Dendrology - SABİS - Sakarya Üniversitesi

DENDROLOJİ
1
DOÇ. DR. TAKI DEMİR
SAKARYA ÜNIVERSITESI
Bilinmesi Gereken Ağaçlar















eastern white pine (Pinus strobus)
loblolly pine (Pinus taeda
Virginia pine (Pinus virginiana)
baldcypress (Taxodium distichum)
Atlantic white-cedar (Chamaecyparis
thyoides)
eastern redcedar (Juniperus virginiana)
black walnut (Juglans nigra)
pignut hickory (Carya glabra)
river birch (Betula nigra)
American beech (Fagus grandifolia)
white oak (Quercus alba)
northern red oak (Quercus rubra)
southern red oak (Quercus falcata)
water oak (Quercus nigra)
willow oak (Quercus phellos)
2














sweet bay (Magnolia virginiana)
yellow-poplar (Liriodendron tulipifera)
sassafras (Sassafras albidum)
sycamore (Platanus occidentalis)
black Cherry (Prunus serotina)
black locust (Robinia pseudoacacia)
American holly (Ilex opaca)
red maple (Acer rubrum)
silver maple (Acer saccharinum)
devil’s club (Araila spinosa)
blackgum (Nyssa sylvatica)
flowering dogwood (Cornus florida)
persimmon (Diospyros virginiana)
green ash (Fraxinus pennsylvanica)
Yerel veya Bilimsel Adlandırma
3
 Bütün




bitkilere yerel isimler verilmiştir. Günlük
kullanımda bu isimler kullanılır, telaffuzu kolaydır ve
aynı zamanda tanımlayıcıdır. ANCAK:
Farklı bir bölgeden yada ülkeden birisiyle bu adlar
üzerinden anlaşmak oldukça zordur.
Bazen aynı bitki birçok farklı yerel isme sahip olabilir.
“Çınar”a “Kavlağan” denmesi gibi…
Farklı bitkiler aynı yerel isimle adlandırılabilir.
Karadeniz Bölgesinin bazı yörelerinde “Dişbudak”
ağacına “Cınar” dendiği gibi…
Bazı bitkiler çok ender bulunduğu için yerel isimleri
bulunmayabilir. Sekoya, Suga gibi…
Botaniğin Babası
4
 Carl Linneaus (1707-1778)
 Binomial
Adlandırma
sistemini
ilk
olarak
kullanmıştır.
 Latincede bitkileri bilimsel adları bir Cins adı ve bir
Tür adından oluşur. Ya altı çizilir ya da italik yazılır.
 Corylus colurna L.
 Corylus colurna L.
TAKSONOMİK SINIFLANDIRMA
5 For Good Spaghetti
King David Came Over
I
I
L
R
A
E
P
N
V
A
D
M
N
E
G
V
S
E
I
U
C
D
S
S
R
L
S
I
O
I
M
O
Y
E
S
N
A
B
S
T
F
C
T
L
Ö
I
A
A
İ
Ü
E
L
N
K
M
N
R
M
Ü
I
I
İ
S
M
F
M
L
Y
A
Bilginin Anahtarı
6
 Bilinmeyen ve bilinenlerden yola çıkarak seçenekler
Dikotom ölçek kullanılarak iki seriye ayrılır.
 Her bir seri bir çift (iki) soru ile yeniden iki gruba
ayrılır. Böylece sorularla küçük gruplar oluşturulur
ve tek bir birey kalana kadar bu işleme devam edilir.
Tanımlama Örneği
7
Birinci adım
a.
Kanatlar bir dış iskeletle kaplıdır……. İkinci adıma git
b.
Kanatlar bir dış iskeletle kaplı değildir …… Üçüncü adıma git
2. İkinci adım
a.
Vücut yuvarlak şekillidir…….. Gelinböceği
b.
Uzun bir vücuda sahiptir……... Çekirge
3. Üçüncü adım
a.
Kanatları vücudunun yan tarafındadır……. Yusufçuk
b.
Kanatları vücudunun arka kısmındadır…….. Karasinek
1.
Bitki Tanıma Anahtarı
8
 Bir ağacı tanımak için aşağıdaki özelliklere bakılır:
 Bitkileri tanımak için ağaçların aralarındaki benzerlik ve
farklılıklara bakılır.
 Bitki tanımaya bir grup ağaç ile başlanır ve bir unsurun
(organın) farklı versiyonları karşılaştırılarak iki gruba
ayrılır. Örneğin çiçek renginin kırmızı yada beyaz olması
gibi…
 İlk büyük ayrım, ağacın iğne yapraklı, kozalaklı yada geniş
yapraklı, her yıl yaprak döken olup olmadığına bakılarak
yapılır.
Bitki Tanımlama Kriterleri
9
 Ağacı tanımlarken gruplandırma yapmak için yaprak
şekli ve tohum özellikleri yaygın olarak kullanılan
özelliklerdir.
 Başarılı olabilmek için bu karakterlerin tasvirinde
kullanılan terminoloji çok iyi bilinmelidir.
Temel Terimler 1
10
 Demet (Fascicled): Bir kın tarafından çevrelenmiş




halde 2-5 yaprağın oluşturduğu demet.
Küme (Clutered): Bir kın tarafından çevrelenme
olmaksızın bir noktadan çok sayıda yaprağın çıkmasıyla
oluşan yaprak kümesi.
Alternate (Almaşık): Yaprakların gövdenin çevresinde
kademeli olarak dizilmesi.
Oppposite (Karşılıklı): Aynı sürgün üzerinde bulunan
2 yada 3 yaprak birbirinin tam karşısında yer alır.
Çevrel diziliş (Whorled): Aynı sürgün üzerinde
ikiden fazla yaprağın aynı noktadan ve çevresel olarak
dizilmesi.
Yaprak Dizilişleri
11
Genellikle yapraklar hakkındaki ilk soru sürgün üzerindeki duruşlarıyla ilgilidir.
Almaşık, Karşılıklı ya da Çevrel diziliş
Temel Terimler 2
12
 Basit yaprak (Single leaf): Bir yaprak sapı ve bir yaprak






ayasından oluşur ve dip kısmında (koltuğunda) bir tomurcuk
bulunur.
Bileşik yaprak (Compound leaf): Tek bir yaprak, yaprak sapı
üzerinde yer alan birden çok yaprakçıktan oluşur. Yaprak sapı
ağacın dalına bir noktadan bağlıdır.
İğnemsi (Needlelike): Yapraklar uzun ve dardır, bir iğne
şeklinde kalıncadır.
Pul yapraklı (Scalelike): Yapraklar, küçük, yassılaşmış üçgenler
şeklinde ve gövdeye sıkı sıkıya bağlanmış durumdadır.
Düz yaprak (Entire leaf): Yaprak kenarı düzgün, dişsiz ve
lobsuz.
Loblu yaprak (Lobed leaf): Yaprak kenarları girintili çıkıntılıdır.
Dişli yaprak (Toothed leaf): Yaprak kenarları dişlere sahiptir.
Yaprak Tipleri
13
İkinci ayrım yaprak tipi ile ilgili olmalıdır: Basit yada Bileşik yaprak
Yaprak Şekli
14

















Acicular: İğnemsi
Scalelike: Pul yaprak
Linear: Şeritsi
Lanceolate: Mızraksı
Oblong: Oblong, Yumurta biçiminde
Elliptical: Eliptik
Spatulate: Spatulat
Ovate: Oval
Orbicular: Küresel, Dairesel
Reniform: Böbreksi
Cordate: Yüreksi
Entire: Düz
Sinuate: Dalgalı
Serrate: Testere dişli
Dentate: Dişli
Lobed: Loblu
Cleft: Parçalı, Ayrık, Yarık
Yaprak Ucu Görünümü
15
 Acuminate: Sivri uçlu
 Acute: Sivri
 Obtuse: Küt, Yassı
 Rounded: Yuvarlak
 Truncate: Kesik
 Emarginate: Çentikli
 Cuneate: Kama şeklinde
 Auriculate: Kulaklı
 Parallel: Paralel damarlı
 Palmate: Palmat, Elsi
damarlı
 Pinnate: Tarağımsı damarlı
 Arcuate: Kavisli, Yay şekilli
Gözler: Tomurcuklar
16
Meyveler
17
Çiçekler, Kabuk ve Ağaç Şekli
18
Diğer Tanımlama Karakterleri
19
 Yaprak yada kabuğun dokusu
 Yaprağın ovalandığında kokması
 Yaprakta tüyler, yağ bezleri, pulların varlığı
 Gövde kesildiğinde süt ya da şeffaf sıvı varlığı
 Yetiştiği habitat
 Yaprakların tırmanıcı yada donuk olma durumu
20