ayçiçeği liflet

Ekim
Toprak Hazırlama
Ayçiçeği tarımında toprak işleme ve tohum yatağı hazırlama
bölgelere göre farklı olabilmektedir. Ön bitkinin hasadından
sonra (Haziran veya Sonbaharda) tarla pullukla derin (20-25
cm) olarak işlenir. Özellikle, buğday ekim alanlarında,
buğday hasadından sonra derin sürüm yapılmalı ve
sonbaharda tarla tekrardan kültüvatörle karıştırılmalıdır. Kışı
bu şekilde geçiren toprak, şubat ayı başında kültüvatör ile
karıştırılmalıdır. Ekim zamanı geldiğinde, gübre ve herbisit
uygulamasından sonra toprak tekrar gobledisk veya aysan
kültüvatörü ile karıştırılmalı ve üzerinden sürgü geçirilmek
suretiyle tarla ekime hazır hale getirilmelidir. Ayçiçeği
tohumları genellikle nemli toprağa ekilirler. Bu nedenle,
kuruya ekip, üzerine yağmurlama kurma fazla yaygın
değildir. İkinci ürün Ayçiçeği tarımında ise; Buğday
hasadından sonra anız yakılmalı ve tarla sulanarak tava
getirilmeli ve arkasından toprak işlenerek tarla ekime hazır
hale getirilmelidir (Soya ve Yerfıstığında olduğu gibi).
Ayçiçeği tohumlarının çimlenebilmesi için toprak sıcaklığının
minimun 8-10 oC olması gerekmektedir. Toprak sıcaklığı
arttıkça tohumun çimlenme ve sürme hızı da artmaktadır. Bu
nedenle ekim zamanında toprak sıcaklığının 12 oC olması
istenir. Bu nedenle, ekim zamanını belirlemede, toprak sıcaklığı
önemli bir faktör olmaktadır. Toprak sıcaklığı, tohumun
çimlenebileceği dereceye ulaştığında, ne kadar erken ekim
yapılırsa, verim, o nispette yüksek olmaktadır. Bu nedenle,
ekimde geç kalınmamalıdır. Çukurova bölgesinde sulanmayan
taban arazilerde Ayçiçeği için en uygun ekim zamanı; Şubat
sonu - Mart ayının ilk yarısı dır. Bölgemizde Mart ayı sonuna
kadar ekim bitirilmelidir. Ekimde geç kalınır ise verim çok
düşmektedir. İkinci ürün Ayçiçeği tarımında, ekimlere Temmuz
ayının 15'inden sonra başlanılmalı ve ay sonuna kadar
bitirilmelidir.
Ayçiçeği ekimi makinayla yapılmaktadır. Tohum fiyatları pahalı
olduğu için, genellikle havalı mibzerler kullanılmaktadır. Ancak,
bazı yörelerde normal mibzerlerle ekim yapılmaktadır. Ekimde
sıra arası mesafesi 65-70 cm olarak tutulmakta, sıra üzeri ise
30-35 cm arasında değişmektedir. Tohum iriliğine bağlı olarak
normal mibzerlerle dekara 1.5-3.0 kg tohum kullanılmaktadır.
Havalı mibzerlerle yapılan ekimlerde ise 500-700 gr/da tohum
yeterli olmaktadır. Havalı mibzerlerde çıkış sonrası seyreltmeye
gerek yok, normal mibzerlerde çıkış sonrası seyreltme
zorunludur. Kuru koşullarda dekara 4500-5500 bitki, sulu
koşullarda ise dekara 5000-6500 bitki yeterli olmaktadır
(Anonim,1992).
Toprak yapısına ve nemine bağlı olarak ekim derinliği
değişmektedir. Normal koşullarda ayçiçeğinde ekim derinliği 4-6
cm arasında değişmekte, toprak nemi derinlere kaçmış ise, ekim
derinliği 7 cm’ye kadar çıkarılabilmektedir.
SULAMA
Ayçiçeği bitkisi kuraklığa oldukça dayanıklıdır. Ancak,
sulu koşullarda yetiştirildiğinde önemli verim artışları elde
edilmektedir. Ayçiçeği bitkisinin suya en fazla ihtiyaç
duyduğu dönem, tabla teşekkülünden, çiçeklenmeye
kadar geçen dönemdir. Özellikle çiçeklenmeden 20 gün
önce ve çiçeklenmeden sonraki 20 günlük dönem su
tüketimi bakımında ayçiçeği için çok kritik bir dönemdir.
Bu dönemde bitki susuzluk stresine sokulmamalıdır.
Yağışın yeterli olduğu (yıllık 600 mm ve bahar yağışı 400
mm) bölgelerde sulamaya gerek duyulmamaktadır.
Ancak, yağışın yeterli olmadığı bölgelerde sulama
yapılmalıdır. Sulama ile % 50 ve daha fazla oranlarda
verim artışları elde edilebilmektedir. Bölgenin ikili ve
toprak koşullarına göre ayçiçeğinde 3-4 sulama
yapılmaktadır. Ayçiçeğinde ilk sulama tabla teşekkülünde,
ikinci sulama çiçeklenme döneminde ve üçüncü sulama
ise süt olum döneminde yapılmalıdır.
Ayçiçeğinde sulama, karık usulü yapılmaktadır. Özellikle
son çapalamada, lister tipi çapalar kullanılarak boğaz
doldurma ve karık oluşturma birlikte yapılmalıdır. Sulama
sonrası tarlada su bırakılmamalıdır.
HASAT
Ayçiçeği; çeşit özelliğine bağlı olarak, ekimden yaklaşık 120
gün sonra hasat olgunluğuna ulaşmaktadır. Bu da ülkemizde
temmuz-Ağustos aylarına denk düşmektedir. Ayçiçeğinde
hasat zamanı geldiğinde; bitkinin sap, yaprak ve tablaları
sararmakta, tablanın kenarındaki sarı çiçekler dökülmekte,
tablanın kenarında bulunan koruyucu yapraklar kahverengi
renk almakta ve tohumdaki rutubet oranı % 25’in altına
düşmektedir. Ayçiçeği hasadın da, tohumun iyice kuruması
beklenir ise, tohumlar dökülmekte ve kuşlar tarafından
meydana getirilebilecek zarar artmaktadır. Bu nedenle
tohumdaki rutubet oranının %12’lere düşmesi
beklenilmeden, % 20-25 nemde hasada başlanılmaktadır.
Ayçiçeğinde elle yapılan hasatlarda tohumlar olgunlaşmadan
erken dönemde hasat yapılır ise, tohumlar cılız kalacağı için,
verim düşmektedir. Aynı şekilde, hasat geç kalır ise,
tohumlar dökülmekte ve kuş zararı artmaktadır. Bu nedenle,
hasat zamanı geldiğinde fazla beklenilmeden hasada
başlanılmalıdır. Ayçiçeğinde hasat; elle veya makinayla
yapılmaktadır.
T.C
DELİCE ZİRAAT ODASI
AYÇİÇEĞİ YETİŞTİRİCİLİĞİ
HAZIRLAYAN
SEYHAN GÜNDOGMUŞ ÇETİNKAYA
ZİRAAT MÜHENDİSİ
TARIM DANIŞMANI
2015