Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri Uygulamaları

V. Anadolu International Conference in Economics,
May 11-13, 2017, Eskişehir, Turkey.
Hava Taşımacılığında Devlet Destekleri: Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik
Devletleri Uygulamaları Perspektifinden Türkiye İç Hat Yolcu Pazarına İlişkin
Bir Değerlendirme
1
Mustafa Uzgör , Ferhan Kuyucak
2
Özet
Havayolu işletmelerinin, kârlı görmedikleri noktalara uçuş düzenlemekte gönülsüz olmaları son derece doğal
karşılanabilir. Ancak bu durum, söz konusu bölgelerde yaşayan toplulukların uçuş hizmetlerinden
yararlanamaması ve bölgenin ekonomik faaliyetlerinin kısıtlanması anlamına gelmektedir. Oysaki diğer
ulaştırma türlerinde olduğu gibi hava taşımacılığının da tüm vatandaşlar için kullanılabilir hale getirilmesi
devletin temel görevlerinden biridir. Bu nedenle son yıllarda dünyanın çeşitli bölgelerinde yetkili otoritelerin,
halkın uçuş hizmetinden faydalanabilmesi ve ekonomik kalkınma amacıyla bazı hatlarda hava taşımacılığı
hizmetini zorunlu hale getiren uygulamalara ve uçuş teşviklerine yöneldikleri görülmektedir. Amerika Birleşik
Devletleri’nde (ABD), EAS (Essential Air Services) programıyla, Avrupa Birliği’nde (AB) ise PSO (Public Service
Obligations) kapsamında yürütülen uçuş teşvikleri, Türkiye’de ilk defa 2013 yazında hayata geçirilmiştir. Bu
kapsamda havayolları tarafından uçuş düzenlemenin cazip bulunmadığı bazı şehirleri İstanbul, Ankara, İzmir ve
Antalya’ya bağlayan 20 hat, haftada 66 uçuş ile açılmıştır. Öte yandan uçuş teşviklerinin uygulanmasında da
ülkeler arasında farklılıklar bulunmaktadır. Uçuş teşviklerinin ihaleye açılması konusunda Avrupa’da kimi ülkede
yerel otoriteler, kimi ülkelerde merkezi otoriteler yetkili olmakla birlikte, tüm AB üyelerini kapsayan bir
merkezileştirme görülmemektedir. ABD’de ise uçuş teşvikleri merkezi olarak Ulaştırma Bakanlığı (DoT)
tarafından EAS programıyla ihaleye sunulmaktadır. AB ve ABD havayolu pazarına yönelik uçuş teşvik
uygulamaları hakkında çeşitli çalışmalar bulunmasına rağmen, Türkiye’deki durumu ele alan akademik bir
çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışma kapsamında Türkiye’deki hava taşımacılığı devlet destekleri, AB ve ABD’deki
kamu hizmeti yükümlülükleri ve teşvik uygulamaları bağlamında değerlendirilecek ve politika önerileri
getirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Türk Hava Taşımacılığı Sektörü, Devlet Destekleri, Kamu Hizmeti Yükümlülükleri, Uçuş
Teşvik
Jel Kodları: H25, H71, L93
1
2
Corresponding Author. Anadolu Üniversitesi, TR, mustafauzgor@anadolu.edu.tr
Anadolu Üniversitesi, TR, fkuyucak@anadolu.edu.tr