Enfeksiyöz Hastal*klar*n Tedavisinde Eczac*n*n Rolü

Enfeksiyöz Hastalıkların
Tedavisinde Eczacının Rolü
Doç.Dr. Kutay Demirkan
Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Klinik Eczacılık Anabilim Dalı Başkanı
CDC. Threat Report 2013. http://www.cdc.gov/drugresistance/threat-report-2013/
Antibiyotik Kullanımında Sorunlar
• Antibiyotiklerin etkin olmayan dozda verilmesi,
• Mevcut enfeksiyonun tedavisi için uygun
olmayan bir antibiyotiğin seçilmesi,
• Endikasyonu olmadığı halde antibiyotik
başlanması,
• Uygunsuz sürede kullanılması
Tedavi Süresi
• Genel olarak akut, karmaşık olmayan
enfeksiyonlarda, hasta en az 72 saat ateşsiz ve
klinik olarak iyi olana kadar tedaviye devam
edilmelidir.
• Osteomiyelit, endokardit gibi enfeksiyonlar için
uzun süre (4-6 hafta) tedavi gereklidir.
Uygunsuz Antibiyotik Tedavi Sonuçları
• Tedavi başarısızlığı
• Mortalite, morbidite
• Yan etkiler
• Ekonomik yük
• Direnç!!!
Direnç Gelişimi
Tedaviden Etkin Cevap Alınmaması
• Yanlış teşhis
• Uygun olmayan ilaç rejimi
• Yanlış ilaç seçimi
• Bakteriyel direnç
• Enfeksiyona iki veya daha fazla sayıda
mikroorganizmanın neden olması
Antibiyotik Seçiminde Göz Önünde
Tutulacak Faktörler
• Hastanın yakın zamanda antibiyotik kullanımı
• Hastane florası
• Altta yatan hastalıklar
• Kültür sonuçları
• Dirençli patojen için risklerin varlığı
– Son 90 gün içinde antibiyotik kullanımı
– Yakın zamanda ≥5 gün hastane yatışı
– Toplumda antibiyotik direnci olması
– İmmunosupresif hastalık veya ilaç kullanımı
McCoy D. The pharmacist's role in preventing antibiotic resistance. US Pharm. 2011;36(7):42-49.
Enfeksiyon Ünitesinde Eczacının Rolü
• Eğitim (hasta, hemşire, doktor, eczacı, diğer)
• Antibiyotik tüketiminin izlenmesi
• Enfeksiyon kontrol komitesinde yer alma
• Formüler oluşturulması
• Yeni antimikrobiyalllerin değerlendirilmesi
Enfeksiyon Ünitesinde Eczacının Önemi
Enfeksiyöz hastalıklar ekibine eczacının katılımı ile
• ilaç hatalarının azaldığı,
• hastanede kalış süresinin kısaldığı,
• oral tedaviye geçişe yönlenmenin sağlandığı,
• uygun ilaç seçiminden emin olunduğu,
• antibiyotiklere bağlı maliyetin azaltıldığı
gösterilmiştir.
Enfeksiyon Ünitesinde Eczacının Önemi
• Eczacılar tarafından antibiyotiklere ilişkin
önerilerin ekonomik olarak katkısı
değerlendirildiğinde, dahiliye ünitesinde
antibiyotik masrafında hasta başına 60 Dolar
azalma saptanmıştır. (p<0.01).
Eczacı Olarak Enfeksiyöz Hastalıkların
Tedavisinde Etkin Olabilmek İçin
1. Adım
Mikroorganizmaları Tanımak
Gram Pozitif Koklar
Gram Pozitif Basiller
• Aerobik
• Aerobik
– Staphylococcus aureus
– Staphylococcus epidermis
– Streptococcus pyogenes
– Streptococcus pneumoniae
– Streptococcus viridans
– Listeria monocytogenes
– Bacillus anthracis
– Corynebacterium türleri
• Anaerobik
– Enterococcus faecium
– Clostiridium difficile
– Enterococcus fecalis
– Clostiridium perfringens
• Anaerobik
– Peptostreptococcus türleri
– Peptococcus türleri
– Clostiridium tetani
– Propionnibacterium acnes
– Actinomyces türleri
Gram Negatif Koklar
• Aerobik
– Neisseria gonorrhoeae
– Neisseria meningitidis
– Moraxella catarrhalis
Gram Negatif Basiller
• Aerobik
–
–
–
–
–
–
–
–
E. coli
Klebsiella pneumoniae
Proteus mirabilis
Serratia marcescens
Pseudomonas aeruginosa
Enterobacter türleri
Haemophilus influenzae
Legionella pneumophilia
• Anaerobik
– Bacteroides fragilis
– Fusobacterium türleri
Atipik Mikroorganizmalar
• Chlamydia türleri (ör: C. pneumoniae)
• Mycoplasma türleri (ör: M. pneumoniae)
• Legionella pneumoniae
• Listeria monocytogenes
• Mycobacteria tuberculosis
• Mycobacteria avium
• Ricketsiae rickettsii
• Coxiella burnetii
• Treponema pallidum
Normal Florada Bulunan
Mikroorganizmalar
Mide-Barsak Kanalı
Cilt
•
•
•
•
Propionibacteriaceae
Staphylococci
Streptococci
Diphtheroids
– Cronybacterium türleri
•
•
•
•
•
Bacteroides türleri
Clostridium türleri
Diphtheroids
Enterobacteriaceae
Escherichia coli
– Klebsiella türleri
• Fusobacterium türleri
• Streptococci (anaerobic)
Eczacı Olarak Enfeksiyöz Hastalıkların
Tedavisinde Etkin Olabilmek İçin
2. Adım
Antimikrobiyallerle İlgili Herşeyi Öğrenmek
Antibiyotikler
• Beta-laktamlar
• Aminoglikozitler
• Kinolonlar
• Makrolidler
• Linkozamidler
• Metronidazol
• Glikopeptidler
• Oksazolidinonlar
• Streptograminler
• Lipopeptidler
• Tetrasiklinler
• Kloramfenikol
• Polimiksinler
• Sulfonamidler
• Trimetoprim
• Rifampisin
• Nitrofurantoin
• Antiviraller
• Antifungaller
• Antiparazitikler
İlacın Özellikleri
• Spektrum
• Farmakolojik özellikler
– absorpsiyon, dağılım, metabolizma, eliminasyon
• Doz ve doz ayarlaması
• Yan etki
• Etkileşim (ilaç, besin, alkol, hastalık, bitkisel ürün…)
Helicobacter pylori
• Makrolidler
– Eritromisin
– Azitromisin
– Klaritromisin
Eczacı Olarak Enfeksiyöz Hastalıkların
Tedavisinde Etkin Olabilmek İçin
3. Adım
Enfeksiyöz Hastalıkların Bulgu ve Belirtilerini
Öğrenmek
Belirti ve Bulgular
• Ateş
• Beyaz küre sayısında artış
• Klinik belirtiler
–
–
–
–
–
Öksürük
Balgam
Nefes darlığı
…
…
• Radyografik Bulgular
İlaç Ateşi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Amfoterisin
Sefalosporinler
Penisilinler
Fenitoin
Prokainamid
Kinidin
Karbamezapin
Hidralazin
Rifampin
Streptokinaz
Vankomisin
Eczacı Olarak Enfeksiyöz Hastalıkların
Tedavisinde Etkin Olabilmek İçin
4. Adım
Enfeksiyöz Hastalıkların Etkenlerini ve Empirik
Tedaviyi Öğrenmek
Avrupa’da Toplum Kökenli Pnömoniye En Sık Neden
Olan Patojenler
S pneumoniae
C pneumoniae
Viral
Mycoplasma pneumoniae
Legionella sp
H influenzae
G-neg enterobacteria
C psittacii
Coxiella burnetii
Staph aureus
M catarrhalis
Other
0
5
Woodhead M. Chest 1998;183S-187S
10
15
20
25
30
Dünyada Streptococcus pneumoniae’ ye Dirençli
Penisilin ve Makrolidler
Nair GB, Niederman MS. Med Clin N Am 2011: 95;1143–1161