CARF FINANSAL VERI TABANI DELFI ORTAMINDA, NESNE
advertisement
CARF FINANSAL VERI TABANI DELFI ORTAMINDA, NESNE PROGRAMLAMA UYGULAMASI Attila Odabasi Arastirma Raporu: Sosyal Bilimler Enstitusu, Bogazici Universitesi, 96-03 1 CARF FINANSAL VERI TABANI DELFI ORTAMINDA, NESNE PROGRAMLAMA UYGULAMASI 1. GIRIS CARF finansal veri tabani Türkiye sermaye piyasalarina ait finansal verileri barindirmayi amaçlayan PC bazli bir veri tabani uygulamasidir. Bogaziçi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Arastirma Merkezinde (FUAM) 1994 sonunda baslatilan bir projenin ilk ara ürünüdür. Projenin ana amaci hisse senedi ve bono-tahvil piyasalarina yönelik arastirma yapmak isteyen akademisyen ve profesyonellerin dogru ve eksiksiz verilere kolayca ulasmalarini saglamaktir. Belirtilen amaca ulasmak için problem kisimlar halinde ele alinmis, ilk etapta hisse senedi piyasasinin ihtiyaçlarina yönelinmistir. Dünyanin dikkati çeken “gelismekte olan” menkul kiymetler borsalarindan biri haline gelen Istanbul Menkul Kiymetler Borsasi (bundan böyle IMKB) faaliyete basladigi 1986 yilindan bugüne sürekli bir gelisim içinde olmustur. Sözkonusu gelisme, IMKB nda islem gören hisse senedi sayisinin ve bu senetlerin günlük islem miktarlarinin hizla artmasi seklinde kendini göstermektedir. Dolayisiyla IMKB verileri diye adlandiracagimiz, gerek hisse senetlerinin günlük alim-satimina, gerekse hisse senetlerinin ait olduklari firmalara ait mali tablolara iliskin verilerin hacmi hizla büyümektedir. Bu veriler bir veri tabaninda toplanmadigi sürece bu piyasaya yönelik arastirma yapmak isteyen arastirmacilar zaman içinde gittikçe büyüyen “veri” sorunuyla karsilasacaklardir. Su anda bile IMKB na yönelik uygulamali arastirma yapmak isteyenleri en fazla zorlayan arastirma asamasi, gerekli verileri dogru ve eksiksiz toplayabilmektir. Yukarida ifade edilen ana amaç dogrultusunda bu proje, ilk asamada, IMKB verilerini toplamak, yanlislari düzeltmek, özetlemek, düzenlemek, saklamak ve gerektiginde raporlamak suretiyle akademik ve profesyonel finans dünyasina büyük bir yarar saglamistir. Buna en güzel örnek Bogaziçi Üniversitesi Isletme Bölümü ögretim üyelerinin ve lisans üstü ögrencilerinin CARF verileriyle yapmis olduklari veya halen devam eden uygulamali 2 arastirmalardir (Odabasi, 1996a; Cebeci, 1996a,b; Okay, 1996). Bu gelisme hizlanarak devam edecektir. CARF finansal veri tabanindan yararlanmak için çok fazla bilgisayar veya veri tabani teknolojisi bilgisi gerekmemektedir. Veri tabani yazilimi kullaniciya yol gösteren bir menü sistemiyle çalismaktadir. Bu nedenle bilgisayar konusunda temel bir fikri olan herkes CARF finansal veri tabanini rahatlikla kullanabilmektedir. Finansal veri tabaninin analiz ve tasariminda yapilandirilmis sistem analiz ve tasarim yöntemleri uygulanmistir (Odabasi, 1996b). Veri tabaninin tasarimi yapilirken kavramsal, islevsel ve fiziksel veri modelleri gelistirilmis, daha sonra da yazilim gelistirme safhasina geçilmistir. Windows ortaminda Delphi yazilimi kullanilarak gelistirilen veri tabaninin Beta testleri halen devam etmektedir. CARF veri tabani uygulamasini kullanabilmek için minimum donanim ve yazilim gereksinimleri sunlardir: 486 mikro islemci, 8 MB RAM, 300 MB sabit disk kapasitesi, ve Windows 3.1 programi. 2. VERI MODELI Finansal veri tabani projesinin temel taslarindan bir tanesi veri modelidir. Kullanicinin çesitli menü ekranlari yardimiyla okuyabildigi, sorgulayabildigi ve raporlayabildigi finansal verilerin, veri tabani içindeki organizasyonunu bu veri modeli belirlemektedir. Iliskisel bir veri tabani yönetim platformunda, birbirleriyle iliskili veriler tablolar (dosyalar) halinde guruplandirilir. Sözkonusu veri modeli varlik-iliski diyagrami yardimiyla sekil X1 de tanitilmistir. Bu sekilde yer alan dikdörtgenler dosyalari gösterir. Herhangi iki dosya arasindaki iliski ise bu dosyalari birlestiren çizgiyle temsil edilir. Sekil X1 de yer alan dosyalarin içerikleri (veri elemanlari) ise asagida verilmistir. Sekil X1 Iliskisel veri modeli Her dosya adinin altinda üç türlü bilgi verilmektedir. Ilk sütunda veri elemanin adi bulunmaktadir. Ikinci sütunda ise veri elemanin tipi açiklanmaktadir. Örnegin “Menkul kodu” 3 veri elemaninin karsisindaki “Alpha” kelimesi bu veri elemaninin alfanümerik karakterle ifade edilebilen “degerler” alabilecegini ifade etmektedir. Üçüncü sütunda ise, bazi veri elemanlarinin hizasinda “key” kelimesi yer almaktadir ki, bu dosya kayitlarinin ilgili veri elemani üzerinden endekslenebilecegini gösterir. Veri elemanlari tip açiklamalari için Ek 1 e bakiniz. 4 2.1. Finansal veri modeli dosyalari ve veri elemanlari Sirket Menkul kodu Firma adi Pazar kodu Sektor kodu Kurulus tarihi Borsaya giris tarihi Araci kurum Borsadaki orani Adresi Telefonu Faksi Personel sayisi Long Subeler Memo Istirakler Alpha 5 Alpha 50 Short Short Date Date Alpha 75 Number Memo Alpha 50 Alpha 50 (key) Memo Ortaklar Menkul Kodu Tarih Açiklama Alpha 5 Date Memo (key) (key) Anasözlesme Menkul Kodu Tarih Anasözlesme Alpha 5 Date Memo (key) (key) Temettü Menkul kodu Temettü tarihi Eski yüzde Yeni yüzde Alpha 5 Date (key) Number Number (key) Alpha 5 Date Date Number Number (key) (key) (key) (key) (key) Sermaye Menkul kodu RHK tarihi HSD tarihi RHK fiyati Bedelli yüzdesi 5 Bedelsiz yüzdesi Number Sektör Sektor kodu Sektor adi Short (key) Alpha 55 Pazar Pazar kodu Pazar adi Short (key) Alpha 15 Fiyat Menkul kodu Alpha 5 Tarih Date Pazar Kodu Short Sektor Kodu Short Kapanis fiyati Number En düsük fiyat Number En yüksek fiyat Number Islem miktari Number Islem hacmi Number Sözlesme sayisi Short Mod fiyat Number Mod sözlesme Short Mod miktar Number Ag_ort_fiyat Number Düz_ag_ort_fiyat Number Düz_kapanis_fiyati Number Ser_düz_ag_ort_fiyat Number Ser_düz_kapanis_fiyati Number Ag_ort_getiri Number Kapanis_getiri Number Ser_ag_ort_getiri Number Ser_kapanis_getiri Number H_Fiyat Menkul kodu Pazar Kodu Yil Ay Hafta Ilk_gün Date Alpha 5 Short Short Short Short (key) (key) (key) (key) (key) (key) (key) (key) (key) (key) 6 Son_gün Date Sektor Kodu Short H_kapanis_fiyati Number H_en_düsük_fiyat Number H_en_yüksek_fiyat Number H_islem_miktari Number H_islem_hacmi Number H_sözlesme_sayisi Short Mod fiyat Number Mod sozlesme Short Mod miktar Number H_ag_ort_fiyat Number H_düz_ag_ort_fiyat Number H_düz_kanis_fiyati Number H_ser_düz_ag_ort_fiyat Number H_ser_düz_kapanis_fiyati Number H_ag_ort_getiri Number H_kapanis_getiri Number A_Fiyat Menkul kodu Alpha 5 Pazar kodu Short Yil Short Ay Short Ilk_gün Date (key) Son_gün Date Sektör_kodu Short A_kapanis_fiyati Number A_en_düsük_fiyat Number A_en_yüksek_fiyat Number A_islem_miktari Number A_islem_hacmi Number A_sözlesme_sayisi Short Mod fiyat Number Mod sözlesme Short Mod miktar Number A_ag_ort_fiyat Number A_düz_ag_ort_fiyat Number A_düz_kapanis_fiyati Number A_ser_düz_ag_ort_fiyat Number A_ser_düz_kapanis_fiyati Number A_ag_ort_getiri Number A_kapanis_getiri Number (key) (key) (key) (key) (key) (key) 7 Sekrpr Sektör kodu Tarih Sek_ag_ort_getiri Sek_kapanis_getiri H_Sekrpr Sektör kodu Yil Ay Hafta Ilk_gun Date Son_gün H_sek_ag_ort_getiri H_sek_kapanis_getiri A_Sekrpr Sektör kodu Yil Ay Ilk_gün Date Son_gün A_sek_ag_ort_getiri A_sek_kapanis_getiri Endeks Tarih IMKB_bilesik IMKB_mali IMKB_sinai CARF_EAGT CARF_EAG CARF_IHAGT CARF_IHAG IMKB_bilesik_getiri IMKB_mali_getiri IMKB_sinai_getiri CARF_EAGT_getiri CARF_EAG_getiri CARF_IHAGT_getiri CARF_IHAG_getiri Short Date Number Number (key) (key) Short Short Short Short (key) (key) (key) (key) (key) Date Number Number Short Short Short (key) (key) (key) (key) (key) Date Number Number (key) Date Number Number Number Number Number Number Number Number Number Number Number Number Number Number (key) 8 H_Endeks Yil Short Ay Short Hafta Short Ilk_gün Date (key) Son_gün Date H_IMKB_bilesik Number H_IMKB_mali Number H_IMKB_sinai Number H_CARF_EAGT Number H_CARF_EAG Number H_CARF_IHAGT Number H_CARF_IHAG Number H_IMKB_bilesik_getiri Number H_IMKB_mali_getiri Number H_IMKB_sinai_getiri Number H_CARF_EAGT_getiri Number H_CARF_EAG_getiri Number H_CARF_IHAGT_getiri Number H_CARF_IHAG_getiri Number A_Endeks Yil Short Ay Short Ilk_gün Date (key) Son_gün Date A_IMKB_bilesik Number A_IMKB_mali Number A_IMKB_sinai Number A_CARF_EAGT Number A_CARF_EAG Number A_CARF_IHAGT Number A_CARF_IHAG Number A_IMKB_bilesik_getiri Number A_IMKB_mali_getiri Number A_IMKB_sinai_getiri Number A_CARF_EAGT_getiri Number A_CARF_EAG_getiri Number A_CARF_IHAGT_getiri Number A_CARF_IHAG_getiri Number (key) (key) (key) (key) (key) (key) (key) 9 Haberler Ilgili kodu Tarih Haber kaynagi Haber metni Short (key) Date (key) Alpha 50 Text Fir_Haber Menkul kodu Tarih Haber kaynagi Haber metni Alpha 5 Date (key) Alpha 50 Text (key) Haber_Kay Haber kaynagi Haber kaynagi açiklama Alpha 50 Alpha 50 (key) Takvim Tarih Tür Karsilik Date Short Date (key) Short Short Short (key) (key) (key) Hafta Yil Ay Hafta Ilk_gün Son_gün Tür Ay Yil Ay Ilk_gün Son_gün Gün_Türü Tür Açiklama (key) (key) Date Date Short Short Short (key) (key) Date Date Short (key) Alpha 50 10 T_Katsayi Menkul kodu Pazar kodu Tarih No Ilk_tarih Ag_ort_katsayi Kapanis_katsayi Alpha 5 Alpha 1 Date Autoinc Date Number Number (key) (key) (key) (key) S_Katsayi Menkul kodu Pazar kodu Tarih No Ilk_tarih Ag_ort_katsayi Kapanis_katsayi Alpha 5 Alpha 1 Date Autoinc Date Number Number (key) (key) (key) (key) Alpha 5 Date Date (key) Fiyat_Kayit_Araligi Menkul Kodu Baslangiç Bitis Sirket_Bilançosu Menkul kodu Bilanço_satir_no Hesap_adi Bilanço_satir_tipi Dönem_no_1 Dönem_no_2 .... .... Dönem_no_N Sektör kodu Sirket_Özet_Bilançosu Menkul kodu Öz_bilanço satir no Öz_hesap adi Öz_bilanço satir tipi 1 1 1 1 1 1 ... ... 1 1 * * 1 1 1 1 11 Dönem_no_1 Dönem_no_2 ... ... Dönem_no_N Sektör kodu 1 1 ... ... 1 1 Sektör_Bilançosu Sektör kodu Sek_bilanço_satir_no Sek_hesap_adi Sek_bilanço_satir_tipi Dönem_no_1 Dönem_no_2 ... Dönem_no_N 1 1 1 1 1 1 ... 1 Borsa_Bilançosu Bor_bilanço_satir_no Bor_hesap_adi Bor_bilanço_satir_tipi Dönem_no_1 Dönem_no_2 ... Dönem_no_N 1 1 1 1 1 ... 1 Sirket_Kâr_Zarar_Tablosu Menkul kodu KZ_satir_no KZ_hesap_no KZ_satir_tipi KZ_dönem_no_1 KZ_dönem_no_2 ... ... KZ_dönem_no_N 1 1 1 1 1 1 ... ... 1 Sektör_Kâr_Zarar_Tablosu Sektör kodu Sek_KZ_satir_no Sek_KZ_hesap_no 1 1 1 12 Sek_KZ_satir_tipi KZ_dönem_no_1 KZ_dönem_no_2 ... ... KZ_dönem_no_N 1 1 1 ... ... 1 Borsa_Kâr_Zarar_Tablosu Bor_KZ_satir_no Bor_KZ_hesap_no Bor_KZ_satir_tipi KZ_dönem_no_1 KZ_dönem_no_2 ... ... KZ_dönem_no_N 1 1 1 1 1 ... ... 1 Sirket_Mali_Göstergeleri Menkul kodu Gösterge_satir_no Gösterge_adi Gös_satir_tipi Gös_dönem_no_1 Gös_dönem_no_2 ... ... Gös_dönem_no_N Sektör kodu Sektör_mali_göstergeleri Sektör kodu Sek_gösterge_satir_no Sek_gösterge_adi Bor_gös_satir_tipi Gös_dönem_no_1 Gös_dönem_no_2 ... ... Gös_dönem_no_N 1 1 1 1 1 1 ... ... 1 1 1 1 1 1 1 1 ... ... 1 Borsa_Kâr_Zarar_Tablosu Bor_gösterge_satir_no 1 13 Bor_gösterge_adi Bor_gös_satir_tipi Gös_dönem_no_1 Gös_dönem_no_2 ... ... Gös_dönem_no_N 1 1 1 1 ... ... 1 14 2.2. Finansal veri elemanlarinin tanitimi Menkul kodu Hisseleri IMKB nda islem gören firmalari tanitici kod. Halen bes haneli kodlar kullanilmaktadir. Her firmanin tek bir menkul kodu vardir ve hisse senedinin islem gördügü pazardan veya sektörden bagimsizdir. Bir firmanin menkul kodu degistiginde geçmise dönük olarak o firmanin veri tabanindaki menkul kodu degistirilir. Degisiklige ait bilgi “Fir_Haber” dosyasina kaydedilir. Firma adi Firmanin ticari ve resmi adidir. Bir firmanin adi degistiginde sirket dosyasindaki eski adi yenisiyle degistirilir. Degisiklige ait bilgi “Fir_Haber” dosyasina kaydedilir. Pazar kodu Hisse senedinin islem gördügü pazari belirtir. Bir hisse senedi ayni günde tek bir pazarda islem görebilir. Ancak zaman içinde bir pazardan diger bir pazara IMKB tarafindan geçirilebilir. Her gün için her hissenin pazar kodu kaydi tutulur. Bir firmanin pazar kodu hafta veya ay içinde degismisse, haftalik ve aylik fiyat dosyalarinda degisikligin meydana geldigi dönemde yeni pazar kodu yer alir. IMKB nda var olan pazarlar ve kodlari için Ek 2 ye bakiniz. Kurulus tarihi Firmanin (günümüzdeki tüzel kisiligiyle) kuruldugu tarihtir. Borsaya giris tarihi Firma hisse senetlerinin borsada islem görmeye basladigi tarihtir. Firmanin halka açildigi tarih olarakta tanimlanabilir. Araci kurum 15 Firmanin ilk kez halka açilisinda aracilik eden araci kurum veya bankadir. Eger bir firmayi bir konsorsiyum halka açmissa, ana araci kurum veya bankayi gösterir. Halka açiklik orani Firmanin borsada islem gören hisselerinin toplam nominal degerinin sermayesine oranidir. Resmi kaynaklara dayanilarak belirlenen günümüzde geçerli orandir. Bu oranda meydana gelen degisiklikler “Fir_Haber” dosyasina kaydedilir. Ortaklik yapisi Firmanin ortaklik yapisini, yani ortaklari ve ortaklarin sermayedeki paylarini yüzde olarak belirtir. Ortaklik yapisindaki degisiklerin tarihçesi (kurulusundan bugüne) kayitlarda tutulur. Ana sözlesme Firmanin ana sözlesmesindeki önemli maddeleri gösterir. Ana sözlesmede yapilan degisikliklerin tarihçesi (kurulusundan bugüne) kayitlarda tutulur. Temettü tarihi Firmanin, eski ve/veya yeni hisse senedi sahiplerine nakden temettü dagittigi dönemin ilk günüdür. Eski yüzde Firmanin eski hisse senedi (eger o dönemde yeni hisse senedi yoksa hisse senedi diye okunmalidir) sahiplerine hisse basina dagitilan nakit temettünün hisse nominal degerine (1000 TL) orani. Yeni yüzde Firmanin yeni hisse senedi (eger varsa) sahiplerine hisse basina dagitilan nakit temettünün hisse nominal degerine (1000 TL) orani. 16 RHK tarihi Rüçhan hakki, ortakliklarin bedelli sermaye artirimlarina mevcut ortaklarin öncelikle katilma hakkidir. Rüçhan hakki kullanma tarihi, bir firma bedelli sermaye artirimi yaptiginda, mevcut ortaklarin bedelli sermaye artirimina istirak süresinin ilk günüdür. RHK tarihi alanina bir tarih girilmisse, o tarihte “bedelli yüzdesi” alanina da bir kayit girilmis olmasi gerekir. Ayni anda bedelsiz sermaye artirimi da yapiliyorsa, o tarihte “bedelsiz yüzdesi” alaninda da bir kayit olmasi gerekir. RHK fiyati Bedelli sermaye artirimina katilacak mevcut ortaklarin satin alacaklari bir yeni hisseye ödeyecekleri fiyattir. Genellikle bu fiyat nominal degere esit olup 1000 TL dir. Ancak primli satislara da rastlanmaktadir. HSD tarihi Bir firma bedelsiz sermaye artirimi yaptiginda, ve/veya hisse senedi olarak temettü dagittiginda sözkonusu artirim ve/veya dagitim döneminin ilk gününü gösterir. Bedelli yüzdesi Bedelli sermaye artirimi, anonim ortakliklarin artirdiklari sermaye karsiligi çikardiklari hisse senetlerini ortaklarina belirli bir bedeli nakden alarak dagitmaliridir. Bedelli yüzdesi, bedelli sermaye artiriminin yüzde olarak ifade edilmis oranidir. Diger bir deyimle, toplam bedelli sermaye artirim miktarinin, sermaye artirimindan önceki sermaye miktarina oranidir. Negatif deger alamaz. Bedelli yüzdesi alaninda sifirdan farkli bir deger varsa, bu alana tekabül eden rüçhan hakki kullanma tarihi alaninda da bir tarih kaydi bulunmasi gerekir. Bulunmadigi hallerde, bedelli sermaye artiriminin ortaklara kisitli bir sermaye artirimi oldugu anlasilmalidir. Halka ilk açilislar genellikle bu özelligi tasirlar. Bedelsiz yüzdesi 17 Bedelsiz sermaye artirimlari, anonim ortakliklarin iç kaynaklardan yaptiklari sermaye artirim karsiligi çikardiklari hisse senetlerini bir bedel almaksizin ortaklarina dagitarak gerçeklestirdikleri sermaye artirimlaridir. Bedelsiz yüzdesi, bedelsiz sermaye artirim yüzdesini gösterir. Toplam bedelsiz sermaye artirim miktarinin, sermaye artirimindan önceki sermaye miktarina oranidir. Negatif deger alamaz. Hisse senedi dagitimi seklinde gerçeklestirilen temettü dagitimlarida bedelsiz sermaye artirimi gibi islem gördügünden, bu alan ayni zamanda bu tür temettü dagitimlarinin oraninin da gösterir. Bedelsiz yüzdesi alaninda sifirdan farkli bir deger varsa, bu alana tekabül eden hisse senedi dagitim tarihi alaninda da bir tarih kaydi bulunmasi gerekir. Sektör kodu Bir firmanin mesguliyet konusu itibariyle ait oldugu sektörü gösterir. Veri tabaninda kullanilan sektör kodlari CARF tarafindan belirlenmistir. Sektör adi Sektör kodunun belirttigi sektörü gösterir. Kullanilan sektör kodlari ve sektör adlari Ek 3 de verilmistir. Kapanis fiyati Bir hisse senedinin belli bir borsa çalisma gününde, gün sonu kapanis fiyatini gösterir. Düzeltilmemis fiyattir. Iki borsa seansinin yapildigi günlerde, ikinci seansin kapanis fiyatini gösterir. Belli bir borsa çalisma gününde eger bir hisse islem görmemisse, o günün kapanis fiyati olarak bir önceki günün kapanis fiyati girilir. Ancak bu durumda, hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme ve mod miktar” alanlari bos kalacaktir. Eger hisse herhangi bir nedenle kapatildigi için islem görmemisse, kapanis fiyati degeri alani bos birakilir. Benzer sekilde, hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme, mod miktar, ve agirlikli ortalama fiyat” alanlari bos kalacaktir. Böylece herhangi bir günde, bir 18 hissenin islem görüp görmedigini veya isleme kapatilmis olup olmadigini ayirt edebiliriz. Kapanis fiyati sifir veya negatif olamaz. Agirlikli ortalama fiyat ??? Bir hisse senedinin belli bir borsa çalisma gününde, gün içindeki alim-satimlarinin agirlikli ortalama fiyatini gösterir. Düzeltilmemis fiyattir. Iki borsa seansinin yapildigi günlerde, iki seansin agirlikli ortalama fiyatini gösterir. ??? Belli bir borsa çalisma gününde eger bir hisse islem görmemisse, o günün agirlikli ortalama fiyati olarak bir önceki günün agirlikli ortalama fiyati girilir. ??? Ancak bu durumda, hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme ve mod miktar” alanlari bos kalacaktir. Eger hisse herhangi bir nedenle kapatildigi için islem görmemisse, agirlikli ortalama fiyat alani bos birakilir. Benzer sekilde, hissenin o günkü kayitlarinda “en düsük fiyat, en yüksek fiyat, islem miktari, islem hacmi, sözlesme sayisi, mod fiyat, mod sözlesme, ve mod miktar” alanlari bos kalacaktir. En düsük fiyat Bir hisse senedinin gün içinde islem gördügü en düsük fiyattir. Düzeltilmemis fiyattir. Çift seansli günlerde, her iki seansin endüsük islem fiyatini gösterir. En yüksek fiyat Bir hisse senedinin gün içinde islem gördügü en yüksek fiyattir. Düzeltilmemis fiyattir. Iki borsa seansinin yapildigi günlerde, her iki seansin en yüksek islem fiyatini gösterir. Islem Miktari Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senedi sayisini gösterir. Islem hacmi 19 Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senetlerinin cari alim-satim fiyatlariyla hesaplanmis TL cinsinden degerini gösterir. Islem hacmi hesaplanirken sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarindan dogan hisse senedi sayisi ve fiyattaki degisiklikler göz önüne alinmistir. Sözlesme sayisi Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senetlerinin toplam kaç sözlesmeyle alinip satildigini gösterir. Mod fiyat Bir firmanin gün içinde el degistiren hisse senetlerinin en çok islem gördügü fiyati gösterir. Mod sözlesme ??? Gün içinde bir firmanin hisse senedine ait sözlesmeler içinde en çok yazilan sözlesmenin büyüklügünü hisse senedi adedi cinsinden gösterir. Mod miktar ??? (?) Düzeltilmis kapanis fiyati Bir hisse senedinin, sermaye artirimi ve temettü ödemesi gibi arz ve talep sartlari disinda ortaya çikan fiyat degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis kapanis fiyatidir. Bir i firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye artirimi yaptigi, ve/veya nakit temettü dagittigi hallerde, i hisse senedinin geçmis günlerdeki kapanis fiyatlari, t-1 günündeki kapanis fiyatindan baslayarak geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir, Düz Fi,t-1 = (Fi,t-1 + (Ri * BDLi) - Ti ) / (BDLi + BDZi + 1) 20 burada, Fi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki kapanis fiyati, BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi, BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi, Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati, Ti = i senedinin hisse basina dagitilan nakit temettü miktari, olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz. Kapanis fiyatinda oldugu gibi, düzeltilmis kapanis fiyati alani hissenin isleme kapatildigi günlerde bos kalacaktir. Düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat Bir hisse senedinin, sermaye artirimi ve temettü ödemesi gibi arz ve talep sartlari disinda ortaya çikan fiyat degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatidir. Bir i firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye artirimi yaptigi, ve/veya nakit temettü dagittigi hallerde, i hisse senedinin geçmis günlerdeki agirlikli ortalama fiyatlari, t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyatindan baslayarak geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir, Düz_AOFi,t-1 = (AOFi,t-1 + (Ri * BDLi) - Ti ) / (BDLi + BDZi + 1) burada, AOFi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyati, BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi, BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi, Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati, Ti = i senedinin hisse basina dagitilan nakit temettü miktari, olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz. 21 Agirlikli ortalama fiyatinda oldugu gibi, düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati alani isleme kapatilmis hisse senetleri için bos birakilacaktir. Sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati Bir hisse senedinin, sermaye artirimi gibi arz ve talep sartlari disinda ortaya çikan fiyat degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis kapanis fiyatidir. Bir i firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye artirimi yaptigi hallerde, i hisse senedinin geçmis günlerdeki kapanis fiyatlari, t-1 günündeki kapanis fiyatindan baslayarak geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir, Ser_düz_Fi,t-1 = (Fi,t-1 + (Ri * BDLi)) / (BDLi + BDZi + 1) burada, Fi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki kapanis fiyati, BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi, BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi, Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati, olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz. Kapanis fiyatinda oldugu gibi, sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati alani isleme kapatilmis hisse senetleri için bos birakilacaktir. Sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati Bir hisse senedinin, sermaye artirimi gibi arz ve talep sartlari disinda ortaya çikan fiyat degisikliklerinin etkilerinin giderilmesiyle elde edilen düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatidir. Bir i firmasi t gününde bedelli sermaye artirimi ve/veya bedelsiz sermaye artirimi yaptigi hallerde, i hisse senedinin geçmis günlerdeki agirlikli ortalama fiyatlari, t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyatindan baslayarak geriye dogru asagidaki genel formülden yola çikilarak düzeltilir, Ser_düz_AOFi,t-1 = (AOFi,t-1 + (Ri * BDLi)) / (BDLi + BDZi + 1) 22 burada, AOFi,t-1 = i senedinin t-1 günündeki agirlikli ortalama fiyati, BDLi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelli hisse adedi, BDZi = i senedinin her hissesine karsilik alinan bedelsiz hisse adedi, Ri = i senedinin rüçhan hakki kullanma fiyati, olarak ifade edilmektedir. Yukaridaki formül uygulanirken, hisse senedi verilerek yapilan temettü dagitimlarinin bedelsiz sermaye artirimi gibi degerlendirildigine dikkat ediniz. Agirlikli ortalama fiyatinda oldugu gibi, sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati alani isleme kapatilmis hisse senetleri için bos birakilacaktir. Kapanis getiri Bir hisse senedinin sermaye artirimlarina ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis kapanis fiyatlariyla hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir, Kap_get i,t = (Düz_F i,t - Düz_F i,t-1) / Düz_F i,t-1 Agirlikli ortalama getiri Bir hisse senedinin sermaye artirimlarina ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatlariyla hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir, Ag_ort_get i,t = (Düz_AOFi,t - Düz_AOFi,t-1) / Düz_AOFi,t-1 Sermaye kapanis getiri Bir hisse senedinin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatlariyla hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir, Ser_düz_get i,t = (Ser_düz_Fi,t - Ser_düz_Fi,t-1) / Ser_düz_Fi,t-1 23 Sermaye agirlikli ortalama getiri Bir hisse senedinin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatlariyla hesaplanmis günlük getirisini gösterir ve asagidaki formülle hesaplanir, Ser_düz_ag_ort_get i,t = (Ser_düz_AOFi,t - Ser_düz_AOFi,t-1) / Ser_düz_AOFi,t-1 Haftalik kapanis fiyati CARF finansal veri tabaninda bir hafta, ilk günü Pazartesi, son günü ise Cuma olan bes çalisma günü olarak tanimlanmistir. Eger IMKB bir haftanin yukarida belirtilen bes çalisma gününün belli bir bölümünde tatil edilmisse, o haftanin geri kalan çalisma günleri söz konusu haftayi olusturur. Söz konusu haftanin ilk ve son gün tarihlerine bakilarak IMKB nin o hafta içinde hangi günlerde ve toplam kaç gün çalistigi çikarilabilir. Ayrica, IMKB tüm bir hafta boyunca tatil edilmisse, veri tabaninda o haftaya ait bir kayit bulunmayacaktir. Asagidaki ve diger tüm haftalik veri degiskenleri bu bilgiler çerçevesinde degerlendirilmelidir. Haftalik kapanis fiyati, bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son günündeki kapanis fiyatini gösterir. Eger hisse senedi Cuma günü isleme kapatilmissa, haftalik kapanis fiyati alani o hafta için bos birakilir. Hisse senedinin Cuma günü islem görmemesi halinde ise Persembe gününün kapanis fiyati haftalik kapanis fiyati olarak tanimlanir. Ancak, bir hisse senedi tüm bir hafta boyunca islem görmemisse veya isleme kapatilmissa, o hafta için bu alan bos kalacaktir. Bu durum asagidaki “haftalik” veriler için de geçerlidir. Haftalik agirlikli ortalama fiyat Bir hisse senedinin herhangi bir hafta içindeki alim-satimlarinin agirlikli ortalama fiyatini gösterir. Haftalik en düsük fiyat Bir hisse senedinin herhangi bir haftada gördügü en düsük islem fiyatini gösterir. 24 Haftalik en yüksek fiyat Bir hisse senedinin herhangi bir haftada gördügü en yüksek islem fiyatini gösterir. Haftalik islem miktari Bir firmanin herhangi bir hafta içinde el degistiren hisse senedi sayisini gösterir. Haftalik islem hacmi Bir firmanin herhangi bir hafta içinde el degistiren hisse senetlerinin cari alim-satim fiyatlariyla hesaplanmis TL cinsinden degerini gösterir. Haftalik sözlesme sayisi Bir firmanin herhangi bir hafta içinde el degistiren hisse senetlerinin toplam kaç sözlesmeyle alinip satildigini gösterir. Haftalik mod fiyat Bu alan her zaman bos kalacaktir. Haftalik mod sözlesme Bu alan her zaman bos kalacaktir. Haftalik mod miktar Bu alan her zaman bos kalacaktir. Haftalik düzeltilmis kapanis fiyati Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden düzeltilmis kapanis fiyatidir. Haftalik düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden düzeltilmis agirlikli ortalama fiyattir. 25 Haftalik sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatidir. Haftalik sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat Bir hisse senedinin herhangi bir haftanin son gününe tekabül eden sermayeye göre düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyatidir. Haftalik kapanis getiri Bir hisse senedinin herhangi bir haftadaki haftalik kapanis getirisi, o haftanin düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki haftanin düzeltilmis kapanis fiyati arasindaki farkin bir önceki haftanin düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, H_kap_get i,h = (Düz_F i,h,t - Düz_F i,h-1,t) / Düz_F i,h-1,t burada, Düz_F i,h,t = i senedinin h haftasinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük kapanis fiyati, Düz_F i,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait düzeltilmis günlük kapanis fiyati, olarak ifade edilir. Haftalik agirlikli ortalama getiri Bir hisse senedinin h haftasindaki haftalik agirlikli ortalama getirisi, o haftanin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki haftanin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati arasindaki farkin bir önceki haftanin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, 26 Haf_ag_ort_get i,h = (Düz_AOF i,h,t - Düz_AOF i,h-1,t) / Düz_AOF i,h-1,t burada, Düz_AOF i,h,t = i senedinin h haftasinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük agirlikli ortalama fiyati, Düz_AOF i,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyati, olarak ifade edilir. Haftalik sermaye kapanis getiri Bir hisse senedinin h haftasindaki haftalik sermaye kapanis getirisi, o haftanin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki haftanin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati arasindaki farkin bir önceki haftanin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, H_ser_kap_get i,h = (Ser_düz_F i,h,t - Ser_düz_F i,h-1,t) / Ser_düz_F i,h-1,t burada, Ser_düz_Fi,h,t = i senedinin h haftasinin t son gününe ait sermayeye göre düzeltilmis dünlük kapanis fiyati, Ser_düz_Fi,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait sermayeye göre düzeltilmis günlük kapanis fiyati, olarak ifade edilir. Haftalik sermaye agirlikli ortalama getiri Bir hisse senedinin h haftasindaki haftalik sermaye agirlikli ortalama getirisi, o haftanin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki haftanin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati arasindaki farkin bir önceki haftanin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, 27 H_ser_ag_ort_get i,h = (Ser_düz_AOF i,h,t - Ser_düz_AOF i,h-1,t)/Ser_düz_AOF i,h-1,t burada, Ser_düz_AOFi,h,t = i senedinin h haftasinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük agirlikli ortalama fiyati, Ser_düz_AOFi,h-1,t = i senedinin h-1 haftasinin t son gününe ait düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyati, olarak ifade edilir. Aylik kapanis fiyati CARF finansal veri tabaninda takvim aylarina sadik kalinarak, bir yil için oniki “ay” tanimlanmistir. Dolayisiyla, her ay bir takvim ayina tekabül etmektedir. Bir ayin ilk ve son günleri, söz konusu ayin sirasiyla ilk ve son çalisma günlerini gösterir. Eger IMKB bir ayin belli bir bölümünde tatil edilmisse, o ayin geri kalan çalisma günleri söz konusu ayi olusturur. Ilk ve son gün tarihlerine bakilarak IMKB nin o ay içinde hangi günlerde ve toplam kaç gün çalistigi çikarilabilir. Ayrica, IMKB tüm bir ay boyunca tatil edilmisse (çok ufak bir olasilik), veri tabaninda o aya ait bir kayit bulunmayacaktir. Asagidaki ve diger tüm aylik veri degiskenleri bu bilgiler çerçevesinde degerlendirilmelidir. Aylik kapanis fiyati, bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden kapanis fiyatini gösterir. Aylik en düsük fiyat Bir hisse senedinin herhangi bir ay süresince gördügü en düsük islem fiyatini gösterir. Aylik en yüksek fiyat Bir hisse senedinin herhangi bir ay süresince gördügü en yüksek islem fiyatini gösterir. 28 Aylik islem miktari Bir firmanin herhangi bir ay içinde el degistiren hisse senedi sayisini gösterir. Aylik islem hacmi Bir firmanin herhangi bir ay içinde el degistiren hisse senetlerinin cari alim-satim fiyatlariyla hesaplanmis TL cinsinden degerini gösterir. Aylik sözlesme sayisi Bir firmanin herhangi bir ay içinde el degistiren hisse senetlerinin toplam kaç sözlesmeyle alinip satildigini gösterir. Aylik mod fiyat Bu alan her zaman bos kalacaktir. Aylik mod sözlesme Bu alan her zaman bos kalacaktir. Aylik mod miktar Bu alan her zaman bos kalacaktir. Aylik agirlikli ortalama fiyat Bir hisse senedinin herhangi bir ay içindeki alim-satimlarinin agirlikli ortalama fiyatini gösterir. Aylik düzeltilmis kapanis fiyati Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden düzeltilmis günlük kapanis fiyatidir. Aylik düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat 29 Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyatidir. Aylik sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden sermayeye göre düzeltilmis günlük kapanis fiyatidir. Aylik sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyat Bir hisse senedinin herhangi bir ayin son gününe tekabül eden sermayeye göre düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyatidir. Aylik kapanis getiri Bir hisse senedinin herhangi bir aydaki aylik kapanis getirisi, o ayin düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki ayin düzeltilmis kapanis fiyati arasindaki farkin bir önceki ayin düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, Ay_kap_get i,a = (Düz_Fi,a,t - Düz_Fi,a-1,t) / Düz_Fi,a-1,t burada, Düz_Fi,a,t = i senedinin a ayinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük kapanis fiyati, Düz_Fi,a-1,t = i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait düzeltilmis günlük kapanis fiyati, olarak ifade edilir. Aylik agirlikli ortalama getiri Bir hisse senedinin herhangi bir aydaki aylik agirlikli ortalama getirisi, o ayin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki ayin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati arasindaki farkin bir önceki ayin düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, 30 Ay_ag_ort_geti,a = (Düz_AOFi,a,t - Düz_AOFi,a-1,t) / Düz_AOFi,a-1,t burada, Düz_AOFi,a,t = i senedinin a ayinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük agirlikli ortalama fiyati, Düz_AOFi,a-1,t = i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyati, olarak ifade edilir. Aylik sermaye kapanis getiri Bir hisse senedinin a ayindaki aylik sermaye kapanis getirisi, o ayin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatiyla bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyati arasindaki farkin bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis kapanis fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, Ay_ser_kap_geti,a = (Ser_düz_Fi,a,t - Ser_düz_Fi,a-1,t) / Ser_düz_Fi,a-1,t burada, Ser_düz_Fi,a,t = i senedinin a ayinin t son gününe ait sermayeye göre düzeltilmis dünlük kapanis fiyati, Ser_düz_Fi,a-1,t = i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait sermayeye göre düzeltilmis günlük kapanis fiyati, olarak ifade edilir. Aylik sermaye agirlikli ortalama getiri Bir hisse senedinin a ayindaki aylik sermaye agirlikli ortalama getirisi, o ayin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatiyla bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyati arasindaki farkin bir önceki ayin sermayeye göre düzeltilmis agirlikli ortalama fiyatina bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, 31 Ay_ser_ag_ort_geti,a = (Ser_düz_AOFi,a,t - Ser_düz_AOFi,a-1,t) / Ser_düz_AOFi,a-1,t burada, Ser_düz_AOFi,a,t = i senedinin a ayinin t son gününe ait düzeltilmis dünlük agirlikli ortalama fiyati, Ser_düz_AOFi,a-1,t = i senedinin a-1 ayinin t son gününe ait düzeltilmis günlük agirlikli ortalama fiyati, olarak ifade edilir. IMKB bilesik endeksi IMKB tarafindan günlük olarak kapanis fiyatlariyla hesaplanan; endekse dahil sirketlerin halka açik kisimlarinin piyasa degerleriyle agirliklandirildigi bir endekstir. IMKB bilesik endeksi “endeks kapsamindaki sirketlerin halka açik bölümlerinin toplam cari piyasa degerinin”, “sirketlerin halka açik kisimlarinin baz dönemindeki toplam piyasa degeri”ne bölünüp, “baz degeri” ile çarpilmasiyla hesaplanmaktadir. Su an yüz sirket endekse dahil edildiginden IMKB 100 endeksi diye de adlandirilmaktadir. Asagida gösterilen formülle hesaplanmaktadir, IMKB_bilt = (( ∑ N N Fi,t * HS i,t * HAO i,t)/( ∑ Fi,0 * HS i,0 * HAO i,0)) * 100 i=1 i=1 burada, Fi,t = i’nci sirkete ait hisse senedinin t zamanindaki “kapanis” fiyati, HSi,t = i’nci sirketin t zamanindaki toplam hisse sayisi (ödenmis sermaye / 1000), HAOi,t = i’nci sirketin t zamanindaki halka açiklik orani, Fi,0 = i’nci sirkete ait hisse senedinin baz dönemindeki “kapanis” fiyati, HSi,0 = i’nci sirketin baz dönemindeki toplam hisse senedi sayisi, HAOi,0 = i’nci sirketin baz dönemindeki halka açiklik orani, 32 N = endeks kapsamindaki sirket sayisi, t = endeksin hesap edildigi gün, 0 = baz (endeksin temel alindigi gün), olarak ifade edilir. Hisse senetlerinin “yeni” olarak adlandirilan tertipleri de islem görüyorsa, endeks hesabinda hem “eski”, hem de “yeni” tertipli hisse senetleri dikkate alinir. IMKB bilesik endeksi, 100 baslangiç degeri ile birinci pazarda islem gören 40 sirketin 1986 yili Ocak ayi ortalama piyasa degerleri baz alinarak olusturulmustur. 26 Ekim 1987 tarihine kadar haftalik hesaplanan endeks bu tarihten itibaren günlük olarak hesaplanmaya baslanmistir. Endeks 1989 yili sonuna kadar sirketlerin piyasa degerlerinin baz döneme göre olan degisimlerinin aritmetik ortalamasi alinarak hesaplanmistir. IMKB bilesik endeksi, 1990 yilinda sirketlerin toplam piyasa degerleri üzerinden piyasa degeri agirlikli olarak hesaplanmaya, Ocak 1991 den itibaren de yukarida tarif edildigi gibi hesaplanmaktadir. Ayni yil mali ve sinai sektörleri temsil etmek üzere IMKB mali sektör endeksi ve IMKB sinai sektör endeksi olusturulmustur. Endeks sürekliliginin saglanmasi IMKB bilesik endeksi süreklidir. Bu nedenle, - endeks kapsamindaki sirketlerin bedelli sermaye artirimi yapmasi, - endeks kapsamindaki bir sirketin çikarilmasi, - endekse yeni sirket eklenmesi, - endeks kapsamindaki ssirketlerin halka açiklik oraninin degismesi, durumlarinda endekste fiyat artislarindan bagimsiz bir degisme olacagindan, bu degisime göre baz dönemi piyasa degerinde gerekli düzeltmeler yapilarak endeks sürekliligi saglanmaktadir. Bedelsiz sermaye artirimlarinda ve temettü kuponu kesimi durumlarinda ise herhangi bir düzeltme yapilmamaktadir. IMKB endeksleri, temettülere göre düzeltilmediginden, verim hesabi yapmak için iki farkli tarihteki endeksin karsilastirilmasi durumunda, kâr payindan dogan kazanç yani temettü verimi dikkate alinmamaktadir. Bu durumda, sadece, hisse senetlerinin deger kazanmasindan dogan kazanç endekse yansimaktadir. 33 Yukarida belirtilen durumlarda, endekste yapilan düzeltme asagidaki formülle yapilmaktadir: YBPD = EBPD * ( YPD / EPD ) burada, YBPD = yeni baz piyasa degeri, EBPD = eski baz piyasa degeri, YPD = yeni piyasa degeri, EPD = eski piyasa degeri, olarak ifade edilir. IMKB mali endeksi IMKB nda islem gören mali sektör sirketlerinin performansini gösteren endekstir. Kapanis fiyatlariyla ve endeks kapsamindaki sirketlerinin halka açik kisimlarinin piyasa degerleriyle agirliklandirilmistir. IMKB bilesik endeksinin hesaplanmasinda kullanilan formül bu endeks için de geçerlidir. IMKB sanayi endeksi IMKB nda islem gören sinai sektör sirketlerinin performansini gösteren endekstir. Kapanis fiyatlariyla ve endeks kapsamindaki sirketlerinin halka açik kisimlarinin piyasa degerleriyle agirliklandirilmistir. IMKB bilesik endeksinin hesaplanmasinda kullanilan formül bu endeks için de geçerlidir. CARF_EAGT endeksi (Esit agirlikli ve tüm dagitimlari içeren) CARF tarafindan günlük kapanis getirileriyle hesaplanan bir endekstir. IMKB nda islem gören tüm firmalarin hisse senetlerinden birer adet alindigi varsayimiyla olusturulan portföyün performansini ölçer. Bu anlamda, endeks içinde her hisse senedi esit agirlik tasir. 34 CARF_EAGT endeksi sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis günlük kapanis fiyatlari kullanilarak elde edilen günlük hisse senedi getirilerinin aritmetik ortalamasi alinarak, asagida açiklandigi sekilde hesap edilir: i) CARF_EAGT endeksinin baslangiç tarihi 2/1/1988 dir. Baslangiç tarihindeki baz degeri 100 dür. ii) CARF_EAGT endeksinin t = 1 zamanindaki degeri asagidaki formülle bulunur, CARF_EAGT1 = CARF_EAGT0 (1 + 1/N ( ∑ N i =1 Kap _ get i,1)) burada, Kap_geti,1 = i hisse senedinin t = 1 günündeki kapanis getirisi, N= endeksin hesap edildigi gün için (burada t = 1) getirisi hesap edilebilmis hisse senedi sayisi, olarak ifade edilir. Yukaridaki formülün herhangi bir gün için genellestirilmis hali asagida verilmistir, CARF_EAGTt = CARF_EAGTt-1 (1 + 1/N ( ∑ N i =1 Kap _ get i,t)) burada, Kap_geti,t = i hisse senedinin t günündeki kapanis getirisi, N= endeksin hesap edildigi t gününde getirisi hesap edilebilmis hisse senedi sayisi, olarak ifade edilir. CARF_EAG endeksi (Esit agirlikli ve temettüleri içermeyen) 35 CARF_EAG endeksi de yukarida açiklanan CARF_EAGT endeksi gibi IMKB nda islem gören tüm firmalarin hisse senetlerinden birer adet alindigi varsayimiyla olusturulan portföyün performansini ölçer. Bu anlamda, endeks içinde her hisse senedi esit agirlik tasir. Ancak, CARF_EAG endeksi sadece sermaye artirimlarina göre düzeltilmis günlük kapanis fiyatlari kullanilarak elde edilen günlük hisse senedi getirilerinin aritmetik ortalamasi alinarak hesap edilir. Bu amaç için, CARF_EAGT endeksini hesap etmek için kullanilan formüllerde kapanis getiri (Kap_geti,t) terimi yerine sermaye kapanis getiri (Ser_düz_geti,t) terimini yerlestirmek yeterli olacaktir. CARF_IHAGT endeksi (Islem hacmi agirlikli ve tüm dagitimlari içeren) CARF tarafindan günlük olarak kapanis fiyatlariyla hesaplanan; endekse dahil hisse senetlerinin islem hacimleriyle agirliklandirildigi bir endekstir. CARF_IHAGT endeksi sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis kapanis fiyatlari kullanilarak asagidaki formülle hesaplanir, CARF_IHAGTt = CARF_IHAGTt-1 (1+ ∑ i =1 ( N Ýþlem _ hacmii , t ∑ i=1 Ýþlem _ hacmi N ) Kap_geti,t ) i, t burada, Islem_hacmii,t = i hisse senedinin t zamanindaki günlük islem hacmi, Kap_geti,t = i hisse senedinin t zamanindaki kapanis getirisi, N = t zamaninda kapanis getirisi hesap edilebilmis hisse senedi sayisi, olarak ifade edilir. CARF_IHAGT endeksinin baslangiç tarihi 2/1/1988, baslangiç tarihindeki degeri 100 dür. CARF_IHAG endeksi (Islem hacmi agirlikli ve temettüleri içermeyen) CARF tarafindan günlük olarak kapanis fiyatlariyla hesaplanan; endekse dahil hisse senetlerinin islem hacimleriyle agirliklandirildigi bir endekstir. CARF_IHAGT endeksinden farkli olarak sadece sermaye artirimlarina göre düzeltilmis kapanis fiyatlari kullanilarak hesap edilmesidir. Bu amaç için, CARF_IHAGT endeksini hesap etmek için 36 kullanilan formülde kapanis getiri (Kap-geti,t) terimi yerine sermaye kapanis getiri (Ser_düz_geti,t) terimini yerlestirmek yeterli olacaktir. IMKB bilesik getiri IMKB bilesik endeksinin günlük getirisini gösterir. Bu getiriyi hesaplamak için bilesik endeksin t ve t-1 zamanindaki degerleri arasindaki fark, endeksin t-1 zamanindaki degerine bölünür. Asagidaki formülle hesaplanir, IMKB_bil_get t = ( IMKB_bil t - IMKB_bil t-1 ) / IMKB_bil t-1 burada, IMKB_bil t = IMKB bilesik endeksinin “t” günündeki degeri, olarak ifade edilir. Asagida isimleri tanitilan degisik endekslere ait getiriler de benzer sekilde, yukaridaki formülde terimler degistirilmek suretiyle hesaplanmaktadir: IMKB mali getiri IMKB mali endeksinin günlük getirisi IMKB sanayi getiri CARF_EAGT getiri CARF_EAG getiri CARF_IHAGT getiri CARF_IHAG getiri H_IMKB bilesik getiri IMKB bilesik endeksinin h haftasindaki getirisi, o haftanin son gününün endeks degeriyle bir önceki haftanin son gününün endeks degeri arasindaki farkin bir önceki haftanin son gününün endeks degerine bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, H_IMKB_bil_get h = ( IMKB_bil h,t - IMKB_bil h-1,t ) / IMKB_bil h-1,t burada, 37 IMKB_bil h,t = IMKB bilesik endeksinin “h” haftasinin “t” son günündeki degeri, olarak ifade edilir. Asagida isimleri tanitilan degisik endekslere ait haftalik getiriler de benzer sekilde, yukaridaki formülde terimler degistirilmek suretiyle hesaplanmaktadir: H_IMKB mali getiri IMKB mali endeksinin haftalik getirisi. H_IMKB sanayi getiri H_CARF_EAGT getiri H_CARF_EAG getiri H_CARF_IHAGT getiri H_CARF_IHAG getiri A_IMKB bilesik getiri IMKB bilesik endeksinin a ayindaki aylik getirisi, o ayin son günündeki endeks degeriyle bir önceki ayin son günündeki endeks degeri arasindaki farkin bir önceki ayin son günündeki endeks degerine bölünmesiyle elde edilir. Asagidaki formülle hesaplanir, Ay_IMKB_get i,a = (IMKB_bil i,a,t - IMKB_bil i,a-1,t) / IMKB_bil i,a-1,t burada, IMKB_bil i,a,t = IMKB bilesik endeksinin a ayinin t son günündeki degeri, olarak ifade edilir. Asagida isimleri tanitilan degisik endekslere ait haftalik getiriler de benzer sekilde, yukaridaki formülde terimler degistirilmek suretiyle hesaplanmaktadir: Ay_IMKB mali getiri IMKB mali endeksinin aylik getirisi. Ay_IMKB sanayi getiri Ay_CARF_EAGT getiri Ay_CARF_EAG getiri Ay_CARF_IHAGT getiri 38 Ay_CARF_IHAG getiri Sektör agirlikli ortalama getiri Bir sektöre ait tüm sirketlerin günlük agirlikli ortalama getirilerinin ortalama getirisini gösterir. Bir sektörün “t” günündeki agirlikli ortalama getirisi, o sektöre ait sirketlerden “t” gününde getirisi hesap edilmis olanlarin agirlikli ortalama getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur. Sektör kapanis getirisi Bir sektöre ait tüm sirketlerin günlük kapanis getirilerinin ortalama getirisini gösterir. Bir sektörün “t” günündeki kapanis getirisi, o sektöre ait sirketlerden “t” gününde getirisi hesap edilmis olanlarin kapanis getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur. Haftalik sektör agirlikli ortalama getirisi Bir sektöre ait tüm sirketlerin haftalik agirlikli ortalama getirilerinin ortalama getirisini gösterir. Bir sektörün “h” haftasindaki agirlikli ortalama getirisi, o sektöre ait sirketlerden “h” haftasinda getirisi hesap edilmis olanlarin agirlikli ortalama getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur. Haftalik sektör kapanis getirisi Bir sektöre ait tüm sirketlerin haftalik kapanis getirilerinin ortalama getirisini gösterir. Bir sektörün “h” haftasindaki kapanis getirisi, o sektöre ait sirketlerden “h” haftasinda getirisi hesap edilmis olanlarin kapanis getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur. Aylik sektör agirlikli ortalama getirisi Bir sektöre ait tüm sirketlerin aylik agirlikli ortalama getirilerinin ortalama getirisini gösterir. Bir sektörün “a” ayindaki agirlikli ortalama getirisi, o sektöre ait sirketlerden “a” ayinda getirisi hesap edilmis olanlarin agirlikli ortalama getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur. 39 Aylik sektör kapanis getirisi Bir sektöre ait tüm sirketlerin aylik kapanis getirilerinin ortalama getirisini gösterir. Bir sektörün “a” ayindaki kapanis getirisi, o sektöre ait sirketlerden “a” ayinda getirisi hesap edilmis olanlarin kapanis getirilerinin ortalamasi alinarak bulunur. Sektör agirlikli ortalama getiri Ayni sektöre ait sirketlerin t günündeki agirlikli ortalama getirilerinin aritmetik ortalamasidir. Sektör haftalik agirlikli ortalama getiri Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir haftadaki agirlikli ortalama getirilerinin aritmetik ortalamasidir. Sektör aylik agirlikli ortalama getiri Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir aydaki agirlikli ortalama getirilerinin aritmetik ortalamasidir. Sektör kapanis getiri Ayni sektöre ait sirketlerin t günündeki kapanis getirilerinin aritmetik ortalamasidir. Sektör haftalik kapanis getiri Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir haftadaki kapanis getirilerinin aritmetik ortalamasidir. Sektör aylik kapanis getiri Ayni sektöre ait sirketlerin belli bir aydaki kapanis getirilerinin aritmetik ortalamasidir. Mali Göstergeler (Likidite göstergeleri) Cari Oran 40 Dönen Varliklar / Kisa Vadeli Borçlar Likidite orani (Hazir Degerler+Menkul Kiymetler+Kisa Vadeli Alacaklar) / Kisa Vadeli Borçlar Gider karsilama günü (Hazir Degerler+Menkul Kiymetler) / (Faaliyet Giderleri/365) Faaliyet göstergeleri - Devir Hizlari Alacak devir hizi Net Satislar / (Ortalama Kisa Vadeli Alacaklar Tutari) Alacak devir hizi hangisi ??????????? Kredili Satislar Tutari / Ticari alacaklar Tutari Alacaklarin ortalama tahsil süresi (Ticari Alacaklar * 360) / Yillik Net Kredili Satislar Tutari Isletme sermayesi devir hizi Net Satislar / Ortalama Dönen Varliklar Tutari Öz sermaye devir hizi Net Satislar / Ortalama Öz Sermaye Stok devir hizi Satislarin Maliyeti / ((D.Basi Stok+D.Sonu Stok) / 2) Aktif devir hizi Net satislar / Toplam Aktif 41 Mali Bünye - Finansal Yapi Göstergeleri Kaldiraç orani Toplam Borçlar / Toplam Aktif Öz sermayenin borçlar toplamina orani Öz Sermaye / Toplam Borçlar Borç yapisi 1 (Kisa Vadeli Finansal Borçlar) / (Toplam Borçlar) Borç yapisi 2 Finansal borçlar / Toplam borçlar Kisa vadeli borçlarin sermayeye orani Kisa Vadeli Borçlar / Ödenmis Sermaye Düzeltilmis borçlar / Düzeltilmis sermaye (Toplam Borçlar- U.V.Borç ve Gider Karsiliklari) / (ÖzSermaye+U.V.Borç ve Gider Karsiliklari) Borç maliyeti (Finansman Giderleri) / (Ortalama Toplam Borç) Kârlilik göstergeleri Özsermaye karlilik orani Vergi Öncesi Kâr / ((Dönem Basi Özsermaye + Dönem Sonu Özsermaye)/2) 42 Sermaye kârlilik orani Vergi Öncesi Kâr / Ödenmis Sermaye Aktif karlilik orani (Faaliyet Kâri - Finansman Gideri) / Aktif Toplami Brüt kâr marji Brüt Satis Kâri / Net Satislar Kâr marji orani Vergi Öncesi Kâr / Net Satislar Faaliyet kârinin net satis tutarina orani Faaliyet kâri / Net satislar Faiz ödeme gücü (Faaliyet Kâri + Finansman Giderleri) / (Finansman Giderleri) Borç servis orani (Vergiden Önce Kâr + Nakit Çikisi Gerektirmeyen Giderler + Finansman Giderleri) / (Finansman Giderleri + Ana Para Taksitleri) Faaliyet kârinin dönem kârina orani Faaliyet kâri / Dönem kâri Borsa Performansi Göstergeleri Fiyat kazanç orani (Sirketin Dönem Sonu Piyasa Degeri) / (Sirketin Net Dönem Kâri) 43 Piyasa degerinin defter degerine orani (Sirketin Dönem Sonu Piyasa degeri) / (Sirketin Dönem Sonu Özsermayesi) Pay basina defter degeri (Öz Sermaye Toplami) / (Ödenmis Sermaye / 1000) Kar dagitim orani (Toplam Temettü) / (Net Dönem Kari) Temettü verimi (Dönem içinde Ödenen Toplam Temettü) / (Sirketin Dönem Basi Piyasa Degeri) Pay Basina Verim (Sirketin Getirisi) (Dönem Sonu Piyasa Degeri + Temettü-Bedelli Arttirim Tutari - Dönem Basi Piyasa Degeri) / (Dönem Basi Piyasa Degeri) Risk - Getiri Göstergeleri Ortalama getiri Toplam varyans Beta Alfa Düzeltilmis Beta Getirinin riske orani 1 44 Getirinin riske orani 2 Sektör Bazinda Mali Göstergeler Yukarida açiklanan mali göstergeler sektör bazinda hesap edildiginde su yol takip edilmektedir. Ilk olarak yukarida ifade edilen mali göstergelerin banka ve sigorta sektörleri disinda kalan sektörlere uygulanabilecegine dikkat ediniz. Söz konusu bir mali gösterge için, o sektör sirketlerinin ayri ayri hesap edilmis mali gösterge degerlerinin aritmetik ortalamasi alinmaktadir. Borsa Bazinda Mali Göstergeler Yukarida açiklanan mali göstergeler borsa bazinda hesap edildiginde su yol takip edilmektedir. Ilk olarak “borsa” teriminin banka ve sigorta sektörleri disinda kalan tüm sirketleri kapsadigina dikkat ediniz. Söz konusu bir mali gösterge için, borsa sirketlerinin ayri ayri hesap edilmis mali gösterge degerlerinin aritmetik ortalamasi alinmaktadir. 3. SISTEM TASARIMI Finansal veri tabani uygulamasi sekil X2 de görüldügü gibi üç modülden olusmaktadir: finansal veri sunum modülü, hesap modülü, ve güncelleme modülü. Sunum modülü kullaniciyla veri tabani uygulamasi arasindaki arayüzdür. Uygulamanin diger modülleri kullanici açisindan saydamdir. Hesap modülü, uygulamanin bel kemigidir. IMKB ndan ve diger kaynaklardan saglanan ham veriler bu modüldeki programlar yardimiyla islenerek ilgili dosyalara kopyalanir ve kullanima hazir hale getirilir. Son modül olan veri güncelleme modülü ise birtakim dosyalarin içeriklerinin güncelestirilmesinde kullanilir. Sekil X2 CARF fin veri tabani genel yapisi 45 3.1. Finansal veri sunum modülü Finansal veri tabaninda kullaniciya sunulan ve sorgulanabilen finansal veriler sunum modelinde bulunmaktadir. Modülde, finansal verilere ulasim menü ekranlari vasitasiyla saglanmaktadir. Ana menüden alt menülere geçilerek sorgulanmak istenen bilgi kümelerine ulasilmaktadir. Modülün ana menüden baslayarak asagiya açilimi sekil X3 de gösterilmistir. Sekil X3 de görülen her kare bir menü ekranina tekabül etmekte. Bu ekranlardan sorgulama amaciyla bilgi (parametre) girilenler “input” ekrani, sorgulamalarin neticelerinin alindigi ekranlar “output” ekrani olarak adlandirilmistir. Bir “output” ekraninda sergilenen veriler “sakla” komutuyla istenilen sürücüye “text” veya “dbf” dosyasi formatinda yazdirilabilmektedir. sekil X3 finansal veriler sunum modülü CARF sunum modülünün ana menü ekrani sekil X4 de gösterilmektedir. Sekil X4 de görüldügü gibi, ana menü ekranindan finansal veri tabaninda saklanan ve kullaniciya açik dört gurup veriye ulasmak mümkündür: 1) Sirket verileri, 2) Sektör verileri, 3) Borsa verileri, ve 4) Genel. Kullanici, bu guruplar içinde sunulan çesitli alt veri basliklarina ilgili pencere (?) üzerinde kürsoru iki kere tiklatarak ulasabilir. Böylece ulasilan bir alt menüde gerekli bilgiler girilerek istenilen sorgulamalar yapilir. Bir baska alt veri gurubuna ulasilmak istendiginde, alt menülerden çikarak ana menüye geri dönmek, ve ana menüden istenilen alt veri gurubunu seçmek gerekmektedir. CARFPRJ programindan çikmak içinse “Çikis” penceresi kullanilmalidir. sekil X4 ana menü 3.1.1. Sirket verileri Sirket bilgisi ekrani 46 Ana menüden “Sirket Bilgisi” ekrani seçildiginde, sekil X5.a de gösterilen “input” ekrani açilir. Bu ekrana hangi sirket hakkinda ne tür bilgi istenildigi girilmelidir. Yapilan seçime göre o sirketin i) genel bilgilerine, ii) ortaklik yapisina, veya iii) ana sözlesme bilgilerine ulasilir. Eger bu seçim sirket adi verilmeden yapilrsa, program otomatik olarak alfabetik isim siralamasinda ilk sirayi alan sirkete ait bilgileri ekrana getirir. sekil X5.a sirket genel bilgisi ekrani ve alt ekranlar (a,b,c,d) Sirket genel bilgisi ekrani Sekil X5b de örnegi görülen bu ekranda seçilen sirkete ait genel bilgiler yer almaktadir. Bu bilgiler sirkete ait en son degerleri içermektedir. Genel bilgilerin yanisira ekranin en altinda “fiyatlarin bulundugu aralik” adina üç alan yer almaktadir. Bu alanlarin ilk ikisinde, seçilen sirketin fiyat verilerinin CARF veri tabanina kayitli oldugu ilk ve son günler yer almaktadir. Ilk kayit günü o sirket hisselerinin IMKB nda islem görmeye basladigi ilk tarihten (bakinz “halka açilma tarihi”) farkli olabilir. Son kayit günü ise o sirketin fiyat verilerinin veri tabaninda en son güncellestirildigi tarihi gösterir. Eger sirketin hisseleri IMKB nda artik islem görmüyorsa, üçüncü alanda sirket hisselerinin IMKB nda en son islem gördügü tarih açiklanmaktadir. (??? bu alan halen yok, ilavesi ???; bunun yanisira sirketin hangi nedenle borsada islem görmedigini açiklayaci bilgi ???) Ekranin tepesindeki “toolbar” da yer alan “ikonlar” yaardimiyla baska sirketlerin “sirket genel bilgisi”ne ulasilabilir veya ekrandan çikilarak bir üst ekrana dönülebilir. Bu ekranda sergilenen bilgilerin “text” veya “dbf” dosyasi olarak saklanma seçenegi yoktur. Ortaklik yapisi ekrani Sekil X5.c de örnegi görülen bu ekranda seçilen sirketin ortaklari ve ortaklarin sirketteki hisseleri görülmektedir. Ekran ilk açildiginda sirketin en son ortaklik yapisini gösterir. Ancak, ortaklik yapisi zaman içinde degisime ugramissa, geçmis ortaklik yapilari toolbardaki ZZZ ikonu yardimiyla kolayca ekrana getirilebilir. Bu ekranda sergilenen bilgilerin “text” veya “dbf” dosyasi olarak saklanma seçenegi yoktur. 47 Ana sözlesme ekrani Sekil X5.d de örnegi görülen bu ekranda seçilen sirketin ana sözlesmesinin önemli bazi maddeleri sergilenmektedir. Ekran ilk açildiginda sirketin en son ana sözlesmesinin önemli maddelerini gösterir. Ancak, ana sözlesme zaman içinde degisime ugramissa, geçmis ana sözlesmeye ait maddeler toolbardaki ZZZ ikonu yardimiyla kolayca ekrana getirilebilir. Bu ekranda sergilenen bilgilerin “text” veya “dbf” dosyasi olarak saklanma seçenegi yoktur. Fiyat bilgisi ekrani CARF sunum modülünün ana menüsünden “fiyat bilgisi” penceresi seçildiginde “Fiyat” alt menüsüne ulasilir. Fiyat ekrani ve bagli alt ekranlarin örnekleri sekil X6 da gösterilmektedir. Fiyat ekrani (sekil X.6.a) aslinda bir “input” ekranidir ve kullaniciya i) hangi sirketlere ait, ii) ne tür fiyat verilerini, iii) hangi zaman dilimi için ve iv) ne siklikta istedigini sormaktadir. Istenilen sirketler “menkul kodlari” highlight edilerek ve oklar yardimiyla “seçili sirketler” penceresine aktarilarak seçilirler. Istenilen fiyat veri türleri “Fiyatlar ve Getiriler”, “Düzeltilmis Fiyatlar” ve “Diger Bilgiler” bloklarindaki seçeneklerin yanlarindaki bos kareler fare yardimiyla isaretlenerek seçilir. Sorgulamasi istege bagli bu fiyat verilerine “Menkul kodu”, “Sektör kodu”, “Pazar kodu”, “Gurup kodu” ve “Tarih” verileri program tarafindan otomatik olarak eklenecektir. Incelenmek istenen zaman diliminin “Baslangiç” ve “Bitis” tarihleri GG/AA/YY formatiyla ilgili alanlara girilmelidir. Kullanici bu alanlarin yanlarindaki “ikonlar”i açtiginda ortaya çikan takvimlerden bu amaçla yararlanabilir. Yapilmasi gereken son seçim ise fiyat verilerinin ne siklikta yani i) günlük, ii) haftalik veya iii) aylik olarak istendigini belirleyecektir. Program girilen “baslangiç” ve “bitis” tarihlerini bir kontroldan geçirir ve gerekirse ufak düzeltmeler yapar. Girilmis olan “Baslangiç” tarihi eger bir borsa çalisma gününe denk gelmiyorsa takibeden ilk çalisma günü baslangiç tarihi olarak alinir. Yine girilmis olan “Bitis” tarihi egre bir borsa çalisma gününe denk gelmiyorsa o tarihten önceki en son çalisma günü bitis tarihi olarak alinir. Haftalik fiyat verileri istendiginde girilen “Baslangiç” ve “Bitis” tarihlerinin ele alinisi biraz farklidir. Girilmis olan baslangiç tarihi eger seçilen haftanin ilk gününe denk gelmiyorsa, sorgulama takibeden haftadan baslar. Yine girilmis olan bitis tarihi seçilen haftanin son gününe denk gelmiyorsa, sorgulama bir önceki haftada sona erer. Aylik 48 fiyat verileri istendiginde ise “Baslangiç” ve “Bitis” tarihlerinin ele alinisida farklilik gösterir. Girilmis olan baslangiç tarihi seçilen ayin ilk çalisma gününü göstermiyorsa bile sorgulama o ayda baslar. Girilmis olan bitis tarihi seçilen ayin son gününe denk gelmiyorsa sorgulama bir önceki ayda sona erer. Fiyat verilerinin hangi siklikta istendigine bagli olarak sorgulama sonuçlari, i) Günlük fiyat verileri, ii) Haftalik fiyat verileri, veya iii) Aylik fiyat verileri ekraniyla tablo halinde sergilenir (sekil X6.b,c,d). Bu ekranlarin içerikleri gerek arastirma gerekse yazili rapor üretmek amaciyla saklanabilir. Kullanici bu amaçla “sakla” komutunu çalistirmali ve sekil X6.e de örnegi görülen ekranda istenen bilgileri girmelidir. Fiyat verileri kullanicinin istegine bagli olarak “txt” veya “dbf” dosyasi olarak istenilen sürücü üzerine kaydedilecektir. Bu dosyalar elektronik tablolama programlari (örnegin Excel) tarafindan kolaylikla okunabilmektedir. Günlük fiyat bilgileri Sekil X6.b de örnegi görülen bu ekran günlük fiyat verilerini sergiler. “Menkul kodu”, “Tarih”, “Grup kodu” ve “Sektör kodu” verilerine ek olarak kullanici tarafindan fiyat bilgisi ekranindan seçilmis olan fiyat verileri tablo halinde bu ekranda sunulur. Tablonun içerigi “Sakla” komutu yardimiyla “txt” veya “dbf” formatinda saklanabilir. Haftalik fiyat verileri Sekil X6.c de örnegi görülen bu ekran haftalik fiyat verilerini sergiler. “Menkul kodu”, “Yil”, “Ay”, “Hafta”, Ilkgün”, “Songün”, “Grup kodu” ve “Sektör kodu” verilerine ek olarak kullanici tarafindan fiyat bilgisi ekranindan seçilmis olan fiyat verileri tablo halinde bu ekranda sunulur. Tablonun içerigi “Sakla” komutu yardimiyla “txt” veya “dbf” formatinda saklanabilir. Aylik fiyat verileri Sekil X6.d de örnegi görülen bu ekran aylik fiyat verilerini sergiler. “Menkul kodu”, “Yil”, “Ay”, Ilkgün”, “Songün”, “Grup kodu” ve “Sektör kodu” verilerine ek olarak kullanici tarafindan fiyat bilgisi ekranindan seçilmis olan fiyat verileri tablo halinde bu ekranda 49 sunulur. Tablonun içerigi “Sakla” komutu yardimiyla “txt” veya “dbf” formatinda saklanabilir. sekil X6.a,b,c,d,e Fiyat bilgisi ekranlari Sermaye ve temettü bilgisi ekraný Ana menü ekranýndan “Sermaye ve temettü bilgisi” penceresi açýldýðýnda yine ayný adlý input ekranýna ulaþýlýr. Þekil X7.a da örneði görülen bu ekrana kullanýcý bir þirket adý girmelidir. Seçilen þirkete ait geçmiþ tüm sermaye artýrýmlarý ve temettü daðýtým verileri þekil X7.b görülen ekranda sergilenir. Baþlýðý seçilen þirketin adýný taþýyan bu ekranda sergilenen sermaye arttýrýmý ve temettü daðýtýmý verilerinin her biri veri modeli bölümünde açýklanmýþtýr. Bu verilerden yararlanýlarak hisse senetlerinin fiyatlarýnda sermaye artýrýmý ve temettü daðýtýmý gibi arz ve talep hareketlerinin dýþýnda oluþan deðiþiklikler gerekli düzeltmeler yapýlarak fiyatlara yansýtýlýr. Diðer bir deyimle hisse senedi fiyatlarý “düzeltilir”. Bu ekranýn içeriðini saklama seçeneði yoktur. sekil X7.a.b sermaye ve temettü ekranlari 3.1.2. Sektör verileri Bu baslik altinda kastedilen sektör verileri daha çok “getiri” agirliklidir. Her sirketin ait oldugu sektörün tanimlandigi daha önceden belirtilmisti. Bu tanimlamalar çerçevesinde, bu sektörlere ait getiri degerlerini veya herhangi bir sektöre ait sirketlerin fiyat verilerini sorgulamak mümkündür. Sektör bilgisi ekrani Ana menüden “Sektör bilgisi” penceresi seçildiginde “Sektör getirisi” alt ekranina ulasilmaktadir, sekil X8.a. Bu input ekranina kullanici istedigi sektörü, bu sektör hakkinda hangi döneme ait veri istedigini, ve bu verileri hangi siklikta (yani günlük, haftalik, veya aylik) istedigini girmek durumundadir. Tercih edilen veri sikligina göre günlük, haftalik ve aylik sektör verileri sirasiyla sekil X8.b,c,d de örnekleri görülen ekranlarda sergilenecektir. Bu 50 ekranlarda seçilen sektöre ait “Agirlikli ortalama getiri” ve “Kapanis getiri” degerleri istenen dönem için sergilenmektedir. Her üç ekranin içerigini saklamak mümkündür, sekil X.8.e. sekil X8.a,b,c,d,e sektör verileri Sektör firmalari ekrani Sektör firmalari ekrani herhangi bir sektöre ait sirketlerin fiyat verilerine belli dönemde günlük, haftalik veya aylik bazda ulasmayi saglayacak bir input ekranidir, sekil X9.a. Kullanici bu ekrana tercihlerini girer ve sorgulama sonucunda seçilen sektöre ait firmalarin fiyat verileri günlük, haftalik veya aylik olarak bir tablo halinde ekranda sergilenir, sekil X9b,c,d. Ekran seçilmis olan sektörün adini tasir. Günlük, haftalik veya aylik veri tablolarinin formatlari aynidir ve bu konuda kullaniciya fiyat verileri arasindan seçme yapma sansi verilmemistir. Buna karsilik, her üç tür tablonun içerigini saklama seçenegi vardir, sekil X.9.e. sekil 9.a,b,c,d ,e sektör firmalari ekranlari 3.1.3. Borsa verileri Bu bölümde toplanan veriler iki baslik altinda toplanabilir: haberler ve borsa endeksleri. Haber seçimi ekrani Borsa verileri bölümünden “Haberler” penceresi seçildiginde, örnegi sekil X10.a da görülen “Haber seçimi” ekrani açilmaktadir. Bu ekrandan i) sirket haberlerine, ii) sektör haberlerine, ve iii) borsa haberlerine yönelmek mümkündür. Sirket ve sektör haberlerine ulasmak için istenen sirket veya sektörün adini sekil X10.b ve.c de görülen “Sirket haberleri” veya “Sektör haberleri” ekranina girmek gerekmektedir. Sirket, sektör ve borsa haberleri sirasiyla örnekleri sekil X10.d,e,f de görülen ekranlarda sergilenir. Her ekran üzerinde haber kaynagi, haber tarihi ve açiklama alanalri yer almaktadir. Gerçeklestirilen bir sorgulama sounucunda ekrana seçilen sirket, sektör veya borsaya ait kayda alinmis en son 51 haber gelecektir. Herhangi bir sirkete, sektöre veya IMKB na ait haberler kronolojik olarak veri tabaninda tutuldugundan, toolbars daki ikonlar yardimiyla geçmis haberlere ulasmak çok kolaydir. Haber ekranalrinin içerigini saklama seçenegi yoktur. sekil X10a,b,c,d,e,f haberler ekranlari Borsa ende ksleri ekrani Ana menüden “Borsa endeksleri” penceresi seçildiginde yine ayni adli bir input ekrani açilir, sekil X11.a. Kullanici bu ekranda ki bos alanlari doldurarak çesitli endekslerin (IMKB ve CARF endeksleri) ve bu endekslere ait getirilerin, günlük, haftalik veya aylik bazda, ve istedigi bir dönem için sergilenmesini isteyebilir. Yapilan seçime göre sorgulama neticeleri “Günlük borsa endeksleri”, “Haftalik borsa endeksleri”, veya “Aylik borsa endeksleri” ekranlarindan birinde sergilenir, sekil X11.b,c,d. Söz konusu endekslerin tanimlari ve nasil hesap edildikleri önceki bölümde açiklanmistir. Endeks ekranlarinin içeriklerini saklamak mümkündür. sekil X11.a,b,c,d borsa endeksleri ekranlari 3.1.4. Mali tablolar Mali tablolar bölümünde sirket, sektör ve borsa bazinda bilanço, kar ve zarar tablolari, ve çesitli mali göstergelerin sorgulanmasi mümkündür. Mali göstergeler ekrani Ana menü üzerinde “Mali göstergeler “penceresi seçildiginde “Mali göstergeler ekrani” açilir, sekil X12.a. Kullanici bu ekran üzerindeki seçenekler içinden i) sirket mali tablolarini, ii) sektör mali tablolarini, veya iii) borsa mali tablolarini seçebilir. Sirket veya sektör bazinda mali göstergeler sorgulanmak istendiginde, istenilen sirket veya sektör sirasiyla sekil X12.b ve c de örnekleri görülen ekranlar yardimiyla seçilir. Istenilen sirket, sektör beya IMKB na ait mali göstergeler yillik dönem bazinda ve bütün dönemler için sekil X12.d,e,f de örnekleri görülen ekranlarin birinde sergilenir. Seçilen sirketin, sektörün veya 52 borsanin yillar itibariyle mali performansini izlemeyi sagliyan mali göstergelerin tanimlari önceki bölümde verilmistir. Söz konusu ekranlarin içeriklerini saklamak mümkündür. sekil X12.a,b,c,d,e,f mali göstergeler ekranlari Bilanço seçimi ekrani Ana menü üzerinde “Bilanço” penceresi seçildiginde “Bilanço seçimi” ekrani açilir, sekil X13.a. Kullanici bu ekran üzerindeki seçenekler içinden i) sirket bilançosunu, ii) sektör bilançosunu, veya iii) borsa bilançosunu seçebilir. Bazi tanimlara burada açiklik getirmek faydali olacaktir. Sektörlerin nasil tanimlandigi daha önce açiklanmisti. Sektör bilançosu, bir sektörde yer alan sirketlerin konsolide bilançosudur. Bu sektörlerden Bankacilik ve Sigortacilik sektörlerindeki sirketlerin bilanço hazirlarken uymak zorunda olduklari hesap planlari hem iki sektör arasinda hemde geri kalan tüm sektörlerdeki sirketlerin uymak zorunda olduklari hesap planindan farklidir. Borsa bilançosuyla kastedilen bilanço, bankacilik ve sigortacilik sektörlerinin disinda kalan, ayni hesap planina göre bilanço hazirlayan sirketlerin konsolide bilançosudur. Sirket bazinda bilançolarla ilgileniliyorsa, sekil X13.b de örnegi görülen ekran yardimiyla; sektör bazinda bilançolarla ilgileniliyorsa, sekil X13.c de örnegi görülen ekran yardimiyla istenen sirket veya sektör, ve bilanço dönemi seçilir. Arzu edilirse tek bir bilanço dönemi yerine tüm dönemler seçilebilir. Eger borsa bilançosuyla ilgileniliyorsa, sekil X13.d de örnegi görülen ekrandan bilanço dönemi veya tüm dönemler istenebilir. Istenen sirkete ait tek dönem veya tüm dönem bilançolari sirasiyla sekil X13.e ve f de örnekleri görülen ekranlarda sergilenir. Istenen sektöre ait tek dönem veya tüm dönem bilançolari sirasiyla sekil X13.g ve h de örnekleri görülen ekranlarda sergilenir. Borsa bilançosunun tek dönem veya tüm dönemleri ise örnekleri sekil X13.i ve j de görülen ekranlarda sergilenir. Bilanço ekranlarinin içerigini saklamak mümkündür, sekil X.13.k. sekil X13.a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k bilanço seçimi ekranalri Kâr/zarar tablosu seçimi ekrani 53 Ana menü üzerinde “Kâr/zarar” penceresi seçildiginde “Kâr/zarar seçimi” ekrani açilir, sekil X14.a. Kullanici bu ekran üzerindeki seçenekler içinden i) sirket K/Z, ii) sektör K/Z, veya iii) borsa K/Z ini seçebilir. Bazi tanimlara burada açiklik getirmek faydali olacaktir. Sektör K/Z i, bir sektörde yer alan sirketlerin kâr/zarar tablolarinin konsolide tablosudur. IMKB nda yer alan sektörlerden Bankacilik ve Sigortacilik sektörlerindeki sirketler kâr/zarar tablosu hazirlarken uymak zorunda olduklari hesap planlari hem iki sektör arasinda hemde geri kalan tüm sektörlerdeki sirketlerin uymak zorunda olduklari hesap planindan farklidir. Borsa kâr/zarar tablosuyla kastedilen, bankacilik ve sigortacilik sektörlerinin disinda kalan, ayni hesap planina göre kâr/zarar tablosu hazirlayan sirketlerin konsolide kâr/zarar tablosudur. Sirket bazinda kâr/zarar tablolariyla ilgileniliyorsa, sekil X14.b de örnegi görülen ekran yardimiyla; sektör bazinda kâr/zarar tablolariyla ilgileniliyorsa, sekil X14.c de örnegi görülen ekran yardimiyla istenen sirket veya sektör, ve kâr/zarar dönemi seçilir. Arzu edilirse tek bir kâr/zarar dönemi yerine tüm dönemler seçilebilir. Eger borsa kâr/zarar tablosuyla ilgileniliyorsa, sekil X14.d de örnegi görülen ekrandan kâr/zarar dönemi veya tüm dönemler istenebilir. Istenen sirkete ait tek dönem veya tüm dönem kâr/zarar tablolari sirasiyla sekil X14.e ve f de örnekleri görülen ekranlarda sergilenir. Istenen sektöre ait tek dönem veya tüm dönem kâr/zarar tablolari sirasiyla sekil X14.g ve h de örnekleri görülen ekranlarda sergilenir. Borsa kâr/zarar tablosunun dönem veya tüm dönemleri ise örnekleri sekil X14.i ve j de görülen ekranlarda sergilenir. Kâr/zarar ekranlarinin içerigini saklamak mümkündür, sekil X.14.k. sekil X14.a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k kâr/zarar ekranlari 3.2. CARF finansal veri tabani hesap modülü CARF finansal veri tabani hesap modülünün temeli CARF hesap programidir. Bu programda, veri tabanina girilen düzeltilmemis fiyatlar, sermaye artirimlari ve temettü dagitimlari bilgileri kullanilarak önce düzeltilmis fiyatlar, arkasinda sirket getirileri, bu proje 54 çerisinde tanimlanmis CARF borsa endeksleri ve IMKB dahil tüm endekslerin getirileri günlük bazda hesaplanmaktadir. En son asamada haftalik ve aylik fiyat ve getiri verileri, günlük veriler islenerek elde edilmektedir. Sekil X.15 de gösterilen program asamalari asagida açiklanmistir. a) Ilk asamada Sermaye artirimi ve temettü dagitimi dosyalarinin bilgileri biraraya getirilir ve Sertem dosyasi olusturulur. Bu dosya olusturulurken, sermaye artirimi ve temettü dagitimi aktiviteleri sirket bazinda ve ait olduklari dönemler itibariyle kronolojik olarak siraya konurlar. b) Ikinci asamada sermaye artirimlari ve temettü dagitimlari nedeniyle olusan fiyat hareketleri hisse senedi fiyatlarina yansitmak (düzeltmek) için gerekli katsayilar hesaplanir. Iki tip düzeltme katsayisi hesap edilmektedir: i) sermaye artirimlari ve temettü dagitimlarina göre düzeltilmis fiyatlari elde etmek için “Toplam düzeltme katsayisi”, ve ii) sermaye artirimlarina göre düzeltilmis fiyatlari elde etmek için “Sermaye düzeltme katsayisi”. Sertem ve Fiyat dosyalarindaki bilgiler kullanilarak hesaplanan katsayilar Tkatsayi ve Skatsayi dosyalarina kaydedilir. Skatsayi dosyasindaki bilgilerin bir kopyasi CSKatsay dosyasinda, Tkatsayi dosyasindaki ler ise CTKatsay dosyasinda saklanmaktadir. Skatsayi ve Tkatsayi dosyasindaki katsayilar kümüle edileceginden, katsayilarin orijinal halleri bu iki dosyada saklanmaktadir. IMKB ndan elde edilen sermaye artirimi ve temettü dagitimi verilerindeki eksiklik ve tutarsizliklardan dolayi bazi hisse ve tarihler için Toplam ve Sermaye düzeltme katsayilari elle hesaplanmistir. Ekkatsayi dosyasinda saklanan bu katsayilar, program tarafindan hesaplanan katsayilara ilave edilir. Tkatsayi ve Skatsayi dosyalarindaki kayitlar her sirket için, katsayilarin hesaplandigi tarihler en yakin tarihten en en uzak tarihe dogru kronolojik olarak siralanir. c) Tüm katsayilar eksiksiz olarak hesaplandiktan sonra fiyatlarin düzeltilmesine geçilir. Tkatsayi ve Skatsayi dosyalarindaki tüm katsayilar dosya bazinda, her hisse senedi için ayri ayri en son tarihten baslayarak geriye dogru birbirleriyle çarpilarak kümüle katsayilar bulunur 55 ve kaydedilir. Önceki kaydin tarihi sonrakine baslangiç tarihi olarak aktarilir. Böylece bir kümüle katsayinin hangi tarihler arasinda düzeltilmemis fiyatlara uygulanacagi bulunur. Hesap edilen kümüle katsayilar geçerli olduklari tarihler arasinda düzeltilmemis fiyatlarla çarpilarak düzeltilmis fiyatlar hesaplanir ve Fiyat dosyasindaki ilgili alanlara yazilir. Sermayeye göre düzeltilmis fiyatlar Skatsayi dosyasindaki katsayilarla, sermaye artirimina ve temettü dagitimina göre düzeltimis fiyatlar Tkatsayi dosyasindaki katsayilarla cari fiyatlarin çarpilmasi sonucu elde edilir: Düzeltilmis Kapanis Fiyati; Düzeltilmis Ag. Ort. Fiyat; Ser. Düz. Kapanis Fiyati; ve Ser. Düz. Ag. Ort. Fiyat. d) Düzeltilmis fiyatlar kullanilarak, hisse senetlerinin günlük getirileri hesaplanir. Düzeltilmis Kapanis Fiyati üzerinden Kapanis Getirisi; Düzeltilmis Ag. Ort. Fiyat üzerinden Ag. Ort. Fiyat Getiri; Ser. Düz. Kapanis Fiyati üzerinden Ser. Düz. Kapanis Getiri; ve Ser. Düz. Ag. Ort. Fiyat üzerinden Ser. Düz. Ag. Ort. Fiyat Getiri hesaplanmaktadir. Hesaplanan günlük getiriler Fiyat dosyasinda ilgili alanlara kaydedilir. e) Bu asamada endeks degerleri hesaplanmaktadir. Mevcut IMKB endekslerinin yaninda bu proje içinde dört yeni endeks tanimlanmistir. Bunlar, CARF_EAGT: Esit agirlikli ve temettüleri içeren, (Equally weighted total index) CARF_EAG: Esit agirlikli ve temettüleri içermeyen, (Equally weighted capital index) CARF_IHAGT: Islem hacmi agirlikli ve temettüleri içeren, (Value weighted total index) CARF_IHAG: Islem hacmi agirlikli ve temettüleri içermeyen, (Value weighted capital index) CARF endekleridir. Baslangiç endeks tarihi 2/1/1988 ve hepsinin baslangiç degeri 100 alinmistir. Önceki bölümlerde bu endekslerin tanimlari verilirken açiklanan formüller yardimiyla, CARF endekslerinin günlük degerleri hesaplanarak Endeks dosyasindaki ilgili alanlara kaydedilir. 56 f) Fiyat dosyasinda her kayitla beraber o kayitin hangi sektöre ait oldugu bilgiside saklanmaktadir. Bundan yararlanarak yapilan sorgulama ile her sektör için günlük sektör getirisi, sektöre ait sirketlerin günlük getirilerinin ortalamasi alinarak hesaplanir. Sektör günlük getirileri Sekrpr dosyasinda saklanir. g) Günlük sirket fiyat ve getiri, sektör getiri, endeks degerleri ile hafta ve ay tanimlarindan yola çikilarak fiyat, getiri ve endeks bilgileri haftalik ve aylik bazda elde edilir. Hafta ve Ay dosyalarinda 5/1/1988 den itibaren hafta ve aylarin baslangiç ve bitis tarihleri, ait olduklari ay ve yil saklanmistir. Öncelikle sirketlerin günlük kapanis ve agirlikli ortalama getirileri _Return dosyasinda toplanip ve en eski kayitdan günümüze dogru kümüle edilir. Kümüle edilen bu getiriler üzerinden, ilgili hafta veya ayin son gününün getirisi bulunarak, o hafta veya ayin benzer sekilde bulunan ilk gün getirisine bölünür. Böylece o hafta veya ayin getirisi elde edilir. Haftalik getiriler Hfiyat, aylik getiriler ise Afiyat dosyalarinda saklanir. Yine Hfiyat ve Afiyat dosyalarinda, Fiyat dosyasindan yararlanarak bulunan haftalik ve aylik kapanis fiyatlari, en düsük ve en yüksek fiyatlar, sözlesme sayisi, islem hacmi ve islem miktari bilgileri saklanir. Ayrica ilgili dönemin islem hacmi, islem miktarina bölünerek o hafta veya ayin agirlikli ortalama fiyati hesap edilir. 3.3. CARF finansal veri tabani veri güncelleme modülü CARF finansal veri tabaninda kullaniciya sunulan verilerden bir kismi IMKB ndan ve diger kaynaklardan tedarik edilerek veri tabanina kaydedilir ve bu verilere dayanilarak düzeltilmis fiyatlar, getiriler ve CARF endeksleri günlük, haftalik ve aylik bazda hesap edilir. Ham verilerin veri tabanina kaydedilmesini kolaylastirmak amaciyla birtakim veri giris ekranlari hazirlanmistir. Bu ekranlarin tümü Güncelleme Modülünde biraraya toplanmistir. Bu modülün ana menüsü sekil X.17 de gösterilmistir. Ana menü yardimiyla düzeltilmemis günlük fiyatlar, bilançolar, kâr-zarar tablolari ve diger verilerin girisinde kullanilacak ekranlara ulasilir. Veri giris ekranlarinin örnekleri sekil 18 den baslayarak sekil 35 de sona 57 eren bir dizinde gösterilmistir. Sekiller yeterince açiklayici olduklarindan burada tekrar açiklanmalarina gerek görülmemistir. 4. SONUÇ Bogaziçi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Arastirma Merkezinde (FUAM) 1994 sonunda baslatilan bir projenin ilk ara ürünü olan bu program PC bazli bir veri tabani uygulamasidir. Projenin ana amaci hisse senedi ve bono-tahvil piyasalarina yönelik arastirma yapmak isteyen akademisyen ve profesyonellerin dogru ve eksiksiz verilere kolayca ulasmalarini saglamaktir. IMKB nda islem gören hisse senedi sayisi ve bu senetlerin günlük islem miktarlari hizla artmaktadir. Dolayisiyla IMKB verileri diye adlandiracagimiz, gerek hisse senetlerinin günlük alim-satimina, gerekse hisse senetlerinin ait olduklari firmalara ait mali tablolara iliskin verilerin hacmi hizla büyümektedir. Bu veriler bir veri tabaninda toplanmadigi sürece bu piyasaya yönelik arastirma yapmak isteyen arastirmacilar zaman içinde gittikçe büyüyen “veri” sorunuyla karsilasacaklardir. Su anda bile IMKB na yönelik uygulamali arastirma yapmak isteyenleri en fazla zorlayan arastirma asamasi, gerekli verileri dogru ve eksiksiz toplayabilmektir. Bu proje, IMKB verilerini toplamak, yanlislari düzeltmek, özetlemek, düzenlemek, saklamak ve gerektiginde raporlamak suretiyle akademik ve profesyonel finans dünyasina büyük bir yarar saglayacaktir. Belirtilen amaca ulasmak için problem kisimlar halinde ele alinmis, ilk etapta hisse senedi piyasasinin ihtiyaçlarina yönelinmis ve CARF finansal veri tabani olarak adlandirdigimiz bir veri tabani uygulamasi gelistirilmistir. Bu raporda, IMKB na ait finansal verileri içeren veri tabani tanitilmistir. Tanitim, veri tabaninda yer alan finansal veri elemanlarini, sorgulama ve veri güncelleme ekranlarini ve hesap programi yapisini kapsamaktadir. CARF finansal veri tabanindan yararlanmak için çok fazla bilgisayar veya veri tabani teknolojisi bilgisi gerekmemektedir. Veri tabani yazilimi kullaniciya yol gösteren bir menü 58 sistemiyle çalismaktadir. Bu nedenle bilgisayar konusunda temel bir fikri olan herkes CARF finansal veri tabanini rahatlikla kullanabilmektedir. 59 Sekiller: Sekiller bilgisayar ekran gorunteleri olup ozellikle dosyaya konulmamistir. Ek 1: Veri modelinde yer alan veri elemanlarinin tip açiklamalari Veri Elemani Tipi Açiklama Alpha Date Long Number Memo Short 60 Ek 2 : Pazar kodlari Pazar Kodu 1010 1020 1030 1050 1060 1070 1080 1090 2010 2020 2030 2040 2070 3010 3020 3030 Pazar Adi 1. Pazar Hisse 2. Pazar Hisse Kamu Menkul Kiymetleri Blok Satis Rüçhan Hakki Pazari Birincil Piyasa Kot Disi Pazar Resmi Müzayede Özel Sektör Tahvilleri Özel Sektöe THV ??? Finans Bonosu Banka Bonosu Varliga Dayali Menkul Kiymetler Devlet Tahvili Hazine Bonosu Gelir Ortakligi 61 Ek 3: Sektor kodlari Sektör Kodu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Sektör Adi Agaç Mobilya ve Döseme Sanayii Ayakkabi Disinda Giyim Esyasi Sanayii Büyük Magazalar Baska Yerde Siniflandirilmis Plastik Ürün Sanayii Bankalar Basin ve Yayin ve Bunlara Bagli Sanayii Cam ve Cam Ürünleri Sanayii Çanak, Çömlek, Çini, Porselen vb. Sanayii Çesitli Petrol ve Kömür Türevleri Sanayii Demir Çelik Disinda Metal Ana Sanayii Demir Çelik Metal ana Sanayii Deri Sanayii Diger Kimyasal Ürünler Sanayii Dokuma Sanayii Elektrik Makinalari ve Aygitlari Sanayii Elektrik, Gaz ve Buhar Sanayii Finansal Kiralama ve Factoring Sirketleri Gida Maddeleri Sanayii Hava Tasimaciligi Sanayii Holdingler ve Yatirim Sirketleri Içki Sanayii Kagit ve Kagit Ürünleri Sanayii Kereste ve Yapi Malzemeleri Toptan Ticareti Kimya Sanayii Lastik Ürünleri Sanayii Makina ve Donatim Motorlu Araç Yedek Parça Sanayii Metal Esya Sanayii Otel, Motel vb. Konaklama Yerleri Petrol Rafineleri Sigorta Kurumlari Tas ve Topraga Dayali Diger Sanayii Tasima ile Ilgili Diger Hizmetler Tasit Araçlari Sanayii Tasi, Tarim Makinalari ve aletleri ile Diger Motor Perakande Pazarlama Sirketleri Tarimsal Maddeler Toptan Ticareti 62 Kaynakca Cebeci, Y., (1996.a), Stattistical learning in an emerging market, Bildiri, XVI th Annual International Symposium on Forecasting, Istanbul, Haziran 1996. Cebeci, Y., (1996.b), Stock market anomalies, Bildiri, XVI th Annual International Symposium on Forecasting, Istanbul, Haziran 1996. Odabasi, A., (1996.a), The behavior of stock returns in the presence of predictable events: Case of earnings announcements in Istanbul Stock Exchange, Bildiri, XVI th Annual International Symposium on Forecasting, Istanbul, Haziran 1996. Odabasi, A., (1996.b), Istanbul Menkul Kiymetler Borsasi icin finansal veri tabani calismasi: Veri modelleme asamasi, Arastirma Raporu 96-1, Bogazici Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu, 1996. 63
