İlkyardım

İLK YARDIM
Aniden hastalanan veya kazaya uğrayan kişilere, doktara ulaşıncaya kadar, o
andaki durumunu daha kötüye gitmesine önlemek için mevcut malzemelerle yapılan
yardıma ilkyardım denir.
İlkyardımı yapan kişi ne kadar bilgili olursa olsun doktorun yerini tutamaz. Bu
unutulmamalıdır.
Yaşamı boyunca insan, ilkyardımı gerektiren durumlarla her zaman
karşılaşabilir. Zamanında yapılacak basit ve etkili bir yardımla hasta veya yaralının
hayatı kurtulabilir.
Kaza ve ani hastalıklarlada , hasta ya da yaralaının doktora veya hastaneye
sağ olarak götürülebilmesi, bilgili ilk yardımın anında yapılmış olmasına bağlıdır.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
İLKYARDIM NEDİR
• Herhangi bir kaza
veya yaşamı tehlikeye
düşüren bir durumda
Hayatın kurtarılması
ya da durumun
kötüye gitmesini
önlemek için yapılan
uygulamadır.
İLKYARDIMDA TEMEL İLKELER
Teşhis için önce hastanın vaya yaralının hikayesi öğrenilir
Sonra belirtiler bulgular saptanır
Temel ilkyardım kuralaları hatırlanarak yaralı ya da hasta için en uygun ilkyardım
zamanında ve zara vermeden ıuygulanır.
Teşhis ve tedavi yapıldıktan sonra gerekli bakım ve muayenesinin yapılacağı sağlık
kurumuna uygun koşullar içinde taşınır.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
NEREDE?
NELERİ KULLANARAK?
NEKADAR SÜRE İLE ?
Acil Tedavi Nedir?
• Acil tedavi
ünitelerinde yada olay
yerinde, hasta –
yaralılara doktor ve
sağlık personeli
tarafından yapılan
tıbbi müdaheledir.
İLKYARDIM- ACİL TEDAVİ
ARASINDAKİ FARK NEDİR?
• Acil tedavi işin uzmanları tarafından her
türlü ilaç ve ileri teknik uygulanarak yapılır.
• İlkyardım ise bu konuda eğitim almış
herkesin olayın olduğu yerde bulabildiği
malzemeleri kullanarak yaptığı hayat
kurtarıcı müdahaledir.
İLKYARDIMCI KİMDİR?
• İlkyardım tanımında belirtilen amaçlar
doğrultusunda hasta veya yaralıya
müdahaleleri ve uygulamaları yapan
eğitim almış kişilerdir.
İYİ BİR İLKYARDIMCI...
• Önce kendi güvenliğini korumalı
• Olay yerine hakim olmalı
• Etrafındaki insanları doğru bir şekilde yönlendirip
organize etmeli
• Sakin , kendinden emin ve pratik olmalı
• Eldeki olanakları iyi değerlendirebilmeli
• İnsan vücudu ve işlevleri ile ilgili temel becerilere sahip
olmalı
• Bilgisini kullanarak yaralıya gerekli müdahaleyi yapmalı
• Yaralılara zarar verecek uygulamalardan kaçınmalı
İLKYARDIMCININ ÖNCELİKLİ
AMAÇLARI NELERDİR?
• Ortam güvenliğini sağlamak
• Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
• Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini
desteklemek
• Yaralının durumunun kötüleşmesini
engellemek
• İyileşmeyi kolaylaştırmak
İLKYARDIMCININ TEMEL
GÖREVLERİ
• KORUMAK, BİLDİRMEK, KURTARMAK
(K
,
B,
K)
KORUMAK
• İlkyardımcıkaza yerinde var olan ve
oluşabilecek tehlikeleri görüp
• Hem kendi hem de yaralının yaşamını
koruyucu güvenlik önlemleri almalıdır
BİLDİRME
• Olay/kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir
şekilde 112 ye bildirilmelidri.
KURTARMA-MÜDAHALE
• Olay yerinde hasta/yaralılara müdahale
• Hızlı ancak sakin ve kendinden emin bir
şekilde yapılmalıdır.
112 ARANIRKEN
• Sakin olunmalı
• Sorulan sorulara net ve anlamlı cevaplar
verilmeli
• Kesin yer adres bilgileri verilmesi
• Kendinizi tanıtmalı ve telefon numarası
verilmeli
• Yaralının sayı durumları bildirilmelidir.
İLKYARDIMCININ YAPMASI
GEREKENLER
•
•
•
•
•
•
•
Yaralının durumu seri bir şekilde değerlendirilmeli(ABC)
Öncelikli müdehale edilecekler belirlenmeli
Yaralının korku ve endişeleri giderilmeli, sakinleştirilmeli
Yaralı sıcak tutulmalı
Yaralının yarasını görmesineizin verilmemeli
Yaralı hareket ettirilmemeli
Yaralı hayati tehlikesi olmadığı sürece asla yerinden
kıpırdatılmamalı
• En uygun yöntemlerle sağlık kuruluşuna sevk
edilmeli(112)
HAYAT KURTARMA ZİNCİRİ
• Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur
• Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilkyardımcınıngörevi değildir
• 1. Halka-112 ye haber verme
• 2.Halka-Temel Yaşam Desteği
• 3. Halka-112 Ambulans ekiplerinde yapılan
müdahaledir
• 4. Halka- Hastane acil servisleridir
İLKYARDIMIN TEMEL KURALLARI
Hasta veya kazazedenin emniyetini sağlayın
Yatırıp dinlendirin
Kaza yerini işaretleyi
Paniği önleyin, kalabalığı dağıtın.
Temiz hava sağlayın, hastayı sıcak tutun, sık giysileri gevşetin
Hasta veya kazazedeyi iyice muayene edin
Müdehaleyi süratli, sakin ve gerektiği kadar yapın
Kanamayı durdurun
Düzenli solunumu sağlayın
Şoku önleyin
Şuursuz olanlara yiyece ve içecek vermeyin
Gerekiyorsa tıbbi tedevi için doktor sağlayın
Bilmediğiniz durum varsa israr etmeyin.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
İNSAN VÜCUDU
• Vücudu oluşturan sistemler ve işlevleri
Dolaşım Sistemi
• Oksijen besin, hormon, bağışıklık elemanı
ve benzeri elemanları hücrelere taşır ve
atıkları kalbe toplar
• Kalp
• Kan Damarı
• Kan
Nabız
• Kalp atımlarının damar duvarına yaptığı
basıncın vücudun belli bölgelerinden el ile
hissedilmesidir
Nabız
• Normal nabız değeri normal dinlenme
halinde yetişkin bir kişide dakikada 60-100
arasındadır.
• Küçük çocuklarda 100-120
• Dolaşımın değerlendirilmesi:
• Çocuk ve yetişkinde şah damarından,
• Bebeklerde kol atardamarlarından 2-3
parmakla 5 saniye süre ile değerlendirilir
Nabız Alınan Bölgeler
• Boyundan: Şah Damarı
• (Adem elmasının hemen her iki yanında
boynu her iki yana yatıran kas
huzmelerinin hemen mnünden)
• Koldan:Kol atardanmarı(Kolun iç yüzü
dirsek çukurunun hemen üstünden
• Bacaktan:Bacak ataradamarı(Kasık
bölgesinden)
Solunum Sistemi
• Gerekli olan oksijen- karbondioksit gaz alış
verişini yaparak hücre ve dokuların
oksijenlenmesini dokularda ortaya çıkan
karbondioksitin vücuttan atılmasını sağlar.
• Havayolu
• Solunam Yolları
• Akciğer
Sinir Sistemi
• Bilinç, anlama, düşünme, algılama,
hareketleri ve uyumu, dengeyi ve solunum
ve dolaşımı sağlar.
• Beyin
• Beyincik
• Omurilik
• Omurilik soğanı
• Sinirler
Hareket Sistemi
• Vücudun hareket etmesini,
desteklenmesini sağlar
• Kemikler
• Eklemler
• Kaslar
Boşaltım Sistemi
• Kanı süzerek vücuda yararlı maddelerin
vücutta tutulması, zararlı olan maddelerin
vücutta atılması ile vücutta iç dengeyi
korur.
• Böbrekler
• İdrar kanalları
• İdrar kesesi
• İdrar borusu
Sindirim Sistemi
• Ağızdan alınan besinlerin Öğütülerek
sindirilmesini ve kan dolaşımıaracılığıyla vücuda
dağıtılmasını sağlar.
• Dil ve dişler
• Yemek borusu
• Mide
• Safra Kesesi
• Pankreas
• Bağırsaklar
OLAY YERİNİN VE YARALININ
DEĞERLENDİRİLMESİ
• OLAY YERİ DEĞERLENDİRMENİN
AMACI NEDİR?
• Olay yerinde tekrar kaza olma riskini
ortadan kaldırmak, ortamın güvenliğini
sağlamak
• Olay yerindeki yaralıları değerlendirmek,
sayısını ve durumlarını bildirmek, 112 ye
doğru bilgi aktarmak
OLAY YERİ DEĞERLENDİRMESİ
• Kazaya uğrayan aracın kontağı kapatılmalı
• Kontağa ulaşılamıyorsa akü kutup başları
ayrılabilir
• Araç LPG’li ise aracın bagajında bulunan
tüpün vanası kapatılmalı
• El freni çekilmelidir.
• Olay yeri yeterince görülebilir biçimde
işaretlenmelidir ve olası kaza tehlikesini
önlemek için uyarı işaretleri
yerleştirilmelidir.
• Meraklı kişiler olay yerinden
uzaklaştırılmalıdır.
• Olası patlama ve yangın riskini önlemek
için olay yerinde sigara içilmemeli/ içenlere
maniolunmalıdır.
• Gaz varlığı söz konusu ise zehirlenmenin
önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
• Ortam havalandırılmalıdır
• Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma,
halojen lambalar vb veya çağrı araçları
cep telefonu, telsiz kullanılmasına izin
verilmemelidir.
TIBBİ YARDIM İSTENMELİDİR
112
• Yaralı yerinden (güvenliği tehlikeye
düşmedikçe) oynatılmamalıdır.
• Yaralı hızla yaşam bulguları
yönünden(ABC) değerlendirilmelidir.
• Yaralı kanama ve kırık yönünden
değerlendirilmelidir.
• Yaralı sıcak tutulmalıdır.
• Yaralıya ağızdan hiçbirşey verilmemelidir
• Yaralının endişeleri giderilmeli, nazik ve
hoşgörülü ancak kendinden emin
davranılmalıdır.
• Yaralının paniğe kapılmasını engellemek
için yarasını görmesine izin verilmemelidir.
• Yaralı ve olay hakkındaki bilgiler
kaydedilmelidir.
• Yardım ekibi gelene kadar(112) olay
yerinde kalınmalıdır
• Gelen 112 ekibine olayın gelişimi,yeterli ve
açıklayıcı bilgiler verilerek yaralılar
devredilmelidir.
YARALININ
DEĞERLENDİRİLMESİYLE
• Hastalik yada yaralanmanın derecesi
anlaşılır
• İlkyardım öncelikleri belirlenir
• Yapılacak ilkyardım yöntemlerine karar
verilir
• Güvenli bir müdehale sağlanır.
ABC
•
•
•
•
İlkyardımın ABC si
A-Havayolunun değerlendirilmesi
B- Solunumun değerlendirilmesi
C- Dolaşımın değerlendirilmesi
YARALININ İLK
DEĞERLENDİRİLMESİ
• Yaralının ilk olarak hafifçe omuzuna
dokunarak “iyi misiniz?” sorusu ile bilinç
durumu değerlendirilmelidir.
A- Havayolu Açıklığının
Değerlendirilmesi
• Havayoluaçıklığı havanın akciğerlere
ulaşabilmesi için şarttır özellikle bilinç
kaybıolan kişide dil geri kaöar dil kökü ile
solunum yolu tıkanabilir.
• Kusmuk yabancı cisimlerle solunum yolu
tıkanabilir.
• Havayolu açıklığını sağlamak için yaralı
sırtüstü yatırılır.
• Bilinç kaybı olan yaralıda ağız içi önce
gözle daha sonra elle kontrol edilir,
• Ardından yabancı cisim varsa bir bez
aracılığıyla çıkarılır
• Bir el yaralının alnında diğer elin 2-3
parmağı ile çene altından tutularak baş
geriye doğru itilip Baş-Çene Pozisyonu
verilir
• Bebeklerde sadece gözle görünen cisimler
iki parmak kullanarak çıkartılır asla tek
parmakla çıkartılmaz
• Bebeklerin yutakları erişkinlere nazaran
daha düz olmasından dolayı yabacı cisim
daha derine itilebilir.
• Bebeklerde Baş-Çene Pozisyonu için
çeneyi hafifçe iki parmak kaldırmak
yeterlidir.
• Çoğu zaman iki yada üçe katlanmış bir
havluyuı omuzlarının altına koymak
solunum yolunu açmamıza yeter
B- Solunumun Değerlendirilmesi
• İlkyardımcı, başını yaralının göğsüne
bakacak şekilde yan çevirerek yanağını
yaralının ağzına yaklaştırır,
• Bak-Dinle-Hisset Yöntemi ile solunum
yapıp yapmadığı 5 saniye süre ile
değerlendirilir
• Solunum hareketini gözler (Göğüs
kafesinin solunum ile inip kalkmasını)
• Solunum sesini dinler
• Yanğında yaralının nefesini sıcaklığını
hissetmeye çalışır
• Solunum sayısı 12-20 dk dır.
C-Dolaşımın Değerlendirilmesi
• Dolaşımın değerlendirilmesi için çocuk ve
yetişkinlerde şah damarından
• Bebeklerde kol atardamarından 3
parmakla 5 saniye süre ile nabız almaya
çalışılır Nabız sayısı 60-100/dk dır
• İlk değerlendirme sonucu yaralının bilinci
kapalı fakat solunum ve nabzı varsa
derhal koma pozisyonuna getirilerek diğer
yaralılarla ilgilenililir
Yaralını İkinci Değerlendirilmesi
• İlk muayene ile yaralının yaşam
belirtilerinin varlığı güvence altına
alındıktan sonra ilkyarımcı ikinci muayene
aşamasına geçerek baştan aşağı
muayene yapar.
GÖRÜŞEREK BİLGİ EDİNME
• Kendini tanıtır
• İsmini öğrenir
• Hoşgörülü ve nazik davranarak güven
sağlar
• Endişelerini gidererek rahatlatır
• Olayın gelişimi ve oluşumu, koşulları
kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne
yedikleri kullanılan ilaçlar ve alerjinin
varlığı sorularak öğrenilir.
BAŞTAN AŞAĞI KONTROL
• Bilinç düzeyi anlama, algılama(basit ve
hastanın anlayabileceği türden sorular)
• Solunum sayısış ritmiş derinliği(dak
solunum sayısı, solunum aarlıklarının
düzeni- derinleşmiş solunum)
• Nabız sayısış ritmi,şiddeti(dak nabız
sayısı, nabız atımındaki düzen)
• Vücut veya cilt ısısış nemi, rengi
BAŞ
• Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma,
morluk olup olmadığı,
• Kulak ya da burundan sıvı açık sarı şeffaf
yada kan gelip gelmediği değerlendirilir,
• Ağız içi kontrol edilir,
• Diş protezi varsa solunum yolu
tıkamaması için çıkarılır
BOYUN
• Ağrı, hassasiyet, şişlik, şeklil bozukluğu
araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar
boyun zedelenmesi ihtimali göz ardı
edilmemeli,
• Boyun omurlarında kırık olabileceğiakıldan
hiç çıkarılmamalı
• Baş boyun kontrolü yapılırken oldukça
dikkatli olunmalıdır
GÖĞÜS KAFESİ
• Saplanmış cisim, açık yara, şekil
bozukluğu-morarma olup olmadığı
• Baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı
• Kanama olup olmadığı
• Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup
olmadığı araştırılmalıdır.
• Göğüs muayenesinde eller arkaya
kaydırılarak yaralının sırtı da kontrol
edilmelidir.
• Kırılmış bir kaburganın dalağa, karaciğere
batma olasılığı akıldan çıkarılmamalıdır.
• Saplanmış cisim, açık yara şekil bozukluğu,
şişlik, morluk ağrıya duyarlılık olup olmadığı ve
karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir.
• Eller bel etrafında kaydırılarak muayene
edilmeli,ardından kalça kemikleride aynı
araştırma yapılark kırık yada açık yara olup
olmadığı araştırılmalıdır.(karın bölgesindeki
yabancı cisim olabildiğince oynatılmamalıdır.
Yabancı cisminolası ikinci bir yaralanmay sebep
olmasına iizin verilmemelidir.)
KARIN BOŞLUĞU
• Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu,
şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup
olmadığı ve karnın yumuşaklığı
değerlendirilmelidir.
• Eller bel etrafında kaydırılarak muayene dilmeli,
ardından kalça kemikleri de aynı araştırma
yapılarak kırık yada yara olup olmadığı
araştılrılmalıdır.
• Karın bölgesindeki yabancı cisim olabildiğince
oynatılmamalıdır. Yabancı cisminolası ikinci bir
yaralanmaya sebep olmasına izin
verilmemelidir.)
KOL VE BACAKLAR
• Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil
bozukluğu, nabız noktalarından nabız
alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir.
VÜCUT ISISI
• Koltuk altı normal ısı değeri 36,5 C
• Vücut ısısının normal değerinin üzerinde
çıkması ateş olarak ifade edilir.
• 41-42 C üstündeki ve 34.5 C altındaki ısı
değerleri tehlikeye işaret eder.
• 31.0 C altı derece ölümcüldür.
KANAMALARDA İLKYARDIM
Çeşitli nedenlerle kanın damar dışına çıkmasına kanama denir. Yetişkin bir kimsede 5-6 kg kan
vardır, 1-1,5 kg kan kaybeden insanın hayatı tehlikeye girer.
O HALDE KANAMAYI HEMEN DURDURMAK GEREKİR.
Genelde iç ve dış olmak üzere kanamaları ikiye ayırabiliriz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
İÇ KANAMALAR
İç organlardaki dokuları besleyen kan damarlarının yırtılması veya zedelenmesi
sonucu kanın damarlardan vücut boşluklarına akmasına denir.
İç kanmalar iki şekilde olur.
 Gözle görülebilen;
Akciğer, mide barsaklar, böbrekler vb kanamalar.
Gözle görülmeyen ;
Karaciğer, dalak, pankreas vb kanamalar.
İç kanamalar kişiyi ölüme götürebilir.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
İç Kanama Bulguları:
Baygınlık hali, baş dönmesi vardır.
Huzursuzluk
Yüzde, dudaklarda ve parmak uçlarında solukluk
vardır
Deri nemli ve soğuktur.
susama hissi vardır
Nabız hızlı ve zayıftır. Güçlükle hissedilir
Solunum hızlıdır
Sanki hava alamıyormuş gibi bir his olur.
Şuur azalır ve en sonunda kaybolur.
Yapılacak İlkyardım
Yaralı sırt üstü yatırılır.
Başı yana çevrilir.
Şoka karşı tedbir alınır
Ağızdan içecek madde verilmez.
Sarsmadan ambulans veya sedye ile
hastaneye götürülür.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
DIŞ KANAMALAR
Kanın damardan vücut dışına çıkmasına dış kanama denir. Genelde yaralanmalar
sonucu olur. Atardamar, toplardamar, kılcal damar kanamaları şeklinde olur.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
Dış Kanamaları Durdurucu Yöntemler
Yara ufak ve kanama az ise;
Yara üzerine temiz bir bez ya da pansumanla bastırın.
Şüpheli Kazalar:
Yara içindeki yabancı cisimleri çıkarmadan.
Kravat, eşarp veya varsa sargı bezini yara üzerine temiz bir pansuman koyduktan
sonra sıkıca sarınız.
Yaralı veya kanayan kısmın kalp sevyesinin üzerine yükseltilmesiyle kanama
oldukça azalır hatta durabilir.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
ŞAKAK BÖLGESİ: Kulak önüne parmağınızla bastırın
YÜZ BÖLGESİ: Kanamanın olduğu taraf alt çene kemiğinin orta kısmına
parmağınızla BASTIRIN
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
BACAK VE KASIK BÖLGESİ:
Yaralı sırt üstü ve düz yatırılır.
İlkyardımcı kanayan tarafta yer alır.
Kasık kıvrımının üçtebir kısmından geçen atardamarı sıkıştıracak bir kuvvetle
bastırtılır
Bacak kalp sevyesinin üzerine kaldırılır.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
TURNİKE
Kol ve bacaklardaki büyük kanamalarda atardamarı deri ile kemik arasına sıkıştırarak kanamayı durdurma yöntemidir. Tek
kemikler üzerine uygulanır. (Kol, pazı, bacakta uyluk kemiğine uygulanır.) Uygulamalarda dar sargı, kravat, kemer,
eşarp, mendil, ince lastik vb malzemeler kullanılabilir. Kesinlikle tel, zincir vb kullanılmamalı.
Turnike uygulanacak yer tespit edilir.
Turnike malzemesi sıkıca 2-3 kez sarılır ve bağlanır.
Sıkıştırma çubuğu(turnpike aracı) yerleştirilir tekrar bağlanır.
Kan duruncaya kadar sıkıştırma çubuğu döndürülür, kan durunca çubuk sabitleşir.
Turnike bağlandıktan sonar uygulama zamanı bir kağıda kaydedilir ve görülecek şekilde vücuda asılır.
Her 20 dakikada 5-10 saniye turnpike gevşetilir
Uygulanan turnpike bir saatten fazla uygulanmamalı, şayet uzun kalacaksa gevşetme aralıkları sıklaştırılmalı.
Kol ve bacakta kopmalar varsa, kopan uzuvla birlikte hastaneye götürülmelidir.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
YARALANMALAR
Çeşitli nedenlerle vücut dokularının bütünlüğünün bozulması ya da bir
kısmının kaybına yara denir.
Yaralanmalar iki şekilde görülebilir
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
Açık Yaralar:
Deri yüzeyindeki görülebilen yaralara açık yaralar denir
Sıyrık şeklinde yaralar
Kesik şeklinde yaralar
Delici yaralar
Ezici yaralar
Yırtılma şeklinde yaralar
Ateşli silah yaraları
Isırma yarası
Yanık yarası
Kapalı Yaralar:
Deri yüzeyinden görülmeyen, deri altı deri doku yaralanmalarına Kapalı Yara denir.
Hematom
Ekimoz
Bül
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
Yaralanmalarda ilkyardım
Yaralıyı emniyetli bir yere alarak oturtunuz veya yatırınız
Varsa once kanamayı durdurunuz
Ellerinizi sabunlu su ile yıkayınız
Yara üzerinde varsa giysileri dikiş yerinden sökünüzveya kesiniz
Yaraçevresine varsa kılları temizleyiniz ve yaraya değmeyecek şekilde
tentürdiyot sürünüz.
Yara kirli ise pansumanı kaldırıp, merkezden dış çevreye doğru ılık su ile
yıkayınız
Yara üzerine pansuman koyup, sargı bezi ile asrınız
Yaralı kısmın altına karton vb koyup sararak tepit ediniz,dinlendiriniz
Ağrıyı, şişliği, morluğu engellemek için havluya sarılı buz koyunuz
Yara içinde batık cisimler varsa, simitcik yapıp koyunuz ve sargı bezi ile
arınız
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
Yapılmaması gerekenler:
Yara üzerine tentürdiyot ve banzeri antiseptic sürmeyiniz
Yara üzerine yara tozu, pudra, merhem, kül vb şeyler sürmeyiniz
Yara üzerine pamuk koymayınız
Batmış olan cisimleri çıkarmayınız
Yaraya veya pansuman malemesine el sürmeyiniz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
YANIKLAR VE HAŞLANMALAR
Ateş, sıcakbir cisim, elektrik, radyasyon, asit ve bazla oluşan doku harabiyetine YANIK sıcak
su, buhar vs sebeble oluşan doku harabiyetine ise HAŞLANMA denir.
Vücut dokularının yanma dercesine göre 3’e ayrılır
1.Derece yanık: Bunun en güzel örneği güneş yanığı olup deri yüzeyi kızarmış hafif şiş duyarlı
ve basmakla ağrılıdır.
2. Derece yanık: yukarıda belirtilenlereek olarak deri üzerinde içi su dolu kabarcıklar olur. 5 cm2
den daha büyük bölge yanığı olan kişiyi kesinlikle hastahaneye götürünüz.
1.Derece yanık: Derinin bütün kalınlığının içine aldığı bazen daha derinlere, kemiğe kadar yanık
olabilir. Böyle yanığı olanlar derhal hastahaneye götürülmelidir.
Yanıklarla haşlanmalar şoka enfeksiyona, solunum zorluğuna ve yanık hastalıklarına sebep
olur.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
YANIK TEDAVİSİNDE YAPILMASI GEREKENLER
Küçük bir yeriniz yanmışsa içinde küçük buz parçaları bulunan su dolu bir
bardağa sokunuz ya da musluk suyu altında 10 dakika tutunuz.
Yanık veya haşlanmış kısımlara el sürmeyiniz, mıncıklamayınız
Yanık veya haşlanmış yüzeye temiz bir bez veya pansuman koyunuz.
Şoku önleyici tedbirler alınız.
Şuuru yerinde ise bol tuzlu su içiriniz
Yanık kol ya da bacakta ise kalp seviyesinin yukarısına kaldırınız.
Yanıklı hastayı sakin, ılık bir yerde dinlendiriniz
Yanık giysileri çıkarmayınız.
Yanık üzerine yoğurt,salça, diş macunu sürmeyiniz.
Yanık bölgesinde küpe, yüzük varsa keserek çıkarınız
Asit yanıklarında giysilerini çıkarınız, bol su ile yıkayınız, alkali solüsyon
sürünüz. (Karbonatlı, hamur, sodalı su)
Baz yanıklarında, asit yanıklarında olduğu gibi davranınız. Ancak asit
solüsyon (sirkeli veya limonlu su sürünüz)
Elektrik sonucu oluşan yanıklarda, büyük yanıklarda zaman kaybetmeden
hastahaneye ulaştırınız.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
GÜNEŞ YANIKLARINDA İLKYARDIM
Güneş yanıkları çoğu kez birinci derece yanık grubundadır. Uzun süre ultraviyole
ışınlarına açık tutulan vücut yerlerinde görülür. İleri durumlarda içi su dolu
kabarcıklarda olur. Büyük yanıklarda çok rahatsızlık verir. Ağrı yapar. En
çok bir hafta içinde herhangi bir tedavi yapılmadan da iyi olabilir.
Soğuk su ile ıslatılmış temiz bir bezi yanık yerin üzerine seriniz
Yanıklı kişinin ağrısını ve ateşini azaltmak için aspirin veriniz.
Bir litre suya dörtte bir çay kaşığı tuz karıştırıp bol miktarda içiriniz. Yada tuzlu
ayran veriniz
Kullanacağımız yanık pomadı yanık yerin hava ile temasını keserek yanıktan ileri
gelen ağrıyı azaltır.
Ağrı durumlarında hastahaneye gönderiniz
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
ŞOK
Kelime anlamı SARSILMA demektir. Dolaşım sistemindeki kanın çeşitli nedenlerle
azalması, hücrelere yeterli oksijenin gelmemesi sonucu ortaya çıkar.
Bulgular:
Kaza yerinde sessiz, sakin, hiç hareket etmeyen bir yaralının şuuru genelde yerinde
olmayabilir.
Rengi soluk
Vücudu soğuk terli,
Gözleri göz çukuruna batmış şekilde sanki burnu sivrilmiş gibidir,
Nabız zayıftır ve hızlıdır,
Solunumhızlanmıştır.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
İlkyardım:
Uygun bir yere sırt üstü yatırınız
Etrafındaki kalabalığı dağıtınız
Az hareket ettirmeye çalışınız
Beynin kan dolaşımasını ve çalışmasını kolaylaştırmak için başta kanama yoksa
başı 15-30 derece aşağı getirip, ayak ucunu 30-40 cm kaldırınız
Yakasını,gömleğini, kemerini gevşetiniz
Solunum yolu tıkanıklığı varsa gideriniz
Gerekirse yapay solunum ve kalp masajı yapınız
Kanaması varsa kanamayı durduracak önlemler alınız
Kırık varsa tahta parçasıyla tespit ediniz.
Soluk almakta güçlük çekiyorsa baş ve göğüs kısmını hafifçe yükseltiniz.
Batttaniye ile örtünüz, yaralı şuursuz ise katı yiyecekler vermeyiniz.
İhtiyaç durumunda dudakları ve dili birkaç damla su ile ıslatınız.
İç kanma yoksa ve tıbbi bakım gecikecekse yarım bardak su içine bir çay kaşığı
tuz veya karbonat karıştırıp 15 dakika ara ile içiriniz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
SOLUNUM SİSTEMİYLE İLGİLİ İLKYARDIM
Yaşam için gerekli temiz havanın alınıp kirli hava olarak geri atılmasına SOLUNUM
denir, çeşitli nedenlerle solunumun durması haline de BOĞULMA denir.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
BOĞULMA NEDENLERİ
Solunum yolu; şuursuz olarak dilin arkaya gitmesi, başın öne doğru
bükülmesiyle, yabancı cisim, takma diş, ağızda biriken kan veya
solunum
yollarının yaralanması, ses tellerinin şişmesi ya da kasılması gibi nedenlerle
tıkanabilir.
Çeşitli zehirli gazlar, kafa yaralanmaları gibi nedenlerle santral sinir sisteminin
çalışmasının yavaşlaması suda veya iple boğulmalar nedeniyle solunum
yavaşlar veya durur.
Kalp durması, şok durumu elektrik çarpması, karbonmonoksit zehirlenmesi
nedenleriyle de solunum durabilir.
Göğüs duvarının delici yaralanmaları da boğulma nedenlerindendir.
Boğulmanın bulguları:
Bunlar asfeksinin derece ve şiddetine göre ikiye ayrılırlar.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
İlk Safhada Görünenler:
Baş dönmesi halsizlik
Nefes darlığı
Nabızda sürat
Kısmi şuur kaybı
Boyun damarlarında şişme
Yanak ve dudaklarda morarma ile birlikte
yüzde kızarma, kan toplanması
Sonraki Safhada Görünenler:
Dudaklar, burun, kulak ve ayak parmakları mavimtrak gridir
Solunum kesik kesiktir veya hiç yoktur.
Nabız yavaş ve intizamsızdır.
Tam şuur kaybı vardır.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
BOĞULMA NEDENLERİ
Solunum yolu; şuursuz olarak dilin arkaya gitmesi, başın öne doğru
bükülmesiyle, yabancı cisim, takma diş, ağızda biriken kan veya
solunum
yollarının yaralanması, ses tellerinin şişmesi ya da kasılması gibi nedenlerle
tıkanabilir.
Çeşitli zehirli gazlar, kafa yaralanmaları gibi nedenlerle santral sinir sisteminin
çalışmasının yavaşlaması suda veya iple boğulmalar nedeniyle solunum
yavaşlar veya durur.
Kalp durması, şok durumu elektrik çarpması, karbonmonoksit zehirlenmesi
nedenleriyle de solunum durabilir.
Göğüs duvarının delici yaralanmaları da boğulma nedenlerindendir.
Boğulmanın bulguları:
Bunlar asfeksinin derece ve şiddetine göre ikiye ayrılırlar.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
NE YAPMALIYIZ
Boğulmaya neden olan etken ortadan kaldırılır.
Boyun arkaya bükülür, çene açılır dil öne çekilir
Ağızdan ağıza yapay solunum yapılır.
Solunum yollarının açılması ilk üç dakika içinde yapılmalıdır, beyin
daha fazla oksijensizliğe dayanamaz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
SUDA BOĞULMADA İLKYARDIM
Suda boğulma tehlikesi geçiren kişiyi karaya çıkarıp sırtüstü yatırın.
Yakası, gömleği, kemerini gevşetin, açın
Takma dişini çıkarın
Ağzının içindeki yabancı cisimleri temizleyin
Ağızdan ağıza yapay solunum yapın, soluk verdiği zaman kiinin başını çabuk
yana çevirin, bu hareketi 5-6 kez takrarlayın.
 Böylece; fazla su köpürerek dışarı çıktığı gibi kişiye yerli solunum da
yaptırılmış
olur.
Daha sonra ıslak giysileri çıkarıp batttaniyeye sarın,Yutulan suyu çıkarmak için
iki elinizle karnın altından tutarak hastayı yukarı kaldırınız. Bu suretle
hava yolundaki suların boşalmasına yardım etmiş olursunuz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
AĞIZDAN AĞIZA SUNNİ TENEFÜS METODU
Kişiyi düz bir yere sırtüstü yatırınız
Çenesini yukarı gelecek şekilde başını geriye çekerek solunum yollarını açınız
Ağız çevresini temizleyiniz
Çeneye bastırarak ağızın açılmasını sağlayıp, diğer elinizle burun deliklerini
tıkayınız.
Derin nefes alıp ağızdan ağıza dakikada 12-15 defa üfleyiniz
Göğüs kafesinin yükselip, yükselmediğini kontrol ediniz.
Solunum normale dönünceye kadar veya hastaneye ulaşıncaya kadar işleme
devam ediniz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
KALP DURMASI VE KALP MASAJI
Hasta bilincini yitirir
Deri kül rengi olur
Bilekte ve boyunda nabız atışı
hissedilemez
Gözbebekleri çok büyür
KAPALI KALP MASAJI (Dışarıdan Kalp Masajı)
Hasta sırtüstü sert bir zemine yatırılır.
Sıkı yerleri gevşetilir(Kravat, kemer, vb)
Hastanın yanına diz çökülür
Hastanın göğüs kemiği(iman tahtası)nın 1/3 alt kısmı tespit edilir.
Tespit edilen yere el ayası konur, diğer elçaprazlama bunun üzerine yerleştirilir
Dirsekleri kırmadan vücut ağırlığını vererek göğüs kafesini 5-7 cm bastıracak kadar
kuvvet uygulanır ve kaldırılır
Bu hareket dakikada 60-70 defa tekraralanır.
Çocuklarda bu hareket tek elle ve daha hızlı yapılır.
kalp masjına nabız normale dönünceye kadar ya da hastaneye götürünceye kadar
devam edilir.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
Kalp masajı suni tenefüs metodu ile birlikte uygulanırken
a)Uygulayıcı tek kişi ise 2 defa suni solunum yaptırıldıktan sonra 15 defa kalp
masajı uygulanarak devam edilir.
b)Uygulayıcı iki kişi ise; bir suni solunuma karşı diğer kişi 5 defa kalp masajı
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
CPR IN THREE SIMPLE STEPS
(Please try to attend a CPR training course)
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
1. CALL
Check the victim for
unresponsiveness. If there
is no response, Call For
Help and return to the
victim. In most location
the emergency dispatcher
can assist you with CPR
instructions.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
2. BLOW
Tilt the head back and listen for breathing. If
not breathing normally, pinch nose and cover
the mouth with yours and blow until you see the
chest rise. Give 2 breaths. Each breath should
take 2 seconds.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
3. PUMP
If the victim is still not breathing normally,
coughing or moving, begin chest
compressions. Push down on the chest 11/2
to 2 inches 15 times right between the
nipples. Pump at the rate of 100/minute,
faster than once per second.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
PANSUMAN VE SARGILAR
Pansuman; bir yara veya harabiyete uğramış vücut kısmı üzerine konan
mikropsuz(steril) örtüye denir.
Pansumanın amacı;
Kanamayı durdurmaktır,
Yaraya dışarıdan mikrop girmesini
engellemektir,
Yaranın kısa sürede iyleşmesine yardımcı
olmaktır,
Pansuman çeşitleri;
Koruyucu pansuman
Emici pansuman
Basınçlı pansuman
Yaş pansuman
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
Pansuman Yapılırken Dikkat Edilecek Noktalar
•Pansuman yapmadan önce mümkünse eller akarsu altında sabunla güzelce
yıkanır
•Pansuman yapılırken yaranın üzerine öksürme aksırma gibi şeyler
yapılmamalı
•Yara temizlenirken, yara merkezden dışarı doğru temizlenmeli
•Pansuman takımının dışarıdan hava ile teması mümkün olduğu kadar az
olmalıdır
•Pansumanı yaraya gelecek tarafın ellenmemesine ve hatta parmakla bile
dokunulmamasına dikkaat edilecektir
•Temiz olmayan başka bir şeye de el sürülmeyecektir
•Göze yakın yerde alkol kullanılmaz
•Açık yaralara yaş pansuman kullanılmaz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
SARGI
Pansumanları yerinde tutmak, organları uygun birşekilde sarmak, tespit etmek,
gerektiğinde o bölge üzerinde basınç uygulamak vücudun o kısmının hareketini
azaltmak ya da bütünüyle engellemek ve vücudun bir kısmının kan akımını
azaltmak amacı ile kullanılan malzemeye denir.
Sargı Çeşitleri;
Silindir (Rulo) sargılar
Üçgen sargılar
Özel Sargılar
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
1.SİLİNDİR SARGILAR
Vücudun kalınlıkları aynı olan yerlerine uygulanır
İlkyardımcı yaralıya dönük
Rulo sağ elde
Sargının ucu sol elde
Bilek kısmında iki kez tespit yapınız
Sargıyı aşağıdan yukarıya, içten dışa ve birbiri üzerine 2/3 oranında
örtecek şekilde sarınız
Sargı çok bol yada damarları, sinirleri sıkıştıracak kadar sıkı
sarılmamlıdır
Sarılma bittikten sonra; serbest kalan uç ikiye ayrılarak bir düğüm
atıldıktan sonra o bölge etrafında dolanarak bağlanır ya da sargı ucu
kendi üzerine çengelli iğne ile veya flasterle tutturulur.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
Kol ve bacaklarda uygulanır:
•İki kez bilekte tespit ediniz
•Bir kaç kez spiral şekilinde sarınız
•Kalınlık farkı olduğu kısımdan itibaren ters spiral sarıma geçiniz
•Sarılış, aynı yere geldiğinde aşağıya kendi üzerine doğru kıvrılır
•Kalan uç flaster ya da çengelli iğne ile tutturulur
•Özellikle diz dirsek gibi eklem bölgelerinde ya da bu bölgelerin yakınlarının
sarılmasında uygulanır.
•Sarım 8 sayısı yapacak şekilde, bir aşağı ve bir yukarı kısımdan dolanarak
yapılır.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
SİLİNDİR (RULO) SARGILARIN UYGULAMA YERLERİ
•2,5-5 cm ennindeki rulo şeklindeki sargı ile önce elin ön
kısmından başlanarak, bir kez çepeçevre dolanır.
•Sonra elin baş parmak tarafından el sırtına oradan bileğin
arkasına geçirilir. Buradan tekrar el sırtına geçilerek
karşı tarafa gelinir.
•Böylece el sırtını örtene kadar sarılır
•Sonra el bileği etrafında 1,2 kez dolanıp sargılama bitirilir.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
2.ÜÇGEN SARGILAR
Bir metrekarelik bez ya da baş örtü karşılıklı köşeleri üst üste gelecek şekilde
katlandıktan sonra çapraz olarak kesilerek iki üçgen sargı meydna getirilir. Üçgen
sargının en uzun kenarına taban sivri olan ucunatepe denir.
Kullanıldığı Yerler:
•Açık olarak(Göğüste askıya alınmada
•Geniş sargı halinde(kaburga, köprücük, kol kırıklarında
•Dar sargı halinde(Rulo sargıların yerine çene kırıklarında)
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
ÜÇGEN SARGILARIN UYGULAMA YERLERİ
BAŞ SARGISI
Üçgen sargının tabanını 5 cm katlayın. Başın üst kısmına yerleştirin
Tabanın iki ucunu arkadan birbirine çapraz geçirin. Altında bağlayın
Sargının tepesini biraz çekiniz ve yukarı katlayıp iğneleyiniz
Başa bir cisim batmışsa Cismi çıkarmadan simitcik yapıp, cismin hareketini önleyiniz
OMUZ SARGISI
Merkezi omuza gelmek üzere açık bir sargı kullanınız
Sargının tabanını 5 cm bükünüz
Tabanın uçlarını içten karşılıklı olarak dolayınız, dıştan bağlayınız
Bir üçgen sargı ile kolu askıya alınız
Tepeyi aşağıya döndürüp çengelli iğne ile bağlayınız
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
GÖĞÜS SARGISI
•Sargının tabanını 6 cm katlayın, tepesini omuzun üzerinden geçiriniz
•Tabanın iki ucunu arkada bağlayın
•İkinci bir sargıyı, tepe yukarıda olmak üzere yine öne koyunuz.Taban kalça
hizasında olmalı ve kıvrılmamalıdır. Tepe birincisinin altına
kıvrılmalı ve iğnelenmelidir.
•İkinci sargıda arkaya bağlanmalıdır.
•Birinci sargının tepesi üste ve yukarı kıvrılmalı ve iğnelenmelidir
KOL ASKISI
Askıyı göğsün ön kısmına yerleştiriniz
El dirsekten biraz yukarıda olmak üzere bükünüz
Askının uçlarını askıya alınan kol tarafından camadan düğümü ile düğümleyiniz
Dirsekteki ucu ön tarafa bükünüz ve çengelli iğne ile iğneleyiniz
Askı büyükse kenarı bükünüz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
CAMADAN DÜĞÜMÜ
Sargı daima camadan düğümü ile düğümlenmelidir. Bu düğüm, kaymaz,yassı ve
düzgündür, çözülmesi kolaydır
•Bağlarken, sol uç, sağın üstünden, sağ uç, solun üstünden geçmelidir.
•Düğümden sonra sargı düzgün durmalı ve uçları altlara sıkıştırılmalıdır.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
KIRIKLAR ÇIKIKLAR BURKULMALAR
KIRIKLAR
Herhangi bir kuvvet zoru ile kemik bütünlüğünün bozulmasına KIRIK denir.
Çeşitleri:
•Açık kırık
•Kapalı Kırık
•Müşterek kırık( Önemli organların midei bağırsak, ciğer, beyin gibi önemli organların
tahribatıyla birlikte görülen kırıklardır.)
Kırık Belirtileri:
•Kırık yerinde ve yakınında ağrı
• Dokunmaya karşı hassasiyet
•Şekil bozukluğu
•Şişlik,morluk
•Hareketsizlik ve kuvvetsizlik
•Kırık kemiklerin birbirine sürtünme sesi
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
İlkyardım:
•Eğer deride varsa yara üzerine steril bir pansuman ya da mendil koyup sarınız
•Yara içinde görülen kemik parçalarını çıkarmaya çalışmayınız. kanma yapabilir. damar ve sinirleri
yaralayabilirsiniz. O kısmın üzerine steril pansuman koyunuz. Sonra bir bezi simit şeklinde
katlayıp delik olan kısmı ortaya gelecek şekilde yerleştiriniz. En üst kısmına pamuk ya da
sünger tabakası koyunuz. Sarınız.
•Kırık olup olmadığını önce elbise üzerinden hafifçe elle muayene ederek saptamaya çalışınız.
•Önce sağlam tarafın elbise kolunu çıkarınız. Gerkirse elbise yerini dikiş yerinden sökünüz ya da kesiniz.
•Elle hoyratça muayene etmeyiniz. Kırık yerini oynatmayınız. Ağrı şoka yol açabilir. Kırık kemik uçları
damar ve sinirleri yaralayabilir.
•Kırık uçlarını hareketsiz yapmak için kırık yerini tespit ediniz. Kol ya da bacağın her iki yanına kalın karton
ya da tahta koyup sargı bezi, eşarp, kravat ya da gömlek parçaları sarınız. Tespit için kullanılan
karton, tahta gibi gereçler kırık yerinin bir üst bir de alt tarafındaki eklemlerin ötesine kadar
gelecek uzunlukta olmalıdır. Bu araçlara atel adı verilir. Atellerin tele gelen kısımları pamuk ve
bezlerle beslenmelidir.
•Şok varsa önleyiniz.
•Kanama varsa bilinen yöntemlerle kanamasını durdurunuz.
•Kırık yerin üzeirine havluya sarılı buz torbası koyunuz.
•Yaralıya battaniye örtünüz. Dinlendiriniz.
•Yaralı kısmı kalp sevyesinin üzerine kaldırınız.
•Kırılan uzuv tespit edilmelidir. Hangi durumda bulduysanız o durumda tespit ediniz. Kırığı yerine koymaya
çalışmayınız. Gereksiz dokunmalardan kaçınınız.
•Ambulansla ortopedi ve travmatoloji kliniğine gidiniz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
PARMAK KIRIKLARINDA İLKYARDIM
Kırık olan parmak altına parmak genişliğinde bir tahta ya da eğer elinizde varsa
hazır dar bir alüminyum şerit (atel) koyarak sarınız. Gerekirse kırık pamağı yandaki
sağlam parmağa flasterle yada sargı bezi ile sararak tespit ediniz.
Kırık tarafı kalp seviyesinin üzerinde tutunuz.
Kırık yer üzerine buz koyunuz.
Ağrısı varsa ağrı dindirici ilaç veriniz.
Parmaktaki yüzük kesilerek çıkarılmalıdır.
Hastaneye gönderiniz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
ÖN KOL KIRIKLARINDA İLKYARDIM
•Kazanın olduğu yerde yaralının ceketi çıkarılmadan kırık olan tarafın eli karşı
omuza gelecek şekilde kol göğüs üzerine konur ve göğüse sarılır.
•Önkolda üçgen sargı ya da tülbentle boyuna asılır.
•Eğer elinizde tespit için hazır gereçler ya da tahta, kalın karton varsa kol ya da
önkolun her iki yüzüne bunları uygulayınız. Gömleğinizden yırttığınız
bezlerle kravat, eşarp ya da sargı bezi ile kırık yerinin yukarısından ve
aşağısından bağlayınız.
•Kolu göğüs üzerine koyup başka bir eşarp ya da sargı ile sarınız.
•Önkoluda üçgen sargı , tülbent ya da eşarp ile boyuna asınız.
•Önkol ve kolunuzun kalp sevyesinin üzerinde durmasını sağlayınız. Böylelikle
daha az şişlik olur.
•Kırık yer üzerine buz koyunuz.
•Bilezik varsa çıkarılmalıdır.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
KÜREK VE KÖPRÜCÜK KEMİĞİ KIRIKLARINDA İLKYARDIM
•Kırık tarafın koltuk altına ufak bir pamuk topağı ya d katı bir bez koyup kolu aşarp ya
da tülbentle boyuna asınız.
•Kırık yer üzerine buz koyunuz.
•Yaralıyı oturur durumda ve ambulansla hastaneye gönderiniz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
OMURGA KIRIKLARINDA İLKYARDIM
•Çoğu kez yüksek bir yerden düşme ay da trafik kazaları sonucu omurgada kırık ve bazen içinden geçen
omurilkte değişik dercelerde yaralanmalar olabilir.
•Yaralıyı muayene etmeden, belinden ya da boynunda ağrısı, başkabir şikayeti olup, olmadığını sormadan
döndürmeyiniz. Ayağa kaldırmayınız.
•Kesin tanı bilinmedikçe belinden ağrısı olan böyle bir yaralıda kırığın da olabileceğini unutmayınız. Kırık
olmadığı kesin olarak saptanıncaya kadar kırık var gibi hareker ediniz.
•Eğer omurgasında bir kırıktan şüpheleniyiyorsa, yaralıyı yerinden kaldırmadan altına genişçe bir tahata ya
da kapı yerleştiriniz.
•Baş ve boynun her iki yanına ayakkabılarını ve elbiselerini koyarak boynunun oynamasını önleyiniz. Eğer
elinizde kum torbası varsa onuda koyabilirsiniz. Naylon torbanın içine kum veya toprak koyarak kum
torbası yapabilirsiniz.
•Yarlıyı omuzlar, havsala, uyluk dizaltı ve ayak bileğinin üzerinden geçecek şekilde bezlerle tahtaya
bağlayınız. Böyle taşıyınız. Rontgen çekilip kesinlikle kırık olmadığı saptanmadıkça ayağa
kaldırmayınız.
•Aksi durumda kendiliğinden iyi olabilecek bir omurga kırığı, yaralı kişinin kaba muayenesi ayağa kaldırılması
ya da uygun olmayan taşıma koşulları nedeniyle omurilik zedelenmesi olabilir. Bunun sonucu
bacaklarda felç, halsizlik, idrar ve büyükabdestini tutamama gibi önemli sonuçlarla bitebilir.
•Yara varsa steril pansuman koyunuz.
•Şok durumuna göre önlem alınız
•Ağrısını dindirilir.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
BEL AĞRISINDA İLKYARDIM
Ağır yük kaldırma, çekme veya itme ile bele özellikle omurlar arasında bulunan disk
denilen kıkırdaklara binen yük artar. Bel iskeleti , kaslar ve bağları zorlanır. Belde
ağrı olur. Uyuşukluk, karıncalanma hissi, kuvvet azlığı olabilir.
•Hastayı sırt üstü yatırınız. Yatağın altına geniş tahta koydurunuz.
•Dizlerini ve kalçalarını 900 bükünüz. Bacakların altına 2-3 yastık koyunuz. Bu
şekilde dinlenme belin rahatlamasını sağlar.
•Bele sıcak uygulayabilirsiniz. Ağrı kesici ve kas gevşetici ilaç verebilirsiniz,
ıkınmayınız.
•Ağır cisimleri çekmeyiniz, itmeyiniz ya da kaldırmayınız. Bele döndürücü hareketler
yaptırmayınız.
•Yataktan kalkarken yavaşça yanınıza döndükten sonra oturunuz.
•Bel ağrısının nedeninin saptanması için ortopedi ve travmatoloji veya fizik tedavi
uzmanına muayene olunuz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
AYAK, AYAK BİLEĞİ KIRIKLARINDA İLKYARDIM
-Kişinin yaralanmış ayağındaki yaralının üzerine temiz bir mendil ya da pansuman
koyup sarınız.
-Yumuşak bir kare şeklindeki bir yastığın ortasına ayağı yerleştiriniz.
-Yastığın kenarları önde birbirine yaklaştırınız, çengelli iğne ile tutturunuz.
gerekiyorsa üzerinden sargı bezi ile sarınız.
-Yastık içine koymadan önce buz uygulayınız.
-Kalp sevyesinin üzerinde tutunuz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53
ÇIKIKLARDA İLKYARDIM
Bir eklemi oluşruran kemiklerden bir veya hepsinin birbiri üzerinde yer değiştirerek
normal eklem ilişkisinin değişmesine çıkık denir. Çıkık ile eklem kapsülü denen
eklemi çevreleyen zar bağları da yırtılabilir. Bu ise sık sık çıkıklara, burkulmalara yol
açabilir. Çıkık olan eklemde ağrı, şişlik, hareket sınırlılığı vardır. Çıkık eklemi bükme
ile eklemin tekrar eski çıkık durumuna geldiği görülür.
•Çıkık olan eklemi yerine koymaya çalışmayınız.
•Kırıkta olduğu gibi çıkık eklemiş tespit ediniz.
•Çıkıktan şüphelendiğiniz zaman eklemde ve onun yanındaki kemiklerde kırığın
eklem bağında yırtığın da olabileceğini unutmayınız.
•Çıkık eklem üzerine yarım saat havluya sarılı buz koyunuz.
•Kalp sevyesinin üzerinde tutunuz.
•Ortopedi ve travmatoloji kliniğine gidiniz.
1-3 4-6 7-11 12-15 16-18
19-22 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53