Primer Dismenorede İlaç Tedavisi 1. kombine oral kontraseptiflerin kullanılmasıovulasyonu engelleyerek prostaglandin yapımını baskılar dolayısı ile uterin aktiviteyi ve iskemiiyi azaltır. 2. prostaglandin sentezini baskılıyan nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçların kullanılmalarıdır SEKONDER DİSMENORE Nedenleri; • Pelvisin inflamatuvar hastalığı (PID), • endometriozis, • uterus myomları ve polipleri, • uterus prolapsusu, • servikal stenoz PID ile ilişkili dismenora, enfeksiyonun fallop tüplerine,overlere, pelvik peritona, venlere ve bağ dokusuna yayılmasıdır. PID ile ilişkili dismenore genellikle ani ve akut başlar. Dispareni de dismenoreye eşlik eder. Endometriyozis ile ilişkili dismenore genellikle menstrual kanama başladıktan sonra ortaya çıkar ve menstrual periyod boyunca sürer. Ağrı belirli bir bölgede lokalizedir ve sıklıkla menstrual periyod ilerledikçe yoğunluğunda artma olur. Kesin teşhis laparoskopi ile konur. Uterin myomları ile ilgili dismenore Uterusun iyi huylu tümörleridir. Her ikisi de menstrual ağrıya ve fazla miktarda menstrual kanamaya neden olurlar. Pelvik muayene ile teşhis edilebilecekleri gibi ultrason ile de teşhis edilebilirler. Uterus prolapsusu ile ilgili dismenorede, menstruasyondan önce başlayan sırt ağrısı tüm periyod boyunca sürer Servikal stenoz ile ilgili dismenore Menstrual kanın akmasını kısmen engelleyici bir durum olan servikal stenoz durumlarında içindeki kanı atmak için uterusun yaptığı kontraksiyon dismenoreye neden olur PREMENSTRUAL SENDROM (PMS) Nedenleri: • estrojen- progesteron dengesizliği • sıvı retansiyonu • prostaglandinlerin aşırı salgılanması • prolaktin ve renin- anjiyotensin- aldeste dengesizliği • diyetteki yetersizlikler (vitamin ve şeker yetersizliği) • psikososyal faktörlerdir ron PMS Dismenorenin (ağrılı menstruasyon) PMS özelliği yoktur ancak her iki durum bir arada bulunabilir PMS Premenstrual sendromda belirtiler, menstruasyondan yaklaşık 7-10 gün önce, luteal fazda ortaya çıkar, şiddetleri giderek artar ve en yüksek düzeye premenstrual günlerde erişip menstrual kanamanın başlaması ile kaybolur PMS Bu sendroma ovulasyonlu sikluslarda daha sık rastlanır ve yaşamın otuzlu, kırklı yıllarında daha yaygın olduğu görülür Emosyonel semptomlar; gerginlik hissi, depresyon, aşırı hassasiyet, düşmanlık ve uyuşukluktur. Psikoz ve suça eğilim nadiren görülebilir. Unutkanlık ve mental konfüzyon ortaya çıkabilir. Davranışsal belirtiler PMS nin en rahatsız edici belirtileridir. Bunlar; çalışma alışkanlığında değişme, libidoda artma ya da azalma, insan ilişkilerinden kaçma, ağlama nöbetleri ve kavgaya eğilimdir Somatik problemler içinde en yaygın olanları baş ağrısı, yorgunluk, şişkinlik ve sırt ağrısıdır. İştahta değişme; iştahın artması ya da azalması, tatlı ya da tuzlu yiyeceklere düşkünlük şeklinde ortaya çıkabilir. Motor değişiklikler baş dönmesi, dengede bozulma ve sakarlık Tanı ve Tedavi • PMS yi tanılamanın en iyi yolu her siklusta belirtilerin bir menstrual takvime işlenmesidir. • Hemşire PMS yi tanılamada ve PMS ile baş edebilmede yardımcı olacak kilit kişidir. • Danışmanlık, destek grupları ile ya da bireysel danışmanlık şeklinde planlanabilir. Hastaya durumu açıklanmalı, ilerlemeyen ve hayatını tehdit etmeyen bir hastalığının olduğu ve kendisinin hiçbir şekilde dengesiz olmadığı anlatılmalıdır. Kafein ve sodyumdan fakir ve doğal diüretikleri içeren dengeli diyet, belirtileri hafifletebileceği için önerilmektedir. Egzersiz ve vitaminler de çoğu kez önerilmektedir. PMS' nin ilaçla tedavisinde; ödemi gidermek için diuretikler verilebilir. Bir aldesteron inhibitörü olan spironalacton (Aldactone), aşırı aldesteron salgılanmasına bağlı ödemin tedavisinde kullanılır. BENİGN JİNEKOLOJİK DEĞİŞİMLER Prof.Dr.Lale Taşkın BENİNGN JİNEKOLOJİK DEĞİŞİMLER • • • • En sık görülen beningn jinekolojik değişimler over kistleri (Polikistik over), uterusun myomları ve endometriozistir. Polikistik Over ( Stein Leventhal Sendromu) • Açıklanamayan kronik hiperandrojenik anovulasyon olarak tanımlanmaktadır. ( 1990 NIH) • Üreme çağındaki kadınların % 4-6’sında görülür. • Bilateraldir.( overler 2-3 misli büyümüştür) • Çok sayıda kistik folliküller vardır. Polikistik Over Polikistik Over Polikistik Over ( Stein Leventhal Sendromu) Semptomlar • Pubertal dönemden başlayan anovulasyonlu oligo-amenore tipi menstrual düzensizlikler. • Hirsutismus • Obesite -artmış bel kalça oranı • Asemptomatik Polikistik Over ( Stein Leventhal Sendromu) Nedeni: • Kesin belli değildir. • Genetik ve çevresel faktörler birlikte etki edebilir. İnsulin rezistansı( Androjen sentezini artırır). Polikistik Over ( Stein Leventhal Sendromu) LH artar İnsülin rezistansı Overlerden androjen sentezini artırır. SHBG(sex hormone binding globulin) azalır Serbest Androjenler artar Polikistik Over Polikistik Over ( Stein Leventhal Sendromu) Tedavi: Yaşam tarzı değişiklikleri • Kilo verme( kilonun %10’u) • Egzersiz • Diyet( lifli ve az yağlı) • Stresten uzak durma • Sigarayı bırakma Polikistik Over ( Stein Leventhal Sendromu) Tedavi İlaç Tedavisi • Oral Kontraseptifler- (çocuk istemi olmayanlarda - Amenore tedavisi) • İnsülin duyarlılığını artırıcı ajanlar Çocuk istemi olanlarda • Ovülasyon indüksiyonu • Wedge rezeksiyonu( ovulasyon başlar) • Klomifen sitrat ve Gonadotropinler ( FSH ve LH artar) ENDOMETRİOZİS • Fonksiyonel endometrium tabakasının uterin kavite dışına lokalizasyonudur. • Doku lokalize olduğu alanda fonksiyonunu devam ettirir. • Endometriozisli kadınların birinci derece akrabalarında daha çok görülür. • Hastalık genellikle menopozla birlikte geriler. ENDOMETRİOZİS İnsidans: En sık görülen bening jinekolojik hastalıktır. • Kesin insidansı bilinmemekle birlikte kadınların %10’unda görülür. • İnfertil vakaların %25-50 sinde endometriozis tanısı vardır. • Özellikle üreme çağında olup gebe kalamayanlarda daha sık rastlanır. • Endometriozis ENDOMETRİOZİS Problem? • Ektopik endometrial doku menstrüal siklusun hormonal uyarılarına cevap verdiğinden, bulunduğu alanda kanama meydana gelir. • Overlerde kanama çikolata kistine neden olur. • Endometrial lezyonlar uterusta, adnekslerde, barsak ve omentumda adhezyonlara neden olabilir. • Endometriozis fertilizasyonu etkiler. ENDOMETRİOZİS Nasıl gelişir? • Mentrüasyonun geriye doğru akması-overlere ve pelvik organlara • Lenfatik ve vaskuler yolla taşınma-nazal mukoza, akc, extr, beyin • aile hikayesi-lokal hücresel immünite bozk. • Cerrahi implantasyon- skar dokusu üzerine • Embriyolojik taşınma ( embriyolojik gelişim sırasında peritonial endotelyal hücrelerin yer değiştirmesi) ENDOMETRİOZİS Sık Görülen Semptomları • Sekonder Dismenore • Dispareni- yapışıklığa bağlı • Menoraji- overlerde fonksiyon bozukluğuna bağlı • İnfertilite • Rektal ağrı • Defekasyonda ağrı Az Görülen Semptomları • Poliüri ve dizüri • Siklus dönemi hematüri • Siklusta rektal kanama • Barsak obstrüksiyonu • Siklusta hemoptizi ENDOMETRİOZİS ve İNFERTİLİTE • İnfertil kadınların %25-50 inde çeşitli derecelerde endometriozis tanımlanmaktadır. • Ciddi hastalıklarda pelvik organların yapısı bozulabilir. • Tubal hasar endometriozise bağlı gelişen yapışık sonucu gelişir. ENDOMETRİOZİS Tedavide amaç: • Semptomları hafifletmek • Hastalığı sınırlamak • Fertiliteyi sağlamak ( kadın istiyorsa) Tedavi başarısı: • Hastalığın yayılımına • Semptomların şiddetine • Kadının yaşına • Kadının gelecekte gebeliği isteme durumuna • Kadının isteğine göre değişir. ENDOMETRİOZİS Tedavi • İlaç tedavisi – OKS- endometriyal atrofi sonucu endm. Odakları kurur. – GnRH antagonisti-overyal baskılanma – Danazol ve testesteron- overyal baskılanma • Cerrahi ( elektrokoter ya da lazerle yakma) • Gebelik UTERUSUN SELİM HASTALIKLARI MYOMLAR • Myomlar pelvisin en sık görülen iyi huylu tümörleridir. 35 yaş üzerinde her dört kadından birinde görüldüğü bildirilmektedir. • Daha çok uterusun myometriyum tabakasından köken alır. • Küçük ya da büyük çaplı, tekli Ya da çoğul olarak lokalize olurlar Gelişimlerini estrojenin stimüle ettiğine inanılmaktadır. UTERUSUN SELİM HASTALIKLARI MYOMLAR • Myomların %90’ı korpusa, % 10 servikse yerleşmektedir. • Korpusa yerleşen myomlar uterus tabakalarıyla ilişkilerine göre 4 grupta ele alınır. 1.Submüköz 2.İntramural 3.Subseröz 4.İntraligamenter Semptomları MYOMLAR • Tümörün boyutları arttığında baskı belirtileri: sık idrar, konstipasyon, abdominal ağrı ve dispareni • İnfertilite ve düşükler • Vajinal kanama ( Menoraji+ metroraji) Kanamanın Nedenleri • Endometrium kavitenin büyümesi ve kanama yüzeyinin artması • Uterusun damarlaşmasının artması ve konjesyon • Endometrial hiperplazi • Myomun uterus kontraksiyonlarını engellemesi, damar ağızlarının kapanmaması • Submüköz myomların endometriumda ülserlere neden olması Tedavi şekli: Myomun büyüklüğüne, lokalizasyonuna, kadının yaşına göre değişir. Menopoza yakın asemptomatik kadınlarda 3-6 ayda bir büyüme ve komplikasyonlar izlenir. Menopozda myomda gerileme yoksa malignensi yönünden değerlendirilir. • Genç kadınlarda infertilite ve spontan düşüklere neden oluyorsa myomektomi • Myomektomi, histerektomi ya da küçültmek için estrojeni baskılayıcı GnRh antogonistleri uygulanabilir.. • Teşekkür ederim..