atmosfer basıncı - fatmasayginanadolulisesi1

BASINÇ VE RÜZGAR
RÜZGARIN BASINCA ETKİSİ
BASINÇ
Atmosfer Basıncı: Açık hava da, katı ve sıvılar
gibi gaz moleküllerinin ağırlığından dolayı
dokunduğu yüzeylere bir kuvvet uygular.Bu
kuvvetin birim yüzeye düşen payına açık hava
basıncı veya atmosfer basıncı
denir.Basınç,cıvalı bir barometreyle ölçülür.
 Normal Basınç:
- Deniz seviyesinde,
- 45° enleminde,
- 15°C sıcaklıkta
ölçülür.Normal basınç olması için
basıncın,1033gr,1013 MB ya da 760mm cıva
basıncına eşit olması gerekir.Eğer;bu
değerlerden fazla ise yüksek
basınç(antisiklon),düşük ise alçak
basınç(siklon) denir.
BASINCA ETKİ EDEN ETMENLER
 Sıcaklık:Sıcaklık,yeryüzünün güneşten aldığı ısı oranına denir
ve termometreyle ölçülür.Isınan hava hafifler ve yükselir,yere
yaptığı basınç azalır.Soğuyan hava ise yoğunlaşır ve ağırlaşır
ve yaptığı basınç artar.Sıcaklık,iklim elemanlarının en
önemlisidir çünkü mevsimlere veya saatlere göre değişir.
 Yükselti:Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça atmosferin
kalınlığı ve yoğunluğu azalır bu yüzden;basınç da
azalır.Yükseldikçe her 200 m de 1°C sıcaklık azalır.
 Sebepleri: Troposferin daha çok yerden yansıyan ışınlarla
ısınmasıdır. Ayrıca sıcaklığı tutan nem ve karbondioksit gibi
gazların yere yakın yerlerde olmasıdır.
 Sıcaklığın dağılışında yükseltinin etkisine örnekler:
 Ekvatoral bölgede daimi karlar görülmesi.
 Yükselici hava hareketlerinin yağış bırakması.
 Yükseklere kar yağarken, alçaklara yağmur yağması.
 Bir dağ yamacı boyunca yükseldikçe bitki örtüsünün
değişmesi
RÜZGARIN MEVSİMLERE ETKİSİ
Mevsimler:Eksen eğikliğinden dolayı güneş
ışınlarının düşme açısı yıl boyunca değişir. Bu
değişim Ekvatora yakın yerlerde az olduğundan,
buralarda yıllık sıcaklık farkı azdır. Ekvatordan
uzaklaştıkça değişim artar ve yıllık sıcaklık farkı
da artar.Sıcaklık yönüyle basıncı etkiler.Bir yerde
mevsim değişikliği olmuşsa,sıcak havadan sonra
soğuk hava etkili olursa basınç değişikliği olur ya
da tersi olur.
 Yoğunluk:Atmosferdeki su buharı,toz zerrecikleri
gibi maddelerin artması,yoğunluğun artmasına
yani basıncın artmasına neden olur ya da tersi
olur.
BASINCIN RÜZGARA ETKİSİ







YERYÜZÜNDEKİ SÜREKLİ BASINÇ ALANLARI
1. Termik Basınç Alanları(Kuşakları):
• Ekvatoral Alçak Basınç Alanı (Tropikal
Siklon):Ekvatoral bölge üzerinde bütün Dünya’yı kuşatan
sürekli bir alçak basınç alanı uzanır. Bunun nedeni
buraların devamlı ısınmasıdır. Bu basınç kuşağı kışın
güneye, yazın da kuzeye doğru genişler.
• Kutuplar Yüksek Basınç Alanı (Polar
Antisiklon):Kutuplar yıl boyunca soğuk olduklarından,
buralarda sürekli bir yüksek basınç alanı oluşmuştur. Bu
basınç alanı kışın genişler, yazın da daralır.
2. Dinamik Basınç Alanları(Kuşakları):
• Ekvator Üstü Yüksek Basınç Alanı (Subtropikal
Antisiklon):Ekvatoral bölgede, ısınarak yükselen hava
kütleleri üst alizeler halinde kutuplara doğru eserken,
gerek Dünya’nın ekseni etrafında dönmesinden, gerekse
yerçekimi ve soğumadan dolayı 30° enlemleri civarında
alçalır. Sonuçta, bu enlemlerde yüksek basınç alanı oluşur.
• Kutup Altı Alçak Basınç Alanı (Subpolar Siklon):Batı
ve Kutup rüzgârları, 60° enlemleri civarında
karşılaştıktan sonra yükselirler. Sonuçta bu enlemlerde
alçak basınç alanı oluşur.
BASINÇ ALANLARI

•
•
•
•
•
•

•
•
•
•
•
•
Alçak basınç alanlarında;
Yükselici hava hareketi vardır.
Hava hareketi çevreden merkeze doğrudur.
Yıllık yağışı fazla olan yerler.
Gökyüzü kapalı-bulutlu
Yerin ısı kaybı azdır. Sıcaklık farkı az.
Bitki örtüsü gürdür.
Yüksek Basınç alanlarında;
Alçalıcı hava hareketi vardır.
Hava hareketi merkezden çevreye doğrudur.
En az yağışlı yerler
Gök yüzü açık.
Yerin ısı kaybı fazla. Sıcaklık farkı fazladır.
Bitki örtüsü cılızdır.
RÜZGAR

Yeryüzü şekilleri ve sürtünme;rüzgarlar dağlar arasında,
vadilerde ve boğazlarda hızlı eserler. Yeryüzünde
yükseldikçe rüzgarın hızı artar
RÜZGAR YÖNÜ
Rüzgarın Sıcaklığı ve Nemliliği;
Karadan esenler; Yazın sıcak, kurudur. (bağıl nemi düşüktür)
• Kısın soğuk, kurudur.
Denizden esenler; Yazın serin, nemlidir. (Bağıl nemi artırır)
• Kışın ılık, nemlidir.
• Yüksek enlemlerden esenler; soğuk olur
• Alçak enlemlerden esenler; sıcak olur

•
•
RÜZGAR YÖNÜNÜ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
 Basınç merkezinin yeri
 Dünyanın günlük hareketi
 Yer şekillerinin uzanışı
 Dünya’nın yörünge hareketi:Bir yerde rüzgarın yıl içinde en fazla estiği
yön o yerdeki yeryüzü şekillerinin uzanış yönüne bağlıdır.Rüzgarın
frekansı;rüzgarın belli bir sürede esiş sayısını belirler.Rüzgar gülü
bölgenin belirli sürelerde aldığı rüzgar yönlerini gösterir.
YEREL RÜZGARLAR
•
Yerel rüzgarların etki alanı dar, esiş süreleri kısa ve kısa zamanda
birbirinin ters yönünde eserler.
•
Meltemler :
•
Günlük sıcaklık ve basınç farklarından oluşurlar.
•
Etki alanları dardır.
•
Yağış oluşturmazlar
•
Sabah ve akşam hızlı eserler.
•
Deniz ve Kara Meltemleri : Gündüz karalar AB alanı, denizler serin YB
alanı durumundadırlar. Bu nedenle rüzgar denizden karaya doğrudur.
Gece bu durumun tam tersidir.
RÜZGARLAR
• Soğuk Yerel Rüzgarlar:
 Mistral: Fransa’da esen soğuk rüzgardır.
 Bora: Dalmaçya kıyılarında yüksek platolardan
esen rüzgardır.
 Krivetz: Romanya’da Karadeniz’e doğru esen
rüzgardır.
FÖN RÜZGARLARI VE BASINÇ
TÜRKİYEYİ ETKİLEYEN YEREL RÜZGARLAR