ses dalgaları

SES DALGALARI
BÖLÜM
5.
“MODEL SORU 1” DEK‹ SORULARIN ÇÖZÜMLER‹
1.
31
İnsan kulağının belli sesleri duyamaması sesin yüksekliği ile ilgilidir.
CEVAP D
Sesin bir ortamdaki yayılma hızı;
I. Sesin frekansına bağlı değildir.
6.
II. Ortamın hareketine bağlıdır.
Ses dalgalarının genliği artırılırsa;
III. Sesin şiddetine bağlı değildir.
• Sesin şiddeti artar.
IV. Ortamın sıcaklığına bağlıdır.
I. yargı doğrudur.
T°C sıcaklıktaki ortamda sesin yayılma hızı,
• Sesin enerjisi artar.
II. yargı doğrudur.
VT = Vo 1 + αT bağıntısı ile bulunur.
CEVAP B
• Sesin yayılma hızı ortamın cinsine bağlıdır. Ortamın cinsi ve özellikleri değişmediğinden, sesin yayılma hızı değişmez.
2.
III. yargı yanlıştır.
Özellikleri değişmeyen durgun bir ortamda bir yüzeye
CEVAP C
• Frekansı değişmez. Sesin frekansı, ses kaynağına bağlıdır.
• Enerjisi azaldığından, şiddeti azalır.
• Yayılma hızı ortama bağlıdır. Ortam değişmediğine göre, yayılma hızı değişmez.
ESEN YAYINLARI
çarparak yansıyan sesin;
7.
I. ve II. ifadeler doğrudur.
d: sesin yayıldığı ortamın moleküler yoğunluğu olmak
üzere;
Va
CEVAP B
1
bağıntısına göre III. ifade yanlıştır.
d
CEVAP C
3.
Sesin şiddeti ses kaynağının genliğine bağlıdır.
I. ifade doğrudur.
8.
Yarasalar gece karanlığında cisimlere çarpmadan uçar-
Sesin yüksekliği sesin frekansı olarak tanımlanır ve ses
ken, sesin yansıma özelliğinden yararlanırlar. Yarasalar
kaynağının titreşim frekansına bağlıdır.
çıkardıkları sesin engele çarpıp geri dönmesinden göz-
II. ifade doğrudur.
leri görmese de engele çarpmadan uçabilirler. Ayrıca bu
Sesin yayılma hızı, ortamın sıcaklığına, yoğunluğuna ve
özellikleri sayesinde avlarının yönlerini de bulabilirler.
CEVAP D
basınca göre değişir.
III. ifade doğrudur.
CEVAP E
4.
Ses dalgaları havadan suya geçtiğinde şiddeti değişir.
Sesin yüksekliğini frekansı belirler. Sesin frekansı ses
kaynağının titreşim frekansına bağlıdır. Sesin yüksekliği
havadan suya geçtiğinde değişmez.
Sesin yayılma hızı ortamın cinsine bağlıdır.
Sesin hızı havadan suya geçtiğinde değişir.
CEVAP D
DALGALAR
335
SES DALGALARI
1.
TEST - 1 İN ÇÖZÜMÜ
Sesin yayılma hızı ortama bağlıdır. Ortamın özellikleri
Ses boyuna dalgadır.
değişmediğine göre, bir yüzeye çarparak yansıyan sesin
I. ifade yanlıştır.
yayılma hızı değişmez.
II. ve III. ifadeler doğrudur.
CEVAP B
CEVAP D
11.
2.
I deki olay sesin iletimi, II de yansıma, III te frekans
özelliği ile ilişkilidir.
İfadelerin üçü de doğrudur.
CEVAP B
CEVAP E
3.
12.
Sesin havadaki yayılma hızı, ortamın sıcaklığına, yoğun-
Gitar sesi ile keman sesinin şiddetleri ve yükseklikleri aynı olabilir, tınıları kesinlikle farklıdır.
luğuna ve basınca bağlıdır. Sesin şiddetine ve frekansı-
CEVAP A
na bağlı değildir. Bu durumda I. niceliğe bağlıdır.
CEVAP A
4.
13.
Sesin şiddetinin birimi “Desibel” dir.
CEVAP D
III. yargı kesinlikle doğrudur.
I. ve II. ifadeler doğrudur.
III. ifade yanlıştır.
VX = VY = V olsun.
Titreşen bir telin çıkardığı sesin frekansı boyu ile ters
VX = λX . fX
orantılıdır.
V = λX . f ⇒ λX =
CEVAP C
6.
“C” seçeneği yanlıştır.
Ses havada, deniz seviesinde ve 20°C sıcaklıkta 340 m/s
hızla yayılır. Işık hızı 3.108 m/s dir.
ESEN YAYINLARI
5.
Sesin yayılma hızı ortama bağlıdır. X ve Y sesleri aynı ortamda yayıldıklarına göre, yayılma hızları eşittir.
V
f
VY = λY . fY
V = λY . 2f ⇒ λY =
V
2f
olur. Buna göre,
λX > λY dir.
I. yargı kesinlikle doğrudur.
CEVAP C
X ve Y seslerinin genliklerini karşılaştıramayız.
7.
II. yargı için kesin birşey söylenemez.
Sesin yüksekliği, ses kaynağının titreşim frekansına bağ-
CEVAP D
lıdır.
Buna göre, gitardan çıkan ses havadan suya geçtiğinde
yüksekliği kesinlikle değişmez.
14.
Ses kaynağının titreşim genliğine bağlıdır.
CEVAP B
8.
Sesin yayıldığı ortamın cinsine bağlıdır.
Vadinin genişliği,
Ses kaynağına olan uzaklığa bağlıdır.
x = V.t
= 340. b
Fizyolojik şiddet:
CEVAP E
3 4
+ l
2 2
7
2
= 1190 m olur.
15.
= 340.
Kesik koni biçiminde kıvrılmış bir mukavvanın dar kısmı kulağa dayandığında sesin daha iyi duyulması, sesin
yansıması ile ilgilidir.
CEVAP B
CEVAP A
9.
İfadelerin üçü de doğrudur.
CEVAP E
10.
Sesin frekansı ses kaynağına bağlıdır. Bir yüzeye çarparak yansıyan sesin frekansı değişmez.
Bir yüzeye çarparak yansıyan sesin enerjisi azalır.
336
DALGALAR
16.
Üçü de ses dalgaları ve elektromanyetik dalgaların ortak
özelliğidir.
CEVAP E
SES DALGALARI
1.
TEST - 2 NİN ÇÖZÜMÜ
6.
Bir ses kaynağından yayılan ses dalgalarının bir engele çar-
İnsan kulağının algıladığı sesin şiddeti:
pıp geri dönerek bir süre sonra duyulmasına yankı denir.
• Ses kaynağının titreşim genliğine bağlıdır. Kaynağın tit-
I. ifade yanlıştır.
reşim genliği arttıkça sesin şiddeti artar.
Duran bir gözlemciden sabit hızla uzaklaşan bir ses kay-
• Ses kaynağı ile kulak arasındaki uzaklığa bağlıdır. Kay-
nağının yaydığı sesin frekansı, gözlemcinin işittiği sesin
naktan uzaklaştıkça sesin şiddeti azalır, kaynağa yaklaş-
frekansından büyüktür.
tıkça sesin şiddeti artar.
II. ifade yanlıştır.
• Ses kaynağı ile kulak arasındaki ortamın cinsine bağlıdır.
CEVAP E
Ses dalgalarının taşıdığı enerjinin kulağa yaptığı etkiye
fizyolojik şiddet denir.
III. ifade doğrudur.
CEVAP D
7.
Sesin yayılma hızı ortamın sıcaklığına, yoğunluğuna ve
basınca bağlıdır.
Sesin yüksekliğini frekansı belirler.
Sesin frekansının değişmesi, sesin gaz içerisinde yayıl-
İnsan kulağı frekansı 20 Hz ile 20.000 Hz arasındaki ses-
ma hızını değiştirmez.
leri duyar.
Gazın sıcaklığının değişmesi, sesin gaz içerisinde yayıl-
Bazı hayvanlar 20.000 Hz in üzerindeki frekanstaki ses-
ma hızını değiştirir.
leri duyabilirler.
Gazın basıncının değişmesi, sesin gaz içerisinde yayıl-
Buna göre, bu olay sesin yüksekliğine bağlıdır.
ma hızını değiştirir.
CEVAP B
3.
Yayılma hızı ortama bağlıdır. Ortamın özellikleri değişmediğine göre, yayılma hızı değişmez.
Ses dalgalarının dalga boyu kaynağın titreşim genliğine
II ve III ün gerçekleşmesi sesin bir gaz içerisinde yayıl-
ESEN YAYINLARI
2.
ma hızını değiştirir.
CEVAP E
8.
I ve II durumlarında gözlemcinin işittiği sesin frekansı
bağlı değildir.
ses kaynağının yaydığı sesin frekansından farklıdır.
Ses kaynağının titreşim genliği artırılırsa, kaynaktan çı-
III. durumda gözlemcinin işittiği sesin frekansı ile ses
kan ses dalgalarının enerjisi artar.
kaynağının yaydığı sesin frekansı eşittir.
CEVAP D
Bu durumda III. yargı doğrudur.
CEVAP C
4.
Sağlıklı bir insan kulağı frekansı 20 Hz ile 20.000 Hz ara-
9.
Va
1
bağıntısına göre ses dalgalarının yayılma hızı
d
sındaki sesleri duyar.
ortamın yoğunluğu ile ters orantılıdır. Ortamın yoğunluğu
Buna gröe; 15 Hz, 30.000 Hz, 50.000 Hz frekanslı sesle-
arttıkça yayılma hızı azalır.
ri duyamaz.
II. ifade yanlıştır.
CEVAP C
Ses boşlukta yayılmaz. Yayılması için maddesel bir ortama ihtiyaç vardır.
5.
Vα
1
bağıntısına göre, sesin yayıldığı ortamın moled
küler yoğunluğu arttıkça sesin yayılma hızı azalır.
CEVAP A
I. ifade doğrudur.
Sesin şiddeti kaynaktan uzaklaştıkça azalır. Kaynağa
yaklaştıkça artar.
III. ifade doğrudur.
CEVAP C
DALGALAR
337
10.
Gök gürültüsünün, şimşek çakmasından sonra duyulması olayı; havai fişeğin patladıktan bir süre sonra sesini
duymamız ile benzerlik gösterir. Bu iki olay bize ışığın hızının sesin hızından büyük olduğunu gösterir.
CEVAP B
11.
Bir ortamda yayılan sesin hızı ve şiddeti ortama bağlı
olarak değişir. Frekansı (yüksekliği) kaynağa bağlıdır ve
ortama göre değişmez.
CEVAP B
12.
Gitar telinden çıkan ana sesin frekansı,
1
F
f=
bağıntısı ile bulunur.
2L
n
Buna göre, gitar telinden çıkan ana sesin frekansını artırmak için:
I. Telin boyu kısaltılmalıdır.
II. Teli geren kuvvet artırılmalıdır.
III. Gitar telinden çıkan ana sesin frekansı telin titreşim
genliğine bağlı değildir.
I ve II işlemleri tek başına yapılmalıdır.
CEVAP D
Bir ses dalgasının taşıdığı enerji, sesin şiddetine bağlıdır.
CEVAP A
14.
V " Vg
G
V " VK
bağıntısına göre, ifadelerin üçü de doğrudur.
fg = fK =
CEVAP E
15.
su
su
su
K
L
M
yatay düzlem
K, L ve M cam şişelerindeki hava sütunlarının boyları
,M > ,L > ,K dır. Frekans boy ile ters orantılı olduğundan,
şişelerdeki hava sütunlarında oluşan seslerin frekansları
fK > fL > fM dir. Buna göre, K şişesinden çıkan ses en ince,
M şişesinden çıkan ses en kalındır.
I. yargı doğrudur.
II. yargı yanlıştır.
Sesin yüksekliğini frekansı belirlediğinden, L şişesinden
çıkan sesin yüksekliği, M şişesinden çıkan sesin yüksekliğinden büyüktür.
III. yargı yanlıştır.
CEVAP A
338
DALGALAR
ESEN YAYINLARI
13.