ELEKTRONİK TİCARET ve SUNDUĞU FIRSATLAR Doç. Dr. Şule Özmen ozmen@marmara.edu.tr sozmen@bilgi.edu.tr http://suleozmen.marmara.edu.tr ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 İÇERİK • • • • • • • • Yeni (Dijital) Ekonomi Değişen İş kuralları Yeni yönetim yaklaşımları Dijital Müşteriler Elektronik İş’e dönüşüm SWOT Analizi Stratejiler MİY (CRM) • • Online ve Birebir Pazarlama Veri ambarı veri madenciliği ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Eski Ekonomi - Yeni Ekonomi • Eski iş kuralları • Yeni iş kuralları • Eski iş modelleri • Yeni iş modelleri • Eski müşteriler • Yeni müşteriler ? ? DOĞRU MU? Ne derece doğru? ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Yeni Ekonomi –Dijital Ekonomi Bilgi Ekonomisi • Bilgisayar temelli birinci aşama • Ağ temelli ikinci aşama ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Yeni Ekonomi’de İş Kuralları • Zaman-Hız boyutu • Mekan-Mesafe boyutu • Değeri bilgi ile yaratma boyutu ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 E’lerin Etkisi • İşletmelere • İş ortaklarına • Alıcılara ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Dijital ekonomide müşteri kim? • Bilgi donanımlı • Daha az (mı) sadık? ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 E-konomi, e-iş e-ticaret, e-rekabet • Yap ve sat değil • Öngör ve gereğini hemen yap NASIL ??? ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 E’lerle ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 @’lerle ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 business ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 NASIL??? • E-Ticaret yaparak • E-İşletme olarak • Yeni yönetim yaklaşımları ve teknolojik yöntemleri uygulayarak ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Yeni yönetim yaklaşımları ve yöntemleri • Müşteri İlişkileri Yönetimi (MİY) (CRM) • Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY) (SCM) • Veri Ambarı (Data Warehousing) • Veri Madenciliği (Data Mining) • Elektronik Ödeme Sistemleri ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 İş’in E-iş’e Dönüştürülmesi • İş süreçlerini e-iş süreçlerine dönüştürerek • Örgütün yapısını değiştirerek (gerekiyorsa) • İşletme fonksiyonlarını yeni teknolojilere uyarlayarak – Üretim... Pazarlama... Finans... İnsan kaynakları..... • Yönetim fonksiyonlarında yeni teknolojiler kullanarak – Planlama..... ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Uygulama..... Kontrol...... E-İşletme E-Ticaret • Brick and Mortar (Tuğla Çimento) • Dot.com • Dot.com’ların Not.com’lara dönüşmesi • Click and Brick ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 İş’in E-iş’e Dönüştürülmesinde Başarının anahtarları • Vizyon, liderlik, kararlılık • Strateji ve yönetim Kendi işinizi kendinizin eskitmesi bunu rakibe bırakmaktan hem daha ucuz hem daha karlıdır. Peter Drucker ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Efsaneler ve Gerçekler (1) • Elektronikleşmek kolay bir iş değil • Ucuz hiç değil • Rekabette fırsat eşitliği sağladığını söylemek pek gerçekçi değil ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Efsaneler ve Gerçekler (2) • Kitle pazarlamasının sonunu getirmedi. En azından Web sitesini duyurmak için hala yoğun olarak kullanılmakta • Ürün ve hizmetleri standartlaştırmadı Kişiselleştirme (Personalization) Özelleştirme (Customization) ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 E-İşletmeye dönüşümün • Hem idari • Hem de teknik Yönleri vardır ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Yaniiiiiiiiiii Bu iş... ...sadece... ...IT’nin... ...işi... ...değildir ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Dönüşüm Süreci - SWOT analizi • Çevresel faktörlerin incelenmesi ve • Fırsatların araştırılması • Tehditlerin anlaşılması • Kuvvetli yönlerinizin tesbiti • Zayıf yönlerinizin itiraf edilmesi ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Fırsatlar • Müşteri odaklılık • Erişilebilirlik 7x24x365 • Veri Ambarı ve Veri Madenciliği uygulamaları • Kişiselleştirme ve özelleştirme Uygun, elverişli, hızlı, güncel, özel ürün, hizmet ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Fırsatlar • Müşteri memnuniyeti • Bağımlılığı (sadakat) • Gelir ve Karlılığı artırma fırsatı ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 SWOT Analizi - Fırsatlar • Hız kazanma • Maliyetin düşmesi • Tekrarlanan süreçlerin kalkması • Verimlilik artışı ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Tehditler • E-dönüşümü başlatmamak • Teknolojik altyapıyla ilgili sorunlar • Güvenlik ile ilgili tehditler • Bilgisayar teknolojilerinin maliyeti • Finansal getirilerinin belirsizliği • Destek/danışmanlık hizmetlerinin maliyeti ve yetersizliği ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Kuvvetli Yönler • Müşteri ve/veya ürün ve hizmetin uygunluğu • Teknik bilgi veya desteğinin olması • Yeniliklere açık olmak, şirket sahibinin veya üst yönetimin desteği Örn.E- banka olmanın yarattığı rekabet üstünlüğü ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Zayıf Yönler Öncesinde Sonrasında • Tanınma ve tutunma sıkıntıları • Bilgi ve vizyon eksikliği • Yapısal problemler • İş süreçlerinin uyarlanması problemleri • Şirket sahibinin veya üst yönetimin desteklememesi • Teknik zayıflıklar – Kullanıcıya uygun olmayan sayfa yapıları • Zaman ve emek sıkıntısıNiyet etmeme ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 – Yavaş erişim ve yavaş işlem – Güvenli olmayan ağlar ve güvenli olmayan işlemler Stratejiler Amacı belirlenmeyen, stratejisi olmayan E-İş modelleri ve edönüşümler otoyolda şöförsüz, yol haritası ve varış yeri belli olmayan bir kamyona benzer Digital TRANSFORMATION Patel;Mc Charthy;2000;Mc Graw Hill ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Pazarlamaya İlişkin Stratejiler • • • • Müşteriyi elde etme Tanıma, kendi müşterisi yapma Devamlılığı sağlama Sadakatini artırma NASIL • İlişkiyi teknolojinin desteğiyle kurarak • İnteraktif iletişim kurarak • Birebir pazarlama yaparak • İzinli pazarlama yaparak ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Müşteri İlişkileri Yönetimi - MİY Customer Relationship Management - CRM Dijital Ekonomi Müşterisi ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Zor Müşteri Dijital ekonomide müşteriler kimlerdir? • Ürün ya da hizmet sattığınız kişi midir? • Sizin ürününüzü ya da hizmetinizi satın alan kişi midir? • İhtiyaçlarını sizden karşılayan kişi midir? • İhtiyaçlarını sizden karşılayan ve karşılamak isteyen kişi midir? ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 “Müşterilerimiz velinimetimizdir” Bugünün Müşterisi • Bilgiyle donatılmış • Daha az sadık, •Bir tıklamayla Eğer... rakibe zaplayan memnun edilemezse.... ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Çözüm nedir? • Çağdaş Müşteri İlişkileri Yönetim yaklaşımı – CRM • Bilgi ve iletişim teknolojileriyle kurulacak bir ilişki Kaynak: Accelerating Customer Relationship Ronald S. Swift : 2001 Prentice Hall PTR NCR Teradata Division Vice President ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 MİY - CRM Müşteri İlişkileri Yönetimi: • Müşterilerin tutum ve davranışlarını anlamak, • bunları anlamlı • kalıcı ilişkiler kurarak • etkilemek amacı taşıyan • işletmedeki tüm birimlerin katkısı gereken bir yönetim yaklaşımıdır. (Ron Swift 2001) ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 MİY - CRM • anlamlı • kalıcı ilişkiler • (amaç) etkilemek – kandırmak değil • Tüm birimler tarafından benimsenmesi ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 MİY - CRM hedefleri – Karlı müşterinin, – Karlı olabilecek müşterinin – Ömür boyu kar sağlayacak müşterinin • Devamlılığını sağlamak • Sadık müşteriye dönüştürmek ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Hedefe erişmenin yolu • Çağdaş yönetim yaklaşımları • Bilişim teknolojileri • Elektronik İş • Elektronik işletme ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Teknoloji neyi mümkün kılıyor (1) • Müşteri hakkında veri toplayarak onu tanımayı • Veri ambarlarında bu verileri saklamayı • Veri madenciliği uygulamaları ile bu verilerden bilgi (information, knowledge) elde etmeyi ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Teknoloji neyi mümkün kılıyor (2) • Farklı kanallarından müşteriye erişmeyi – Çağrı merkezlerinden – Internetten – Mobil telefonlardan • Bire bir ilişki kurmayı, birebir pazarlama yapmayı ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Birebir pazarlama nedir? • Etkileşimli • Nihai tüketiciyi birey olarak görmek • Standart ürün ya da hizmet yerine müşteriye özel uyarlanmış tekliflerle gitmek. • Kimliği belirsiz tanınmayan kitlesel müşteriyi çekmek yerine tanınan ancak potansiyel olarak değerli olan bireysel müşterilere yönelmek. ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Opt-in Opt-out • “Opt-in” (dahil olmak, tercih etmek) bir internet kullanıcısının, ilgilendiği konularda ticari e-posta mesajları gönderilmesini kendi rızasıyla istemesi anlamına gelmektedir. • “Opt-out” (dışında kalmak, geri çekilmek) bir internet kullanıcısının istediği zaman listeden çıkabilmesi demektir. • E-posta yoluyla pazarlama yapmak için kullanılan adres listesi bir “spam” listesine dönüşmemelidir. ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 İzinli Pazarlama • İzinli pazarlama, geleneksel pazarlama yöntemi olan tacizkar pazarlamanın alternatifi bir yaklaşımdır. • İzinli pazarlama, müşterinin izni alınarak yapılan pazarlamadır. • İzin bir yatırımdır. Kaynak: İzinli Pazarlama, Seth Godin (2001), Rota Yayıncılık. Tercüme eden: Murat Ermert. ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 Veri ambarı ve Veri Madenciliği • Veri, bilgi arttı • Değer bilgiyle yaratılıyor • Teknolojik olanaklar – daha fazla verinin depolanmasına, – daha hızlı erişilmesine ve – daha hızlı bilgiye dönüştürülmesine olanak sağladı ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 • Veri ambarındaki saklı, gizli bilgiyi ortaya çıkarma • Veriden eğilimleri anlama • Çok büyük miktarlardaki veriden yeni ve anlamlı bilgiler üretme • Bu bilgiyi eyleme yönelik olarak değerlendirme İşletmenin e-tanımı • Ürünler, hizmetler (teklifler) yeniden tanımlanmalı • Pazar (alıcılar) yeniden tanımlanmalı • İş süreçleri yeniden tanımlanmalı • İlişkiler yeniden tanımlandı – B2B, B2C – Müşteri İlişkileri • MİY, birebir pazarlama, izinli( permission) pazarlama ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002 SONUÇ E-DÖNÜŞÜM ŞART ASO_TOSYÖV_7HAZİRAN 2002