Bilimsel Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Araştırma Yöntemleri
• İnsanlar doğada karşılaştıkları problemlere
güvenilir çözüm yolları bulmak uğraşı
içindedirler.
• Bu ise doğru bilgiyi kullanabilmekle olur.
• Bu da bilginin kaynağının ne olduğu sorusuna
ulaştırır.
Bilginin Kaynağı
• Bilginin kaynağı hakkındaki görüşler 2 ana
başlık altında toplanabilir:
Rasyonalizm
Empirizm
Rasyonalizm
• Bilginin kaynağının akıl olduğunu varsayar.
Buna göre akla yani mantığa uyan şeyler
gerçek bilgidir.
• Bu görüşte bilginin oluşumunda gözlemler rol
oynamaz.
Empirizm
• Bilginin kaynağının duyu organları sayesinde
elde ettiğimiz gözlemler olduğunu söyler.
• Metafizikle ilgili bilgiler bu anlayışta yadsınır.
• Bilginin oluşumu üzerine 2 farklı görüş vardır:
Tümevarım
Tümdengelim
Tümevarım
• Bilginin oluşumunda tümevarım yönteminin
önemine vurgu yapar.
• Buna göre gözlemlerden oluşturulan
genellemelerin doğruluğu üzerinde durur.
• Carnap önemli temsilcilerindendir.
Tümdengelim
• Tümevarım yoluyla yapılan genellemelerin
doğruluğunun ispatlanamayacağına vurgu yapar.
• Örn: ‘’Tüm kuğular beyazdır’’ genellemesi bütün
evrendeki kuğular gözlemlenerek mi
oluşturulmuştur?
• Popper’a göre evrende genellemenin
doğrulamadığı istisnai veriler vardır. Niye?
• Bu yaklaşıma göre genellemeler doğrulamadan
ziyade yanlışlanabilmelidir. Bu yanlışlama
sürecinde de tümdengelim kullanılır.
Tümdengelim
Problem Çözmenin Pratik Dayanakları
• 4 farklı problem çözme dayanağından
bahsedilebilir:
Eski uygulamalar, emsal arama
Otorite figürlere danışma
Kişisel deneyimler
Bilim
Bilim Nedir
• Değişik tanımlar yapılabilir: neden-sonuç
ilişkilerinin ifade edildiği sistematik bilgiler
birikimi, nesnel sağlamlığı olan bilgiler bütünü
gibi…
• Geçerliği kabul edilmiş sistemli bilgiler bütünü
olarak tanımlayabiliriz.
Bilimin İşlevleri
• Temel işlevleri olarak:
Anlama
Açıklama
Kontrol
Anlama
• Bilimle ilk olarak ‘nedir’ sorusunun cevabını
bulmaya çalışırız.
• Doğada var olan olayların ve olguların tek tek
ya da ilişkiler halinde tanınması ve durumun
olduğu gibi tanımlanmasıdır.
Açıklama
• Mevcut durumun ayrıntıları ile tanınmasından
sonra, o durumların muhtemel nedenlerini
bilmek isteriz. Yani olay ya da olguların
nedenini sorgularız.
• Bu nedenini sorgulama bizi olay ya da olguları
açıklamaya iter.
• Öyle ise bilim, doğada gözlemlediğimiz olay ya
da olguları açıklamamıza yardımcı olur.
Açıklama: Kuram
• Bilimsel açıklamanın en gelişmiş biçimi
kuramdır (teori).
• Kuram, bir takım olguları veya olgusal ilişkileri
açıklayan kavramsal bir sistemdir.
• Araştırmaların empirik ve kuramsal yönü
vardır.
Açıklama: Kuram
• Olguları açıklamak üzere araştırmacı
tarafından kurulur.
• Kısmi doğrulanmış, birbiriyle ilişkili önermeler
bütününü kapsar.
• Dünya görüşü kadar kapsamlı olmayıp, belli bir
olgu bütününü kapsar ve verilerle test
edilebilir.
Açıklama: Kuram
• Hiçbir kuram (teori) alanındaki tüm olası
verileri kapsayacak kadar kapsamlı değildir.
 Soru: Bu sonuç önceki anlattıklarımızdan
hangisi ile ilişkilidir?
• Bilimsel gelişme yeni gözlemler sonucunda
yetersiz kalan eski kuram yerine yeni ve eski
gözlemleri açıklayabilen yeni kuramın
oluşturulması süreci ile meydana gelir.
Açıklama: Kuramın Özellikleri
• İyi bir kuramın özellikleri:
1.Gözleme dayalı olmalı olarak yanlışlanabilir
olmalı
2.Gözlemler ve önceki kuramlarla tutarlı olmalı.
3.Kısa ve yalın bir anlatımı olmalı
4.Gözlenebilir olgu ve ilişkilere dayalı olmalı
Kontrol
• Anlama ve açıklama işlevleri ile üretilen
bilgilerin fiilen uygulamalara aktarılması ve
böylece insanın refah düzeyinin arttırılması
bilimin kontrol işlevini ifade eder.
• Örnek?
Bilimin Türleri
• Doğa Bilimleri, Toplum Bilimleri ve Matematik
olarak gruplandırılabilir.
• Toplumsal bilimler genel olarak doğa
bilimlerinden geç olarak gelişmiştir.
Araştırma Yöntem Bilimi
• Bilimsel araştırmaların hangi yöntem ve
tekniklerle yapılacağını inceleyen ve araştıran
bilim dalıdır.
Bilimsel Yöntem
• Bilimsel yöntem olgusal nitelikli problem
çözmenin, problem üretmenin bilinen ve belli
süreçleri olan en güvenilir yolu olarak kabul
edilebilir.
• Problem çözmek için izlenen düzenli yol
şeklinde algılanabilir.
• Bilim tarihi gözden geçirilerek ortak bir
bilimsel yöntem süreci üzerinde durulmuştur.
Bilimsel Yöntem
• Buna göre çokları tarafından kabul görmüş
bilimsel yöntem tümevarım ve tümdengelim
yaklaşımlarını içeren bir süreçtir.
Bilimsel Yöntemin Aşamaları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Güçlüğün sezilmesi
Problemin tanımlanması
Çözümün tahmin edilmesi
Gözlenebilir sınayıcıların belirlenmesi
Deneme ve değerlendirilmenin yapılması
Raporlaştırma
Bilimsel Yöntemin Dayandığı Temel
Varsayımlar
• Olaylar arasında sistemli neden-sonuç ilişkileri
vardır.
• Olaylar eşya gibi incelenebilir.
• Tümevarım ve tümdengelim sentezi ile geçerli
ve güvenilir bilgi toplanabilir.
• Olaylar metafiziğe bağlı olmaksızın
açıklanabilir.
Bilimsel Yöntemde İspat
• Yakın zamana kadar bilimsel yöntemle elde edilen bilginin
mutlak doğru olduğu görüşü yaygındı. Günümüzde ise bilimsel
yöntemle elde edilen bilgilerin yüksek olasılıkla doğru olduğu
görüşü vardır. Bu değişimin bazı nedenleri arasında
aşağıdakiler sayılabilir:
 Bilimsel yöntemin varsayımlara dayalı olması
 Tek neden-tek sonuç ilişki algılamasının çok neden-sonuç ilişki
algılamasına dönüşmesi
 Problemleri yapan nedenlerin çokluğu
 Problemin çözümünün verileri yorumlamaya dayalı olması