ABD yönetiminin ciddi bir uyarıda bulunmaması ABD'nin bilinçli
olarak Irak'a yeşil ışık yaktığı şeklindeki değerlendirmelere yol açmıştır.
Benzer şekilde, Süleymaniye’de İngiliz Petrol Şirketinin yaptırdığı küçük camiyi üs edinmiş olan Hasan el-Benna
tarafından, Türkiye’de Anayasa’dan ‘Devletin dini İslamdır.’ ibaresinin çıkarılmasından ve devlete laik bir
karakter verilmesinden hemen sonra 1928 yılında kurulan "Atatürk'ün laikliği" ni 4 düşmandan biri olarak gören
Müslüman Kardeşler Örgütü’nün işgali desteklemesi de ilginç ve önemlidir.
Orhan Pamuk
Kara Kitap
Genel Seçimler
DYP: 27.03 (178 mv.), ANAP: 24.01 (115 mv.), SODEP 20.75 (88 mv.), RP: (77 mv.) DSP (7 mv.)
Sonuç: Demirel'in Dönüşü.
İnternet
Bilgisayar ağlarını ve kurumsal bilgisayar sistemlerini birbirine bağlayan elektronik iletişim ağıdır.
(Kısaca 'net')
Askeri ve ticari amaçlarla kullanıım 1960'lı yıllarda, bugünkü anlamda kullanım ise dünyada 1992,
ülkemizde 1993 yılında başlamıştır.
Radyo, televizyon ve internetin bulunuşundan 50 milyon kullanıcıya ulaşmak için geçen süre incelendiğinde;
radyo için 38 yıl, televizyon için 13 yıl iken, İnternet için sadece 5 yıldır. 2013 yılında kullanıcı sayısı
2.7 milyara ulaşmıştır.
1992
27.2.1992
24.1.1993
5.2.1993
17.2.1993
17.4.1993
25.5.1993
2.7.1993
6.7.1993
22.10.1993
4.11.1993
27.3.1994
Clinton Eastwood
Jimmy Vicaut
Uğur Mumcu
Adnan Kahveci
Eşref Bitlis
Turgut Özal
25 Er
Sivas/Madımak
Erzincan/Başbağlar
Bahtiyar Aydın/Lice
Cem Ersever
Yerel Seçimler
4.4.1994
1992-1995
Devalüasyon
Bosna Savaşı
13.7.1995
1995
24.12.1995
28.2.1997
4.12.1997
1998
Anayasa d.
İhsan Oktay Anar
Genel Seçimler
Post Modern Darbe
BİLAY
Michael Turner
18.4.1999
17.5.2000
19.2.2001
Genel Seçimler
Galatasaray
Anayasa fırlatma
25.6.2001
4688 sayılı
kanun
11 Eylül
Saldırıları
11.9.2001
3.11.2002
Genel Seçimler
20.3.2003-15.12.201İkinci Körfez
Savaşı
1.1.2004
Shanghai
Maglev Treni
16.2.2005
Kyoto Protokolü
2006
2006
22.7.2007
2008
15.9.2008
Ferit Orhan Pamuk
Temassız Kredi Kartı
Genel Seçimler
Mobil İmza
Üçüncü Büyük
Kriz
Günümüzde özellikle mobil internet aygıtlarıyla hemen hemen her yerden internete erişilebilmektedir.
Affedilmeyen
100 metrede 10 saniyenin altına inen ilk atlet:9,99
Ankara : RP: %33,79 CHP: %31,95 DSP: %10,58
İstanbul: RP: 25,19 ANAP %22,19 SHP %20,30 DYP %15,46 DSP %12,38 CHP (Ertuğrul Günay) %1,40
Türkiye Geneli: Merkez Sağ (Demirel ve Yılmaz) 11,9 milyon, Merkez Sol (Karayalçın, Ecevit, Baykal) 7,6 milyon,
Refah P.: 5,4 milyon oy (%19). SONUÇ: RTE VE İMG imparator oldular !
Dolar 15.000 liradan 38.000 liraya çıktı.
110 bin kişi öldü, 2 milyon kişi göçe zorlandı.
Bir seri etnik çatışmaların yaşandığı, başta etnik temizlik olmak üzere, halen yargılaması devam eden bir çok
savaş suçunun işlendiği, Avrupa’da ikinci dünya savaşı sonrası meydana gelen en şiddetli savaştır.
Modern tarihin en uzun süren kent kuşatmasına neden olan savaştır. (Saraybosna kuşatması, 44 ay).
3 aylık bebeklerden 81 yaşındaki yaşlılara kadar binlerce insan öldürüldü.
Kadınlar sistematik olarak tecavüze uğradılar.
Saraybosna’daki Markele Pazarına 05.02.1994 ve 28.08.1995 tarihlerinde yapılan saldırılarda yüzlerce sivil öldü.
1995 yılı Temmuz ayında Sırplar Srebrenica’da Hollandalı BM askerlerinin de desteğiyle binlerce Boşnağı katlettiler.
Amerikalı gazeteci David Rohde’a göre uluslararası camia taraflı bir şekilde binlerce insanı silahsızlandırmış
ve sonra da onları en azgın düşmanlarına teslim etmiştir.
Kamu emekçilerinin sendikalaşma hakları anayasal düzeyde tanındı.
Puslu Kıtalar Atlası
RP 21.38 (158 mv.), ANAP 19.65 (132 mv.), DYP 19.18 (135 mv.), DSP 14.64 (76 mv.), CHP 10.70(49 mv.)
Mağdur yaratıldı.
Kuruldu.
Karanlık Enerji terimini ortaya attı.
(Evrenin %73’ü karanlık enerji, % 23'ü karanlık madde, %4'ü gözlemlenebilir maddedir.)
DSP 22.19 (136 mv.), MHP 17.98 ( 129 mv.), FP 14.41 (111), ANAP 86 mv, DYP 85 mv, bağımsız 3 mv.
UEFA Kupasını aldı.
Cumhurbaşkanı Sezer kendisini seç(tir)en Ecevit'e anayasa fırlattı. Bu iki kibar insan arasındaki hadise borsada
yüzde 15 gibi tarihi bir düşüşe, gecelik faizlerin ise yüzde 7,500’e fırlamasına yol açtı. Merkez Bankası'ndan
yaklaşık 7.6 milyar dolarlık döviz çıkışı oldu. Ziraat ve Halk Bankası, tarihlerinde ilk defa 3 milyar dolar nakit açığı
verdiler. Koalisyan hükümeti sabit kur rejiminin yerine dalgalı kura geçme kararı aldı. Ocak ayında 680 bin lira
olan dolar Nisan ayında 1 milyon 161 bine kadar tırmandı. Hükümet ekonominin dümenini o dönem Dünya Bankası
Başkan Yardımcısı olan Kemal Derviş'e teslim etti. Krizin kaynağı olarak finans sektörü görülüyordu. Küçük ve
zayıf bankalar tasfiye edildi. Büyükler daha da büyütüldü. Banka siteminde ortaya çıkan toplam 39,3 milyar
dolarlık maliyet, 2002 gayri safi milli hâsılanın yüzde 26,6'sına karşılık geliyordu.
2000 yılında 1 milyon 452 bin olan işsiz sayısı 2002'de 2 milyon 412 bine yükseldi. Ekonomide %5.7'yle tarihi bir
küçülme yaşandı.
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) yüzde 88.6, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yüzde 68.5′e yükseldi.
Ekonomik kriz ve koalisyon içindeki anlaşmazlıklar ile MHP Lideri D.Bahçeli'nin erken seçimde ısrarı üzerine
3 Kasım 2002'de yapılan seçimlerde koalisyon ortakları DSP-MHP-ANAP seçim barajını aşamadı.
AKP tek başına iktidar oldu.
Sendikaları denetim altına almayı amaçlayan, grev ve toplusözleşme hakları gibi temel sendikal hak ve
özgürlüklerden yoksun 4688 sayılı “Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu” TBMM’nde kabul edildi.
ABD hükümetinin açıklamalarına göre;
11 Eylül 2001 Salı günü dört yolcu uçağından ikisi New York’taki Dünya Ticaret Merkezi gökdelenlerine, bir diğeri
Washington D.C.'de Pentagon’a çarptı. Sonuncu uçak ise yolcular ve uçağı kaçıranlar arasındaki mücadeleden sonra
150 mil uzakta, Pensilvanya kırsalında düştü. Dünya Ticaret Merkezi kulelerine çarpan uçaktaki teröristlerden
birinin pasaportu uçağın kuleye çarpmasından sonra aşağıya fırlamış ve bölgedeki bir polis tarafından bulunmuştur.
Teröristlerin havaalanına gelirken kullandıkları ve havaalanının otoparkına bıraktıkları araçta uçak kullanım kılavuzu
ve Kur'an ele geçirilmiştir. Yolcu uçakları Usame Bin Ladin'in lideri olduğu El Kaide örgütünün 19 üyesi tarafından
kaçırılmış ve eylem gerçekleştirilmiştir. ((El Kaide SSCB'nin Afganistan'ı işgal edebileceği ihtimali üzerine 1988
yılında SSCB birlikleri ile savaşmak amacıyla kurulan; Vahhabiliği, Sünniliği, ve Müslüman ülkelerde büyük bir devlet
kurma inancını benimseyen, İsrail'in yok olmasını amaçlayan bir örgüttür.)
Olaylarda 19 hava korsanı ile uçaklarda ve yerde bulunan 2,974 kişi hayatını kaybetmiştir.
Kimi iddialara göre 11 Eylül olayları Amerikan hükümeti ve gizli servisleri tarafından Orta Doğu'ya ve Afganistan'a
yönelik işgal faaliyetlerini meşrulaştırmak, ülke ve dünya kamuoyunun desteğini almak amacıyla düzenlenmiştir.
Saldırı, dünya medyası tarafından "medeniyetler çatışması" olarak yorumlanmıştır.
11 Eylül saldırılarını gerekçe gösteren ABD Afganistan’ı ve Irak'ı işgâl etmiştir.
Sonraki yıllarda başta ABD olmak üzere batılı devletlerde Müslümanlar'a karşı işlenen nefret suçlarında büyük bir
artış görülmüştür.
AKP 34.28 (364 mv.), CHP 19.41 (178 mv.), DYP 9.54, bağımsızlar 9 mv.
Savaş öncesinde, ABD ve Britanyalı hükümetlerinin Irak'ın kitle imha silahlarına sahip olduğu
sürdüler. BM kanıt bulamadı.Buna rağmen koalisyon kuvvetleri harekat düzenlediler.
İşgalin başlamasından kısa süre sonra düzenli Irak ordusu yenildi, neticede Saddam Hüseyin
yakalanarak idam edildi.
Savaşta 1 milyon sivil yurttaş hayatını kaybetmiştir. 4.7 milyon Iraklı yer değiştirmiştir.
Kızıl Haç Mart 2008'de Irak'taki insani durumu "dünyada diğerlerine göre en kritiği" olarak tanılamıştır.
Bu tesbitlerden 5 yıl sonra 'süreç' başlamıştır.
MAGLEV (magnetic levitation) terninin ticari amaçlarla kullanılmaya başlanması.Azami hız 500 km/saat.
(Bazı hızlar: Maraton koşucusu 20 km, otomobil 160 km, maglev treni 500 km, yolcu uçakları 900 km, dünyanın
dönüş hızı 1300 km, Concorde 2132 km, Lockheed SR-71 3900 km, Meçta (Luna 1) 39600 km, ses 1224000 km,
ışık 1079251200 km.)
Küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslararası tek çerçeve.
Aralık 1997'de Japonya'nın Kyoto şehrinde görüşülmüş, 16 Mart 1998'de imzaya açılmış, 15 Mart 1999'da son
halini almış ve 16 Şubat 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. (A)
Nobel Ödülü verildi
Avrupa'da ilk kez Türkiye'de kullanıldı.
AKP %46,66 (341 mv.), CHP 20.85 (112 mv.), MHP 14.29 (53 mv.), bağımsızlar 35 mv.
Dünyada ilk kez kredi kartlarında mobil imza Türkiye'de kullanıldı.
'Büyük Resesyon'. İlk küresel kriz.
Bear Stearns bankasının iflasına Lehman Brothers’ın da eklenmesiyle dünyanın en büyük beş yatırım
bankasından ikisi çökmüş oldu. Aynı hafta, ABD‘de ileri gelen diğer üç yatırım bankasının da (Merrill
4.11.2008
16.8.2009
31.12.1999
Saphire
Usain Bolt
Putin
4.1.2010
27.1.2010
30.3.2010
Burj Dubai
Steve Jobs
Büyük Hadron
Çarpıştırıcısı
Fukuşima I
Nükleer S. Kazaları
11.3.2011
15.3.2011
12.6.2011
22.8.2011
28.12.2011
Suriye
Genel Seçimler
Kaddafi
Uludere/Ortasu
6.11.2012
14.3.2013
FB-GS
Higgs Bozonu
11.5.2013
28.5.2013-…
Reyhanlı
Gezi Parkı
DİRENişi
1.8.2013
Bilgisayar/TV
2013 Ağustos
Bering Boğazı
17.12.2013
Büyük Yolsuzluk
Operasyonu
6.2.2014
İnternet Hukukunda
Yeni Düzenleme
25.2.2014
'Bende ne olabilir
baba, senin paran var…'
19.3.2014
20.3.2014
21.3.2014
26.3.2014
28.3.2014
Fezlekeler
Twitter mwiter
Twiter
NOTlar
Kaynaklar
YouTube
Yaş altmış beş
.(1)
.(2)
.(3)
.(4)
Lynch, Morgan Stanley ve Goldman Sachs) taahhütlerini karşılayamayacak duruma düşmesi, Bush
hükümetinin yoğun müdahalesiyle engellenebildi.
Tüm dünyayı kapsayan bankacılık krizinde uluslararası mali sistem çökme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
Finansal kriz reel krize dönüştü. Dünya sanayi üretimi 2008 yılı 4. çeyreğinde önceki önceki yılın aynı
dönemine göre genelde yüzde 20 oranında düştü. Kriz en çok gelişmiş Avrupa ülkelerini etkiledi.
Sermaye hareketlerinin serbest kalması ve küreselleşme sonucu ortaya çıkan sistemin denetim ve kontrol
mekanizmasının olmayışı krizin ana nedenidir.
Türkiye'nin en yüksek binası: 261 metre. (66 kat)
100 metre dünya rekoru: 9,58
Yeltsin'in istifa etmesinin ardından, anayasa gereği, üç ay içerisinde Rusya Federasyonu devlet başkanlığı
seçimi yapılıncaya kadar bu görevi vekaleten üstlendi. 2000 yılında devlet başkanı seçildi. 7.5.2008'de
görev süresi dolarak yerini yeni devlet başkanı Medvedev'e bıraktı ve başbakan oldu.4.3.2012'de 3. kez
devlet başkanı seçildi. (1)
Dünyanın en yüksek binası: 810 metre. (1931'de yapılan Empire State 381 metre ile 14. sırada.)
Çok fonksiyonlu tablet bilgisayarı iPad
Dünyanın en büyük atom altı parçacık çarpıştırıcısı olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısında her biri 3,5 TeV’lik
iki proton demeti çarpıştırıldı. O güne kadarki en büyük enerji açığa çıkarıldı.
9.0 büyüklüğündeki Tōhoku depremi ve tsunamisi Fukuşima I Nükleer Santralinden atmosfere radyoaktif madde
salınmaya başlamasına sebep oldu. 3 etkin reaktör kapatıldı. 5,7 metrelik bir tsunamiye dayanabilecek duvarı olan
santral depremden 15 dakika sonra 14 metrelik bir tsunamiye maruz kaldı. Japonya Nükleer Güvenlik Kurumu,
Fukuşima Daiçi nükleer santralindeki nükleer sızıntının tehlike derecesini Radyolojik Durum Ölçeği'ne göre 7'ye
yani Çernobil reaktör kazasıyla aynı seviyeye çıkardı.
Kazadan sonra tüm dünyada nükleer enerjiye karşı görüşler oluştu.
İç savaş başladı
AKP %49.83 (327 mv.), CHP 25.98(135 mv.), MHP 13.01(53 mv.) bağımsızlar 35 mv.
devrildi.
Türk Hava Kuvvetleri'nin Şırnak'ın Uludere ilçesinin Ortasu (Roboski) köyüne F-16 uçakları ile yaptığı
operasyonda 35 kişi hayatını kaybetti ve 1 kişi yaralandı.
6-0
Bilim adamları Higgs Bozonu'nun varlığından emin olduklarını, yani Tanrı Parçacığı'nı bulduklarını
açıkladılar. Bu buluş 2013 Nobel Fizik ödülünü almalarını sağladı.
Bombalı saldırı.
2013 Mayıs, Haziran, Temmuz….
Sadece umumi hizmette kullanılmak koşulu ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne tahsis edilmiş olan Taksim Gezi
Parkı'na İstanbul 6'ncı İdare Mahkemesi’nin ve 2 Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun kararlarına
rağmen ve imar izni olmadan Taksim Yayalaştırma Projesi çerçevesinde Topçu Kışlası'nın yeniden inşa edilmesini
engelleme eylemi olarak başlayan gösteriler polisin orantısız müdahalede bulunması ve T. Erdoğan'ın ısrarcı
açıklamaları ile başta Ankara, İzmir gibi büyük şehirler olmak üzere Türkiye'nin diğer illerine yayıldı.
Kolluk kuvvetlerinin tazyikli su, kimyasal karışımlı su, gaz bombası, ses bombası ve plastik mermilerle
gerçekleştirdikleri sert müdahaleler sonucunda Ethem Sarısülük, Mehmet Ayvalıtaş, Abdullah Cömert, Ali İsmail
Korkmaz ve Berkin Elvan hayatını kaybetti, 8163 kişi de yaralandı.
Ayrıca Adana'da Mustafa Sarı isimli bir polis memuru olaylar sırasında üst geçitten düşerek öldü.
15 günde 3.000 ton su ile OC Gas, CS Gas ve CR Gas olmak üzere 3 çeşit gaz sıkıldığı, göz gibi hassas organlarda
kalıcı hasarlar verebilen FN-303 adlı silahtan göstericileri boyamak için ‘bizmut’ içeren kapsüller ile 150.000 adet
gaz bombası atıldığı atıldığı haberleri medyada yer aldı.
Başbakan Erdoğan'ın göstericilere çapulcu demesi sonrasında protestocular kendilerini çapulcu kelimesi ile ifade
etmeye başladılar.
İçişleri Bakanlığı'nın yaptığı açıklamaya göre Bayburt ve Bingöl hariç 79 ilde düzenlenen eylemlere toplam
2.5 milyon kişi katıldı.
Direnişe çeşitli ülkelerden destek geldi.
Medya tarihinde ilk defa dijital medya karşısında geçirilen süre televizyon karşısında geçirilen süreyi geçti.
ABD’de bilgisayarlar ve akıllı telefonlar karşısında geçirilen ortalama süre 5 saat 9 dakikaya yükseldi.
Televizyon karşısında geçirilen ortalama süre ise 4 saat 31 dakika oldu.
Tarihte ilk defa bir yük gemisi, Kuzey Denizindeki buzların küresel ısınma nedeniyle kırılmış ve yer yer
erimiş olmasından yararlanarak Süveyş Kanalı yerine Bering Boğazı'ndan geçerek Çin'den Hollanda'ya
gitti. Güzergah 7100 km kısaldı.
İstanbul Mali Suçlarla Mücadele Şubesi'nin yaptığı operasyonda aralarında İçişleri Bakanı Muammer Güler’in
oğlu Barış Güler, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan'ın oğlu Salih Kağan Çağlayan, Çevre ve Şehircilik Bakanı
Erdoğan Bayraktar’ın oğlu Abdullah Oğuz Bayraktar, işadamları Ali Ağaoğlu ve Reza Zarrab'ın da bulunduğu
yaklaşık 50’den fazla kişi gözaltına alındı. Kara para aklama, rüşvet ve altın kaçakçılığı suçlamalarını içeren
soruşturma dosyasında adı geçen bakanlarla birlikte Avrupa Birliği Bakanı Egemen Bağış’ın da adının geçtiği
iddia edildi. Bu bakanlar istifa etrmek zorunda kaldılar.
Fethullah Gülen Cemaati ile ilişkilendirilen operasyon sonrasında emniyet müdürlüklerinde çok sayıda atama
yapılarak geniş çaplı tasfiyeye gidildi. 'Paralel devlet'e savaş açıldı. İzleyen iki ay içinde yaklaşık 8.000 polisin,
yüzlerce hakim ve savcının görev yerleri değiştirildi. HSYK adalet bakanına bağlanarak kuvvetler ayrılığı ilkesi
yok edildi.
Türkiye dünyanın diline düştü.
5651 sayılı kanunda 6518 sayılı kanunla yapılan düzenlemelere göre: Telekomünikasyon İletişim Başkanı tarafından
bir mahkeme kararına dayanmaksızın verilecek ve Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilecek olan “erişimin
engellenmesi kararı” 4 saat içinde uygulanacak. Her kullanıcının internetteki faaliyeti kayda alınarak saklanacak.
T. Erdoğan ile oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği öne sürülen ses kayıtları sosyal medyaya düştü.
Ses kayıtlarında Başbakan yolsuzluk operasyonunun yapıldığı 17 Aralık’ta oğlunu telefonla arayarak “evinden
paraları çıkarmasını” istiyor ve görüşmeler boyunca “paraların sıfırlanması”na ve Bilal Erdoğan’ın elinde sadece
30 milyon euro kaldığını dair bilgiler paylaşılıyor.
Başbakanlıkça “Ses kaydının ahlaksızca bir montaj ürünü olup tümüyle gerçek dışı olduğu” açıklandı. Ancak bunun
tesbiti için girişimde bulunulmadı.
Dünyanın önde gelen haber kaynakları haberi flaş gelişme olarak duyurdu.
T. Erdoğan şecaat arz ederken 'Devletin kriptolu telefonlarını bile dinliyorlar.' dedi!
Türkiye BÜYÜK Millet Meclisi hırsızlıkla suçlanan 3 bakanla ilgili fezlekelerin okunmamasına karar verdi.
T.Erdoğan: ‘Twitter mwiter hepsinin kökünü kazıyacağız.’
Yasaklandı.
Yasaklandı.
BİTTİ.
Cüppeli Ahmet Hoca
Prof. Dr. Övgün Ahmet ERCAN (Nuh Tufanı)
Prof. Dr. Sina Akşin
Orhan Hançerlioğlu
.(5)
.(6)
.(7)
Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk
Prof. Dr. Bünyamin Duran
Prof. Dr. İlber Ortaylı
Diğer konularda
Genel olarak internet, özel olarak Wikipedi, Tübitak, William McNeill: Dünya Tarihi, Bilim ve Teknik,
National Geografic…
.(A)
.(B)
A.Nadir Topçuoğlu'nun katkılarıyla.
M.Haluk Özyurt'un katkılarıyla