dB - TTMD

AKUSTİK TASARIM İLE
ENERJİ TASARRUFU VE İLKYATIRIM
İLİŞKİSİ
ORHAN GÜRSON
www.gurson.com.tr
21.05.2011
HAVALANDIRMA DEVRESİ
İÇERİK
• Havalandırma Sistemi Kritik Devresi
• Gürültü Üretim ve Ses Yutum Hesap Yöntemleri ve Örnek
Hesap
–
–
–
–
–
–
–
–
Devre-1 Üfleme Fanı
Devre-2 Düz kanal
Devre-3 Dirsek
Devre-4 Susturucu
Devre-5 T-Ayrım
Devre-6 Hava Damperi
Devre-7 Difüzör
Devre-8 Mahal
www.gurson.com.tr
3
HAVALANDIRMA SİSTEMİ KRİTİK DEVRESİ
• Akustik analiz yapılırken gürültü kaynağına en yakın difüzör devresi
kritik hat olarak alınmalıdır.
www.gurson.com.tr
4
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-1 Üfleme Fanı
www.gurson.com.tr
5
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-1 Santral
• Santralde üretilen gürültü seviyeleri oktav band frekanslarına göre
üreticiden alınmalıdır.
• 4500 m3/h debili, 300Pa dış basınç kayıplı santral ses üretim değerleri
şöyledir:
www.gurson.com.tr
6
Örnek Hesap
Devre-1 Santral
www.gurson.com.tr
7
Örnek Hesap
Devre-1 Santral
HVAC ÖRNEK AKUSTİK HESAP
BRANŞMAN HATTI
DEVRE
ELEMANI
FAN
ANA HAT
DEBİ GENİŞLİK YÜKSEKLİK
DEBİ
(L/s)
(m)
(m)
(L/s)
-
-
-
-
UZUNLUK GENİŞLİK YÜKSEKLİK
(m)
(m)
(m)
Ara Toplam (NR)
79
MAHAL SES KRİTERİ (NR)
30
www.gurson.com.tr
Frekans (Hz)
63
Ses Üretimi (dB) 75
Ses Yutumu (dB) 0
Ara Toplam (dB) 75
NR 30
57
125
80
0
80
250
76
0
76
500 1000 2000 4000
81
77
77
71
0
0
0
0
81
77
77
71
48
41
35
31
29
28
8
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-2 Düz Kanal
www.gurson.com.tr
9
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-2 Düz Kanal
• Düz kanal hem ses üreten hem de ses yutan bir elemandır.
• Ses üretimi için belirtilen formüller kullanılır:
1- Lw = 10 + 50 log(V) + 10 log (A) ve A = W x H
V: kanaldaki hava hızı, m/s
A: kanal kesit alanı, m2
W: kanal genişliği, m
H: kanal yüksekliği, m
2- fm/V değerine bakılarak grafikten elde edilen değer 1 numaralı
formülden elde edilen değerden çıkarılır. Böylece kanaldaki ses üretimi
bulunmuş olunur.
www.gurson.com.tr
10
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-2 Düz Kanal
fm/V ve Ses Yutumu Grafiği
0
100
200
300
400
500
600
700
800
0
Ses Yutumu, dB
-10
-20
-30
-40
fm/V, m-1
www.gurson.com.tr
11
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-2 Düz Kanal
• Ses yutumu için tablo kullanılmalıdır.
2007 ASHARE APPLICATIONS CHAPTER 47 SOUND & VIBRATION CONTROL
Table 11 Sound Attenuation in Unlined Rectangular Sheet Metal Ducts
Attenuation, dB/m
P/A
Octave Band Center Frequency, Hz
1/m
260
130
100
70
30
20
63
0.98
1.15
1.31
0.82
0.49
0.33
125
0.66
0.66
0.66
0.66
0.33
0.33
250
0.33
0.33
0.33
0.33
0.23
0.16
500
0.33
0.2
0.16
0.1
0.07
0.07
1000
0.33
0.2
0.16
0.1
0.07
0.07
2000
0.33
0.2
0.16
0.1
0.07
0.07
4000
0.33
0.2
0.16
0.1
0.07
0.07
P: kanal çevresi, m
A: kanal kesit alanı, m2
www.gurson.com.tr
12
Örnek Hesap
Devre-2 Düz Kanal
HVAC ÖRNEK AKUSTİK HESAP
BRANŞMAN HATTI
DEVRE
ELEMANI
ANA HAT
DEBİ GENİŞLİK YÜKSEKLİK
DEBİ
(L/s)
(L/s)
(m)
(m)
UZUNLUK GENİŞLİK YÜKSEKLİK
(m)
(m)
Frekans (Hz)
(m)
FAN
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
79
DÜZ KANAL
-
-
-
1250
3
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
79
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
30
NR 30
MAHAL SES KRİTERİ (NR)
www.gurson.com.tr
63
75
0
75
33
-1
74
125
80
0
80
31
-1
79
250
76
0
76
28
0
76
500 1000 2000 4000
81
77
77
71
0
0
0
0
81
77
77
71
24
18
13
7
0
0
0
0
81
77
77
71
57
48
41
35
31
29
28
13
Örnek Hesap
Ses Basıncı Düzeyi Toplama
• Sg2t= 10log[10(Sg1-Sa2) x 0.1] + 10log[10(Sg2) x 0.1]
Sg1 = 1.devrede üretilen ses basınç düzeyi, dB
Sg2 = 2.devrede üretilen ses basınç düzeyi, dB
Sa2 = 2.devrede yutulan ses basınç düzeyi, dB
Sg2t= 2.devrenin sonunda üretilen ses basınç düzeyi, dB
Fan ve düz kanalda ses basınç düzeyinin 63 Hz frekansı için örnek hesabı:
Sg1 = 75dB
Sg2 = 33dB
Sa2 = 1dB
Sg2t= 74dB
www.gurson.com.tr
14
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-3 Dirsek
www.gurson.com.tr
15
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-3 Dirsek
• Dirsek hem ses üreten hem de ses yutan bir elemandır.
• Ses üretimi için belirtilen formüller kullanılır:
1- Lw = Standart ses gücü + 10log(∆ fokt) + 30log(da) + 50log(Va)
Standart ses gücü bir sonraki slaytta, grafikten okunabilir.
da: dirsek eşdeğer çapı, m
Oktav Bandı
Oktav Band Genişliği
Va: hava hızı, m/s
fm
Δfokt
63
45
∆fokt: oktav band genişliği.
125
90
250
500
1000
2000
4000
8000
www.gurson.com.tr
180
355
700
1400
2800
5600
16
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-3 Dirsek
Standart Ses Gücü Seviyesi ve Strouhalzahl Grafiği
0,0
50,0
100,0
150,0
200,0
250,0
300,0
350,0
400,0
0
Standart Ses Gücü Seviyesi, dB
-10
-20
-30
-40
-50
-60
Strouhalzahl , Str
www.gurson.com.tr
17
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-3 Dirsek
• Ses yutumu için tablo kullanılmalıdır.
Ses Yutumu (dB)
Kanal Genişliği
Oktav Ortalama Band Frekansı (Hz)
İzole Durumu
(mm)
125
250
500
1000 2000 4000
125
0
0
0
6
8
4
250
0
0
6
8
4
3
İzolesiz kanal
500
0
6
8
4
3
3
1000
6
8
4
3
3
3
125
0
0
0
6
8
6
250
0
0
6
8
6
8
Dirsek önünde
izoleli
500
0
6
8
6
8
11
1000
6
8
6
8
11
11
125
0
0
0
7
11
10
250
0
0
7
11
10
10
Dirsek arkasında
izoleli
500
0
7
11
10
10
10
1000
7
11
10
10
10
10
125
0
0
0
7
12
14
250
0
0
7
12
14
16
Her iki yönde izoleli
500
0
7
12
14
16
18
1000
7
12
14
16
18
18
www.gurson.com.tr
8000
3
3
3
3
8
11
11
11
10
10
10
10
16
18
18
18
18
Örnek Hesap
Devre-3 Dirsek
HVAC ÖRNEK AKUSTİK HESAP
BRANŞMAN HATTI
DEVRE
ELEMANI
ANA HAT
DEBİ GENİŞLİK YÜKSEKLİK
DEBİ
(L/s)
(L/s)
(m)
(m)
UZUNLUK GENİŞLİK YÜKSEKLİK
(m)
(m)
Frekans (Hz)
(m)
FAN
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
79
DÜZ KANAL
-
-
-
1250
3
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
79
90o DİRSEK
-
-
-
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
76
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
30
NR 30
MAHAL SES KRİTERİ (NR)
www.gurson.com.tr
63
75
0
75
33
-1
74
46
0
74
125
80
0
80
31
-1
79
41
-1
78
250
76
0
76
28
0
76
36
-2
74
500 1000 2000 4000
81
77
77
71
0
0
0
0
81
77
77
71
24
18
13
7
0
0
0
0
81
77
77
71
29
23
18
11
-3
-3
-3
-3
78
74
74
68
57
48
41
35
31
29
28
19
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-4 Susturucu
www.gurson.com.tr
20
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-4 Susturucu
• Hava kanallarında akustik hesap yapılırken susturucu seçimi kritik
öneme sahiptir. Seçimi iyi yapılmamış susturucu ses yutan bir eleman
yerine ses üreten bir elemana dönüşür.
• Susturucu ses yutum ve üretim değerleri üreticiden alınmalıdır.
• Susturucu seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar:
– Kanaldaki hava hızından daha düşük hava hızına sahip susturucu
boyutlandırması yapmak.
– Mahale en yakın majör gürültü kaynağından sonraki hatta
bağlamak.
1300x700x1500mm boyutlarında susturucu için imalatçı firmadan alınan
veriler şöyledir:
www.gurson.com.tr
21
Örnek Hesap
Devre-4 Susturucu
www.gurson.com.tr
22
Örnek Hesap
Devre-4 Susturucu
HVAC ÖRNEK AKUSTİK HESAP
BRANŞMAN HATTI
DEVRE
ELEMANI
ANA HAT
DEBİ GENİŞLİK YÜKSEKLİK
DEBİ
(L/s)
(L/s)
(m)
(m)
UZUNLUK GENİŞLİK YÜKSEKLİK
(m)
(m)
Frekans (Hz)
(m)
FAN
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
79
DÜZ KANAL
-
-
-
1250
3
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
79
90o DİRSEK
-
-
-
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
76
SUSTURUCU
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
45
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
MAHAL SES KRİTERİ (NR)
30
NR 30
www.gurson.com.tr
63
75
0
75
33
-1
74
46
0
74
40
-7
67
125
80
0
80
31
-1
79
41
-1
78
35
-20
58
250
76
0
76
28
0
76
36
-2
74
31
-40
35
500 1000 2000 4000
81
77
77
71
0
0
0
0
81
77
77
71
24
18
13
7
0
0
0
0
81
77
77
71
29
23
18
11
-3
-3
-3
-3
78
74
74
68
27
24
21
18
-46 -50 -44 -28
33
27
30
40
57
48
41
35
31
29
28
23
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-5 Ayrım
www.gurson.com.tr
24
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-5 Ayrım
Kanal ayrımına gelindiğinde hava debisi ayrıldığı gibi ses enerjisi de ayrılır.
Kanal ayrımında ses yutumu hesaplanırken belirtilen formül kullanılır:
∆LBi = 10log[(SBi / SM-1) / (ΣSBi / SM-1)]2 + 10log(SBi / ΣSBi)
∆Lbi = Branşmanda ses yutumu, dB
SBi = Branşman kesit alanı, m2
ΣSBi = Ayrımın olduğu kanalda, ana kanaldan çıkan toplam branşman kesit
alanı, m2
SM = Ayrımın olduğu kanalda, ana kanal kesit alanı, m2
www.gurson.com.tr
25
Örnek Hesap
Devre-5 Ayrım
HVAC ÖRNEK AKUSTİK HESAP
BRANŞMAN HATTI
DEVRE
ELEMANI
ANA HAT
DEBİ GENİŞLİK YÜKSEKLİK
DEBİ
(L/s)
(L/s)
(m)
(m)
UZUNLUK GENİŞLİK YÜKSEKLİK
(m)
(m)
Frekans (Hz)
(m)
FAN
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
79
DÜZ KANAL
-
-
-
1250
3
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
79
90o DİRSEK
-
-
-
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
76
SUSTURUCU
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
45
AYRIM
140
0.2
0.2
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
31
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
30
NR 30
MAHAL SES KRİTERİ (NR)
www.gurson.com.tr
63
75
0
75
33
-1
74
46
0
74
40
-7
67
38
-14
53
125
80
0
80
31
-1
79
41
-1
78
35
-20
58
35
-14
45
250
76
0
76
28
0
76
36
-2
74
31
-40
35
31
-14
31
500 1000 2000 4000
81
77
77
71
0
0
0
0
81
77
77
71
24
18
13
7
0
0
0
0
81
77
77
71
29
23
18
11
-3
-3
-3
-3
78
74
74
68
27
24
21
18
-46 -50 -44 -28
33
27
30
40
26
20
14
7
-14 -14 -14 -14
27
21
18
26
57
48
41
35
31
29
28
26
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-6 Hava Damperi
www.gurson.com.tr
27
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-6 Hava Damperi
Damperlerde üretilen ses seviyeleri imalatçı firmadan alınmalıdır.
www.gurson.com.tr
28
Örnek Hesap
Devre-6 Hava Damperi
HVAC ÖRNEK AKUSTİK HESAP
BRANŞMAN HATTI
DEVRE
ELEMANI
ANA HAT
DEBİ GENİŞLİK YÜKSEKLİK
DEBİ
(L/s)
(L/s)
(m)
(m)
UZUNLUK GENİŞLİK YÜKSEKLİK
(m)
(m)
Frekans (Hz)
(m)
FAN
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
79
DÜZ KANAL
-
-
-
1250
3
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
79
90o DİRSEK
-
-
-
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
76
SUSTURUCU
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
45
AYRIM
140
0.2
0.2
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
31
HAVA DAMPERİ
-
-
-
140
0.2
Ara Toplam (NR)
0.2
31
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
MAHAL SES KRİTERİ (NR)
30
NR 30
www.gurson.com.tr
63
75
0
75
33
-1
74
46
0
74
40
-7
67
38
-14
53
31
0
53
125
80
0
80
31
-1
79
41
-1
78
35
-20
58
35
-14
45
31
0
45
250
76
0
76
28
0
76
36
-2
74
31
-40
35
31
-14
31
30
0
34
500 1000 2000 4000
81
77
77
71
0
0
0
0
81
77
77
71
24
18
13
7
0
0
0
0
81
77
77
71
29
23
18
11
-3
-3
-3
-3
78
74
74
68
27
24
21
18
-46 -50 -44 -28
33
27
30
40
26
20
14
7
-14 -14 -14 -14
27
21
18
26
30
30
24
16
0
0
0
0
32
31
25
26
57
48
41
35
31
29
28
29
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-7 Difüzör
www.gurson.com.tr
30
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-7 Difüzör
Difüzör seçimi yapılırken mahalde istenilen ses seviyesi dikkate
alınarak istenilen ses seviyesinden daha düşük seviyede ses üreten
difüzör seçimi yapılmalıdır.
www.gurson.com.tr
31
Örnek Hesap
Devre-7 Difüzör
HVAC ÖRNEK AKUSTİK HESAP
BRANŞMAN HATTI
DEVRE
ELEMANI
ANA HAT
DEBİ GENİŞLİK YÜKSEKLİK
DEBİ
(L/s)
(L/s)
(m)
(m)
UZUNLUK GENİŞLİK YÜKSEKLİK
(m)
(m)
Frekans (Hz)
(m)
FAN
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
79
DÜZ KANAL
-
-
-
1250
3
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
79
90o DİRSEK
-
-
-
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
76
SUSTURUCU
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
45
AYRIM
140
0.2
0.2
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
31
HAVA DAMPERİ
-
-
-
140
0.2
Ara Toplam (NR)
0.2
31
DİFÜZÖR
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
32
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
MAHAL SES KRİTERİ (NR)
30
NR 30
www.gurson.com.tr
63
75
0
75
33
-1
74
46
0
74
40
-7
67
38
-14
53
31
0
53
51
0
55
125
80
0
80
31
-1
79
41
-1
78
35
-20
58
35
-14
45
31
0
45
40
0
46
250
76
0
76
28
0
76
36
-2
74
31
-40
35
31
-14
31
30
0
34
33
0
37
500 1000 2000 4000
81
77
77
71
0
0
0
0
81
77
77
71
24
18
13
7
0
0
0
0
81
77
77
71
29
23
18
11
-3
-3
-3
-3
78
74
74
68
27
24
21
18
-46 -50 -44 -28
33
27
30
40
26
20
14
7
-14 -14 -14 -14
27
21
18
26
30
30
24
16
0
0
0
0
32
31
25
26
26
22
19
17
0
0
0
0
33
31
26
27
57
48
41
35
31
29
28
32
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-8 Mahal
www.gurson.com.tr
33
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-8 Mahal
Mahal; kendisini oluşturan duvar, tavan, döşeme ve içerdiği halı, perde,
mobilya, duvar kaplamaları vb. gibi unsurlar vasıtasıyla ses kaynağından
gelen sesin belli bir kısmını yutma özelliğine sahiptir. Mahalde yutulan ses
seviyelerini net olarak hesaplamak için mimari tasarımcıdan odanın
ortalama ses yutum katsayısının alınması gerekir. Genel bir hesap yapmak
için aşağıdaki tablo ve grafik kullanılabilir.
Oda Özellilleri
Yankılanma Zamanı Ta
Tipik Oda
Ortalama Ses Yutum
Katsayısı - αm
Çok Yumuşak
Yumuşak
Normal
Sert
Çok Sert
0.2 < Ta < 0.25
0.4 < Ta <
0.5
0.9 < Ta < 1.1
1.8 < Ta < 2.2
2.5 < Ta < 4.5
Restoran
Ofis
Hastane
Büyük Klise
Radyo Ve TV
Studyoları
Tiyatro
Kütüphane
Klise
Fabrika
0.4
0.25
0.15
0.1
0.05
www.gurson.com.tr
34
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-8 Mahal
Ses Yutum Alanı, m2
Oda Ses Yutumu, dB
Oda Hacmi, m3
www.gurson.com.tr
35
SES ÜRETİM ve YUTUM YÖNTEMLERİ
Devre-8 Mahal
Daha ayrıntılı hesap için;
  Qθ
4 
+ 

2
R0  
  4 ⋅π ⋅ r
IL = 10 ⋅ log 



Qθ
4 

+
  4 ⋅ π ⋅ r 2 Rn  


−
−
R0 =
S ⋅α 0
−
1−α0
Rn =
S ⋅α n
−
1−αn
IL: Ses yutum değeri, dB
R0: Başlangıçtaki Oda Sabiti;
Rn: Ses Yutucu Malzeme Eklendikten Sonra oluşan Oda Sabiti
Qθ : Yönlendirme faktörü
r: Ses kaynağına olan uzaklık, m
www.gurson.com.tr
36
Örnek Hesap
Devre-8 Mahal
HVAC ÖRNEK AKUSTİK HESAP
BRANŞMAN HATTI
DEVRE
ELEMANI
ANA HAT
DEBİ GENİŞLİK YÜKSEKLİK
DEBİ
(L/s)
(L/s)
(m)
(m)
UZUNLUK GENİŞLİK YÜKSEKLİK
(m)
(m)
(m)
FAN
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
79
DÜZ KANAL
-
-
-
1250
3
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
79
90o DİRSEK
-
-
-
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
76
SUSTURUCU
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
45
AYRIM
140
0.2
0.2
1250
0.65
Ara Toplam (NR)
0.35
31
HAVA DAMPERİ
-
-
-
140
0.2
Ara Toplam (NR)
0.2
31
DİFÜZÖR
-
-
-
-
Ara Toplam (NR)
32
MAHAL
-
-
-
-
-
-
TOPLAM (NR)
MAHAL SES KRİTERİ (NR)
Frekans (Hz)
25
30
www.gurson.com.tr
63
75
0
75
33
-1
74
46
0
74
40
-7
67
38
-14
53
31
0
53
51
0
55
0
-5
125
80
0
80
31
-1
79
41
-1
78
35
-20
58
35
-14
45
31
0
45
40
0
46
0
-5
250
76
0
76
28
0
76
36
-2
74
31
-40
35
31
-14
31
30
0
34
33
0
37
0
-5
500 1000 2000 4000
81
77
77
71
0
0
0
0
81
77
77
71
24
18
13
7
0
0
0
0
81
77
77
71
29
23
18
11
-3
-3
-3
-3
78
74
74
68
27
24
21
18
-46 -50 -44 -28
33
27
30
40
26
20
14
7
-14 -14 -14 -14
27
21
18
26
30
30
24
16
0
0
0
0
32
31
25
26
26
22
19
17
0
0
0
0
33
31
26
27
0
0
0
0
-5
-5
-5
-5
TOPLAM (dB) 50
NR 30
57
41
48
32
41
28
35
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
Ara Toplam (dB)
Ses Üretimi (dB)
Ses Yutumu (dB)
26
31
21
29
22
28
37
Örnek Hesap
Grafik
Ses Basınç Seviyesi ve Frekans Grafiği
60
50
50
Ses Basınç Seviyesi (dB)
41
40
32
28
30
26
21
22
20
10
0
63
125
250
500
1000
2000
4000
TOTAL (dB)
50
41
32
28
26
21
22
NR 30
57
48
41
35
31
29
28
www.gurson.com.tr
38
Büyük Susturucu Seçiminin Akustik Performansa
Etkisi
• 10,000m3/h Debili Santral ve Susturucu Akustik
Performansları
Santral
Ses Üretimi, dB
Susturucu
Ses Üretimi, dB
Susturucu
Ses Yutumu, dB
Toplam Ses Üretimi, dB
Susturucu
Ses Üretimi, dB
Susturucu
Ses Yutumu, dB
Toplam Ses Üretimi, dB
63
125
Ses Üretim Değerleri, dB
250 500 1000 2000 4000 8000
80
86
82
87
86
86
79
73
39
34
30
26
23
20
17
13
Seçim
OPTİMUM
-5
-15
-32
-33
-36
-25
-16
-14
75
71
50
54
50
61
63
59
31
27
23
19
16
13
10
6
-5
-15
-32
-33
-36
-25
-16
-14
75
71
50
54
50
61
63
59
www.gurson.com.tr
BÜYÜK
39
Büyük Susturucu Seçiminin İlk Yatırım Maliyetine
Etkisi
• 10,000m3/h Debili Santral ve Susturucu İlk Yatırım
Maliyetleri Artış Oranları
Susturucu Boyutu
Santral İlk Yatırım
Maliyeti Artış Oranı
(%)
Susturucu İlk Yatırım Santral+Susturucu İlk
Maliyeti Artış Oranı Yatırım Maliyeti Artış
(%)
Oranı (%)
İdeal
-
-
-
Büyük
*%-0.3
%32
%1.5
Not:
* (-) Santral maliyetinde azalış anlamına gelmektedir.
www.gurson.com.tr
40
Büyük Susturucu Seçiminin İlk Yatırım
Maliyetlerine Etkisi
• 30.000m3/h ve 60.000 m3/h Debili Santral ve Susturucu İlk
Yatırım Maliyetleri Artış Oranları
Santral
30.000 m3/h
debili santral
60.000 m3/h
debili santral
Susturucu
Boyutu
Santral İlk Yatırım
Maliyeti Artış Oranı
(%)
Susturucu İlk
Yatırım Maliyeti
Artış Oranı (%)
Santral+Susturucu
İlk Yatırım Maliyeti
Artış Oranı (%)
İdeal
-
-
-
Büyük
%-0.40
%109
%6.7
İdeal
-
-
-
Büyük
%-0.40
%60
%2.0
www.gurson.com.tr
41
Küçük Susturucu Seçiminin Akustik Performansa
Etkisi
• 10,000m3/h Debili Santral ve Susturucu Akustik
Performansları
Ses Üretim Değerleri, dB
Mekanik Ekipman
63
125
250
500
1000
2000
4000
8000
Santral Ses Üretimi, dB
80
86
82
87
86
86
79
73
Susturucu Ses Üretimi, dB
39
34
30
26
23
20
17
13
Susturucu Ses Yutumu, dB
-5
-15
-32
-33
-36
-25
-16
-14
Toplam Ses Üretimi, dB
75
71
50
54
50
61
63
59
Susturucu Ses Üretimi, dB
58
54
49
45
41
38
35
31
Susturucu Ses Yutumu, dB
-5
-15
-32
-33
-36
-25
-16
-14
Toplam Ses Üretimi, dB
75
71
53
55
51
61
63
59
www.gurson.com.tr
Seçim
OPTİMUM
KÜÇÜK
42
Küçük Susturucu Seçiminin İşletme Maliyetlerine
Etkisi
• Üç Farklı Debili Santral ve Susturucu İşletme Maliyetleri
Artış Oranları
Santral
Susturucu
Boyutu
Santral İşletme
Maliyeti Artış Oranı
(%)
Optimum
-
Küçük
%24
Optimum
-
Küçük
%37
Optimum
-
Küçük
%88
10.000m3/h debili santral
30.000m3/h debili santral
60.000m3/h debili santral
www.gurson.com.tr
43
Gürültünün Oluştuğu Frekansın Belirlenmesinin
Enerji Tasarrufu ve İlk Yatırıma Etkisi
• Akustik izoleli kanallar yüksek frekanslarda daha çok ses
yutar.
• Düşük frekanslarda oluşan gürültüyü önlemek için akustik
izolasyon yapmak;
– ilk yatırım maliyetlerini artırır.
– kanal içerisindeki basınç kaybını artırdığı için İşletme maliyetlerini
artırır.
www.gurson.com.tr
44
Gürültünün Oluştuğu Frekansın Belirlenmesinin
Enerji Tasarrufu ve İlk Yatırıma Etkisi
Not:
Kç: Kanal Çevresi (m), Ka: Kanal Kesit alanı (m2)
www.gurson.com.tr
45
Gürültünün Oluştuğu Frekansın Belirlenmesinin
Enerji Tasarrufu ve İlk Yatırıma Etkisi
Not:
Kç: Kanal Çevresi (m), Ka: Kanal Kesit alanı (m2)
www.gurson.com.tr
46
Gürültünün Oluştuğu Frekansın Belirlenmesinin
Enerji Tasarrufu ve İlk Yatırıma Etkisi
• Yayvan kanallar aynı eş değer kanal çapına sahip kareye
yakın kanallara göre frekans bazında daha fazla ses yutarlar.
Kanal Tipi
Kare
Yayvan
Kare
Yayvan
Kare
Yayvan
Kare
Yayvan
En
Yükseklik
Eş Değer
Çap
Kç/Ka
mm
400
200
600
350
750
400
900
450
mm
400
910
600
1115
750
1570
900
2055
mm
437
437
656
656
820
820
984
984
1/m
10.0
12.2
6.67
7.51
5.33
6.27
4.44
5.42
www.gurson.com.tr
47
Gürültünün Oluştuğu Frekansın Belirlenmesinin
Enerji Tasarrufu ve İlk Yatırıma Etkisi
• 2000 ve 4000Hz ortalama oktav band frekanslarında, 25mm
ve 50mm izolasyonlu havalandırma kanallarında ses yutum
değerleri aynıdır.
www.gurson.com.tr
48
Gürültünün Oluştuğu Frekansın Belirlenmesinin
Enerji Tasarrufu ve İlk Yatırıma Etkisi
Kanal
Ebatı
mmxmm
150x150
150x250
150x300
150x460
300x300
300x460
300x610
300x910
460x460
460x710
460x910
460x1370
760x760
760x1140
760x1520
760x2290
25mm Camyünü İzoleli Kanal Ses
Yutum Değeri, dB/m
Oktav Merkez Band Frekansı, Hz
125 250 500 1000 2000
4000
0.6 1.5 2.7
5.8
7.4
4.3
0.5 1.2 2.4
5.1
6.1
3.7
0.5 1.2 2.3
5.0
5.8
3.6
0.5 1.0 2.2
4.7
5.2
3.3
0.4 0.8 1.9
4.0
4.1
2.8
0.3 0.7 1.7
3.7
3.5
2.5
0.3 0.6 1.7
3.5
3.2
2.3
0.3 0.6 1.6
3.3
2.9
2.2
0.3 0.6 1.6
3.3
2.9
2.2
0.2 0.5 1.4
3.0
2.4
1.9
0.2 0.5 1.4
2.8
2.2
1.8
0.2 0.4 1.3
2.7
2.0
1.7
0.2 0.4 1.2
2.5
1.8
1.6
0.2 0.3 1.1
2.3
1.6
1.4
0.2 0.3 1.1
2.2
1.4
1.3
0.1 0.3 1.0
2.1
1.3
1.2
50mm Camyünü İzoleli Kanal Ses
Yutum Değeri, dB/m
Oktav Merkez Band Frekansı, Hz
125 250 500 1000 2000
4000
0.8 2.9 4.9
7.2
7.4
4.3
0.7 2.4 4.4
6.4
6.1
3.7
0.6 2.3 4.2
6.2
5.8
3.6
0.6 2.1 4.0
5.8
5.2
3.3
0.5 1.6 3.5
5.0
4.1
2.8
0.4 1.4 3.2
4.6
3.5
2.5
0.4 1.3 3.0
4.3
3.2
2.3
0.4 1.2 2.9
4.1
2.9
2.2
0.4 1.2 2.9
4.1
2.9
2.2
0.3 1.0 2.6
3.7
2.4
1.9
0.3 0.9 2.5
3.5
2.2
1.8
0.3 0.8 2.3
3.3
2.0
1.7
0.2 0.8 2.2
3.1
1.8
1.6
0.2 0.7 2.0
2.9
1.6
1.4
0.2 0.6 1.9
2.7
1.4
1.3
0.2 0.5 1.8
2.6
1.3
1.2
www.gurson.com.tr
49
Gürültünün Oluştuğu Frekansın Belirlenmesinin
Enerji Tasarrufu ve İlk Yatırıma Etkisi
• Kanal ebatları arttıkça izolasyonların ses yutum değerleri de
azalmaktadır.
Kanal Ebatı
mmxmm
150x150
910x1830
Ses Yutum
Azalış Oranı
Kanal Ebatı
mmxmm
150x150
910x1830
Ses Yutum
Azalış Oranı
25mm Camyünü İzoleli Kanal Ses Yutum Değeri, dB/m
Ortalama Oktav Band Frekansı, Hz
125
250
500
1000
2000
4000
0.6
1.5
2.7
5.8
7.4
4.3
0.1
0.3
1.0
2.0
1.2
1.2
-500%
-400%
-170%
-190%
-517%
-258%
50mm Camyünü İzoleli Kanal Ses Yutum Değeri, dB/m
Ortalama Oktav Band Frekansı, Hz
125
250
500
1000
2000
4000
0.8
2.9
4.9
7.2
7.4
4.3
0.2
0.5
1.8
2.5
1.2
1.2
-300%
-480%
-172%
www.gurson.com.tr
-188%
-517%
-258%
50
Gürültünün Oluştuğu Bölümün Belirlenmesinin
Enerji Tasarrufu ve İlk Yatırıma Etkisi
• Gürültü üretimi incelendiğinde yuvarlak kanallar dikdörtgen
kanallara göre daha büyük hızlarda hava taşıyabilirler. Bu
sayede, yuvarlak kanalları dikdörtgen kanallara kıyasla daha
düşük ebatlarda tasarlamak mümkündür.
Kanal Yerleşimi
Şaft içerisinde veya
asma tavan arasında
Asma akustik tavan
arasında
Mahal içerisinden
geçen kanalda
Tasarım RC
(N)
45
35
25
45
35
25
45
35
25
Maksimum Hava Hızı, m/s
Dikdörtgen
Yuvarlak
Kanal
Kanal
17.8
25.4
12.7
17.8
8.6
12.7
12.7
22.9
8.9
15.2
6.1
10.2
10.2
19.8
7.4
13.2
4.8
8.6
www.gurson.com.tr
51
Akustik İzolesiz Kanallarda
Ses Yutumu
Kanal
Ebatı
P/A
mmxmm
150x150
305x305
305x610
610x610
1220x1220
1830x1830
1/mm
0.26
0.13
0.1
0.07
0.03
0.02
İzolesiz Kanalda Ses Yutum
Değerleri, dB/m
Oktav Merkez Band Frekansı, Hz
63
125
250
>250
0.98
0.66
0.33
0.33
1.15
0.66
0.33
0.20
1.31
0.66
0.33
0.16
0.82
0.66
0.33
0.10
0.49
0.33
0.23
0.07
0.33
0.33
1.60
0.07
www.gurson.com.tr
52
SONUÇLAR
• Optimum susturucu seçiminin yapıldığı sistemlerde ilk
yatırım maliyetlerinde %1.5’ten %6.7’ye kadar değişen
oranlarda azalma irdelenmiştir.
• Optimum susturucu seçiminin yapıldığı sistemlerde işletme
giderlerinde %24’ten %88’e kadar değişen oranlarda azalma
gözlenmiştir.
• 250Hz ile 4000Hz arasındaki frekanslarda akustik
izolasyonun ses yutumunda etkili olduğu, buna rağmen
düşük frekanslarda akustik izolasyonun, izolasyon kalınlığına
bağlı olarak, ses yutumunda önemli bir etkisinin olmadığı
tespit edilmiştir.
• Aynı eş değer çapa sahip yayvan kanallar, kareye yakın
kesite sahip kanallara oranla daha fazla ses yutmaktadır.
www.gurson.com.tr
53
SONUÇ
• 2000Hz ile 4000Hz arasında 25mm ve 50mm izolasyona
sahip kanalların aynı ses yutum değerlerine sahip
olduğu tespit edilmiştir.
• Yuvarlak kanalların dikdörtgen kanallara göre daha
yüksek hızlarda, aynı akustik konfor parametrelerini
sağlayarak tasarım yapılmasına imkan verdiği tespit
edilmiştir.
• Kanal boyutunu büyütmenin ses yutumunu da azalttığı
belirlenmiştir.
• Akustik izolasyon kalınlıklarının kanal boyutlarına dikkat
edilerek tasarlanması gerekliliği belirlenmiştir.
www.gurson.com.tr
54
www.gurson.com.tr
TEŞEKKÜRLER,
SORU ve GÖRÜŞLERİNİZİ BEKLİYORUZ.
Orhan Gürson
55