Fark Asfalt

Asfalt HAKKINDA….
Trafik yükünü taşımak üzere yapılan ve kaplama, temel, alttemel tabakalarını içine alan
yol yapısıdır.
Üstyapı Tipleri
1- Esnek Üstyapı
Tesviye yüzeyi ile sıkı bir temas sağlayan ve yükleri taban zeminine dağıtan bir üstyapı şekli
olup, bağlayıcısız alttemel veya temel malzemeleri üzerinde trafiğe bağlı olarak bitümlü sıcak
karışımla teşkil edilmiş tabakalardan veya bitümlü sathi kaplamayla teşkil edilmektedir.
Esnek üstyapılarda taban üzerindeki bütün tabakaların (alttemel, temel tabakaları dâhil) asfalt
karışımlarla teşkil edildiği üstyapı tipine, kalıcı üstyapılar (Perpetual Pavement)
denilmektedir.
2- Rijit Üstyapı
Yüksek eğilme mukavemetine sahip ve portland çimentosundan yapılmış tek tabakalı bir plak
vasıtasıyla yükleri dağıtan bir üstyapı tipidir. Beton plak bağlayıcısız veya çimento bağlayıcılı
bir alttemel veya zayıf beton üzerine yerleştirilebildiği gibi direkt taban zemini üzerine de inşa
edilebilmektedir. Beton plak boyuna sürekli donatılı veya kesikli donatılı olarak inşa
edilebilmektedir.
3- Semi Rijit Üstyapı
Çimento bağlayıcılı alttemel ve/veya temel üzerine bitümlü sıcak karışım tabakalarının teşkil
edildiği üstyapı tipidir.
Asfalt Tabakaları
1- Aşınma Tabakası
Üstyapının en üst tabakası olan aşınma tabakası, genellikle 5 cm kalınlığında asfalt betonu
olarak uygulanmaktadır. Ağır trafikli devlet yollarında ve otoyolların aşınma tabakasında
yüksek mukavemetli, kayma direnci yüksek SMA- Taş Mastik Asfalt gibi bitümlü sıcak
karışımlar kullanılmaktadır.
2- Binder Tabakası
Bitümlü temel veya granüler temel üzerine uygulanan binder tabakası, trafiğe bağlı olarak
genellikle 6-8cm kalınlıklarda asfalt betonu ile teşkil edilmektedir.
3- Bitümlü Temel Tabakası
Trafiğe bağlı olarak genellikle 8-18cm kalınlıklarında uygulanan bitümlü temel tabakası,
genellikle bağlayıcısız granüler temel üzerine yoğun gradasyonlu bitümlü sıcak karışımın
uygulandığı bir tabakadır
Asfalt Karışım Tipleri Bitümlü Sıcak Karışım-BSK
Sıcak karışım asfalt olarak da adlandırılan bitümlü sıcak karışım, asfalt plentlerinde 160 0C
civarında ısıtılmış mineral agrega ile bitümün karıştırılmasıyla elde edilmektedir. Karışımda
agrega %93-97 oranlarında, bitüm ise %3 ila % 7 arasında bir oranda kullanılmaktadır.
Günlük ağır taşıt trafiği 1000'in üzerinde olan yollarda kullanılması gereken bitümlü sıcak
karışımlar trafiğe bağlı olarak farklı kalınlıklarda 2 veya 3 tabaka halinde teşkil edilmektedir.
Ilık Karışım Asfalt
Ilık karışım asfalt, enerji tasarrufu sağlamak ve emisyonları azaltmak için bitümlü sıcak
karışım sıcaklığını en az 20-30 ºC düşürecek şekilde uygun metotla hazırlanan bitümlü bir
karışımdır. Karışımın hazırlanması sırasında sıcaklığın 10 ºC düşürülmesi emisyonun % 50
oranında azalmasına neden olduğundan, henüz fazla yaygın olmayan bu teknolojinin
gelecekte daha büyük bir önem kazanacağı açıktır. Düşük sıcaklıkta asfalt üretmek için
değişik karışım prosesleri uygulandığı gibi, suyu uzaklaştıran zeolit gibi katkı malzemeleri
veya bitüm viskozitesini azaltmak için parafinin kullanıldığı değişik metotlar
uygulanmaktadır.
Soğuk Karışım Asfalt
Çok düşük trafikli yollarda kaplama olarak, asfalt kaplamalı yollarda ise pürüzlülüğü,
sızdırmazlığı ve yüzey düzgünlüğünü sağlamak amacıyla karışımı plentte veya yolda yapılmış
soğuk karışımlar uygulanmaktadır. Soğuk karışımlarda belirli boyutlarda kırmataş agregalarla
sıvı petrol asfaltları veya bitüm emülsiyonu kullanılmaktadır.
Köpük Asfalt-(Foam Asphalt)
Köpük haline getirilmiş bitüm ile agrega karışımıdır. Bitüm özel bir işlemle sıcak halde iken
su ile teması sağlanarak köpük hale getirilir. Köpük bitümün yüzey alanı genişletilmiş ve
viskozitesi düşürülmüş olduğu için bu tip bitüm agrega ile karıştırılmaya en uygun kıvama
sahiptir. Köpük bitüm agreganın dayanım özelliğini artırır rutubet hassasiyetini azaltır. Köpük
asfalt, esnek ve yorulmaya kaşı dirençlidir. Bir soğuk asfalt alternatifi olan köpük asfalt az
bitüm gerektirdiğinden daha ekonomiktir. Ayrıca agreganın ısıtılması ve kurutulması
gerekmediğinden büyük bir enerji tasarrufu sağlamaktadır.
BSK Tipleri
Asfalt
Betonu
Sürekli yoğun bir gradasyona sahip ve boşluk oranı düşük olan bu karışımlarda bitüm oranları
düşüktür. Aşınma ve binder tabakalarında kullanılırlar. İri boyutlu yoğun gradasyonlu
karışımlar ise bitümlü temel tabakasında kullanılmaktadır. Asfalt betonu dünyada ve
ülkemizde en yaygın kullanılan BSK tipidir.
Taş Mastik Asfalt (SMA)
Kesikli gradasyona sahip olan bu karışım, iri agrega iskeleti içindeki boşlukların bitüm-filler
harcı ile doldurulmasıyla elde edilmektedir. Bu tip karışımlarda, oluşturulan agrega iskelet
yapısı ile yüksek mukavemet sağlanmaktadır. Karışım tekerlek izlerinin oluşumuna karşı
dirençli olup, uygun sıkıştırılması durumunda, yüksek bitüm oranı nedeniyle durabilitesi de
çok yüksektir. Taş mastik asfaltın üretimi ve uygulanması sırasında bitümün drene olmasını
önlemek için genellikle elyaf, polimer veya her ikisi de kullanılmaktadır.
Poröz asfalt
İri agrega oranı yüksek, ince agrega ve filler kısmı az olan uniform açık gradasyonlu
malzemelerle oluşturulan bu karışımın boşluk oranı yüksektir, yüzeyden üstyapıya giren
suların drenajını sağlar. Açık gradasyonlu karışımların üretimi sırasında bitümün drene
olmasını önlemek için, polimerler ve elyaflar kullanılmaktadır. Yüksek drenaj özelliğine sahip
poröz asfaltın uzun ömürlü olabilmesi için, bitümlü bağlayıcı filminin süreklilik göstermesi ve
nispeten kalın olması gerekmektedir.
Mastik Asfalt
Kesikli gradasyonlu, düşük orandaki iri agreganın zengin bir harç (bitüm+ince agrega+filler)
içinde dağılmış halde bulunduğu boşluksuz karışım tipidir. Bu tür karışımların bitüm oranı
yüksek, boşluk oranı düşüktür. Tekerlek izi oluşumunun önlenmesi için sert bitümler
kullanılır ve oluşturulan kum+filler+bitüm harcı ile istenilen mukavemet sağlanır. Kaba
agregalar bu harcın içinde iskelet teşkil etmeyecek şekilde dağılmıştır. Sıcak dökülebilir ve
sıkıştırma gerektirmez. Bu tür karışımların yüzey pürüzlülüğü, önceden bitümle kaplanmış
mıcırın yüzey üzerine serilip sıkıştırılmasıyla sağlanır. Mastik asfalt çeşitli trafik ve iklim
koşulları altında yollarda köprü üstlerinde ve havaalanlarında kullanılmaktadır.
Kum Asfalt:
Bitüm, sıvı petrol asfaltı veya emülsiyon asfalt ile kumun karışımı olan bir asfalt tipidir. Kum
veya kum-çakıl karışımından hazırlanan agrega, mineral filler de içerebilir. Karışım plentte
veya yerinde yapılabilir.
Asfalt
1-Mineral agreganın, bitüm veya bitümlü bağlayıcılarla karıştırılması sonucu hazırlanan, yol,
havaalanı ve diğer alanların üst tabakalarında kullanılan karışıma asfalt denir.
2- Kahverengimtrak siyah renkli oda sıcaklığında katı veya yarı katı halde olan, ısıtıldığında
viskoz bir akışkan haline gelebilen bir hidrokarbon karışımıdır. Genellikle petrolün
rafinerizasyonu sonucu bir yan ürün olarak elde edilen asfalt, bitüm olarak ifade edilmektedir.
Asfalt tabiatta doğal olarak da bulunabilen bir malzemedir. Doğal asfaltlar tabiatta mineral
malzemelerle karışmış halde bulunmaktadır.
Asfalt Betonu:
Yüksek sıcaklığa kadar ısıtılarak kurutulmuş ve sıcak asfalt ile karıştırılmış uygun
gradasyonlu agregaya sıcak asfalt betonu karışımı denir. Bu karışım kaplama yerine
nakledilip, finişere doldurulur, sonra düzgün bir tabaka halinde serilir. Elverişli bir yoğunluk
elde etmek için gereken sıcaklıkta iken sıkıştırılır. Asfalt betonu denildiğinde Aşınma ve
Binder tabakaları akla gelmektedir. Tabakalardaki boşluğun tümüyle alınması istenilen bir
durum değildir. Ancak boşluk olması durumunda, bitüm agregayı saracak ve bünyesinde
yüzdürebilecektir. Optimum bitüm miktarını bulmak için her ne kadar değişik metodu varsa
da en ideal ve kabul gören metot Marshall metodudur.
Bitüm
Ham petrolün rafinerilerde uygun metotlarla damıtılması sonucu elde edilen bağlayıcı bir
malzemedir. Yol yapım ve bakımında kullanılan bitümler, Asfalt Çimentosu veya Kaplama
Sınıfı Bitümleri olarak anılmaktadır.
Modifiye bitüm
Bitümlü sıcak karışım-BSK veya sathi kaplama yapımında kullanılan kaplama sınıfı
bitümlerin reolojik özelliklerinin iyileştirilmesi amacıyla belirli oranlarda polimer veya katkı
malzemeleri ile karıştırılarak elde edilen bitümdür.
Bitümlü bağlayıcı
Ana bileşeni bitüm olan bağlayıcıların tümünü kapsayan malzemedir.
Sıvı petrol asfaltları
Bitümün kaynama noktası yüksek mazot ve yağ tipinde bir çözücü, gaz yağı tipinde orta
derecede uçucu bir çözücü veya nafta, benzin gibi çok uçucu çözücülerle karıştırılmasıyla
elde edilen yumuşak bitümlü bağlayıcılardır. Sıvı petrol asfaltları kullanılan çözücü tipine
bağlı olarak 3 gruba ayrılır;
Çabuk kür olan sıvı petrol asfaltları-RC: Bitümün benzin ve nafta gibi çok uçucu çözücülerle
karıştırılmış tipidir.
Orta hızda kür olan sıvı petrol asfaltları-MC: Bitümün gazyağı gibi orta derecede uçucu
çözücülerle karıştırılmış tipidir.
Yavaş kür olan sıvı petrol asfaltları-SC: Bitümün mazot gibi kaynama noktası yüksek
çözücülerle karıştırılmış tipidir. Bu tip asfalt doğrudan ham petrolün damıtılmasından da elde
edilebilir.
Bitüm emülsiyonu
Bitüm taneciklerinin emülgatör yardımı ile su içinde dağılmasıyla oluşan bitümlü
bağlayıcılardır.
Emülgatör
Bitümün su içinde stabil kalmasını sağlamak için bitüm ve suya ilâve edilen kimyasal bir
katkıdır. Emülgatör emülsiyonun yükünü (anyonik ve katyonik) belirler ve kesilme hızını
kontrol eder.
Performans esaslı sınıflandırma PG - (Performance Graded)
Bitümlü bağlayıcının superpave sistemine gör sınıflandırıldığı dizayn yöntemidir. Kritik
sıcaklık ve yaşlanma şartlarında bağlayıcının mekanik performansını esas alan bir
sınıflandırma sistemidir.
Penetrasyon esaslı sınıflandırma
Bitümün 25 ºC'da 0,1mm cinsinden standard penetrasyon iğnesinin 5 saniyedeki batma
derinliğini esas alan sınıflandırma sistemidir. Yol kaplaması için TS 1081 EN 12591'e göre 5
adet Standard Penetrasyon sınıfı vardır; B 40-60, B 50-70, B 70-100, B100-150 ve B160-220.
Penetrasyon Standard bir penetrasyon iğnesinin belirli yük altında ve sürede, belirli
sıcaklıktaki bağlayıcı numunesine dikey olarak battığı derinlik cinsinden ifade edilen bitümlü
malzemenin kıvamıdır.
AlevlenmeNoktası
Bir maddenin buharının alev temasında geçici olarak alev aldığı, fakat yanmaya devam
etmediği en düşük sıcaklığın tespit edilmiş deney şartları altında ölçülmüş değeridir.
Viskozite
Bir akışkanın, iç sürtünmelerinden dolayı, harekete karşı direnç göstermesini sağlayan özelliği
ve bu özelliğin kabul edilmiş bir metoda göre tayin edilen nümerik değeridir.
Destilasyon (Damıtma)
Bitümlü malzemelerin, belirtilmiş sıcaklıklarda buharlaşan miktarı ile bakiyenin miktar ve
niteliğini tayin etmektir.
Agrega
Belirli bir gradasyona ve kaliteye sahip kayaç parçaları, çakıl, kırmataş, kum ve benzeri
mineral malzeme veya bunların karışımıdır.
Yoğun gradasyonlu agrega :
Maksimum tane boyutundan itibaren en küçük tane boyutuna kadar her boyutta belirli bir
miktarda malzeme içeren düzgün/ sürekli gradasyonlu agregalar, sıkıştırıldığında en yüksek
yoğunluğu verirler.
Boşluklu ( kesikli) gradasyonlu agrega:
Orta boyutta çok az miktarda malzeme içeren agregalardır. Gradasyon eğrisi orta boyut
aralığında düzdür.
Açık gradasyonlu agrega :
İnce malzeme oranı çok düşük olan agregalardır. İri tanelerin arasını dolduracak yeterli ince
malzeme olmadığından yüksek oranda hava boşluğu içerirler.
Uniform gradasyonlu agrega:
Tanelerinin çoğu dar bir boyut aralığında olan tek boyutlu agregalardır. Gradasyon eğrisi
diktir.
Mineral Filler
En az %70'i 0.075 mm (No. 200) eleği geçen ince mineral malzemedir. Filler genellikle
kireçtaşından elde edilir. Ayrıca, diğer taş tozları, portlant çimentosu ve bazı ince daneli doğal
malzemeler filler olarak kullanılır.
Superpave karışım dizaynı
Projenin iklim ve trafiğine bağlı olarak bitüm ve agreganın seçimi ile hacimsel oranların
belirlenmesine dayalı bir asfalt karışım dizayn sistemidir.
Kayma direnci
Taşıtların kaplama üzerinde emniyetle hareket etmesini ve durmasını sağlayan kaplama
yüzeyinin sürtünme mukavemetidir. Kayma mukavemeti karışımdaki agreganın aşınmaya
olan dayanıklılığı, asfalt miktarı ve boşluk yüzdesine bağlıdır.
Yumuşak agregalar fazla aşındıklarından kaygan satıh oluştururlar.
Karışımda fazla asfaltın ve az boşluğun bulunması trafiğin aşırı kompaksiyonu tesiriyle sıcak
havalarda asfaltın genleşmesi sonunda asfalt kaplama sathına çıkarak kaygan bir sathın
meydana gelmesine sebep olur.
Yorulma direnci
Asfalt üstyapının tekrar eden yükler altında çatlak oluşumuna karşı gösterdiği dirençtir.
Eşdeğer dingil yükü (EDY) Değişik ağırlıkta ve sayıdaki dingil yüklerinin üstyapı
performansına olan etkisine eşdeğer bir etki oluşturan 8,2 ton dingil yükü tekerrür sayısıdır.
Esneklik Asfalt üstyapının tabandaki oturmaya uyum sağlayabilme özelliğidir. Asfalt
karışımların esnekliği karışımdaki bitümlü bağlayıcı oranıyla doğru orantılıdır
Durabilite
Asfalt betonunun trafik, su, hava etkilerine, vb. değişikliğine karşı mukavemetidir. Durabilite
diğer bir ifade ile kaplamanın aşınmaya, kabarmaya, soyulmaya ve oksidasyona
dayanmasıdır. Asfalt betonu stabil olduğu kadar durabil olmalıdır.
Duktilite Deneyi
Bitümlü karışımlar genleşme ve büzülmeler doğuran ısı değişikliklerine maruz kaldıklarından,
bağlayıcıların belli bir düktilite özelliğine sahip olması gerekir. Bir asfaltın düktilitesi,
belirtilen koşullar altında standart bir briketin kopmadan uzayabileceği (cm) cinsinden uzaklık
olarak belirtilir. Düktilite, yavaş etkiyen yükler altında bağlayıcının esneme kabiliyetinin bir
ölçüsüdür.
Stabilite:
Taşıtların oluşturduğu statik ve dinamik yüklerin meydana getirdiği kesme kuvvetine ve
deformasyonlara kaplamanın dayanmasıdır. Bitümlü karışımı meydana getiren agrega ve
bitümün fiziki özellikleri, kaplamanın stabilite değerine etki eden asfalt çimentosunun
penetrasyonu küçüldükçe sertleşir, bu da stabilite değerine tesir eder. Kaplamanın bulunduğu
yerin iklimi, trafiği, tipi ve hacmi itibariyle yüksek stabilite istendiğinde düşük penetrasyonlu
asfalt çimentosu kullanılmalıdır. Soğuk kışın hüküm sürdüğü yerlerde, kaplamanın çatlamaya
dayanıklılığını göz önüne alarak yüksek penetrasyonlu asfalt çimentosu kullanılmalıdır,
yüksek stabilite elde etmeye çalışmalıdır. Asfalt betonu stabil olmalıdır.
Fleksibilite:
Bir kaplamanın kendisini temelin çökmelerine çatlamadan intibak ettirmesi kabiliyetidir.
Kaplamanın flexibilitesine; Asfaltın penetrasyonu, bitümün ısı altında genleşme derecesi,
bitümlü karışımdaki asfalt miktarı ve filler tesir eder. Çok az flexibil bir kaplama çok az stabil
bir kaplama kadar mahsurludur.
Workabilite ( İşlenebilirlik ):
Bitümlü karışımın Karıştırma-Serilme-Sıkıştırma bakımından işlenebilir özellikte olmasıdır.
Karışımın bu özelliği Agreganın gradasyonu, asfalt yüzdesi, agreganın maksimum dane
büyüklüğü, şekli ve yüz yapısı ile ilgilidir. Köşeli agrega daneleri ile konkasör stabiliteyi
artırır. Yuvarlak agrega daneleri workabiliteyi artırır. Karışımda bitüm miktarının azlığında,
karışımda iyi agrega kullanıldığı ve yeteri derecede silindirleme yapıldığı halde kaplamalarda
istenilen pratik yoğunluk temin edilemez.
Harman (Batch) Tipi Plent
Agregaların ayrı bir tamburda kurutulduğu ve elenip tartılarak, belirtilen miktardaki bitümle
bir harman teşkil edecek şekilde ayrı bir ünitede karıştırılmasına imkan sağlayan plent tipidir.
Bu tip plentler, az miktardaki üretimler ve sıkça değişen karışım tipleri için sürekli tip
plentlere göre daha uygundur.
Astar uygulaması
Absorbe edebilen temel üzerine uygulanan bitümlü astar malzemesi, temel yüzeyine penetre
ederek boşlukları doldurur, yüzeyi sertleştirir ve asfalt tabakasıyla iyi bir bağlantının
oluşmasını sağlar. Astar malzemesi olarak MC 30 ve asfalt emülsiyonu gibi düşük viskoziteli
oldukça sıvı bitümlü malzemeler kullanılır.
Yapıştırıcı uygulaması
Mevcut asfalt betonu veya portlant çimentosu ile yapılmış beton tabaka üzerine bitümlü sıcak
karışım serilmeden önce ince bir film halinde uygulanan bitümlü bağlayıcının kullanım amacı
tabakalar arası bağlantıyı sağlamaktır. Bu uygulamada suyla seyreltilmiş asfalt emülsiyonu
tercih edilmektedir.
Recycling -Eski asfalt malzemelerinin yeniden kullanımı
Kazılmış eski asfalt malzemelerin ilave yeni agrega, bitüm ve gerekiyorsa katkılarla uygun
oranlarda sıcak veya soğuk olarak karıştırılması işlemidir.
Bitümlü yüzey kaplamaları
Bitümlü Sathi Kaplama
Bağlayıcısız temel tabakası veya asfalt kaplamalar üzerine ince bir tabaka halinde bitümlü
bağlayıcının uygulanarak, bunun üzerine belirli boyuttaki uniform agreganın serilip
silindirlenmesi ile yapılan kaplama tipidir. Düşük trafikli yollarda yaygın olarak kullanılan
sathi kaplamalar kırmataş granüler temeller üzerinde tek veya çift kat olarak uygulanmaktadır.
Sathi kaplama yapımında AC 100/150, 160/200 penetrasyonlu bitüm veya sıvı petrol asfaltları
ile asfalt emülsiyonları, kullanılmaktadır.
Koruyucu Sathi Kaplama (Seal Coat)
Yoldaki mevcut asfalt kaplamanın hava ve rutubet etkilerinden korunması veya eski
yüzeylerin yenilenmesi ve yüzeyin sürtünme direncini artırmak amacıyla sathi kaplama gibi
bitümlü bağlayıcı ve agreganın yüzeye uygulanması ile elde edilen veya sadece bitümlü
bağlayıcının uygulandığı koruyucu tabakadır.
Harç Tipi Yüzey Kaplamaları
İnce agrega, mineral filler, bitüm emülsiyonu, su ve/veya katkı maddelerinin karışımı olup,
genellikle mevcut kaplamada aşınma, deformasyon ve yüzey çatlaklarının bakım ve onarım
amacı ile kullanılabildiği gibi mevcut kaplamanın kayma direncini artırmak amacıyla da
uygulanabilir.
Fog Seal
Seyreltik asfalt emülsiyonuyla yapılan basit bir uygulamadır. Eski asfalt yüzeylerin
yenilenmesi, küçük çatlak ve yüzey boşluklarının doldurulması ve sökülmelerin önlenmesi
amacıyla kullanılır.
Bitümlü Karışımlarda deney metotları (EN 12697-1… 43)


Çözünebilir Bağlayıcı İçeriği
Tane Boyutu Dağılımı









































Bitümün geri kazanılması: Dönen buharlaştırıcı
Bitümün geri kazanılması; Fraksiyon kolonları
Maksimum yoğunluğun tespiti
Hidrostatik metot ile bitümlü numunelerde hacim yoğunluğunun tayini
Gama ışınları ile bitümlerin hacim yoğunluğunun tayini
Bitümlü numunelerin boşluk özelliklerinin tespiti
Referans yoğunluk tayini, yoğurmalı (gyratory) sıkıştırıcı
Sıkıştırabilirlilik
Agrega ve Bitüm arasındaki yapışma etkinliğinin tayini
Bitümlü numunelerin su hassasiyetinin tespiti
Sıcaklık ölçümü
Su içeriği
Segregasyon hassasiyetinin tespiti
Çivili lastiklerden kaynaklanan aşınma
Poröz asfalt numunesinde tane kaybı
Bağlayıcı drenajı. Poröz asfalt için sepet metodu ve SMA için Schellenberg metodu.
Numunenin geçirgenliği (önceden kaplamanın hidrolik iletkenliği olarak
adlandırılırdı)
Küp veya Marshall numuneleriyle çentikleme ( Indentation) deneyi
Plaka numuneleriyle çentikleme deneyi
Tekerlek izi deneyi
Bitümlü numunelerin indirekt çekme direncinin tayini.
Yorulmaya karşı direnç
Kalıplanmış numunede tek eksenli devirli basınç deneyi ve üç eksenli devirli basınç
deneyi
Rijitlik ( Stiffness)
Numune alma
Bağlayıcı ve su içeriği ile gradasyonun tayini için numunelerin hazırlanması
Bitümlü bir numenin boyutlarının tespiti
Numunenin hazırlanması, darbeli sıkıştırıcı
Numunenin hazırlanması, yoğurmalı (gyratory) sıkıştırıcı
Vibrasyonlu sıkıştırıcı ile bitümlü karışımların laboratuvarda sıkıştırılması
Numunenin silindirle hazırlanması
Marshall deneyi
Laboratuarda karıştırma
Bitümlü bir kaplamanın kalınlığının tayini
Hot rolled asfaltta kullanılan önceden kaplanmış mıcırlar üzerine bağlayıcının
yapışkanlığının tayini için sıcak kum deneyi
Deney ekipmanı ve kalibrasyonu
Yakma metoduyla bağlayıcı içeriği tayini
Poröz asfaltın yerinde direne olma özelliği
Buz çözücü sıvılara karşı direnç
Kazınmış asfaltta yabancı madde miktarının tayini
Akaryakıta karşı direnç
Sıkıştırma
Genel uygulama olarak finişer ile istenilen kalınlık ve homojenlikte serilen asfaltın son
sıkıştırması silindirlerle yapılır. Bu amaçla iki tip silindir kullanılır:
1. Tandem Silindirler: Her iki aksı da demir bandajlı silindirlerdir. Tandem silindirler
vibrasyon elemanları sayesinde asfaltı dinamik etkilerle sıkıştırılır. Bu silindirlerin statik
ağırlıkları 12 tonu pek geçmez.
2. Vabil Silindirler: Her iki aksı da lastik tekerlekli silindirlerdir. Vabil silindirlerde
vibrasyon yoktur. Sıkıştırma belli sayıda (genelde yedi veya dokuz) lastiğin asfaltı statik
olarak etkilemesiyle sağlanır. Lastiklerin hava basınçları operatör kabininden ayarlanarak
asfalta basma yüzeyi (dolayısıyla basınç kuvveti) değiştirilebilir. Balastlar sayesinde silindirin
ağırlığı lastik başına azami 3 ton olacak şekilde belirlenir (7 lastik için 21 ton, 9 lastik için 27
ton gibi).
3. Keçi Ayağı Silindirler: Her iki aksı da demir bandajlı silindirlerdir. Bu silindirlerin ön
aksında kübik çıkıntılar ve vibrasyon elemanları sayesinde sathı dinamik etkilerle sıkıştırırlar.
Bu tip silindirler daha çok özel projelerde (baraj, tünel, otoyol inşasında) üstyapı tabanı
hazırlamada kullanılırlar. İsmini ön akstaki kübik çıkıntılardan almaktadır.
Bazı özel uygulamalar için yukarıdaki iki tip silindirin birleşiminden oluşan Kombi Silindirler
de kullanılabilir. Bu silindirlerde ön aksta vibrasyonlu tambur, arka aksta ise statik lastik
tekerlekler bulunmaktadır.
Sıkıştırma neden gereklidir?
Çünkü sıkıştırma asfalt mukavemetini (stabilite ve taşıma gücü), aşınma direncini (kayma
direnci ve fren emniyeti) ve yüzey kalitesinin kalıcılığını (dayanıklılık ve ömür) artırır.
Zayıf sıkıştırma herkes için yüksek maliyetli bir yöntemdir. Yolu yaptıran kısa ömürlü çabuk
bozulan ve tamir maliyetleri yüksek bir yol satın almış olur. Yolu yapan müteahhit
şartnamelere cevap vermeyen düşük kaliteli bir yol yaptığı için cezaya girebilir veya asfalt
uygulamasını kazıyıp yeniden yapmak zorunda kalabilir. Yolu kullanan sürücülerin araçları
da bozuk yol sebebiyle kısa zamanda yıpranacaktır.
Asfalt karışımların sıkıştırılabilme özelliği
Asfalt karışımların sıkıştırılabilirliği karışımın kompozisyonuna, sıcaklığına ve serme
kalınlığına göre değişmektedir.
Asfalt karışım kompozisyonu:
Düzgün gradasyonlu, yüksek dayanımlı (stabil) karışımlar (harsh mıx), yüksek
sıkıştırma gerektirir.
Düzensiz gradasyonlu, zayıf (stabil olmayan) karışımlar (tender mıx), dikkatli ve düşük
sıkıştırma gerektirir.
Karışım sıcaklığı
Karışım sıcaklığının yüksek olması daha kolay sıkıştırılabilirlik sağlar. Fakat çok sıcak
karışımın sıkıştırılması sırasında aşırı yığılmalar veya dalgalanmalar olabilir, bu sebeple
karışım silindiri taşıyabileceği en yüksek sıcaklıkta olmalıdır.
Bitümlü karışımların normal serim sıcaklığı 130-160°C arasındadır, bununla birlikte
karışımın soğuma hızı çok değişken olabilir.