SİNDİRİM SİSTEMİ Prof.Dr.Şenol ERTÜRKOĞLU Sindirim Tüpü • Ağız boşluğundan sonra 4 ana organa ayrılır; 1. Yemek borusu 2. Mide 3. İnce barsak 4. Kalın barsak Ağız Boşluğu Dişler ve dil yardımı ile mekanik sindirim gerçekleşir. Pişmiş nişastanın kimyasal sindirime başladığı yerdir. 5 kısımdan oluşur; 1. Dişler ve dişetleri 2. Dudaklar 3. Dil 4. Tükürük bezleri 5. Damak Dudaklar:Besinlerin alınması nı sağlarlar. 3bölgesi vardır; 1. Deri bölgesi 2. Kırmızı bölge 3. Ağız mukoza bölgesi Dişler: Besinlerin alınmasını, parçalanmasını sağlayan yapılardır. Dişler 2 kısımdan oluşur; 1. Taç kısmı: Dişlerin görülen, beyaz renkli parlak kısmına denir. 2. Kök kısmı: Dişlerin çene kemiğinin içinde kalan kısmına denir Diş minesi: Taç kısmın üzerini örten, dişe parlak ve beyaz görünüş kazandıran kısmına denir. Diş minesi arka arkaya aşırı sıcak veya soğuk yiyecekler alındığında çatlayabilir. Dentin: Mine tabakasının altındaki kemik ; kısma denir. Diş özü: Dişin en iç kısmında sinirler, kan damarları ; ve yumuşak bağ dokudan oluşmuş kısımdır. Görevlerine göre; 1. Kesici dişler: Besinleri koparmaya yarar. Üst ve alt çenede ön tarafta bulunan dişlerdir. 2. Köpek dişleri: Besinlerin tutulmasını, kırılmasını sağlar. Kesici dişlerin yan taraflarında bulunurlar. 3. Küçük ve büyük azı dişleri: Köpek dişlerinden sonra gelen, taç kısımları geniş olan dişlerdir. Besinlerin öğütülmesini sağlarlar. Diş Gelişimi • Ektoderm ; ameloblastlar • Kraniyal nöral krest ; odontoblastlar • Mezenşim ; sementositler 1 - ameloblasts 2 - enamel 3 - dentine (predentine) 4 - odontoblasts 5 - dental pulp Dil Çizgili kaslardan yapılmıştır. Parçalanmış besinlerin tükürük ile karıştırılmasına, lokma oluşturulmasına, yutmaya, konuşmaya yardımcı olur. Üzerindeki tat tomurcukları (ömürleri 10-14gün) ile besinlerin tadını almayı sağlar. Bir tat tomurcuğunda 3çeşit hücresel yapı; 1.Tat reseptör hüc. 2.Destek hüc. 3.Bazal hüc. P.filiformis P.fungiformis P.vallata 3 tiptir; 1. Submandibular 2. Sublingual 3. Parotis Parotis bezleri Submandibular bez Sublingual bez ÖZOFAGUS 1 - tunica mucosa 2 - tunica submucosa 3 - tunica muscularis propria 4 - tunica adventitia 5 - epithelium of the mucosa 6 - lamina propria of the mucosa 7 - muscularis mucosae 8 - glands in the lamina propria 1 - tunica mucosa 2 - tunica submucosa 5 - epithelium of the mucosa 6 - lamina propria of the mucosa 7 - muscularis mucosae 8 - glands in the lamina propria • 2 sfinkteri vardır; 1. Üst sfinkter: (krikofarinks sf.) yutkunmanın başlatılmasına katılır. 2. Alt sfinkter: (mide-yemek borusu sf.) mide içeriğinin yemek borusuna dönmesini engeller. Mide-yemek borusu geçişinde, epitel ÇKYE’den basit prizmatik epitele değişir. Yemek borusunun muscularis mukozası mideninki ile devam eder. Submukozanın açık bir çizgisi yoktur. Mide bezleri, yemek borusu bezleriyle kontakt kurabilirer. Midede 4 bölge tanımlanır 1. Kardiya; yemek borusunun başlangıcını saran 2-3cm genişliğindeki bölge 2. Fundus; yemek borusu başlangıcının soluna uzanır 3. Korpus (body); geniş merkezi bölge 4. Pilor; midenin duodenuma açıldığı yerde son bulur. Mide Bezi (Fundus-Korpus bölgesi) • Mide bezi 3 kısımdır; 1. Yüzeyi müköz hücreler ile döşeli çukur-çukurcuk 2. Müköz boyun hücreleri, mitotik olarak aktif kök hücreler ve pariyetal hücreleri içeren boyun 3. Büyük uzun bezlerle temsil edilen, korpus Mide bezleri • 5 büyük hücre bulunur; 1. Müköz boyun hücreleri 2. Şef hücreler (kardiya bezlerinde yoktur) 3. Pariyetal hücreler (öz.üst kısımda) 4. Kök hücreler 5. Enteroendokrin hücreler (öz.alt kısımda) Salgı Hücreleri 1) Mukus salgılayan: Yüzey mukus hücresi – Musinojen granulleri – Muköz boyun hücresi – Daha az musinojen 2) Parietal hücre =PINK 3) Şef (zimogen) hücre Mide Fundus Pilor TEŞEKKÜRLER..