CANLILAR VE ENERJi İLİŞKİLERİsunu1

CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ
246121 Hatice KOYUNCU
 246141 Sevcan ÇETİNKAYA
 246171 Aslıhan ÇELİK

KAZANIMLAR
•Besin zincirlerinin başlangıcında
üreticilerin bulunduğu çıkarımını yapar.
•Fotosentez için nelerin gerekli olduğunu
sıralar.
•Fotosentezin canlılar için önemini
tartışır.
Sizce bu canlılar arasında bir
etkileşim var mıdır?
NEREDEN…..
Fotosentezin yapraklarda güneş ışığı
varlığında gerçekleştiğini, karbondioksit ve
suyun kullanılarak besin ve oksijenin
üretildiğini, bir ekosistemde bulunan canlı
organizmaların birbirleriyle ve cansız
faktörlerle ilişkilerinin olduğunu besin
zinciri ve besin ağı kavramlarını daha önce
öğrendiniz.
NEREYE?
Bu konuda ise besin zincirinin
başlangıcında üreticilerin bulunduğunu
,fotosentezin nasıl gerçekleştiğini ,
fotosentez denklemini ve fotosentezin
canlılar için önemini kavrayacaksınız.
Anahtar Kavramlar
•Üretici
•Tüketici
•Ayrıştırıcı
•Fotosentez
•Klorofil
♣Aşağıdaki resimde orman ekosisteminde yer
alan canlılar arasındaki besin ağı
görülmektedir.Bu canlı gruplarının
kendilerini nasıl tanıttıklarına bakalım.
BESIN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI
Bir bölgede canlı ve cansızlardan oluşan
sisteme ekosistem denir. Canlılar doğrudan
veya dolaylı olarak beslenmek için, birbiriyle
etkileşmesi sonucu besin zinciri oluştururlar.
Bir besin zincirinin halkalarını farklı canlı türleri
oluşturur.
BESİN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI
Üreticiler, güneş enerjisini dönüştürüp
hücrelerinde tutabilen canlılardır. Bu
özellikleri sayesinde kendi besinlerini
kendileri üretebilirler. Mesela bitkiler biz
insanlar gibi veya doğadaki diğer canlılar gibi
besin arayışı içerisine girmezler.
BESİN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI
Üretici (ototrof) olan bu canlılar inorganik
maddelerden fotosentez yaparak, organik
madde (basit şeker=besin= glikoz) ve oksijen
üretirler. (Üreticiler, güneş ışığını doğrudan
kullanabildiği için besin zincirinin ilk
basamağında yer alır.)Üreticilere örnek:
Bitkiler, algler, klorofilli bakteriler
(siyanobakteri...)
BESIN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI
Besin üretmeyen ve besinini dışarıdan hazır
olarak alan canlılara tüketici
(heterotrof) denir. Örnek: Koyun, köpek,
kaplumbağa.
BESIN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI
Tüketici olan canlı grupları da besin aldıkları
kaynağa ve besin alma şekline göre gruplara
ayrılırlar. Sadece çevrelerindeki üretici
canlıları yiyerek bitkisel kaynaklı olarak
beslenen canlı grubuna otoburlar denir.
Örnek: Tavşan, Maymun, Koyun, Eşek.
BESIN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI
Çevrelerindeki hayvansal organizmaları
yiyerek beslenen canlı grubuna
ise etoburlar denir. Örnek: Timsah,
kertenkele, baykuş.
Çevrelerindeki bitkisel ve hayvansal
kaynaklı organizmaları yiyerek beslenen
canlı grubuna ise hem etçil hem otçul
(hepçiller) denir. Örnek: İnsan, tavuk, ayı…
BESIN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI

Bir de toprağa düşen bitki ve hayvan artıklarını
çürüterek, toprağa karışmasını sağlayan
canlılar vardır. Bu canlı grubuna da ayrıştırıcılar
denir. Ayrıştırıcıların etkinlikleri sonucunda canlı
vücudunu oluşturan organik ve inorganik
maddeler toprağa geçmiş olur.
BESIN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI
Mantarları (küf mantarı, maya mantarı,
şapkalı mantarlar) ve bakterilerin büyük bir
kısmını ayrıştırıcılara örnek olarak
verebiliriz.Ayrıştırıcılar besin zincirinin her
basamağında bulunabilir.
BESIN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI

Bu anlatılan canlı grubundan doğada en
çok bulunan bitkiler yani üreticilerdir.
Çünkü üreticiler güneş enerjisini
doğrudan kullanabildikleri için daha fazla
sayıda bulunurlar.
BESIN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI
Tüketiciler ise üreticilerden veya diğer
otoburlardan dolaylı olarak güneş
enerjisinden yararlandıkları için sayıları
giderek azalır. Aynı şekilde üreticiler
güneş enerjisini doğrudan
kullanabildikleri için sahip oldukları enerji
besin zincirinin diğer halkasındaki
canlılara göre daha fazladır.
BESIN ZİNCİRİNDE ENERJİ AKIŞI
Doğada birbiriyle ilişkili birçok besin
zinciri vardır. Birbiri içine alan bu besin
zincirlerinin hepsi besin ağı olarak
adlandırılır.
Bitkiler yaşamlarını
sürdürmek için
gerekli enerjiyi
nereden sağlarlar
♣FOTOSENTEZ
♣FOTOSENTEZ
Beslenme amacıyla gösterdiğimiz her
çaba sırasında belli miktarda enerji
harcarız.Bedensel etkinlikler sırasında
da kaslarımızın enerji ihtiyacı artar ve
bu enerjinin karşılanması gerekir.Tüm
canlılar yaşamak için enerjiye ihtiyaç
duyar.
♣FOTOSENTEZ
♣FOTOSENTEZ
Hayvansal enerjiyi elde etmek için
besinlerini diğer canlılardan
karşılar.Bitkiler ise kendi besinlerini kendi
yapar.Bununla birlikte bitkilerin besin
yapmaları sırasında da enerji kullanılır.Bu
enerji ışıktan, özellikle de güneş ışığından
karşılanır.Işık, bitkilerin kendi besinlerini
yapmalarını sağlayan bir enerjidir.
♣FOTOSENTEZ OLAYI
♣FOTOSENTEZ
 Bitkilerin yeşil renkli kısımlarındaki
hücrelerde kloroplastlar
bulunur.Kloroplast bitki hücresinde
besin üretiminden sorumlu organeldir.
♣FOTOSENTEZ
Klorofil ise kloroplastlar içerisinde yer alan
yeşil renkli ve fotosentez olayında önemli
rol oynayan bir moleküldür. Bu organeller
de topraktaki su ile havadaki karbon
dioksit kullanılarak basit şeker(glikoz) ve
oksijenin oluşması sağlanır.Bu olay
fotosentez olarak adlandırılır.
♣FOTOSENTEZ DENKLEMI
Fotosentez olayı için nelerin gerekli
olduğu ve fotosentez sonucunda oluşan
maddeler aşağıdaki denklemle ifade
edilir:
♣FOTOSENTEZ
Fotosentez olayı sadece bitkilerde
görülmez.Algler ve fotosentez yapan
bakterilerde (örneğin siyano bakteriler) ,
kendi besinini kendileri üretebilen
canlılardır.Üreticiler, fotosentez yaparak
yeryüzündeki diğer tüm canlıların besin ve
enerji ihtiyaçlarını karşılar.
♣FOTOSENTEZ
Güneş panellerinde güneş enerjisinin
elektrik enerjisine dönüşmesi gibi
bitkilerde de fotosentez sırasında güneş
ışığı yaprağın üzerine düşerek yaprak
hücrelerindeki kloroplastlarda
bulunan klorofillere ulaşır.
♣FOTOSENTEZ
♣FOTOSENTEZ
Klorofiller bu ışığın enerjisini, yaşam
etkinliklerini gerçekleştirmek için
kullanabileceği kimyasal enerjiye
çevirir.Bu kimyasal enerjiyi üreticiler
glikoz elde etmekte kullanır.
♣FOTOSENTEZ

Işık, fotosentez olayının vazgeçilmez
unsurlarından biridir.Üreticiler , bunun
için sadece güneş ışığını kullanmazlar.
♣FOTOSENTEZ
Işık şiddetinin yeterli olduğu yapay ışık
kaynakları da fotosentezin
gerçekleşmesini sağlayabilir. Işık şiddeti
arttıkça fotosentez hızı da artmaktadır.
Fotosentez en az yeşil ışıkta gerçekleşir.
Çünkü bitkiler yeşil ışığın çoğunu
yansıtırlar.
♣FOTOSENTEZIN CANLILAR IÇIN ÖNEMI

Fotosentezin diğer canlıların hayatını
etkileyip etkilemediğini hiç
düşündünüz mü?
♣FOTOSENTEZ

Fotosentez besin zincirinin ilk kaynağını
oluşturur. Fotosentez yapan canlıların
ürettiği besinler yeryüzündeki tüm diğer
canlıların beslenmesi için kullanılır.
♣FOTOSENTEZ
Örneğin, buğday, pirinç, mısır, arpa
gibi hububat grubundaki kültür
bitkileri, yaptıkları fotosentezle
yeryüzündeki tüm insanların yıllık
besin tüketiminin yaklaşık %60'ını
karşılar.
♣FOTOSENTEZ
Fotosentez, besin ihtiyacının
karşılanmasının yanında, hayatımızı her
yönüyle etkileyen birçok ürünün de
üretimini sağlamaktadır.
♣FOTOSENTEZ

Tekstilde kullanılan pamuk; inşaatlarda,
mobilyacılıkta, kağıt üretiminde kullanılan
kereste, sıvı yağlar, ilaç hammaddeleri ve
baharatlar fotosentezin bize kazandırdığı
ürünlerden birkaçıdır.
♣FOTOSENTEZ
Ayrıca günümüzde enerji üretmek için
kullanılan doğal gaz, petrol ve kömür gibi
fosil yakıtların kaynağı geçmişte
fotosentez yapan canlılar tarafından
tutulan güneş enerjisidir.
♣FOTOSENTEZ

Fosil yakıtlar yandığı zaman karbon
dioksit oluşmaktadır. Eğer bu karbon
dioksitin tamamı atmosferde kalsaydı,
sıcaklık yükselir ve canlıların yaşamı
tehlikeye girerdi. Özellikle fosil yakıtların
tüketimi , atmosferi her yönüyle olumsuz
etkilemektedir.
♣FOTOSENTEZ
 Fotosentez olayında karbon dioksitin
kullanılması ise bu olumsuz etkinin
azalmasını sağlar. Ormanları oluşturan
bitkiler de fotosentez yapar. Bu süreç
sonunda atmosferden karbon dioksit
alıp oksijen verir.
♣FOTOSENTEZ
Böylece ormanlar fotosentez sonucu
solunum için gerekli olan oksijeni de
oluşturur.Hayatımızda bu kadar önemli rolü
olan ormanlarımızı korumalıyız.
KAVRAM HARITASINI TAMAMLAYALIM☺
klorofil
Bitki
hücresi
besin
ışık
Güneş
Yapay ışık
kaynağı
gelir
gelir
bulunur
Varlığında gerçekleşir
gerçekleşir
Sonucu oluşur
fotosentez
oksijen
kullanılır
su
kloroplast
içerir
ALIŞTIRMALAR1
1. Mısır bitkisi fotosentez yapabilmek için
gerekli maddeleri nereden karşılar?
............................................................................
........................................................................
............................................................................
........................................................................
2. Fotosentezin mısır, çiftçi ve inek için
önemi nedir?
............................................................................
........................................................................
............................................................................
........................................................................
3. Çiftçi ve ineğin, mısırın yaptığı
fotosentezde rolü ne olabilir?
............................................................................
........................................................................
.
CEVAP 1
Havadan karbondioksit, toraktan su
alır ve güneş ışığını kullanır
CEVAP 2
Mısır fotosentezle besin ve oksijen
üretir.bu besin ve oksijen hem mısır hem
de inek ve çiftçi tarafından kullanılır.
CEVAP 3
Fotosentez için gerekli olan karbondioksiti
üretirler.
ALIŞTIRMALAR2
1)Hangi canlılar üreticidir?
A)Aslan
B)Kartal
C)Yengeç
D)Gül
E)Fare
2)Hangi canlılar tüketicidir?
A)Mantar
B)Bakteri
C)Tilki
D)Menekşe
E)Alg
3)Besin zincirleri hangi gruptaki canlılarla
başlamaktadır?
A)Tüketiciler
B)Üreticiler
C)Ayrıştırıcılar
ÜZGÜNÜM
TEKRAR
DENE
TEBRİKLERR!
TEBRİKLERR!
TEBRİKLERR!
ÜZGÜNÜM
TEKRAR
DENE
ÜZGÜNÜM
TEKRAR
DENE
1)Hangi canlılar fotosentez yapar? Bu
canlılar fotosentez sonucunda ne
üretir?
2)Fotosentez olayının denklemini ifade
ediniz?
3)Besin piramidi hazırlayıp sınıfta
sergileyelim.
NE YAPMAK
İSTİYORSUN??
YENİDEN BAŞLA!
ÇIKIŞ!