Kadın Sağlığı Araştırması

Türkiye’de Kadın Sağlığı Araştırma Raporu – Ocak 2012
AMAÇ & KAPSAM
Çalışmada ana amaç, kadınların mevcut sağlık durumlarının, meme kanserine yönelik farkındalık
düzeylerinin ve davranışlarının tespit edilmesidir.
Çalışma kapsamında aşağıdaki konular ele alınmıştır:
Kadın Sağlığı
o
Mevcut fiziksel sağlık durumu
o
Fiziksel egzersiz yapma durumu
o
Önümüzdeki 5 yıl içinde sağlık üzerinde tehdit oluşturacağı düşünülen hastalıklar
o
Türkiye’deki sağlık hizmetlerinin kadınların ihtiyaçlarını karşılamadaki yeterliliği
o
Kadın sağlığı konusunda devletin öncelik vermesi ve kaynak ayırması gereken
hastalıklar
Kanser ve Meme Kanseri
o
Kanser teşhis ve tedavisine yönelik ekipmanların yeterliliği
o
Muayene/ Kontrol amacıyla jinekoloğa gitme sıklığı
o
Kanserden korunmak için yapılanlar
o
Meme kanseri taraması/ kontrolü için doktora gitme durumu
o
Belirlenen meme kanseri taraması teşhis yöntemlerini yaptırmış olma durumu
o
İlk mamografi için önerilen yaşa ilişkin farkındalık
o
Düzenli mamografi çektirmenin meme kanseri teşhisine etkisine ilişkin farkındalık
o
Meme kanserinin erken evrede teşhis edilmesi durumunda %95 oranında tedavi
edilebilmesine yönelik farkındalık
o
Daha önce kendisine ve/ veya bir yakınına meme kanseri teşhisi konmuş olma durumu
o
Kendisine/ Yakınına meme kanseri teşhisi konduğunda ilk hissedilenler
o
Kanser teşhisi konması durumunda ilk kimle paylaşılacağı
o
Meme kanseri hakkında bilgi alınan kaynaklar
1
YÖNTEM & ÖRNEKLEM
Çalışmada kantitatif araştırma yöntemlerinden CATI (telefonla görüşme) yöntemi kullanılmıştır.
Görüşmeler NUTS1 bölgelerine göre Türkiye genelinde 18 – 70 yaş aralığındaki kadınlar ile yapılmıştır.
Çalışma kapsamında 403 kişi ile görüşülmüştür. Görüşmelerin NUTS 1 bölgeleri bazında dağılımı
aşağıdaki gibidir:
NUTS 1
İstanbul
Ege
Akdeniz
Güneydoğu Anadolu
Batı Anadolu
Doğu Marmara
Batı Karadeniz
Orta Anadolu
Ortadoğu Anadolu
Batı Marmara
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu Anadolu
İl
İstanbul
İzmir
Adana
Gaziantep
Ankara
Bursa
Samsun
Kayseri
Malatya
Balıkesir
Trabzon
Erzurum
TOPLAM
Görüşme
Sayısı
90
50
47
38
46
39
20
16
21
15
12
9
403
Görüşmeler ortalama 9 dakika sürmüştür.
Saha çalışması 1 – 11 Kasım 2011 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.
Soru formu ERA Research & Consultancy tarafından hazırlanmış ve Philips’in yazılı onayına
sunulmuştur.
Görüşmeciler ERA Research & Consultancy Proje Ekibi tarafından eğitilmiştir. Görüşmeler ERA
Research & Consultancy proje ekibi kontrol ve denetiminde konusunda deneyimli görüşmeci kadrosu
tarafından gerçekleştirilmiştir.
Sahadan dönen anketlerin tamamı için iç tutarlılık kontroller, döküm ve kodlama işlemleri yapılmıştır.
Sonrasında temizlenmiş datada analizler ve raporlama yapılmıştır.
Sonuçlar raporlanırken yaş grubu ve büyük iller (İstanbul, Ankara, İzmir)/ diğer iller bazında
farklılıklar olup olmadığı incelenmiş, anlamlı farklılıklar belirtilmiştir.
2
ÖZET
KADIN SAĞLIĞI
Kadınların
çoğunluğunun
(%62)
fiziksel
sağlık
durumundan
genel
olarak
memnun
olduğu
görülmektedir. Buna karşın, % 65’i yeterli düzeyde fiziksel egzersiz yapmadıklarını belirtmektedir.
Yüksek tansiyon, jinekolojik hastalıklar, eklem ağrıları ve meme kanseri görüşülen kişilerin
önümüzdeki 5 yıl içerisinde sağlığı için tehdit oluşturacağından endişe ettikleri hastalıkların başında
gelmektedir.
Türkiye’deki kadınların yarıdan fazlası sağlık hizmetlerini kadınların ihtiyaçlarını karşılamada yeterli
bulmamaktadır. Devletin kadın sağlığına yönelik olarak öncelik vermesi ve kaynak ayırması gerektiği
düşünülen hastalıkların başında kanser gelmektedir. Kanseri jinekolojik hastalıklar takip etmektedir.
KANSER ve MEME KANSERİ
Görüşülen kişilerin sadece üçte biri Türkiye’deki kanser teşhis ve tedavisine yönelik teknik
ekipmanları yeterli bulduğunu belirtmiştir.
Kanserden korunmaya yönelik birşeyler yapan kadınların oranı %44’tür. Yapılanların başında “Sağlıklı
beslenmek” gelmektedir. Sağlıklı beslenmeyi “Spor/ Egzersiz yapmak” ve “Sigara içmemek/ az
içmek” takip etmektedir.
Kadınların yaklaşık üçte biri jinekoloğa hiç gitmediğini belirtmiştir. Yılda 1 ve daha sık jinekoloğa
gittiğini belirten kadınların oranı % 44’tür. Görüşülen kadınların %42’si bugüne kadar meme kanseri
taraması yaptırmak ve kontrol amacıyla bir doktora ya da sağlık kurumuna gittiğini belirtmiştir. Meme
kanseri taraması için en sık uygulandığı belirtilen teşhis yöntemi doktor muayenesidir.
Görüşülen kişilerin %38’i ilk mamografi için önerilen yaşı bilmediğini belirtmiştir. %27’lik bir kesim
40 yaş cevabını vermiştir. Görüşülen kişilerin %78’i her yıl düzenli olarak mamografi çektirmenin
meme kanseri teşhisine etkisinin büyük olduğunu düşünmektedir. Benzer biçimde, erken teşhisin
tedavi edilebilirlik üzerindeki önemine yönelik farkındalığın da yüksek olduğu görülmektedir (%85).
3
Görüşülen kişilerin %41’i daha önce kendisine veya bir yakınına meme kanseri teşhisi konduğunu
belirtmiştir. “Üzüntü”, bu haber karşısında ilk hissedilen duyguların başında gelmektedir. Eşler kişiye
kanser teşhisi konması durumunda bu durumun ilk paylaşılacağı kişi olarak belirtilmiştir.
Meme kanseri konusunda etkili bilgi kaynakları incelendiğinde, televizyon programları ve uzman
doktorların bilgi alınan kaynakların başında geldiği görülmektedir. Görüşülen kadınların %20’si ise
meme kanseri hakkında hiçbir kaynaktan bilgi almadığını belirtmiştir.
4
SONUÇLAR
Kadın Sağlığı
Mevcut Fiziksel Sağlık Durumu
Görüşülen kişilerin çoğunluğunun (%62) fiziksel sağlık durumundan genel olarak memnun olduğu
görülmektedir.
Mükemmel, hiç bir sorunum yok
15,1
Genel olarak iyi, ama bazı ufak sağlık
sorunlarım var
46,7
Orta, ileride ciddileşebilecek bazı sağlık
sorunlarım var
30,3
Kötü, ciddi sağlık sorunlarım var
7,9
%
Baz= 403
S. Okuyacaklarımdan hangisi şu andaki fiziksel sağlık durumunuzu en iyi ifade eder?
5
Fiziksel Egzersiz
Görüşülen kişilerin % 65’i yeterli düzeyde fiziksel egzersiz yapmadıklarını belirtmektedir.
Hiç yeterli düzeyde
yapmıyorum
40,7
Yeterli düzeyde
yapmıyorum
Ne yeterli ne de yetersiz
24,1
9,4
Biraz yeterli düzeyde
yapıyorum
Tam anlamıyla yeterli
düzeyde yapıyorum
17,9
7,9
%
Baz= 403
S. Yaşınız için yeteri kadar fiziksel egzersiz yaptığınızı düşünüyor musunuz?
6
Sağlık Üzerinde Tehdit Oluşturacağı Düşünülen Hastalıklar
Yüksek tansiyon, jinekolojik hastalıklar, eklem ağrıları ve meme kanseri görüşülen kişilerin
önümüzdeki 5 yıl içerisinde sağlığı için tehdit oluşturacağından endişe ettikleri hastalıkların
başında gelmektedir.
Yüksek tansiyon
26,8
Kadın hastalıkları/ Jinekolojik hastalıklar
26,6
Eklem ağrıları
26,3
21,3
Meme kanseri
15,4
Yüksek kolesterol
13,9
Yüksek şeker/ Diyabet
12,7
Fazla kilo/ Obezite
11,7
Kalp Krizi
9,2
Diğer kanser türleri
17,9
Hiçbiri
Baz %
Baz= 403
*%4’ün üzerindeki cevaplar verilmiştir.
S. Önümüzdeki 5 yıl içerisinde okuyacaklarımdan hangilerinin sağlığınız için tehdit oluşturacağından endişe
ediyorsunuz?
7
Sağlık Hizmetlerinin Kadınların İhtiyaçlarını Karşılamadaki Yeterliliği
Türkiye’deki sağlık hizmetlerini kadınların ihtiyaçlarını karşılamada yeterli bulan kişilerin oranı
%43’tür.
9,7
Hiç yeterli değil
21,8
Yeterli değil
14,6
Ne yeterli ne de değil
40,0
Yeterli
Çok yeterli
Cevap yok/ Fikri yok
3,2
10,7
%
Baz= 403
5 üzerinden ortalama: 3,06
S. Genel olarak Türkiye’deki sağlık hizmetlerini KADINLARIN ihtiyaçlarını karşılamada ne derece yeterli
buluyorsunuz?
8
Kadın Sağlığı Konusunda Devletin Öncelik Vermesi Gereken Hastalıklar
Devletin kadın sağlığına yönelik olarak öncelik vermesi ve kaynak ayırması gereken hastalıkların
başında kanser gelmektedir. Kanseri jinekolojik hastalıklar takip etmektedir.
Kanser cevabı 40 yaş ve üzerindeki kadınlar tarafından daha fazla oranda belirtilmiştir. Kanser ve
jinekolojik hastalıklar İstanbul/ Ankara/ İzmir’de yaşayan kadınlar tarafından diğer illerde
yaşayan kadınlara göre daha fazla belirtilmiştir.
78,9
Kanser
55,3
Jinekolojik hastalıklar
33,0
Bulaşıcı hastalıklar
17,9
Üreme sağlığı/ Kısırlık
Cevap yok/ Fikri yok
1,7
Baz %
Baz= 403
S. Sizce KADIN SAĞLIĞINA yönelik olarak devlet öncelikli olarak hangi hastalıkların tedavisine öncelik vermeli ve
kaynak ayırmalı?
9
Kanser ve Meme Kanseri
Kanser Teşhis ve Tedavisine Yönelik Ekipmanların Yeterliliği
Görüşülen kişilerin %34’ü Türkiye’deki kanser teşhis ve tedavisine yönelik teknik ekipmanları
yeterli bulduğunu belirtmiştir.
8,2
Hiç yeterli değil
27,0
Yeterli değil
16,9
Ne yeterli ne de değil
31,8
Yeterli
Çok yeterli
2,0
14,1
Cevap yok/ Fikri yok
%
Baz= 403
5 üzerinden ortalama: 2,91
S. Kanser teşhis ve tedavisine yönelik Türkiye’deki teknik ekipmanları ne derece yeterli buluyorsunuz?
10
Jinekoloğa Gitme Sıklığı
Görüşülen kişilerin yaklaşık üçte biri jinekoloğa hiç gitmediğini belirtmiştir. Yılda 1 ve daha sık
jinekoloğa gittiğini belirten kadınların oranı % 44’tür.
Yılda 1 ya da daha sık jinekoloğa gitme oranı İstanbul/ Ankara/ İzmir’de yaşayan kadınlar
arasında daha yüksektir (%51).
17,4
6 ayda 1
27,0
Yılda 1
7,4
2 yılda bir
8,9
Her 3-5 yılda bir
5,2
5 yıldan daha seyrek
Hemen hemen hiç/ hiçbir
zaman
Cevap yok/ Fikri yok
33,7
0,2
%
Baz= 403
S. Muayene ve kontrol amacıyla bir jinekoloğa/ kadın doğum uzmanına gidiyor musunuz? Gidiyorsanız; ne sıklıkta
gittiğinizi öğrenebilir miyim?
11
Kanserden Korunmak İçin Yapılanlar
Görüşülen kişilerin % 44’ü kanserden korunmak için çeşitli şeyler yaptıklarını belirtmişlerdir.
Yapılanların başında “Sağlıklı beslenmek” gelmektedir. Sağlıklı beslenmeyi “Spor/ Egzersiz
yapmak” ve “sigara içmemek/ az içmek” takip etmektedir.
Hayır 55,8
Evet 44,2
%
Baz= 403
S. Kendinizi kanserden korumak için herhangi bir şey yapıyor musunuz?
74,7
Sağlıklı besleniyorum
Spor/ egzersiz yapıyorum
24,7
Sigara içmiyorum/ az içiyorum
24,2
Düzenli olarak doktor kontrolüne gidiyorum
19,1
Alkol kullanmıyorum/ az kullanıyorum
18,5
14,0
Vitamin ve gıda takviyesi alıyorum
Hijyene dikkat ediyorum
2,2
Stresten uzak duruyorum
1,7
Meme kontrolü yapıyorum
1,7
Radyasyondan uzak duruyorum
1,1
Baz %
Baz= 178
S. Neler yaptığınızı öğrenebilir miyim?
12
Meme Kanseri Taraması/ Kontrolü
Görüşülen kadınların %42’si bugüne kadar meme kanseri taraması yaptırmak ve kontrol amacıyla
bir doktora ya da sağlık kurumuna gittiğini belirtmiştir. Bu oran İstanbul/ Ankara/ İzmir’de
yaşayan kadınlarda daha yüksektir (%50).
Hayır 58,3
Evet 41,7
%
Baz= 403
S. Bugüne kadar meme kanseri taraması yaptırmak ve kontrol amacıyla bir doktora ya da sağlık kurumuna gittiniz
mi?
13
Meme Kanseri Teşhis Yöntemleri
Görüşülen kişilerin %46’sı meme kanseri taraması için daha önce doktor muayenesi yaptırdığını
belirtmiştir. Taramaya yönelik MR çektirenlerin oranı ise %20’dir.
Kontrole gitme sonucuna benzer olarak, büyük illerde yaşayan kadınlarda bu yöntemleri
yaptıranların oranı da daha fazladır.
Doktor muayenesi
45,7
Ultrasonografi
38,2
Mamografi
MR
54,3
61,8
34,0
66,0
20,1
79,9
Evet
Hayır
%
Baz= 403
S. Meme kanseri taraması için okuyacağım teşhis yöntemlerinden hangilerini daha önce yaptırdığınızı öğrenebilir
miyim?
14
İlk Mamografi İçin Önerilen Yaşa İlişkin Farkındalık
Görüşülen kişilerin %38’i ilk mamografi için önerilen yaşı bilmediğini belirtmiştir. %27’lik bir
kesim 40 yaş cevabını vermiştir.
40 yaş cevabı, 40 yaş ve üzerindeki kadınlar tarafından daha yüksek oranda belirtilmiştir.
6,5
24 yaş ve öncesi
13,4
25 - 34 yaş arası
11,7
35 yaş
26,8
40 yaş
2,7
41-50 yaş arası
Menapozdan önce
0,5
Menapozdan sonra
0,5
Her yıl
0,2
37,7
Cevap yok/ Fikri yok
%
Baz= 403
Ortalama: 35 yaş
S. İlk mamografi (meme kanseri taraması) için önerilen yaşı biliyor musunuz? Biliyorsanız hangi yaş olduğunu
öğrenebilir miyim?
15
Düzenli Mamografi Çektirmenin Meme Kanseri Teşhisine Etkisine İlişkin Görüşler
Görüşülen kişilerin %78’i her yıl düzenli olarak mamografi çektirmenin meme kanseri teşhisine
etkisinin büyük olduğunu düşünmektedir.
Çok az
Az
2,0
1,5
14,4
Orta
30,5
Fazla
47,4
Çok fazla
Cevap yok/ Fikri yok
4,2
%
Baz= 403
S. Her yıl düzenli olarak mamografi çektirmenin meme kanseri teşhisine ne derece yardımcı olabileceğini
düşünüyorsunuz?
16
Meme Kanserinin Erken Teşhisinin Tedaviye Etkisine İlişkin Farkındalık
Meme kanserinde erken teşhisin önemine yönelik farkındalığın yüksek olduğu görülmektedir
(%85).
Evet 84,6
Hayır 15,4
%
Baz= 403
S. Meme kanserinin erken evrede teşhis edildiğinde %95 oranında tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu daha
önceden biliyor muydunuz?
17
Kendisine/ Yakınına Meme Kanseri Teşhisi Konmuş Olma Durumu ve Hissedilenler
Görüşülen kişilerin %41’i daha önce kendisine veya bir yakınına meme kanseri teşhisi konduğunu
belirtmiştir. “Üzüntü” bu haber karşısında ilk hissedilen duyguların başında gelmektedir.
Hayır 59,3
Evet, bir
yakınıma 39,5
Evet, bana 1,2
%
Baz= 403
S. Siz ya da bir yakınınıza daha önce meme kanseri teşhisi kondu mu?
83,5
Üzüntü, yıkılma
40,2
Korku
17,1
Endişe
12,2
Çaresizlik
8,5
Panik
Benim de başıma gelebilir
Ölüm
5,5
3,0
Niye ben?
1,2
Şok
1,2
Hiçbir şey
1,2
Cevap yok/ Fikri yok
1,2
Baz %
Baz= 403
S. Bunu duyduğunuzda ilk anda neler hissettiğinizi öğrenebilir miyim?
18
Kanser Teşhisi Konması Durumunda İlk Kimle Paylaşılacağı
Eşler kişiye kanser teşhisi konması durumunda bu durumun ilk paylaşılacağı kişi olarak
belirtilmiştir.
59,1
Eşim
13,6
Annem/ Babam
7,2
Çocuklarım
Kardeşim
Arkadaşım
5,0
3,0
Doktorum
2,2
Ailem
1,7
Hiçkimse
Cevap yok/ Fikri yok
5,5
2,7
%
Baz= 403
S. Elbette ne sizin ne de kimsenin böyle bir şey yaşamasını istemeyiz ama, ileride bir gün size kanser teşhisi
konulsa, bunu ilk kiminle paylaşırdınız?
19
Meme Kanseri Hakkında Bilgi Alınan Kaynaklar
Görüşülen kadınların %20’si meme kanseri hakkında hiçbir kaynaktan bilgi almadığını belirtmiştir.
Televizyon programları ve uzman doktorlar meme kanseri konusunda bilgi alınan kaynakların
başında yer almaktadır.
53,6
Televizyon programlarından
30,8
Uzman doktorlardan
13,6
Internet
Aile hekiminden
10,7
Gazetelerden
10,7
9,9
Çevrede ve sağlık kurumlarındaki poster, afiş ve broşürlerden
9,2
Komşularımdan/ arkadaşlarımdan
3,7
Sağlık bilgileri veren dergilerden
3,0
Ailemden
5,5
Diğer
20,3
Bu konuda hiçbir yerden/kişiden bilgi almıyorum
Cevap yok/ Fikri yok
0,2
Baz %
Baz= 403
S. Meme kanseri hakkında nerelerden bilgi alıyorsunuz?
20