Nüfus

İÇ
KUVVETLER
 Enerjilerini yerin içinden (mantodan) alan kuvvetlerdir.
 Yerkabuğunun şekillenmesinde olumlu etkiye sahiptirler (yapıcıdırlar).
 Yeni yer şekilleri oluştururlar (Dağlar, kıtalar).
1. OROJENEZ
2. EPİROJENEZ
3. VOLKANİZMA
(kıta-kara oluşumu)
(dağ oluşumu)
*
Tortulanma
ve
birikim
alanlarına
“Jeosenklinal” alanları
denir.
* Yan baskılar sonucu
kıvrılarak
oluşan
dağlara
“kıvrım
dağları” denir. Bu
dağlara “antiklinal”,
alçak kesimlere ise
“senklinal” denir.
* Ülkemizde kıvrım
dağları 3. Jeolojik
dönemde Alp Himalaya
kıvrımlarının etkisi ile
oluşmuştur
(Kuzey
Anadolu ve Toros
Dağları)
* Kırılma ile oluşan
dağlar ise daha çok Ege
bölgesinde
görülür.
Yüksek
kesimlere
“horst”,
alçak
kesimlere ise “graben”
denir.
*
Horst
Dağları:
Aydın, Boz, Menteşe,
Yunt, Madra.
* Graben Ovaları:
Bakırçay,
Gediz,
Küçük
ve
Büyük
Menderes,
Hatay
çukurluğu.
* Yer kabuğunun
yaylanma hareketidir.
Geniş
alanlı
bir
harekettir.
* Geniş alanlarda
görülen bu hareket
sonunda
tabakalar
kıvrılmaz, alçalır ve
yükselir.
Oluşum Nedenleri:
1. Dış Kuvvetler:
Buzul
çağında,
buzulların
ağırlık
yapması ve alçalması,
erime sonucu ise
yükselmesi
sonucu
ortaya çıkar (Kanada,
İskandinav)
2.
İç
Kuvvetler:
Karaların
baskıları
sonucu
yükselme
hareketidir. (Anadolu
toptan yükselmiştir).
Deniz gerilemesi :
Regrasyon,
Deniz İlerlemesi :
Transgresyon.
* Dünya’nın iç kesimlerindeki
magmanın yeryüzüne çıktığı
yere VOLKAN denir.
* Volkan faaliyetlerinde çıkan
malzemeler; katı, sıvı, gaz
olmak üzere üç çeşittir.
Sıvı: LÂV,
Katı
maddeler:
KÜL,
VOLKAN TÜFÜ,
Gazlar: KARBON, KÜKÜRT,
AZOT bileşikleri.
1. Pasifik çemberi,
2. Akdeniz çemberi.
Türkiye’de
Sönmüş
Volkanlar:
a. Doğu Anadolu: Büyük Ağrı,
Küçük Ağrı, Tendürek, Süphan,
Nemrut dağları.
b. İç Anadolu: KD - GB
doğrultulu Erciyes, Melendiz,
Hasan dağları, Karacadağ ve
Karadağ’dır.
c. Güney Doğu Anadolu:
Karacadağ.
d. Batı Anadolu: Kula platosu
ile Uşak arasında 50 kadar
küçük volkan konisi vardır.
Tarihte buraya yanık bölge
denmiştir.
e. Kuzey Batı Anadolu:
Köroğlu
dağlarında
geniş
volkanik örtüler.
4. DEPREMLER
YÜZEY ŞEKİLLERİ
Sismoloji:
Deprem
bilimi,
Sismograf:
Deprem
dalgalarını ölçen alettir.
Depremler üçe ayrılır:
1. Volkanik: Volkanik
olaylar sonucu oluşur.
Etki alanları dardır.
2. Göçme (karstik):
Kayatuzu,
jips
gibi
eriyebilen
maddelerin
bulunduğu yerde oluşan
yer altı mağaralarının
çökmesi ile oluşur. Etki
alanı dardır.
3.
Tektonik
(Dislokasyon): Etki alanı
geniş ve şiddetli olan
depremlerdir. Depremin
iç merkezine “hiposantr”,
dış merkezine “episantr”
denir.
Türkiye
deprem
bölgeleri:
KAF:İzmit
körf-Aras
Vadisi
BAF: Güney Trakya ve
Batı Anadolu.
GAF: İskenderun körfezinden Van Gölü’ne
gider.
DAĞLAR:
a. Genç Dağlar: 3.Jeolojik dönemde oluşmuş
dağlardır. Vadiler derin, yamaçlar dik, yükselti ve
eğim çok, şekiller sarp, sivri, serttir.
b. Eski Dağlar: 1. ve 2. Jeolojik dönemde
oluşmuşlardır.
- Birikme ile: Volkan, Kumul, Moren.
- Aşınma ile: Peneplen kalıntısı tepeler.
- Tektonik: Kıvrılma ve kırılma ile. Toroslar ve Batı
Anadolu dağları.
PLATOLAR:
Derin vadilerle yarılmış geniş düzlüklerdir.
Alçak Plato: Çatalca-Kocaeli platosu (100-200m),
Yüksek Plato: Erzurum-Kars platosu (1800-2000m).
- Birikme ile: Lavların birikmesi ile oluşur
(Erzurum-Kars).
- Aşınma ile: Akarsu aşındırmasının son şekli
olan peneplendir.
- Yükselme ile: Kıvrımlar arasında kıvrılmadan
yükselen alanlardır. (Güney Doğu Anadolu).
OVALAR:
 Vadilerle derin yarılmamış düzlüklerdir.
 Alçak ovalar: Adana, Silifke, Yüksek Ovalar:
Erzurum ve Yüksek Ova.
- Birikme ile: Tektonik çanaklarda alüvyonların
birikmesi ile oluşur.
- Aşındırma ile: Akarsuların aşındırması ile
oluşan hafif dalgalı düzlükler.
- Yükselme ile: Deniz veya göl diplerinin
yükselmesi sonucu bir çanak oluşturması ile
meydana gelir. Ergene, Konya.
Özgür Güvercin