Kemik İliği Transplantasyonu Nedir?

ESRA ERDEM
PEDİATRİ KİT ÜNİTESİ
KEMİK İLİĞİ TRANSPLANTASYONU NEDİR?
 Kemik iliği, kemiğin içinde bulunan yumuşak,
süngerimsi maddedir. İçerisinde hematopoetik
kan yapıcı kök hücreler bulunur. Göbek
kordonunda bulunan kanda da bu hücreler
mevcuttur.
 Kök hücre ; yenilenebilen, çoğalabilen ve başka
bir hücreye dönüşebilen demektir.
 Kemik iliği transplantasyonu elde edilen sağlam
kök hücrenin hastanın kendisinden ya da bir
başkasından (akraba olabilir, dış kaynaklar
olabilir) toplanıp,hazırlama rejiminden sonra
hastaya verilmesi işlemine kök hücre nakli adı
verilir.
Hemotopoietik kök hücre kaynakları;
1.Kemik İliği Kök Hücreleri
2.Periferik kan kök hücreleri
3.Kordon kanı hücreleri
1.Kemik İliği Kök Hücreleri
 Kemik iliği Hematopoetik kök hücrenin ana
kaynağıdır.
 Vericiden anestezi altında tercihen posterior iliak
fossa’dan aspire edilir.
 İşlem ortalama 45 dakika sürmekte, ancak
vericinin hastanede yatma süresi fazladır.
2.Periferik kan kök hücreleri
 Periferik kanda az miktarda kök hücre
bulunmaktadır.
 Donöre büyüme faktörü ( G-CSF) verilmesi ile
var olan kök hücrelerin perifere çıkması sağlanır.
 İşlem iki saat kadar sürer.
 Vericinin hem fiziksel hem de ruhsal acıdan en
az etkilendiği alım şeklidir.
3.Kordon kanı hücreleri
 Kord kanındaki kök hücre sayısı periferik kana
göre yaklaşık 5 kat fazladır.
 Ancak kök hücreden zengin bir kaynak olmasına
rağmen sadece 40-200ml olması sebebiyle
erişkin hastalarda hücre sayısı kilo başına
bölündüğünde yetersiz kalmaktadır.
 Kök hücre transplantasyonu
 1.
Otolog Kök Hücre Nakli
 2. Allojenik
Kök Hücre Nakli
1.Otolog Kök Hücre Nakli;
 Kişinin kendisinden alınan kök hücrenin
dondurularak saklanması (-80 ve -196 derece de
azot tanklarında) , yüksek doz kemoterapi
uygulandıktan sonra kişiye verilmesi işlemidir.
 Burada temel amaç hastaya yüksek doz
kemoterapi verilmesidir.
 Amaç; tümör hücrelerini yok etmektir.
 OKİT hangi hastalara yapılır;
Lenfomalar , multiple miyolam, akut
lösemiler, germ hücreli tümörlere yapılır.
2.Allojenik Kök Hücre Nakli:
 Hastanın genellikle kardeşinden , eğer kardeş
vericisi yoksa akrabalardan, akrabalarından da
bulunamazsa akraba dışı bir vericiden kök hücre
alınması işlemidir.
 Önemli olan doku uygunluğudur.
 Sağlıklı vericiden alınan hematopoietik kök
hücrelerin alıcıya,maling hücreleri öldürmek
amacıyla yüksek doz kemoterapi sonrası
verilmesi işlemidir.
 Periferik yoldan, kemik iğilinden yada kordon
kanından allojenik kök hücre nakli yapılabilir.
 AKİT hangi hastalara yapılabilir;
Akut lösemiler (aml-all), aplastik anemi,
hodgkin- non hodgkin lenfomalar, kronik
lösemiler(kml-kll) , talasemi
o
Nakil sonrası +10 ile +30 günler arası
engrafman olmasını bekleriz.
o Nakil sonrası +28. gün karşılaştırma kanı
(kimerizm ) gönderilir. Vücutta dolaşan kanın
kime ait olduğu (alıcı_verici) kontrol edilir.
 Nötrofil Engraftmanı: Arka arkaya 3 gün
boyunca mutlak nötrofil sayısının 500/mm3 veya
1000/mm3 olduğu ilk gün
 Trombosit Engraftmanı: Trombosit transfizyonu
desteği olmaksızın arka arkaya 3 gün boyunca
trombosit sayısının 20,000 mm3 veya tek seferde
50,000mm3 üstüne çıktığı ilk gün.
 Unrelated (akrabadışı) allojenik nakil; akraba
dışı
 Kordon kanı nakli; doku uyumlu kardeş yada
akraba dışı
 Sinjeneik kök hücre nakli ; ikiz kardeşten
alınan
 Haploidentik kök hücre nakli; hastanın kendisi
dışındaki tam uyumlu olmayan vericiden toplanır.
(Örn; baba )
NAKİL ÖNCESİ HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
 Nakil öncesi hematopoietik kök hücre nakli ve
yüksek doz kemotorapi tedavisi hastada fiziksel
,psikososyal ve mental açıdan sorun oluşturabilir.
 Hem allojenik hem de otolog nakillerde olası
sorunları engellemek için hastanın önceden
değerlendirilmesi ve bilgilendirmesi esastır.
 Kemik iliği yapılacak olan hastanın morbidite ve
mortaliteyi azaltmak için;
Nakil öncesi hasta böbrek, karaciğer,
kardiyak, solunum testleri açısından
değerlendirilmelidir.Hastanın ağız ve diş sağlığı
değerlendirilmeli ,enfeksiyon odağı olabilecek diş
ve diş eti sorunları ortadan kaldırılmalıdır.
Kök hücre naklin de oluşabilecek
komplikasyonlar;
 VOD (HEPATİK VENO OKLUZİF HASTALIK)
Hiperbilirubinemi , hepatomegali ve asit
birikimi ile karakterizedir.
Hastada karın şişliği, bilirubinlerde artış
(2mg/dl nin üzerinde olması), ilerleyen evreler de
gözlerde sarılık , kilo artısı oluşabilir.
Tedavisin de defibrotid, günlük karın çevresi
ölçümü , sıvı kısıtlaması, diüretik tedavisi ve
laboratuar bulguları izlenir.
Kök hücre naklin de oluşabilecek
komplikasyonlar;
 GRAFT YETMEZLİĞİ;
Uzun suren pansitopeni ve ciddi hiposelüler
kemik iliği graft yetmezliği olarak tanımlanır. Yani
doku reddi.
Tedavide immünsüpresyon, steroid tedavisi
yapılabilecekler arasındadır. Önleme amaclı
g-csf yapılabilir.
Hastaya ikinci nakil yapılabilir.
Kök hücre naklin de oluşabilecek
komplikasyonlar;
 ENGRAFMAN SENDROMU;
Hem allojenik hem de otolog nakilde erken
dönemde görülen ateş , deri döküntüsü
görülebilir.
Nötrofil engrafmanının başladığı ilk 72-96
saatlerde görülür.
Tedavide steroidler ve diüretikler
kullanılabilir. Semptomatik tedavi yapılır.
Kök hücre naklin de oluşabilecek
komplikasyonlar;
 HEMORAJİK SİSTİT;
Nakil sonrası hematüri, dizüri, suprapubik
ağrı ile karakterizedir.Genellikle hazırlama
rejimine bağlı olarak ortaya çıkar.
Tedavi de trombositopenisi varsa düzeltilir,
hidrasyon , mesane irrigasyonu, diüretik tedavisi,
ürometexsan (mesna) tedavisi uygulanır.
Kök hücre naklin de oluşabilecek
komplikasyonlar;
 ENFEKSİYON VE DERİN NÖTROPENİ oluşabilecek diğer
komplikasyonlardır.