Maliyet muhasebesi

Öğretim Görevlisi Yusuf Bahadır Kavas
Derste yararlanılacak kaynaklar
1.
Nalan Akdoğan

MALİYET MUHASEBESİ UYGULAMALARI

Gazi Kitabevi, 2009.
2. Selim Yüksel PAZARÇEVİREN:

MALİYET MUHASEBESİ,

Sakarya Kitabevi, 2006.
3. Kamil BÜYÜKMİRZA:

MALİYET VE YÖNETİM MUHASEBESİ,

Gazi Kitabevi, 2013.
DERSİN AMACI VE HEDEFİ
Hedefimiz sizleri günümüz rekabet ortamının en hayati
konularından biri olan maliyetler konusunda temel bilgiler
ile donatmak. Maliyetler bir çok işletmenin üstün veya zayıf
yönünü, tehdit veya fırsatlarını belirleyen temel
parametrelerden biridir. Bir çok işletme maliyetleri yüzünden
batarken bir çok işletme de maliyetleri sayesinde ayakta
kalabilmiştir.
Bu ders ile sizlere maliyetleri tanıyacak, saptayacak,
ayrımlayacak, ölçümleyecek, hesaplayacak, kaydedecek,
izleyecek, özetleyecek, raporlayacak, yorumlayacak bilgi
birikiminin
verilmesi
hedeflenmektedir.
Böylece
çalışacağınız ya da çalıştığınız yerlerde daha faydalı olmanız
umulmaktadır.
Genel Çerçeve











Temel kavramlar ve genel bilgiler
Finansal Tablolar
Maliyetlerin sınıflandırılması
Hammadde ve malzeme maliyetleri
İşçilik maliyetleri
Genel imalat maliyetleri
Maliyet sistemleri
Sipariş maliyet sistemi
Safha maliyet sistemi
Standart maliyet sistemi
TDHP’da maliyet hesap ve kayıtları
Maliyet Nedir
Kardeş valla
maliyetine
satıyoruz. O fiyata
imkanı yok olmaz
Günlük hayatta bu tür konuşmalarla çok fazla
karşılaşırız.
Bu araba bana şu kadara mal oldu, maliyeti
kurtarmaz gibi birçok örnek verilebilir. Peki maliyet
nedir ????
Maliyet: Mal veya hizmetin üretilebilmesi için katlanılan fedakarlık olarak
tanımlanabilir. İşletmeler için son derece önemli bir kavram olan maliyet,
Harcama, Hasılat, Gelir, Gider, Kar, Zarar kavramlarıyla karıştırılmamalıdır.
Maliyet Muhasebesinde Önemli
Tanımlar
 HARCAMA: Bir mal, hizmet ve fayda sağlamak için yapılan ödeme ve





borçlanmalardır. Harcamada bir varlık elde edilirken diğer bir varlıkla takas
edilir. Başka bir deyişle; parasal varlıkta azalışa neden olan ticari
işlemlerdir.
HASILAT: Elde edilen gelirlerin toplamı olarak ifade edilmektedir. Bir başka
deyişle hasılat, gelirin çoğulu yada parasal varlıkta artışa neden olan ticari
işlemlerdir.
GELİR: İşletmenin faaliyetleri dolayısıyla mal ve hizmetlerden elde etmiş olduğu
parasal tutarlar gelir olarak adlandırılmaktadır. Diğer bir deyişle işletmenin öz
sermayesini artıran işlemlerdir.
GİDER: İşletmelerin faaliyetlerini devam ettirebilmesi için kullanmış olduğu
yada tüketmiş olduğu mal veya hizmetlerin parasal olarak tutarıdır. Diğer bir
deyişle işletmenin öz sermayesini azaltan işlemlerdir.
KÂR: belirli bir döneme ait gelirlerin ile aynı döneme ait giderler toplamından
büyük olması durumunda ortaya çıkan fark kâr olarak adlandırılır.
ZARAR: belirli bir döneme ait giderler toplamının aynı dönem ait gelirler
toplamından büyük olması sonucu ortaya çıkan fark zarar olarak adlandırılır.
Maliyet kavramı daha çok üretim
işletmelerinde önemli bir yere sahiptir.
Maliyet Muhasebesi Nedir
Amaçları Nelerdir?
 Maliyet muhasebesi, üretilen mal (mamul)
veya hizmetlerin maliyetini oluşturan maliyet
türlerinin, oluştuğu yerler ve ilgili oldukları
mamul ya da hizmet cinsleri bakımından
belirlenmesi ve izlenmesine olanak sağlayan
bir hesap ve kayıt sistemidir.
 Maliyet Muhasebesi (analitik muhasebe); işletme
yöneticileri ve işletme ilgililerinin sağlıklı karar
alabilmeleri için gereksinim duydukları sayısal
bilgileri kendilerine sunmaktadır.
Maliyet Muhasebesi Nedir
Amaçları Nelerdir?
 MAMUL VEYA HİZMETİN BİRİM MALİYETİNİ
HESAPLAMAK
 MALİYETLERİ VE İŞLETMENİN FAALİYETLERİNİ
KONTROL ALTINDA TUTMAK
 İŞLETME FAALİYETLERİNİN PLANLANMASINDA
GEREKLİ MALİYET BİLGİLERİNİ SAĞLAMAK
 İŞLETME İLGİLİLERİNİN ALACAĞI KARARLARA
YARDIMCI OLMAK
Maliyet Muhasebesi ile Finansal
Muhasebe Arasındaki Farklar
FİNANSAL MUHASEBE
Maliyet Muhasebesi
Finansal Muhasebe
İç ve dış gruplara bilgi verir
Tutarlar kesindir
Para temel ölçü birimidir
Kayıtlar muhasebe ilkelerine
göre yapılır
Bütün işletmeler finansal
muhasebe tutmak
zorundadır
İç gruplara bilgi verir
Tutarlar tahmini de olabilir
Para dışı öğelerde kullanılır
Yönetim için yararlılık ve
beklentiler önemlidir
Sadece üretim yapan
işletmeler tutar
İşletme İlgilileri Kimlerdir?
 Yöneticiler : İşetme faaliyetlerini sevk ve idare eden kişilerdir.




Muhasebe servisinden her an faaliyetlerle ilgili bilgi isteyebilir.
İşletme sahibi veya Ortaklar : Teknolojik ve Ekonomik gelişmeler ,
işletme faaliyetlerinde kişilerin tek başına yeterli olmadığını ortaya
koymuştur. Dolayısıyla birkaç kişi emek ve sermayelerini birleştirerek
ortak olup şirketleşme yoluna gitmişlerdir. Şirket ortakları Faaliyetleri
sonucunda Kar elde etmeyi ve büyümeyi düşünürler. Yönetimin
başarısını öğrenmek ve faaliyetlerin karlılığını bilmek için onlarda
muhasebe departmanından rapor isteyebilirler.
İşletmede Çalışanlar :İşletmede çalışan personel ve memurlar da o
işletmedeki durumu yakından izlerler. Çalışanlar işlerinin sürekliliğini
öğrenip geleceğe güvenle bakmak isterler. Onlarda muhasebe
bilgilerine başvurabilirler.
İşletmeye Borç Verenler : Kısa ve Uzun vadede borç verecek olanlar ;
işletmenin borç ödeme gücünü ve karlılık durumunu bilmek isterler ve
muhasebe raporlarına başvururlar.
Devlet : İşletmelerin faaliyetleri üzerinden elde ettikleri karlar, devleti
yakından ilgilendirir. Ödenecek vergilerin doğru hesaplanması devlet
için önemlidir. Devlet, kontrol elemanları ve diğer denetleme
mekanizmaları ile işletmelerin gelir ve gider durumlarını incelerken
muhasebe raporlarından faydalanırlar.
Finansal Tablolar(Mali Tablolar)
Nelerdir?
 Mali tablolar:kanunlar tarafından bazı şirketler için
zorunlu olarak tutulan, bir şirketin dönemsel
faaliyetleri sonucu hazırlamak ve yayınlamak (halka
açık şirketler, aracı kurumlar vb.) zorunda oldukları ve
ilgili şirketin performansını gösteren,standartlaştırılmış
muhasebe kayıtlarıdır.
 Başlıca Finansal Tablolar; bilanço, gelir-gider tablosu,
satılan malın maliyeti, kar dağıtım, fon ve nakit akım,
tablolarıdır.
Finansal Tablolar(Mali Tablolar)
Nelerdir?
 Bilanço, bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu,
dönem sonunda hazırladıkları (31 Mart, 30 Haziran, 30
Eylül ve 31 Aralık) ve yayınladıkları, şirketin bir
portresini çizen, muhasebe dilinde "t tablosu" olarak
adlandırılan düzendeki tablolardır.
Finansal Tablolar(Mali Tablolar)
Nelerdir?
Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?
 Gelir-gider tablosu, bir şirketin herhangi bir dönemdeki faaliyetlerinde,
cirosundan yola çıkarak, gelir ve giderlerini ekleyip veya çıkarmak
yoluyla net karının hesaplandığı, standartlaştırılmış ve SPK mevzuatlarına
göre hazırlanan bir tablodur. Gelir-gider tablosu bize şirketin ilgili dönemdeki
faaliyetlerinin neticesini öğrenmemizi sağlar.
 31 Mart itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk üç aylık faaliyet
sonuçlarını; 30 Haziran itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk
yarısının faaliyet sonuçlarını; 30 Eylül itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları
yılın ilk dokuz aylık faaliyetlerinin sonuçlarını ve 31 Aralık itibariyle hazırlanan
gelir-gider tabloları yılın tümündeki faaliyetlerin sonuçlarını göstermektedir.
Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?
Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?
 Fon Akım ve Nakit Akım Tabloları
 Bu tablolar, şirketin fon ve nakit tutarlarının
akışını ayrıntılı olarak düzenleyen standart
tablolardır.
 Şirketin iki dönem arasındaki yönetimsel ve
finansman politikaların mali tablolara yansımasını
daha rahat anlaşılmasını sağlarlar.
Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?
 Kâr Dağıtım Tablosu işletmenin dönem kârının
dağıtım biçimini gösteren tablodur. Bu tablo, özellikle
sermaye şirketlerinde dönem kârından ödenecek
vergilerin, ayrılacak yedeklerin ve ortaklara
dağıtılacak kâr paylarının açıkça görülmesi için
düzenlenir.
Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?
Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?
 Satışların Maliyeti Tablosu Tanımı:
 işletmelerin dönem içindeki stok hareketlerini,
 üretim maliyetlerini,
 satılan mamul maliyetlerini,
 satılan hizmet maliyetlerini gösterir.
 Gelir tablosunda satışların maliyeti bölümü
bulunmaktadır. Buradaki satışların maliyeti ayrı bir
tablo şeklinde düzenlenerek ve hesaplanarak gelir
tablosuna ek olarak konulmaktadır. Yani gelir
tablosunun bir ekini oluşturmaktadır.
Finansal Tablolar(Mali Tablolar)
Nelerdir?
Giderlerin Sınıflandırılması
1. ÜRÜNLERE YÜKLENMELERİNE GÖRE
– Direkt Giderler
– Endirekt Giderler
2. FAALİYET (ÜRETİM) HACMİYLE
İLİŞKİLERİNE GÖRE
– Değişken Maliyetler
– Sabit Maliyetler
3. MALİYET ÇEŞİTLERİNE GÖRE
–
–
–
–
–
–
–
İlk Madde ve Malzeme Giderleri
Memur Ücret ve Giderleri
Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
Çeşitli Giderler
Vergi, Resim ve Harçlar
Amortisman ve Tükenme Payları
Finansman Giderleri
Giderlerin Sınıflandırılması
4. FONSİYONLARINA GÖRE

Satın alma (tedarik) giderleri

Üretim Giderleri

Araştırma ve Geliştirme Giderleri

Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri

Genel Yönetim Giderleri

Finansman Giderleri
GİDERLERİN ÜRÜNLERE YÜKLENMESİNE
GÖRE SINIFLANDIRILMASI
 Belirli bir mal veya hizmetin üretim maliyetine
doğrudan doğruya yüklenip yüklenememesine
göre giderler, direkt ve endirekt olarak bölümlenir.
Direkt Giderler
Tanım: Belirli bir mal veya hizmetin üretim
maliyetine doğrudan doğruya herhangi bir
dağıtım anahtarı kullanmadan yüklenebilen
giderlerdir.
Örnek: Direkt ilk madde ve malzeme
giderleri ile direkt işçilik giderleri buna
örnek olarak gösterilebilir.
Endirekt Giderler
Tanım: Belirli bir mal veya hizmetin üretim maliyetine
doğrudan doğruya yüklenemeyip, bir takım dağıtım
ölçüleri yardımı ile yüklenebilen giderlerdir. Endirekt
giderlerin bir bölümü; oluştukları gider yeri açısından
endirekt olarak kabul edilmekte, bir bölümü ise nitelik ve
hesaplamalarındaki güçlükler nedeni ile endirekt
sayılmaktadır.
Örnek:
ısıtma yardımcı gider yerinde
kullanılan fuel-oil gideri ısıtma gider yeri
için direkt bir gider olmakla birlikte esas
üretim gider yerleri
için ve mamul
maliyetlerine yüklenme açısından endirekt
bir gider niteliğindedir.
Diğer taraftan ana üretim gider yeri ile direkt
ilişkisi
olmasına rağmen; nitelik veya
hesaplamalarındaki
güçlükler
nedeniyle
(ikramiyeler, yıllık izin ücreti, işletme
malzemesi v.s.) endirekt sayılabilen giderler
vardır.
GİDERLERİN FAALİYET HACMİYLE OLAN İLİŞKİSİNE
GÖRE SINIFLANDIRILMASI
 Giderler, faaliyet hacmiyle ilişkileri açısından
temelde, sabit giderler, değişken giderler ve yarı
sabit ve yarı değişken gider olmak üzere üç
grupta toplanır. Giderlerin
bu
açıdan
gruplandırılması, maliyet
hacim
kar
analizlerinde,esnek bütçelerin hazırlanmasında
ve giderlerin kontrolünde büyük önem taşır.
Sabit Giderler
Tanım:Belirli bir zaman dilimi ve faaliyet hacmi
içinde, faaliyet hacmindeki artış ve eksilişlerden
etkilenmeyerek aynı kalan giderlerdir. Diğer bir
ifade ile, sabit giderler belli bir faaliyet hacminde ve
belirli bir dönemde toplam olarak sabit olan ancak
birim başına değişken
olan
giderlerdir. Faaliyet
hacmi arttıkça birim başına düşen sabit gider
azalır.
Sabit Giderler
Gider
3500
3000
2500
2000
Toplam Sabit Giderler
1500
1000
500
100
200 300 400 500 600 700 800 900
Üretim
Miktarı
Gider
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
Birim Sabit Giderler
100
200 300 400 500 600 700 800 900
Üretim
Miktarı
Değişken Giderler
Tanım: Faaliyet hacmine bağlı olarak artan
veya azalan giderlerdir. Başka bir deyişle iş hacmiyle
aynı yönde ve aynı oranda değişme gösteren giderlerdir.
Faaliyet hacmi sıfıra düştüğünde bu giderler de
kendiliğinden ortadan kalkar.
Değişken giderler birim başına sabit, toplam olarak
değişken giderlerdir.
Değişken Giderler
Gider
Toplam Değişken
Giderler
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
100
200 300 400 500 600 700
Üretim
Miktarı
Gider
3500
3000
2500
2000
Birim Değişken Giderler
1500
1000
500
100
200 300 400 500 600 700 800 900
Üretim
Miktarı
Maliyetleri Sınıflandırmanın İşletmeye Faydaları
Maliyetler sınıflandırılırken işletmede maliyet
muhasebesinden beklenen amaçların göz önünde
tutulması gerekir. Böyle olunca da maliyetlerin
sınıflandırılması işletmeye şu faydaları sağlar.
•
•
•
•
•
Mal ve hizmetlerin maliyetleri daha hızlı belirlenir.
İşletmenin faaliyet sonuçları belirlenir.
Faaliyet bütçeleri hazırlanır.
Başarı ölçmede kullanılır.
Karar vermeyi kolaylaştırır.
MALİYET SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASI VE MALİYET
HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
 Üretilen mal ve hizmetlerin maliyetlerinin ölçülmesi
işletmenin benimsediği maliyet sistemi doğrultusunda
yapılır. Başka bir deyişle, çeşitli maliyet hesaplama
yöntemlerinin birleşiminden maliyet sistemleri
ortaya çıkar. Bu nedenle, maliyet sisteminden söz
edebilmek için, değişik açılardan gruplandırılmış üç
grup maliyet yönteminin her birinden, en az bir
yöntemin alınarak bir araya getirilmesi gerekir.
Maliyet sisteminin ayrı bir yönünü niteleyen söz
konusu maliyet yöntemleri aşağıda belirtildiği üzere üç
grupta toplanmaktadır.
MALİYET YÖNTEMLERİ
MALİYETLERİN
KAPSAMINA
GÖRE
MALİYETLERİN
SAPTANMA
ŞEKLİNE GÖRE
MALİYETLERİN
SAPTANMA
ZAMANINA GÖRE
MALİYET KAPSAMINA GÖRE
MALİYET YÖNTEMLERİ
TAM MALİYET YÖNTEMİ
DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMİ
NORMAL MALİYET YÖNTEMİ
ASAL MALİYET YÖNTEMİ
(DİREKT MALİYET)
MALİYETLERİN SAPTANMA ŞEKLİNE GÖRE
MALİYET YÖNTEMLERİ
SİPARİŞ MALİYET
YÖNTEMİ
EVRE (SAFHA) MALİYET
YÖNTEMİ
MALİYETLERİN SAPTANMASI ZAMANINA GÖRE
MALİYET YÖNTEMLERİ
FİİLİ MALİYET
YÖNTEMİ
TAHMİNİ MALİYET
YÖNTEMİ
STANDART MALİYET
YÖNTEMİ
MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE
MALİYET YÖNTEMLERİ
 Tam Maliyet Yöntemi: Dönemin üretim giderlerinin
tamamının, bunların direkt, endirekt, sabit, değişken
olmasına bakılmaksızın, dönem de üretilen
mamullerin
maliyetine,
yüklenerek
stoklara
aktarılması esasına dayanır.
D.İ.M.M.G.+D.İ.G.+G.Ü.G.(Sabit+değişken)
 Değişken Maliyet Yöntemi: Maliyetlerin yalnızca
değişken giderlerin esas alınarak hesaplandığı yöntemdir.
Bu yöntemde, giderler değişken ve sabit olarak
ayrılmakta ve maliyeti bulunacak birimlere yalnızca
değişken giderler yüklenmektedir.
D.İ.M.M.G.+D.İ.G.+G.Ü.G.(Sadece Değişken)
Maliyet Yöntemi: Bu yöntem değişken
giderlerinin tamamının, sabit giderlerin ise kapasite
kullanım oranına göre maliyetlere yüklenmesi esasına
dayanır. Yani sabit G.Ü.G.’nin dönem içinde kullanılan
kapasiteye ait olan kısmı maliyetlere katılır.
 Normal
D.İ.M.M.G.+D.İ.G.+G.Ü.G.(Değişken+Kullanılan
Kapasiteye Düşen)
 Asal Maliyet (Direkt Maliyet) Yöntemi:
Tam maliyet yönteminin tam karşılığı olan bu yöntemde,
üretilen birimlerin maliyetine yalnızca direkt ilk madde ve
malzeme giderleri ve direkt işçilik giderleri yüklenmekte
genel üretim giderlerinin tamamı maliyet dışında
bırakılmaktadır.
D.İ.M.M.G.+D.İ.G.
ÖRNEK
“A” Üretim İşletmesinin Aralık 2012 ayı giderleri aşağıdaki
gibidir. İşletmenin aylık kapasitesi 1.500 adet mamul olup
Aralık 2012 ayında 1.000 adet mamul üretilmiştir.
D.İ.M.M.Giderleri :
200.000
D.İşçilik Giderleri: 300.000 (Tamamı değişken gider
niteliğindedir.)
Genel Üretim Giderleri (GÜG):
GÜG Sabit
: 75.000
GÜG Değişken: 125.000
İSTENİLENLER:
a) Tam maliyet yöntemine
b) Normal maliyet yöntemine
c) Değişken maliyet yöntemine
d) Asal maliyet yöntemine göre işletmenin toplam ve birim
maliyetlerini hesaplayınız.
Aralık
2007
Üretim
Gid.
Tam
Maliyet
Normal
Maliye
t
Değişken
Maliye
t
Asal
Maliyet
D.İ.M.M.G.
200.000 200.000 200.000 200.000 200.000
D.İ.G.
300.000 300.000 300.000 300.000 300.000
G.Ü.G.
G.Ü.G. Sabit
G.Ü.G.
Değişken
TOP.MALİYET
BİRİM
MALİYET
75.000
75.000
50.000
0
125.000 125.000 125.000 125.000
0
0
700.000 675.000 625.000 500.000
700
675
625
500
23.09.2013
Direkt malzeme giderleri + Direkt İşçilik Giderleri +
Sabit GÜG + Değişken GÜG hangi maliyet sistemi
için geçerlidir?
a) Değişken maliyet sistemi
b) Tam maliyet sistemi
c) Yarı değişken maliyet sistemi
d) Evre maliyet sistemi
e) Standart maliyet sistemi
MALİYETLERİN SAPTANMA ŞEKLİNE GÖRE
MALİYETLERİN SAPTANMA ZAMANINA GÖRE
Bir maliyet sisteminde, her gruptan en az bir
yöntemin uygulandığı görülür. Maliyet
sistemlerinden bazıları aşağıdaki gibi olacaktır:
 Tek düzen hesap planında 1,2,3,4,5 nolu hesap grupları
bizim bilanço kalemlerimizi oluşturmaktadır. 6 nolu hesap
grubu gelir gider hesaplarımızın durumunu bize
anlatırken, 7 nolu hesap grubu da maliyetle ilgili bilgiler
içermektedir.
 7 nolu hesap grubunu 7-A ve 7-B şeklinde
sınıflandırabilmekteyiz.7-A seçeneğinde giderler
Fonksiyon esasına göre 7-B seçeneği Çeşit esasına göre
belirlenmiştir.
 2012 yılı Aktif toplamı 1.941.500 TL veya net satışlar
toplamı 3.882.800 TL aşan üretim ve hizmet işletmeleri
2013 yılında maliyet hesaplarını 7⁄A seçeneğine göre tutmak
zorundadırlar.
Ek mali tablo düzenlemek zorunda olmayan ticaret işletmeleri, küçük hizmet
işletmeleri ve küçük üretim işletmelerinden isteyenler, giderlerin izlenmesinde bu
seçeneği uygular.
Bu uygulamada; giderler defter-i kebirde maliyet dönemi boyunca çeşit esasına
göre izlenir. Maliyet çıkarma dönemlerinde, söz konusu giderler gider dağıtım tablosu
aracılığıyla fonksiyonlarına dönüştürülerek ilgili gider yerlerine ve hizmet veya mamul
maliyetlerine veya sonuç hesaplarına aktarılır.
Yıllık satış tutarı ve bilanço aktif tutarı her yıl maliye bakanlığının belirlediği
tutarı geçen üretim ve hizmet işletmelerin 7/A seçeneğini kullanmak zorunda
olduğunu söylemiştik. Bu tutarın altında olan üretim ve hizmet işletmeleri isterlerse
7/A Seçeneğini isterlerse 7/B Seçeneğini kullanabilirler. Ticaret işletmelerinin yıllık
satış tutarı ve bilanço aktif tutarı ne olursa olsun ister 7/A Seçeneğini isterlerse 7/B
Seçeneğini kullanabilirler.
Örnek: 7/B seçeneğine göre giderlerini muhasebeleştiren işletmenin Aralık
ayı işlemleri aşağıdaki gibidir.
1) İşletme nakil vasıtaları için 5000.-TL lik sigorta primi ödemiştir. Bu
harcama genel yönetime aittir.
2) İşletme su tesisatının onarımını 6000.-TL ye yaptırmıştır. Bu harcamanın
yarısı genel yönetime, diğer yarısı pazarlama, satış ve dağıtım bölümüne aittir.
3) İşletmede kullanılmak üzere 500 TL lik kırtasiye malzemesi alınmıştır.
Bedeli nakit olarak ödenmiştir.
4) 300 TL emlak vergisi ödenmiştir.
5) İşletme mevcut taşıtları için 2.700.-TL amortisman hesaplamıştır.
Amortisman giderlerinin 1/3 ü genel yönetime, 1/3 ü pazarlama, satış ve
dağıtım bölümüne, 1/3 ü de araştırma geliştirme bölümüne aittir.
6) Banka, işletmeye 8000.-TL lik borçlanma faizini gösterir dekontu
göndermiştir. Borçlanma kısa vadelidir.
- İşletme, ödemeleri nakden yapmıştır.
- KDV ihmal edilecektir.
7/A Seçeneği fonksiyon esasına göre belirlenmiştir.
Yani bu seçenekte giderin çeşidi değil ait olduğu
bölüm önemlidir. Örneğin yönetim bölümünde
çalışan bir işçiye ödenecek ücret 770 Genel Yönetim
Giderleri hesabına, pazarlama bölümünde çalışan
bir işçiye ödenecek ücret ise 760 Pazarlama Satış ve
Dağıtım Giderleri hesabına kaydedilir. Kısacası
gider hangi departmanla ilgili ise o departmana
karşılık gelen hesaba kaydedilmelidir
MALİYET SİSTEMİNİN BAŞLICA SORUNLARI
İşletmelerde Farklı maliyet sistemleri uygulanıyor olabilir.
Bununla birlikte tüm maliyet sistemlerinde ortak bazı
sorunlar vardır. Bu sorunlar Şu üç noktada özetlenebilir:
• Maliyetlerin tür olarak saptanması
• Maliyetlerin katlanıldıkları ve ilgili oldukları yerlere
dağıtımı
• Maliyetlerin mamullere yüklenmesi
Maliyet Türlerini Hesaplama
Maliyet Türlerini Hesaplama
 Maliyet türleri mal ve hizmet üretimi için tüketilen
değer kullanımlarının çeşitli açılardan ayrıldığı
bölümlere verilen addır. Bu türleri hesaplama maliyet
muhasebesinin en önemli işlerinden biridir.
Maliyet türleri temel olarak üç grupta toplanabilir.
Bunlar:



Malzeme Maliyetleri
İşçilik Maliyetleri
Genel Üretim Giderleridir.
MALZEME MALİYETİNİ HESAPLAMA
 Bir sanayi işletmesinde üretim maliyetinin en önemli
unsurlarından birisi malzemedir. En geniş anlamıyla
Malzeme; üretim amacıyla kullanılan her türlü
maddeyi içerir.
 Bir sanayi işletmesinde malzemeyle ilgili sorunlar;
 Malzeme türlerini belirleme
 Malzeme miktarını ölçme
 Malzeme Maliyetini Belirleme ve Muhasebeye İşleme
 Malzeme Değerleme Yöntemleridir.
Malzeme Türlerini Belirleme
 İster Doğrudan İster Dolaylı olsun bir işletmede
kullanılan madde ve malzemeler işletmenin teknik
özelliğine , büyüklüğüne göre şu şekilde sınıflandırılır.
 Direkt Malzeme (Hammadde)
 Yardımcı Malzeme
 İşletme Malzemesi
Malzeme Türlerini Belirleme
 Direkt Malzeme: Üretilen mamule ana madde olarak
katılan ve üretimin içinde büyük miktarlarda bulunan
ve ekonomik bakımdan anlamlı olan teknik bakımdan
ise ne kadar kullanıldığı rahatlıkla belirlenebilen
maddelerdir.
 Yardımcı Malzeme: Üretilen mamule miktar ve tutar
olarak daha az ölçülerde katılan ve üretim içinde
küçük miktarlarda bulunan doğrudan belirlenmesi
teknik bakımdan olanaklı olsa da ekonomik bakımdan
anlamlı olmayan maddelerdir.
Malzeme Türlerini Belirleme
 İşletme Malzemesi: Üretim faaliyetinin yürütülmesi
amacıyla kullanılan fakat mamulün bünyesine
girmeyen malzemelerdir. Bu malzemeler özellikle
makinanın çalışması ya da bakımı sırasında tüketilir.
Örneğin: Makine yağları, Temizlik Malzemesi gibi.
Malzeme Miktarını Ölçme
 Malzemeleri miktar olarak ölçerken öncelikli
yapılması gereken şey en uygun malzeme alım miktarı
ile bulundurulması gereken en uygun stok miktarını
belirlemektir.
 İşletmeler üretim yaparken üretimin kesintisiz
olmasını, üretimi gerçekleştirecek malzemenin sürekli
el altında bulunmasını üretim için gerekli stoklar için
en az maliyete katlanmayı ister. Ancak çok fazla stok
tutmak maliyeti az stok tutmaksa üretim de kesintiye
neden olur. Bu nedenle işletmeler optimal düzeyde
stok tutmaya çalışırlar.
Malzeme Miktarını Ölçme***
114
 Malzeme miktarının ölçülmesinde en uygun malzeme
alım miktarı belirlendikten sonra sıra en uygun stok
miktarını ölçmeye gelir.
 En uygun stok miktarı



Günlük Kullanım Miktarına
Tedarik Süresine
Emniyet Stokuna Göre Değişir.
Malzeme Maliyetini Belirleme
 Malzeme maliyetinin miktar ve tutar olmak üzere iki
parametresi vardır. Malzeme maliyeti kullanılan
madde ve malzemenin miktarı ve tutarı çarpılarak
bulunur.
Malzeme Değerleme Yöntemleri
İlk madde ve malzemeler üretime gönderildikçe,
maliyet bedeli üzerinden stok kartlarında çıkışları
yapılmaktadır. Ancak çoğu kez, değişik tarihlerde
alınan ilk madde ve malzemelerin maliyet bedelleri
farklı olduğundan, üretime gönderilen ilk madde ve
malzemelerin hangi değerle üretime gönderileceği
sorunun çözümünde çeşitli maliyet değerleme
yöntemlerinden yararlanılır.
Malzeme Değerleme Yöntemleri
 Malzemelerin miktar ve tutar olarak değerlenmesinde




maliyet muhasebesini en çok ilgilendiren konu dönem
sonu malzeme stokları ile üretime gönderilen
malzemenin değerlemesidir. Bu değerleme çeşitli
yöntemlerle yapılır.
FIFO (First In First Out) İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi
LIFO (First In Last Out) İlk Giren Son Çıkar Yöntemi
Ortalama Maliyet Yöntemi
Standart Fiyat Yöntemi