Yollar Ayrılırken Transatlantik Ticaret Anlaşması ve Türkiye

Yollar Ayrılırken
Transatlantik Ticaret Anlaşması ve Türkiye
Mustafa Kutlay
Politik Ekonomi Analisti, USAK
Misafir Araştırmacı, Royal Holloway, University of London
İki temel argüman
A1: TTIP/TTYO, teknik bir anlaşma olmaktan çok daha fazlasıdır.
Çok-kutupluluğa evrilme eğilimindeki uluslararası sistemde,
ABD liderliğinde ekonomik kurum, kural ve normları kontrol
etme ve yeniden şekillendirmeye yönelik jeopolitik ve
jeoekonomik bir tahayyüldür.
A2: Bu nedenle Türkiye, meseleye sadece teknik açıdan
yaklaşmamalı, kalkınma paradigmasına ve dış politika
yönelimine etkisi bağlamında politika alternatiflerini ele
almalıdır.
Sunum planı
• TTIP/TTYO’nun politik ekonomisi
– Çok-kutupluluğa geçiş ve hegemonya mücadeleleri
– Bir jeopolitik tahayyül olarak TTIP/TTYO
• Türkiye: Ne içeride, ne dışarıda?
– Gümrük Birliği’nin sorunlu mimarisi
– Kalkınma politikalarına etkileri
– Dış politika oryantasyonu
TTIP/TTYO’nun politik ekonomisi
• Küresel politik ekonominin ‘yeni büyük sorusu’
 Çok kutupluluğa geçiş eğilimi: ‘Batı’ vs. ‘diğerleri’ (Niall Ferguson)
 Küresel geçiş dönemi (Eric Helleiner)
 Hegemonik üstünlüğün korunması mücadelesi
• DTÖ çerçevesinde, çok-taraflı uluslararası ticaret ve yatırım rejimlerinin
organize edilememesi
• TTIP/TTYO: Batı’nın jeopolitik ve jeoekonomik cevabı
 ABD’nin ‘yeterli eşik’ çabası: İkili anlaşmalar yoluyla düzen tahkimi
 Küresel ekonomik hasılanın yüzde 45’i + Meta ticaretinin yüzde 25’i
• TTIP/TTYO: Zorlu bir süreç
 Transatlantik-içi farklılaşan öncelikler (finansal düzenlemeler, tarım, tekstil vs.)
 Yüksek beklenti-düşük kapasite ihtimali (Uri Dadush)
 ‘Spagetti kasesi’ oluşturma riski (Jagdish Bhagwati)
Türkiye: Ne içeride, ne dışarıda?
1.
Doğrudan, kısa-vadeli etkileri
 1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın asimetrik yapısı
 AB’nin üçüncü ülkelerle imzaladığı STA’lar
 Türkiye’nin dış ticaretinin yüzde 46, gelen gelen DYY yüzde 76’sı, dışarıya DYY
yüzde 78’i transatlantik bloku ile
1.
Yapısal, uzun-vadeli etkileri
 Dış politika ittifaklarına etkisi
• Avrasya Birliği, Şangay İş Birliği Örgütü vs. AB üyeliği
 Türkiye’nin kalkınma paradigmasına etkisi
• Orta gelir tuzağı ve kapsayıcı kurumların inşası
•
Sonuç olarak,
 Gümrük Birliği revizyonu gerekli! Ancak tamamen feshi ve Türkiye-AB
ilişkilerinin kötüleşmesi yeni kalkınma ve dış politika güçlükleri yaratabilir.
TEŞEKKÜRLER!
Yorum ve eleştirileriniz için
mkutlay@ku.edu.tr
www.mustafakutlay.com