hücre bölünmesi - E

HÜCRE BÖLÜNMESİ
1- Amitoz Bölünme
2- Mitoz Bölünme
3- Mayoz bölünme
A:İNTERFAZ
-G1
-S
-G2
B: MİTOZ
-Profaz
-Metafaz
-Anafaz
-Telofaz
TERİMLER
• Sentromer – Metafaz aşamasında
kromozomlar üzerindeki boğumlanma
kısımlarıdır. İğ iplikleri metafazda bu bölgelere
bağlanmaktadırlar.
• Kinetekor – Sentromerin spesifik küçük bir
kısmıdır. Bu bölgelere iğ iplikleri
bağlanmaktadır.
• İğ iplikleri: mikrotübüllerden oluşan yapılardır.
• Sentrozom – İğ ipliklerini oluşturan yapılardır.
• Sentriol – Sentrozomun ortasındaki küçük
yapılardır.
• Aster - Sentrozom + gelişmekte olan iğ iplikleri
• Mikrotübül – Proteinlerden yapılmış fiberlerdir.
Key
Anneye ait set
2n = 6
Babaya ait set
Replike olmuş bir
kromozomun 2 kardeş
kromatidi
Sentromer
Homolog bir çiftte
kardeş olmayan 2
kromatid
Homolog kromozom çiftleri
Mitoz Bölünme
İnterfaz: Bu aşamada hücre protein ve genetik materyali mitoza
hazırlamaktadır.
Profaz: Kromozomlar kısalıp kalınlaşmasına devam ederken, iki
sentromer ortaya çıkmaktadır.
Prometafaz: Kromozomlar kinetekorlarından
(sentromer) mekik iplikciklerine bağlanmaktadırlar.
Metafaz: Kromozomlar maksimum kalınlığa ulaşarak, her bir
kromozom
sentromerlerinden bölünerek iki kromatid haline gelmektedir.
Anafaz: Kromatidler hücre kutuplarına doğru
çekilmektedirler.
Telofaz: Kromatidler kutuplara ulaşınca hücre membranı altında bulunan
aktin vemiyozin fibrillerinin kasılmasıyla oluşan kasılma halkası
sayesinde sitoplazma bölünmesi başlamaktadır.
Sitokinez: Kasılma halkasının ilerlemesi sonucu sitoplazma
bölünerek iki benzer hücre meydana gelmektedir.
3- Mayoz Bölünme
Bu bölünme şekli yalnız cinsiyet hücrelerinde görülür.
Mayozun mitozdan üç önemli farkı vardır :
a) Bu bölünme, iki ayrı hücre bölünmesi olayından meydana
gelir.
b) Mayozun I. Evresinin profazında, anne ve babadan gelen
homolog kromozomlar karşılaşır, çiftler haline gelirler ve
aralarında genetik materyal alışverişi yaparlar ( Bu olay
pakitende gerçekleşir).
c) Mayozun sonunda, kromozom sayısı insanlarda 46’dan
(diploid) 23’e (haploid) iner.
Profaz I
Kromozomların kısalıp kalınlaşması görülmektedir. Bu arada iki
sentromerde meydana gelmiştir. Kiazmaların oluşmasıyla krossing over
meydana gelmektedir.
Prometafaz I
Nükleus membranı ortadan kalkmaktadır. Kromozomlar maksimum
büyüklüğe erişerek hücre merkezine doğru yerleşmeye başlamaktadırlar.
Kromozomlar kinetokor bölgelerinden (sentromer) iğ iplikciklerine
tutunmaktadırlar.
Metafaz I
Homolog kromozomların ayrılarak karşı kutuplara gitmesi
(Türe özgü haploid kromozom sayısının ortaya çıkması).
Anafaz I
Homolog kromozomlar kutuplara doğru gitmektedirler.
Telofaz I
Kromozomlar kutuplara ulaştığında sitoplazma bölünmesi (sitokinez)
başlamaktadır. Sitokinez hücre membranı altında başlayan kasılma
halkası mekanizması ile başarılmaktadır.
Sitokinezis
Haploid kromozom sayısına sahip iki hücre meydana
gelmektedir.
Mayozda bir tür açısından çeşitliliği
sağlayan 2 mekanizma vardır
• 1. Bağımsız ayrışım
• 2. Krossing over
1. Bağımsız ayrışım
Key
Anneye ait
kromozom seti
1. olasılık
2. olasılık
Babaya ait
kromozom seti
Metafaz 1’de
kromozomların dizilmesi
Metafaz 2
Daughter
cells
1. kombinasyon
2. kombinasyon
3. kombinasyon
4. kombinasyon
Profaz1
Kardeş olmayan kromatidler
• 2. Krossing over
Tetrad
Krossing over
bölgesinde kiazma
Metafaz1
Metafaz2
Kardeş hücreler
Rekombinat kromozomlar
Interphase
Homologous pair
of chromosomes
in diploid parent cell
• 2N sayıdan N sayıya
nasıl iniliyor?
Chromosomes
replicate
Homologous pair of replicated chromosomes
Sister
chromatids
Diploid cell with
replicated
chromosomes
Meiosis I
1 Homologous
chromosomes
separate
Haploid cells with
replicated chromosomes
Meiosis II
2 Sister chromatids
separate
Haploid cells with unreplicated chromosomes
MITOSIS
MEIOSIS
Chiasma (site of
crossing over)
Parent cell
(before chromosome replication)
MEIOSIS I
Prophase I
Prophase
Chromosome
replication
Duplicated chromosome
(two sister chromatids)
Chromosome
replication
Tetrad formed by
synapsis of homologous
chromosomes
2n = 6
Chromosomes
positioned at the
metaphase plate
Metaphase
Anaphase
Telophase
Sister chromatids
separate during
anaphase
2n
Tetrads
positioned at the
metaphase plate
Metaphase I
Anaphase I
Telophase I
Homologues
separate
during
anaphase I;
sister
chromatids
remain together
Haploid
n=3
Daughter
cells of
meiosis I
2n
MEIOSIS II
Daughter cells
of mitosis
n
n
n
Daughter cells of meiosis II
Sister chromatids separate during anaphase II
n
Apoptosis: programlı hücre ölümü
• Hücre küçük
mebranla çevrili
veziküllere ayrılır.
Daha sonra bu
veziküller komşu
hücreler ve fagositler
tarafından ortadan
kaldırılır.
Hücre siklusu boyunca 3 kontrol
noktası vardır.
• 1.kontrol noktası: DNA hasarlı ise ve tamir
edilemezse döngü G1 safhasında durur.
• 2 kontrol noktası: S fazında DNA tam replike
olmamışsa ve hasarlı ise G2’de tam DNA
replikasyonu gerçekleşene ve hata tamir edilene
kadar beklenir.
• organaller ve mikrotübüller hazır değilse
• 3 kontrol noktası: Eğer kromozomlar iğ ipliklerine
düzenli olarak dizilmemişlerse gerçekleşmektedir.