3-Kas - Fzt.Cihan Cicik

KİNEZYOLOJİ
ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK
1
KAS
Hareketi sağlayan effektör organ kastır. Kaslar 3
ana grupta incelenir:
1)Çizgili kaslar (iskelet kası): Vücut ağırlığının
yaklaşık %40-45’ini oluşturur.
2)Düz kaslar: Vücut ağırlığının %5-10’unu oluşturur.
3)Kalp kası: Vücut ağırlığının %5’ini oluşturur. 2Kemik.ppt
2
KAS
Kasların ortak özellikleri:
1)Eksitabilite (Uyarılabilme=İrritabilite): Uyarana
cevap verme (kasılma)
2)Kontraktibilite: Bir stimulusa katılarak cevap
verme özelliği
3)İletebilme (İletgenlik): Uyarıların kasa sinir-kas
arasındaki sinaps yolu ile gelmesi ve kasın bu
uyarıyı iletmesi
3
KAS
4) Viskosite: Visköz bir kitle olan kaslar şeklini
değiştirmek isteyen kuvvetlere karşı iç sürtünmeler
yoluyla direnç gösterirler.
5) Elastisite: Kasın yapısındaki elastik liflerde
bulunan elastin maddesi sayesinde esneyebilme
özelliğidir.
-Kasın en önemli biyolojik özelliği dış uyaran
karşısında aktif kasılma yeteneğidir.
4
KAS
Gevşemiş durumda olan bir kasa yük verildiğinde
kasta bir uzama meydana gelir. Bu uzama kasa
uygulanan yük ve kasın boyu ile doğru orantılı,
kasın yüzey kesit alanı ile ters orantılıdır.
Kaslar içinde Hook Kanunu geçerlidir. Kasların
uzaması belirli bir noktaya kadar belirli bir oran
dahilinde devam eder.
5
KAS
Tendona binen yük kasa binen yükün aşağı yukarı
60 katı kadardır. Kasın cm2’sine 3,6 kg yük
binerken tendona bu yükün 60 katı kadar yük
biner.
Gerilim altındaki bir kas herhangi bir patolojik olay
oluşmadan orijinal boyunun 1,6 katı kadar
uzayabilmektedir.
6
KAS
İskelet kasının fonksiyonlarına bakıldığında;
1)Hareket,
2)Postür,
3)Isı üretir.
Kas hücresine kas lifi denir ve kasların çoğunda
lifler, kasın bütünü boyunca uzanır.
7
KAS
Kas hücrelerinin mikroskobik yapısı incelendiğinde;
En dışta konnektif dokudan oluşan endomisyum
adında bir zar vardır. Endomisyum içinde
fibroblastik nükleuslar yer alır ve bunun altında çift
katlı bir zar olan sarkolemma yer alır. Bunun da
altında lipoproteinlerden zengin sarkoplazma yer
alır. En içte ise myofibriller bulunur.
8
KAS
Sarkolemma: Kas lifinin hücre membranıdır.
Sarkolemma plazam membranı ve polisakkarit
tabakasından oluşan bir dış örtüden oluşur.
Sarkoplazma: Büyük miktarda potasyum (K),
magnezyum fosfat (MgPO4) ve protein enzimleri
içerir. Sarkoplazma içerisinde sarkoplazmik
retikulum Ca’u depo eder ve kas kontraksiyon
kontrolünde önemlidir.
9
KAS
Kas lifi enine ve boyuna çizgilenmeler gösterir.
Koyu görünen ve ışığı çift kıran bölgelere
anizotropik bant ya da A bandı, açık görünen ve
ışığı tek kıran bölgelere izotropik bant ya da I bandı
denir.
A bandı ortasında daha açık görünümlü olan H
bandı vardır. H bandı ortadan M çizgisi ile
ayrılırken I bandı da Z çizgisi ile ortadan ayrılır.
10
KAS
İki Z çizgisi arasında kalan bölgeye Sarkomer adı
verilir. Sarkomer kasın en küçük kasılma birimidir.
Kas kasıldığı zaman H ve I bandı daralır ve iki Z
çizgisi birbirine yaklaşır. A bandı kalın olan
miyozin, I bandı ince olan aktin filamentlerinden
oluşur. Her myofibrilde 1500 myozin filamenti ve
3000 aktin filamenti bulunur.
11
LİF TİPLERİ
Kas lifleri “Hızlı kasılan (FT)” ve “Yavaş kasılan
(ST)” lifleri olarak ikiye ayrılır.
FT’lerin en yüksek gerilime ulaşması ve gevşemesi
için gereken zaman ST’ler için gereken zamanın
yaklaşık yarısıdır.
FT’lerin çapı ST’lerden daha büyüktür.
FT lifler, ST liflerden daha fazla gerilim ortaya
çıkarır ve daha çabuk yorulur.
12
KAS
Sprint-sıçrama sporlarında ve kuvvet-güç
gerektiren sportif aktivitelerde FT lifleri önemli,
maraton-bisiklet-yüzme gibi dayanıklılık sporlarında
ST lifleri önemlidir.
Kas lifleri paralel ve pennat lifler olarak ikiye
ayrılırlar:
13
KAS
Paralel lifler kasın uzun eksenine paraleldir (biceps
brachi, sartorius gibi). Paralel lifli kaslar pennat
kaslara göre daha fazla kısalabilirler ve yer aldıkları
eklemlerde eklem hareket genişliği daha fazladır.
Pennat lifler ise kasın uzun eksenine açı yapacak
şekilde uzanır (tibialis posterior, rectus femoris
gibi). Pennat kaslar paralel lifli kaslara göre daha
fazla kuvvet açığa çıkarırlar.
14
KAS
Kasın ortaya çıkardığ kuvvetin büyüklüğü:
1)Kas kasılmasının hızı,
2)Kasın uyarıldığı anki uzunluğu,
3)Kasın uyarıyı aldıktan sonra geçen zaman
15
KAS
İskelet kaslarının inervasyonunu %40 afferent, %60
efferent sinirler meydana getirir.
Efferent (motor) sinirlerin %30’unu gama motor
nöronlar oluşturur ve intrafuzal kas liflerini inerve
eder.
Afferent (duyu) sinirleri ise Grup Ia lifleri, Grup II
lifleri ve tendonlarda yer alan golgi tendon
organcıkları meydana getirir.
16
KAS
Kasılmanın başlatılmasında gerekli olan
asetilkolinin subnöral apparatus (subnöral kesecik)
tarafından salgılanması kasılmayı başlatan olayların
ilk aşamasını oluşturur.
Kas tonusunu ayarlayan sistem gama sistem olarak
bilinir ve gama sistemin fasilitasyonu ve
inhibisyonu üst merkezlerce kontrol edilir.
17
KAS
Gama sistemi fasilite eden merkezler:
1)Nucleus caudatus
2)Talamusun orta hat nucleusu
3)Tegmentum
4)Serebellum
18
KAS
Gama sistemi inhibe eden merkezler:
1)Globus pallidus
2)Substantia nigra
3)Talamusun ventrolateral nucleusu
4)Sensorial motor korteks
19
KAS
Kasın kasılması için gerekli olan ilk kaynak ATP’dir.
ATP, ATPaz enzimi ile parçalanarak ADP+P+Enerji
açığa çıkartır ve bu enerji kas kasılmasında
kullanılır.
Kas kasılmasında kullanılan ATP;
1)Fosfojen sistemi,
2)Anaerobik glikozis (laktik asit sistemi),
3)Aerobik sistemden elde edilir.
20
KAS
ATPaz enzimi aktivasyonu için Ca gereklidir. Bu
konudaki Ca görevleri:
1)Kas hücresi üzerindeki zarın permeabilitesini
değiştirmek,
2)Kontraksiyonu başlatmak
21
KAS
- İstirahat srasında Ca, Troponin denen proteine
bağlıdır.
- Uyaran geldiğinde subnöral kesecikler içindeki
asetilkolin açığa çıkar.
- Asetilkolin Troponine bağlı Ca iyonlarını aktif
hale getirir.
- Ca iyonları aktin-myozin köprücüklerindeki
ATPaz enzimini aktive eder.
- ATPaz enzimi ATP’yi parçalayarak enerji açığa
çıkartır.
22
KAS
Kasılma sırasında;
-A bandının boyunda değişiklik olmaması,
-I bandının boyunun kısalması,
-İnce flamentlerin arasında kayması
şeklinde tanımlanan kasılmaya Huxley’in Kayan
Flamentler Teorisi’ne göre kasılma denir.
23
KAS
Dinlenme ise asetilkolinin inaktif olmasına bağlıdır.
Asetilkolinin inaktif olması;
1)Uyaran kesmekle,
2)Aşırı yorgunluk sonucu kolinestraz blokasyonu ile
mümkündür.
24
KAS
Asetilkolin inaktif olunca Ca, Troponin ile birleşir ve
ATPaz enzimin aktifleşmesi engellenir.
Bu enzimin inhibisyonu ATP’nin fosfata
parçalanmasına engel olur. Böylece başlangıç
dönemine dönülmüş ve dinlenme olayı başlamış
olur.
25
KAS
Kasılma Tipleri:
1)İzotonik: Dinamik veya konsantrik: Kas boyunda
kısalma olur, kas gerilimi aynı kalır.
2)İzometrik veya statik: Kas boyunda değişiklik olmaz,
kas gerilimi artar.
3)Eksentrik: Kas gerilimi artarken kas boyu da uzar.
4)İzokinetik: Kas boyu kısalır, kas gerilimi sabit
hızdadır, hareketin bütünü boyunca maksimal kasılma
oluşur.
26
KAS
Kasların kasılma özelliklerine göre:
1)Agonist: Asıl hareketten sorumlu kaslar.
2)Antagonist: Eklemin karşı yöndeki hareketini
yaptıran kaslar.
3)Stabilizatör (fiksatör): Herhangi bir kuvvete karşı
gövdeyi sabitleyen kaslar.
4)Nötralizan kaslar: Agonist kasta konsantrik bir
kasılma olduğunda istenmeyen diğer hareketi
engelleyen kaslar.
27
KAS
Kas fonksiyonu iki yönde bozulabilir:
1)İnnervasyonel bozukluk: Hiperinnervasyonda
kasa aşırı stimulus ulaşırken hipoinnervasyonda
kasa ulaşan stimuluslarda eksiklik vardır.
2)Kasın metabolizmasındaki bozukluk:
Hipoinnervasyon gibi flask kaslarda myopati
şeklinde meydana gelir.
28
TEŞEKKÜRLER
ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK
29