Probleme Dayalı Öğrenme

M.RİDA ÇELİK
PROBLEMİ NASIL TANIMLARSINIZ?
Problem: bireyin karşılaştığı güçlükler,
içinden çıkılmaz gibi görünen
durumlardır.
 Dewey problemi; şüphe ve belirsizlik
uyandıran herhangi bir şey olarak
tanımlamaktadır.


Probleme dayalı öğrenme, yeni bilgi
öğrenimi için problemleri çıkış
noktası olarak kullanma prensibine
dayalı bir yöntemdir.
PDÖ;
1. öğrencilerin önceden edindikleri
bilgilerini ortaya çıkarmada,
 2. gerçek yaşamlarında
karşılaşabilecekleri bağlamlarda
öğrenmenin gerçekleşmesini sağlamada
ve,
 3. Bilgiyi organize etme anlamlandırarak
kalıcı bilginin edinilmesinde etkin rol
oynamaktadır.

Kullanılacak olan kaliteli bir problemde
şu özelliklerin bulunması gerekir
1.
2.
3.
4.
Öncelikle kaliteli bir problem öğrencinin ilgisini
hemen çekebilmeli, tüm öğrencileri harekete
geçirmelidir.
Bunun için gerçek dünya ile mutlaka bir yönden
bağ kurmalıdır.
Kaliteli bir problem, mantığı yani akıl yürütmeyi
temel almalıdır. Mantığın ana konusu bilginin
elde ediliş formları olduğuna göre bilgiyi de
temel alan bir yaklaşım içinde olmalıdır.
Öğrencilerin her aşamada kararını belirtmesine
elverişli olmalıdır.
Kimi problemler grupla çözüleceğinden problem,
işbirliğine müsait olmalıdır.
6. Problem, grup üyeleri tarafından alt problemlere
indirgenebilir bir özellik taşımalıdır.
7. Problem, açık uçlu olmalı, tek cevaplı
olmamalıdır.
8. Öğrencinin önceki bilgileriyle bağlantılı ve onları
destekler nitelikte olmalıdır.
9. Problem, farklı bakış açılarını ortaya
çıkarmalıdır.
10. Daha sonra öğrenilecek konularla veya bilgilerle
bağlantı kurmak için köprü vazifesi görmelidir.
5.
Öğrenenler problem çözme becerilerini kullanarak
bilgilerini organize etmek ve kalıcı bilgi edinmek için
bilimsel araştırma sürecinde aşağıdaki basamakları
izler
1. problem üzerine düşünme , açık
olmayan kavram ve konuları netleştirme.
 2.Problemi tanımlama
 3. önceki bilgilere dayalı olası
açıklamaları belirleme bilinmesi
gerekenler üzerinde fikir birliğine varma
 4.problemin çözümüne yardımcı
olabilecek çözüm yollarını hipotezleri
belirleme,

5. öğrenme hedeflerini belirleme
 6. olası çözüm yollarına ilişkin bilgi
toplama.
 7. elde edilen sonuçların problemi
çözümlemeye katkı getirip
getireeyeceğine karar verme, katkı
getirmediği düşünüldüğünde başa
dönme
 8. açıklamları sentezleme, sonuçları
raporlaştırma.

PDÖ’nün Özellikleri
a)Öğrencilerin başlangıç
noktası bir problemdir
b) Problem, öğrencilerin
gelecekteki mesleklerinde
karşılaşacakları uygunlukta
olmalıdır

c) Öğrencilerin mesleki
eğitimleri süresinde edinmeyi
bekledikleri bilgi, konulardan
ziyade problemler etrafında
düzenlenir,
d) Öğrenciler, bireysel veya
grup olarak, kendi öğrenme ve
eğitimleri için büyük oranda
sorumluluk alırlar,
e) Öğrenmenin büyük çoğunluğu,
derslerden ziyade küçük grup
çalışmaları ile meydana gelir.
Problem Dayalı Öğrenme İle
İlgili Örnek Problemler
1.Siz bir nükleer santralin güvenlik biriminde
çalışan tek bilim adamısınız, nükleer
santralin yakın çevresinde bulunan insanlar
santralin çevreye bıraktığı atıkların insan
sağlığını tehlikeye attığı düşüncesindeler,
böyle bir durumda ne yapardınız?
2. Siz bir tatil şirketinde yöneticisiniz. İnsanlar
size gelip sizden kendi bütçelerine uygun bir
tatil programı düzenlemenizi istiyorlar. Sizde
onlara bazı sorular sorarak onlar için en
uygun tatil planını hazırlıyorsunuz. Planı
nasıl hazırlardınız?

Siz bir bilgisayar şirketinde teknik
sorumlusunuz ve müşteriler size gelerek
istedikleri özelliklere sahip, hızlı ve ucuz
bir bilgisayar toplamanızı istiyorsa en
verimli ve ucuz bir sistemi onlar için nasıl
toparlardınız?
PDÖ EĞİTİM DURUMLARI

PDÖ’ ye uygun düzenlenmiş eğitm
durumlerında öğrenciler senaryo- problem
durumu ile karşılaştıklarında öğrenme başlar.
PDÖ senaryoları programın temelini oluşturur.

Öğretmen tüm öğrencilere aynı senaryoproblem durumunu verir.
Senaryoda,öğrencilerin öğrenmesine uyarıcı
olması amacıyla “gercek” durumlar ele alınır.

PDÖ sürecinde öğrenenler farklı öğretim
yöntem ve tekniklerini kullanırlar. En sık
kullanılanlar ;problem çözme, tartışma, grup
çalışmaları, bireysel çalışma, örnek olay, beyin
fırtınası, soru- cevap ve benzetimdir.
Probleme dayalı öğrenme süreceinin
düzenlenmesinde bazı noktalar
belirlenmiştir.
1. öğrenci grupları oluşturma
2. öğrencilere bir problem durumu sunma.
3. öğrenme ve öğretme sürecinde
çoğunlukla yapılandırılmamış problemler
kulanma.
Yapılandırlmamış problem;
Problemler basit değil karmaşıktır. Senaryo
gerçeğe yakın akıl yürütmeyi gerektirecek
nitelikte problemler yer alır. Öğrencinin
gelişim düzeylerine uygundur. Tek doğru
yanıtı yoktur.



4. öğrenciler problemin önemli noktalarını
belirler. Ve çözüm için iş birliği yaparlar.
 5. öğrenciler tüm problemleri araştırırken,
öğretmen öğrencileri ulaşabildikleri tüm
kaynakları kulanmaları; aynı zamanda
konu ile ilgili uzman kişiler ile görüşmeleri
konusunda yönlendirir.
 6.problemin çözümü için tek doğru yerine
çoklu çözümler vardır.

DAYALI ÖĞRENMEDE
ÖĞRENCİLERİN
ROLÜ VE YARARLARI
 PROBLEME

1) Probleme dayalı öğrenme,
öğrencilere, öğrenme deneyimi
başlangıcında iyi
yapılandırılmamış problemlerle
öğrencileri karşılaştıran bir
eğitim modelidir.
2) Öğrenciler problem hakkında
farklı bakış açılarına göre durumu
değerlendirerek daha önceden çok az
çözdükleri gerçek hayat
problemlerini öğrenirler.







PDÖ’nün öğrencilere yararları:
1) Uygulanan problem veya senaryonun
kullanımı süresince öğrenciyi motive eder,
2) Öğrenciler aktif öğrenme derinliğine
öğrenenler olarak ulaşırlar,
3) Öğrencilerde var olan bilgi ve
becerilerin üzerine yenilerini oluşturmaya
imkan tanır,
4) Gruplar içinde tartışma ve diyaloglarla
anlamayı kolaylaştırır,
5) Öğrencilerin kendi değerlerini anlamaya
imkan tanır,
6) Program, öğrenme ürünleri, öğrenme
etkinlikleri ve değerlendirme ile bağlantı
kurarak daha iyi düzenlenebilir.
DAYALI ÖĞRENMEDE
ÖĞRETMENLERİN ROLÜ VE
YARARLARI
 PROBLEME

1) Öğretmenler, öğrencilerin kendi
başlarına öğrenmelerine yardımcı olan
bir rol üstlenir.
2) Öğretmenler, Öğrencilerin bir
problem çözme uzmanı gibi düşünmeleri
konusunda cesaret verir.
3) Öğretmenler, probleme dayalı
öğrenme ile ilgili dersleri veya
üniteleri işlerken ve bu konuda
öğrencilerine rehberlik ederken
verilen etkinlikleri yaparak, etkili
öğrenmenin oluşmasını sağlamalıdırlar
Öğretmenlere yararları

1) Probleme dayalı öğrenme,
öğrenciler kadar öğretmenlerin de
kendilerini geliştirmelerine ve
farklı bir bakış açısı
kazanmalarına yardımcı olur.
2) Bu tür derslerde konuyu en iyi
öğrenen kişinin öğretmen olduğu
bilinir.
3) PDÖ, öğretmenlerin sınıflarında
daha zevkli ve verimli ders
işlemelerine imkan sağlar.
DAYALI ÖĞRENMENİN
DEĞERLENDİRİLMESİ
 PROBLEME

Değerlendirme, test sonuçları kadar
öğrencilerin sınıftaki davranışlarını
gözlemeye dayanarak öğrencilerin
performansı hakkında karar vermeyi
kapsayan bir kavramdır . Probleme
dayalı öğrenme, bu çalışmaların
bütününü kapsayan bir
değerlendirmenin yapılmasını gerektirir.
Bunun için de iki tip çalışma yapmak
gerekir. Bunlar;
a) Standart testler,
b) Öğrencilerin çalışmalarını gözlemek
PDÖ ye yönelik





7 kişiye uyguladığım görüşme formunda, 3
türkçe 2 matematik 1 fen teknolojı 1 ingilizce
öğretmenlerine aşağıdaki soruları yöneltim
PDÖ kuramını hangi sıklıkta kullanıyorsunuz?
5 kişi bazen 1 kişi nadiren 1 kişi de sık sık
cevaplarını vermiştir.
PDÖ nün sınırlılıkları ve faydaları nelerdir?
Tüm öğretmenler çocukların aktif katılımına
vurgu yapmış,çoğu öğretmen analatik
düşünme, eleştirel düşünme,yaratıcı düşünme
becerilerine katkı sağladığını vurgulamıştır.




PDÖ yü baz alarak yaptığınız bir etkinlik
örneği yazınız?
Fen teknoloji öğrt; öğrencilerin okul dışında
konuya yönelik yaşadıkları bir problemi
seçerek sınıf içerisinde biyük grup oluşturarak
gerçekleştiriyorum.
2 Türkçe öğrt;metindeki örnek olaydan yada
durumdan yola çıkarak gerçekleştiriyorum.
Matemetik öğrt; herhangi bir matemetik
problemine öğrendikleri doğrultusunda yeni,
çözüm yolları üretmesine yönelik yapıyorum.
PDÖ üzerine yapılan araştırmalar
WEB ORTAMLI PROBLEME DAYALI
ÖĞRENMEDE BİLİŞSEL ESNEKLİK
DÜZEYİNİN ÖĞRENCİ BAŞARISI VE
TUTUMLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Ayfer ALPER* Deniz DERYAKULU**
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi
Eğitim ve Bilim Education and Science
2008, Cilt 33, Sayı 148 2008, Vol. 33, No 148
Bu araştırmada web ortamında gerçekleştirilen öğrenci
yönlendirmeli probleme dayalı öğrenmede bilişsel esneklik
düzeyinin öğrencilerin başarıları, tutumları ve öğrenmenin
kalıcılığı üzerindeki etkisi incelenmiştir.
 Araştırma, Ankara Fen Lisesi birinci sınıfına devam eden
toplam 30 öğrenci (14‐16 yaşları arasında) üzerinde
yürütülmüştür. Öğrencilerin konuya ilişkin ön bilgi
düzeylerini ölçmek amacıyla bir öntest ve bilişsel esneklik
düzeylerini saptamak üzere renk‐kelime testi
uygulanmıştır. Bu iki ölçekten elde edilen veriler
öğrencilerin deneysel gruplara yansız olarak atanmasında
kullanılmıştır. WebCT (Web Course Tools) ortamında
geliştirilen probleme dayalı öğrenme uygulaması sonunda
sontest ve 3 hafta sonra kalıcılık testi uygulanmıştır.


Yapılan analizler sonucunda web ortamlı probleme dayalı
öğrenme uygulaması sonucunda öğrencilerin
öntest‐sontest ve öntest‐kalıcılık testi puanları arasında
anlamlı bir farklılaşma olduğu, diğer bir ifadeyle deneysel
işlemin öğrenci başarısını ve öğrenmenin kalıcılığını
anlamlı bir şekilde artırdığını ortaya koymuştur.
BİLİM VE SANAT MERKEZLERİNDE
MATEMATİK ÖĞRETİMİNDE PROBLEME
DAYALI ÖĞRENME
Ali İhsan BORAN∗ Recep ASLANER
İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Cilt: 9 Sayı: 15 Bahar 2008 s:15–32
Bu çalışmada, üstün yetenekli öğrencilerin
matematik öğretiminde Probleme Dayalı
Öğrenme (PDÖ)’nin yeri ve öneminin
gerekliliği, gerekçeleriyle birlikte ele
alınıp, Malatya Bilim ve Sanat
Merkezi’nde matematik öğretiminde
PDÖ ile yapılan etkinlik örnekleri
verilmektedir.





1. Bal arıları neden bal peteklerini düzgün altıgen şeklinde inşa
edip, ballarını düzgün altıgen prizmalara depoluyor? Tartışınız.
2. Arılar peteklerini neden daire, beşgen,dörtgen, üçgen,
sekizgen,… şeklinde inşa etmiyor? Başka bir geometrik şeklin
olmamasının sebepleri neler olabilir? (Aynı boyutta ölçekli kağıtlar
dağıtılır.)
3. Arılar ballarını neden düzgün altıgen prizmalar yerine silindir
veya diğer tip prizmalara depolamıyor? Sebepleri neler olabilir? (Aynı
hacimdeki kağıtlardan yapılmış cisimler verilir.)
4. Türkiye’de bahçe ve tarlaların etraflarını çevirmek için kullanılan
tel örgülerin eşkenar dörtgen yerine altıgen örgüler şeklinde yapılması
durumunda, bir m2 tel örgüde ne kadar tel ve para kazancı olur?
5. Türkiye’deki buğday ambarları olarak kullanılan silindir
şeklindeki depolar yerine, düzgün altıgen prizmalardan örülmüş
depolar kullanılırsa başta Türk ekonomisine getireceği katkılar olmak
üzere, diğer avantajlarının neler olacağını tartışınız. (Karton, makas,
yapıştırıcı verilip; aynı miktar malzemelerle oluşturulan maket depolar
karşılaştırılarak ilişki kurmalarına ortam hazırlanır.)

Bu PDÖ oturumunun ilk üç sorusu
sonunda; öğrenciler altıgen hücrenin en
fazla bal depolarken, inşası için en az
miktarda bal mumu gerektiren şekil
olduğunu ve hücrelerin diğer hücre tiplerine
göre çok dayanıklı olduğunu kendilerin
yaptıkları çalışmalar ve birbirleriyle olan
istişareleri sonunda öğreneceklerdir.
Öğrenciler bu bilgiyi dördüncü ve beşinci
soru ile gerçek hayat problemine taşıyacak
ve uyarlamaya çalışacaklardır.
PROBLEME DAYALI ÖĞRENMENİN
ÖĞRENCİLERİN ELEŞTİREL
DÜŞÜNME BECERİLERİNE ETKİSİ*
 Berna CANTÜRK-GÜNHAN** Neşe
BAŞER***
 Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Bahar 2009,
7(2), 451-482


Araştırmada ön test-son test kontrol gruplu deneme
modeli kullanılmıştır. Araştırmada uygulanan
deneysel yöntemde, deney grubu üzerinde etkisi
incelenen yöntem “Probleme Dayalı Öğrenme”
(PDÖ) dir. Kontrol grubunda ise “Geleneksel Öğretim
Yöntemleri” kullanılmıştır. Araştırmada uygulanan
yöntemlerin öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri
üzerindeki etkileri incelenmiştir. Araştırma, özel bir
okulda 7. sınıfa devam eden 46 öğrenci ile
gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonunda PDÖ
yönteminin matematik dersinde öğrencilerin eleştirel
düşünme becerilerini geliştirmede geleneksel
öğretim yöntemlerine göre daha etkili olduğu ortaya
koyulmuştur.

Fen Bilgisi Öğretiminde Probleme Dayalı
Öğrenme Yaklaşımının Yaratıcı
Düşünme Becerisine Etkisi
Dr. Süleyman YAMAN OMÜ, Amasya Eğitimi Fakültesi, İlköğretim
Böl. syaman@gazi.edu.tr
Prof. Dr. Necati YALÇIN GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Böl.
necyal@gazi.edu.tr
İlköğretim-Online, 4(1), 42-52, [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr


PDÖ yaklaşımının öğretmen adaylarının yaratıcı
düşünme düzeylerine etkisi değerlendirilmiştir.
Araştırma 2002-2003 öğretim yılında Gazi Eğitim
Fakültesinde yapılmıştır.
Çalışmada deney ve kontrol gruplu deneysel tasarım
kullanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin cinsiyet ve
mezun oldukları lise türlerine göre yaratıcı düşünme
düzeylerinde uygulama öncesi ve sonrasında anlamlı
farklılık olup olmadığı incelenmiştir. Uygulama
sonunda, deney grubundaki öğretmen adaylarının
yaratıcı düşünme düzeylerinin kontrol grubundaki
öğrencilerden daha fazla geliştiği görülmüştür. Bu
sonuçlar, PDÖ yaklaşımın, yaratıcı düşünmeyi
geleneksel öğretim yöntemlerinden daha fazla
geliştirdiğini göstermektedir.
Kaynaklar
Demirel, Ö. “Eğitimde Yeni Yönelimler”, Pegem Akademi, 2011.
Keleş. Ö. “Probleme Dayalı Öğrenme”, ppt.
Cantürk-Günhan,B.,Başer, N. “Probleme Dayalı Öğrenmenin
Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi”, Türk Eğitim
Bilimleri Dergisi,Bahar 2009, 7(2), 451-482.
 Alper, A., Deryakulu, D. “Web Ortamlı Probleme Dayalı
Öğrenmede Bilişsel Esneklik Düzeyinin Öğrenci Başarısı Ve
Tutumları Üzerindeki Etkisi”, Eğitim ve Bilim Education and
Science, 2008, Cilt 33, Sayı 148
 Boran, A.İ., Aslaner, R. “Bilim Ve Sanat Merkezlerinde
Matematik Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme”, İnönü
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: 9 Sayı: 15 Bahar 2008
s:15–32
 Yaman S.,Yalcın,N. “Fen Bilgisi Öğretiminde Probleme Dayalı
Öğrenme Yaklaşımının Yaratıcı Düşünme Becerisine Etkisi”,
İlköğretim-Online, 4(1), 42-52.


