DOLAŞIM SİSTEMİ #1 SELİN HOCA Canlıların aldığı besin ve oksijenin dokulara; dokulardaki atık maddelerin de boşaltım organlarına taşınmasını sağlayan sisteme DOLAŞIM SİSTEMİ denir. Bütün canlılar dolaşım sistemine sahip değildir. Dolaşım sistemine sahip olan canlılarda iki çeşit dolaşım sistemi görülebilir. 1) Açık Dolaşım 2) Kapalı Dolaşım AÇIK DOLAŞIM Omurgasız canlılarda görülür. Kılcal kan damarı bulunmaz. Kan (homolenf) kalpten atar damarlarla uzaklaştırılır ve sinüs boşluklarına bırakılır. Hücreler ile kan arasındaki madde alışverişi bu boşluklarda gerçekleştirilir. Kanın akış hızı yavaştır. Besin ve oksijen ihtiyacı az olan canlılarda görülür. Açık dolaşımda, kan ile solunum gazları taşınmaz. KAPALI DOLAŞIM Bazı omurgasız ve omurgalılarda görülür. Kılcal kan damarları bulunur. Kan damar dışına hiçbir zaman çıkmaz ve madde alışverişi kılcal kan damarlarında gerçekleşir. Kanın akış hızı ve basıncı yüksektir. Enerji ihtiyacı fazla olan canlılarda görülür. Kan ile solunum gazları da taşınır. İnsanda kapalı kan dolaşımı KALP, DAMAR ve KAN olmak üzere üç kısımdan oluşur. İNSANDA DOLAŞIM SİSTEMİ KALP İnsan kalbi iki kulakçık (atrium) ve iki karıncık (ventrikül) olmak üzere 4 odacıktan oluşur. Kalbin sağ odacıklarında daima oksijence fakir kan, sol odacıklarında daima oksijence zengin kan bulunur. Kulakçıklarla karıncıklar arasında kapacıklar vardır. Sağ kulakçıkla sağ karıncık arasında TRİKÜSBİT (ÜÇLÜ KAPAKÇIK), sol kulakçıkla sol karıncık arasında BİKÜSBİT (İKİLİ KAPAKÇIK= MİTRAL) bulunur. Biküsbit ve triküsbit kapakçıklar karıncıklara giren kanın kulakçıklara geri dönmesini engeller. KALP Kulakçıklara daima toplardamar girerken, karıncıklardan atardamar çıkar. sağ kulakçık: Üst ve alt ana toplardamar Sağ karıncık: Akciğer atardamarı Sol kulakçık: Akciğer toplardamarı Sol karıncık: Aort atardamarı Sağ karıncıkla akciğer atardamarı ve sol karıncıkla aort arasında kanın kalbe geri dönüşüne engel olan YARIM AY KAPAKÇIKLARI bulunur. KALP Kapakçıkların herhangi birinde meydana gelen bozukluğa ÜFÜRÜM denir. Bu durumda kan gitmesi gereken yolun tersine kaçmaya başlar. Üfürüm doğuştan olabileceği gibi, sonradan geçirilmiş bir enfeksiyon ya da ateşli hastalık nedeni ile de oluşabilir. KALP Kalp dıştan içe doğru üç tabakadan oluşur. 1) Perikard 2)Miyokard 3)Endokard PERİKARD: Kalbi dıştan saran bağ dokudan oluşmuş çift tabakalı zardır. Zarlar arasında perikard sıvısı bulunur. Bu sıvı kalbin çalışması sırasında sürtünmeyi azaltmaya çalışır. KALP MİYOKARD: Kalp kasından oluşmuştur. Kalbin çalışmasını sağlar. Miyokard karıncıklarda kulakçıkardan daha incedir. En kalın miyokard sol karıncıkta bulunur. Kalpten çıkan aort damarı dallanarak miyokard tabakasına girer ve miyokardın beslenmesini sağlar. Bu damarlara KORONER DAMAR denir. Koroner damarların tıkanması kabin çalışmasını bozar. Bu durumda kalp krizine (enfaktüs) neden olur. ENDOKARD: Kalbin en içteki tabakasıdır. Tek sıralı yassı epitelden oluşmuştur.