ÖZET EPİRUBİCİN-HCI VE LAK’IN HEPATOMA G2 HÜCRELERİNDE ANTİOKSİDAN MEKANİZMASI VE RADİKAL SÜPÜRÜCÜ ENZİMLER ÜZERİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI AYSUN ÖZKAN Doktora Tezi, Biyoloji Anabilim Dalı Danışman: Prof.Dr. Kayahan FIŞKIN Haziran 2003, 78 sayfa Bu çalışmada, epirubicin-HCI ve LAK hücrelerinin hepatoma G2 (Hep G2) hücrelerinde katalaz, Cu,Zn-SOD, Mn-SOD, Se-bağımlı glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz ve glutatyon S-transferaz enzimlerinin aktiviteleri ile NADPH-CYP 450 redüktaz, P-gp ve GST- proteinlerinin miktarlarına etkileri kontrol hücreleri ile karşılaştırılarak araştırılmıştır. Epirubicin-HCI ve LAK hücreleri (lenfokin activated killer hücreleri) Hep G2 hücrelerine ayrı ayrı ve birlikte uygulanmıştır. Epirubicin-HCI bir doksorubisin analoğudur ve kendi grubundan ilaçlar ile karşılaştırıldığında daha az hematolojik ve kardiyotoksik etkiye sahiptir. LAK hücrelerinin ise çok çeşitli tümör hücrelerini öldürme yeteneğine sahip olduğu bilinmektedir. Epirubicin-HCI ve LAK’ın Hep G2 hücreleri üzerine sitotoksik etkisi belirlenmiş ve MTT sitotoksisite testi kullanılarak LD50 hesaplanmıştır. Çalışmamızda ayrıca epirubicin-HCI ve LAK’ın apoptosisi indükleyip indüklemediğini göstermek için DNA fregmantasyonuna bakılmıştır. Yirmidört saat süre ile LD50 dozu olan 1.6 g/ml epirubicin-HCI’e maruz bırakılan Hep G2 hücrelerinde katalaz, Se-GPx, Mn-SOD ve Cu,Zn-SOD aktiviteleri ile NADPH-CYP 450 redüktaz ve P-gp ekspresyonu artarken GST- expresyonu azalmıştır. Belirtilen sürede LD50 oranı 5LAK/Hep G2 hücresi uygulamasında, ise, SeGPx, Mn-SOD ve Cu,Zn-SOD aktivitesi ile NADPH-CYP 450 redüktaz ve P-gp expresyonu artmıştır. 5LAK/Hep G2 + epirubicin-HCI (1/10 LD50)’ün birlikte uygulandığı Hep G2 hücrelerinde Se-GPx, Mn-SOD ve Cu,Zn-SOD aktiviteleri ile NADPH-CYP 450 redüktaz ve P-gp ekspresyonundaki artış LAK’ın tek başına uygulandığı Hep G2 hücrelerindeki artıştan daha yüksek bulunmuştur. Epirubicin-HCI ve LAK’ın birlikte uygulandığı Hep G2 hücrelerinde GST- ekspresyonu da azalmıştır. Hep G2 hücrelerinin çoğalmaları zamana ve doza bağlı olarak azalmıştır. EpirubicinHCI ve LAK’ın Hep G2 hücrelerinde apoptozisi indüklediği ortaya çıkmıştır. Hep G2 hücrelerine, LAK’ın Epirubicin-HCI ile birlikte uygulanmasından elde edilen sonuçlar birlikte uygulamanın tek başına uygulamaya göre, sitotoksik etki, apoptozisin indüklenmesi ve ilaçları detoksifiye eden ve serbest radikalleri ortadan kaldıran enzimler üzerine daha etkili olduğunu göstermiştir. ANAHTAR KELİMELER: Hep G2 hücresi, LAK, epirubicin-HCI, antioksidan ve radikal süpürücü enzimler, apoptosis JÜRİ: Prof.Dr. Kayahan FIŞKIN Prof.Dr. Atila YANIKOĞLU Prof.Dr. Kenan TURGUT Doç.Dr. Sibel SÜMER Doç.Dr. Saadet GÜMÜŞLÜ ABSTRACT INVESTIGATION OF EFFECTS OF EPIRUBICIN-HCI AND LAK ON ANTIOXIDANT MECHANISM AND FREE RADICALS SCAVANEGER ENZYMES IN HEPATOMA G2 CELL LINE Aysun ÖZKAN Ph.D. in Biology Adviser: Prof.Dr. Kayahan FIŞKIN June 2003, 78 pages In this study, the effects of epirubicin-HCI and LAK cells on the changes catalase, Cu,Zn-superoxide dismutase, Mn-superoxide dismutase, Se-dependent glutathione peroxidase, glutathione reductase and glutathione S-transferase enzymes activities and NADPH-CYP 450 reductase, P-gp ve GST- protein expression were investigated in treated Hepatoma G2 (Hep G2) cells compared with untreated cells. Hep G2 cells treated with lymphokine-activated killer cells and epirubicin-HCI separately and together. Epirubicin-HCI is a derivative of doxorubicin having more favourable therapeutic index than doxorubicin and possessing less hematologic and cardiac toxicity at comparable test. Lymphokine-activated killer (LAK) cells are known to have potential to kill a wide variety of tumor cells. The cytotoxic activity of epirubicin-HCI and LAK were evaluated in Hep G2 cells and LD50 values were measured using MTT cytotoxicity test. We tested whether epirubicin-HCI and lymphokine-activated killer cells were able to induce apoptosis in treated Hep G2 cells also DNA fragmentation was determined to evaluate apoptosis. Epirubicin-HCI with LD50 value of 1.6 g/ml in 24 hours increased the activity of catalase, Se-dependent glutathione peroxidase, Cu,Zn-superoxide dismutase and Mnsuperoxide dismutase and the expression of NADPH-CYP 450 reductase and P-gp as decreased GST- expression in Hep G2 cells treated with epirubicin-HCI. LAK cells with LD50 value of 5 LAK / Hep G2 cells in 24 hours increased the activity of Sedependent glutathione peroxidase, Cu,Zn-superoxide dismutase and Mn-superoxide dismutase and the expression of NADPH-CYP 450 reductase and P-gp. Increasing the activity of Se-dependent glutathione peroxidase, Cu,Zn-superoxide dismutase and Mnsuperoxide dismutase and the expression of NADPH-CYP 450 reductase and P-gp in Hep G2 cells treated with 5LAK/Hep G2 + epirubicin-HCI (1/10 LD50) in combined is higher than the Hep G2 cells treated with LAK cells alone. The expression of GST- decreased in the Hep G2 cells treated with epirubicin-HCI and LAK in combination. The survival of Hep G2 cells was reduced when the cells were exposed to epirubicinHCI and lymphokine-activated killer cells dose and time-dependent manner. EpirubicinHCI and lymphokine-activated killer cells were found to induce apoptotic cell death in treated Hep G2 cells. The treatment of Hep G2 cells with epirubicin-HCI (1/10 LD50) and LAK (LD50 ratio) in combination is more effective than Hep G2 cells treated with LAK alone on cytotoxic effect, induced apoptosis and increasing activity of drugs detoxifying and free radicals scavenger enzymes in the cells. KEY WORDS: Hep G2 cells, LAK, epirubicin-HCI, antioxidant and free radicals scavenger enzymes, apotosis. COMMİTE: Prof.Dr. Kayahan FIŞKIN Prof.Dr. Atila YANIKOĞLU Prof.Dr. Kenan TURGUT Assoc.Prof.Dr. Sibel SÜMER Assoc.Prof.Dr. Saadet GÜMÜŞLÜ