José Martí Pérez (1853-1895) Kübanın ulusal kahramanıdır.Küba
advertisement
José Martí Pérez (1853-1895) Kübanın ulusal kahramanıdır.Küba bağımsızlık savaşının öncüsü ,şair ve yazardır.General Maximo Gomez ile birlikte Küba Devrimci Partisini kurdu ve İspanyadan Küba'nın bağımsızlığını almak için savaştı.Yaşamını ülkesinin bağımsızlığına adamış dünyanın ilk anti-emperyalist savaşçısı,örnek alınacak bir insandır.Havana'da doğdu.Dos Rios savaşında İspanyol güçleri ile girdiği çatışmada yaşamını yitirmiştir.Mezarı Santiago de Cuba'da Santa Efigenia mezarlığındadır. Yüzüm Doğan Güneşe Dönük Öleceğim! JOSE MARTİ “Vatan için duyulan sevgi,/ Toprak ana için duyulan ya da çiğnediğimiz çimenlere karşı/ Beslenilen gülünç sevgi değil /Onu ezenlere karşı beslenilen yenilmez nefret/ Ona saldırana karşı beslenilen ebedi hınçtır...” Küba’nın İspanya’ya karşı verdiği bağımsızlık savaşının sembolü olan Jose Marti, “Bir kurucu, bilgili bir insan, şair, deneme yazarı, eleştirmen ve gazeteciydi”. 28 Ocak 1853’te Havana’da doğan Jose Marti’nin babası İspanyol bir topçu çavuşuydu, annesi ise Kanarya Adaları’ndandı. 15 yaşındayken şiirlerini yayınlamaya başladı. 16 yaşında “Özgür Vatan” adlı bir gazete çıkardı. İspanya’ya karşı bağımsızlık savaşına katıldığı için henüz 17 yaşında tutuklandı ve 6 aylık kürek cezasından sonra İspanya’da Madrid’e sürüldü. Madrid’te Zaragosa üniversitelerinde hukuk, felsefe ve filoloji eğitimi gördü. 1874’te Latin Amerika ülkelerini dolaştı. Yaşamının büyük bölümünü sürgünde geçirdi. 1878’de Kübalı toprak sahiplerinin İspanyollarla anlaşması nedeniyle sona eren savaş ve çıkan af ile ülkesine geri döndü. 1878’de evlendi, bir oğlu ve bir kızı oldu. 1880’de Kuzey Amerika’da, göçmen olarak yaşamaya başladı. Yıllarca şiirler, kitaplar ve gazete makaleleri yazdı. Aynı zamanda siyasi eylemlerini de sürdürdü. Gizli siyasal faaliyetinden dolayı iki kez tutuklandı. Daha sonra New York’a yerleşti. Buradan Buenos Aires’te çıkan La Nicion adlı gazetede ona ayrılan köşedeki yazılarından dolayı ünü bütün Latin Amerika’ya yayıldı. Marti başkan olarak tanımlanmayı reddettiği, Partido Revolucionario Cubano (Küba Devrimci Partisi) 1892 kuruldu ve Marti, PRC’ nin temsilciliğine seçildi. Aynı zamanda Patria (Vatan) adlı gazeteyi çıkarmaya başladı. 1895’de Küba halkını bağımsızlık savaşına çağıran ve Partinin manifestosu niteliğinde olan Monte Kristo Bildirisi’ni kaleme aldı. Marti’nin, edebiyat ve siyaset arasındaki ilişkiye getirdiği düşünce; yazmak, konuşmak, “yaratma”nın bir biçimidir ama değişik bir biçimidir; değişik bir “yaratma”dır, eyleme katılmanın paralel bir biçimidir. 1895’de Kübalı yurtseverler bir kez daha İspanya’ya karşı savaş hazırlıklarına başlamıştı. Marti tarafından örgütlenen bağımsızlık savaşı 1895 Şubat’ında patlak verdi. Marti, ideolojik tartışmalarla zaman harcamak istemiyordu. Bundan dolayı ülkenin özgürlüğüne giden yolda farklı ideolojik düşünce içinde olanlarla da birlikte hareket etmekte bir sakınca görmüyordu. Bu anlamda anarşistlerle birlikte hareket etmiştir. Bu özgürlük mücadelesindeki anarşistlerden, Enrique Creci 1896’da bir çatışmada yaşamını yitirmiştir. Jose Marti 1895 19 Mayıs’ında İspanyol ordusuyla girdiği bir çatışma sırasında hayatını kaybetti. Jose Marti yaşamını, Küba’da İspanyol sömürge/koloni yönetiminin sona erdirilmesi ve Küba’nın ABD dahil başka ülkelerin egemenliği altına girmemesi için savaşıma adamıştır. Öğretisinin özü, kişi özgürlüklerine saygılı olmayan ve yalnızca zenginliklerini büyütmeyi gözeten yönetimlere ve işgalcilere karşı özgürlük mücadelesi olmuştur. Yapıtlarında bütün despot yönetim düzenlerini ve insan haklarına karşı uygulamaları kınamıştır. Onun yazıları demokratik gelişmeye yol göstericidir. Kısa süren ömrü boyunca, birkaç siyasal kitapçıkla, incecik şiir kitapları Abdala (manzum dram) 1869’da, İsmaelillo (Mahvolan Dostluk, otobiyografik roman) 1882’de, Versos sencillos (Basit Şiirler) 1891’de ve Versos libres (Özgür Şiirler) 1913’te ölümünden sonra basıldı. AYNI YALINLIKLA ÖLMEK İSTERİM Aynı yalınlıkla ölmek isterim Kırda bir çiçek gibi, sakin, gösterişsiz. Mum yerine yıldızlar parlasın üstümde Yeryüzü uzansın altımda sessiz. Ben aydınlık ve özgürlük delisiyim Varsın hainleri gizlesinler soğuk bir taş altında Dürüstçe yaşadım ben, karşılığında Yüzüm doğan güneşe dönük öleceğim. José Julián Martí Pérez, (d. 28 Ocak 1853 – ö. 19 Mayıs 1895). Küba bağımsızlık mücadelesinin öncüsü, şair ve yazardır. 1853 yılında Havana'da doğan Marti, 17 yaşındayken sömürge yönetimine muhalif eylemleri nedeniyle İspanya'ya sürgün edilmiştir. İspanya'da yaşadığı dönemde, Küba'da siyasi hükümlülerin maruz kaldığı eziyetleri anlatan bir broşür yayınlamıştır. Zaragoza Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra Mexico City'e (ciudad de Mexico) gitmiş ve burada edebiyat çalışmalarına başlamıştır. Askeri darbenin oluşturduğu rejime karşı muhalefeti nedeniyle bu ülkeden ayrılmak zorunda kalan Marti, Guatemala'ya geçmiştir ancak hükümetin baskısı nedeniyle buradan da ayrılmak zorunda kalmıştır. 1878'de genel aftan faydalanarak Küba'ya dönmüştür ancak İspanyol yönetimine karşı mücadelesinden dolayı tekrar sürgüne gitmek zorunda kalmıştır. Önce İspanya'ya daha sonra da ABD'ye gitmiş, New York'da bir yıl yaşadıktan sonra Venezuela'ya geçmiştir. Venezuela'ya yerleşmeyi ummasına karşın buradaki diktatörlük rejimi nedeniyle tekrar ABD'ye dönmüştür. 1895 yılında ise Küba Bağımsızlık Savaşı için ABD'yi terketmiştir. 11 Nisan 1895'te Jose Marti, aralarında Generalísimo Máximo Gómez y Báez'in de bulunduğu sürgündeki muhaliflerden oluşan bir güçle Küba'ya ulaşmıştır. 19 Mayıs 1895'te Dos Rios savaşında İspanyol güçleri ile girdiği çatışmada yaşamını yitirmiştir. Mezarı Santiago de Cuba'da Santa Efigenia mezarlığındadır.
