Slayt 1 - Adana Sanayi Odası

“İklim
Değişikliği,
Çevresel Etkiler
ve
KOBİ’lere Yeni
Destek Modeli”
1
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Küresel sıcaklıklar artıyor :
Üç büyük küresel yüzey
sıcaklığı araştırma
merkezinin verilerine göre
dünya 1880 yılından
itibaren ısınmaya başladı.
1970 yılından sonra da
ısınma daha yoğun bir
şekilde artış göstermiştir. .
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Maldiv Cumhuriyeti’nde
deniz düzeyinin yükselişi:
Küresel deniz düzeyi, son
yüzyılda 17 santimetre
yükseldi.
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Okyanuslar ısınıyor:
Artan ısının büyük
çoğunluğu okyanusların
ilk üst 700 metresinde
tutulmaktadır.
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Eriyen Buzullar :
2002-2006 yılları arasında,
Grönland’daki buzulların
150 ila 250 kilometre küp,
Antarktika buzullarının ise
152 kilometre küp azaldı.
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Kilimanjero dağında azalan kar
örtüsünün uzaydan görünüşü:
Alpler, Himalayalar, And
Dağları, Alaska ve Afrika dahil
dünyanın her yerinde kar ve
buzullar azalmaktadır.
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Okyanuslarda Asit Birikimi:
Sanayi
devriminden
beri
okyanus suyunun asitliği yüzde
30 artmıştır.
Her
yıl
okyanusların
üst
katmanında tutulan karbon
dioksit miktarı bir milyar tonu
aşmaktadır.
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Atmosferde karbondioksit (CO2) artışı :
650.000 yıldır değişmeyen atmosferik karbondioksit (CO2), 300 ppm
düzeyinden 1950 yılından itibaren hızla artarak 400 ppm’e yükseldi.
•
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Küresel deniz seviyesinin yükselmesi, küresel sıcaklık artışı,
buzulların azalması, yağışların ve Atmosferdeki karbondioksit
(CO2) artışı arasında bir ilişki vardır.
Bugün dünya enerji ihtiyacının yüzde 80’den fazlası kömür,
petrol ve doğalgazdan oluşan fosil yakıt rezervlerinden
sağlanmaktadır.
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Sanayileşme süreciyle artan enerji tüketimi çevresel sorunlara
yol açmaktadır.
Sera gazlarında artış
NEDEN : Sanayileşme ve artan
enerji tüketimi ( Fosil yakıtların
yakılması )
SONUÇ : Küresel ısınma
Sanayileşme Sürecinin çevreye etkisi10
10
İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler
Sera gazları dünyanın çevresinde bir battaniye gibidir.
Su buharı, karbondioksit, metan ve
azot oksitten oluşan sera gazı
katmanı, dünyayı saran ve ısıtan bir
battaniye işlevi görmektedir.
Güneşten gelen ışınlar atmosferden
geçerek dünya yüzeyini ısıtır ve
yansıyarak uzaya geri döner.
Battaniye şeklindeki Sera gazı
molekülleri yansıyan ısının çoğunu
absorbe ederek yeryüzünü ısıtır.
IPCC Son Raporu
• Acilen sıfır karbon salınımına geçmek
gerekmektedir;
Bunun için:
• Fosil yakıtlar kullanılmamalı,
• Karbonu tutan arazilerin kullanımı
yasaklanmalı, (Ormanlar ve Okyanuslar)
12
Fosil Yakıtlar
Hidrokarbon içeren;
•Kömür
• Petrol ürünleri
• Doğalgaz
gibi doğal enerji kaynaklarıdır.
13
ÜLKEMİZDE MEVCUT DURUM
Kaynak: Enerji Bakanlığı
Kaynak: TÜBİTAK BTYK Sunusu
14
“Çevresel yükümlülük ve sorumluluklar”ın
yerine getirilmesi gerekiyor.
15
Türkiye’nin AB Uyumunda Çevre Alanında Üstlenmesi Gereken Yatırım Maliyeti
16
Kamu-Özel Sektör Payları
17
• İmalatçı KOBİ’lerin üretim prosesleri
esnasında kirletici etkileri olduğu aşikardır.
Dolayısıyla;
•KOBİ’lerin çevresel yükümlülük ve
sorumlulukları yerine getirmesi gerekir.
18
Ancak;
KOBİ’lerin büyük işletmelere göre;
Çevresel yükümlülük ve sorumlulukların
yerine getirilmesi konularında
ciddi sorunları olduğu bilinmektedir.
19
Çevre yönetmeliklerine uyumluluk sorunları,
büyük işletmelerde oturmuş olan yapının
özümseyebileceği şekilde olmasına karşı,
KOBİ’lerde bu durum değişkenlik
göstermektedir.
Çünkü KOBİ’ler, büyük işletmelerde olduğu gibi
yeterli kaynaklara sahip değildir.
20
Bu kaynaklar arasında:
•Teknik altyapının yetersizliği,
• İnsan kaynakları kapasitesinin eksikliği,
• Bilgi eksikliği,
• Ekonomik yetersizlikler
sayılabilir.
21
Bu sebeple,
Ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan
ulusal ve uluslararası taşıdıkları önem
bakımından KOBİ’ler, rekabet güçlerinin
arttırılabilmesi amacıyla etkin ve
erişilebilir bir desteklenme sistemine
ihtiyaç duymaktadır.
22
İşte,bu zorlukların aşılabilmesi ve
KOBİ’lerin etkin şekilde
desteklenebilmesi amacıyla;
“Çevre Konusunda KOSGEB
Yol Haritasının Hazırlanması
Projesi” hayata geçirilmiştir.
23
Projenin Amacı:
Ulusal çevre duyarlılığı, uluslararası yükümlülükler
ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde,
imalat sanayiinde yer alan KOBİ’lerin;
•Çevre bilincinin arttırılması,
•Uymakla yükümlü oldukları mevzuatın
uygulanmasında karşılaşacakları zorlukların
tespiti,
•Çevreye olan kirletici etkilerinin analizi ve
çözümü,
•Küresel rekabete uyum sağlayabilmelerine
yönelik olarak
KOSGEB çevre yol haritasının belirlenmesidir.
24
Başlıca Faaliyetler:
•KOSGEB’in kurumsal kapasitesinin arttırılması
•Çevre konusunda, veri analizlerinin gerçekleştirilmesi ile
kirlilik yüklerinin ve ilgili mevzuattan KOBİ’lerin etkilenme
durumunun belirlenmesi
•Saha uygulamaları ile çevre sektörünün ve paydaşların
gelişimine katkı sağlanması
•Çevre ve iklim değişikliği konusunda, bilgi ve deneyimin
paylaşılması, böylelikle edilen kazanımların yaygınlaştırılması
25
Gerçekleşen Faaliyetler:
1)KOSGEB’in kurumsal kapasitesinin arttırılması kapsamında;
KOSGEB Proje Ekibinin (14 Kişi)Yurtiçi Eğitim Süreci
KOSGEB Çevre Grubu Üyelerine yönelik
ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümünde
görevli akademik kadrodan, muhtelif
zamanlarda teorik ve uygulamalı yurtiçi
eğitim alınmıştır.
26
Kurumsal Kapasitesinin Arttırılması
• Çevre Sorunları ve Çevresel Etki
Değerlendirme
• Atık Yönetimi ve Geri Dönüşüm
• Ulusal ve Uluslar Arası Çevre Mevzuatı
• Temiz (Sürdürülebilir) Üretim
• Karbon Ayak izi / Karbon Ticareti
• Endüstriyel Simbiyoz
• Yaşam Döngüsü Analizi
• Sürdürülebilir Kalkınma ve İklim
Değişikliği
• Yeşil Satın Alma
• Çevre Koruma Etkinliklerinde
İndikatörlerin Kullanımı
• Eko-İnovasyon
• Dünyada Eko-Verimlilik Merkezleri
27
Kurumsal Kapasitesinin Arttırılması
KOSGEB Proje Ekibinin Yurtdışı Eğitim Süreci
Yine aynı hedefe bağlı çevre
grubu üyelerine yönelik; iyi
uygulama örneklerinin yerinde
görülmesi
ve
paylaşılmasını
teminen, Almanya’da teorik ve
uygulamalı eğitim alınmıştır.
28
Kurumsal Kapasitesinin Arttırılması
Akabinde tüm KOSGEB Hizmet
Merkezlerinden birer uzman
personele (71 Kişi) yönelik olarak,
eko-verimlilik, çevre uygulamaları ve
AB Çevre mevzuatlarını içeren
eğitimler gerçekleştirilmiştir.
29
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Uygulamaya yönelik öncelikli sektörlerin
belirlenmesi:
Temiz üretim ve verimlilik konularında
imalat sanayinde yapılacak çalışmalar
kapsamında başarıya ulaşmanın en
önemli kriterlerinden biri, sektör odaklı
yaklaşımlardır.
30
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
C
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İMALAT (NACE Rev.2)
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
28
Gıda ürünlerinin imalatı
İçeceklerin imalatı
Tütün ürünleri imalatı
Tekstil ürünlerinin imalatı
Giyim eşyalarının imalatı
Deri ve ilgili ürünlerin imalatı
Ağaç, ağaç ür. ve mantar ür.imalatı
Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı
Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması
Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ür.imalatı
Kimyasalların ve kimyasal ür. İmalatı
Temel eczacılık ür. ve eczacılığa ilişkin malz. İmalatı
Başka yerde sınıf. makine ve ekipman imalatı
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
Kauçuk ve plastik ür. imalatı
Diğe r metalik olmayan mineral ür. imalatı
Ana meta l sanayii
Fabrikasyo n metal ür. İmalatı
Bilgisayar ların, elektronik ve optik ür. imalatı
Elektrikli teçhizat imalatı
Başka yerde sınıf. makine ve ekipman imalatı
Mot.kara taş., (römork) ve (yarı römork) im.
Diğer ulaşım araçlarının imalatı
Mobilya imalatı
Diğer imalatlar
Mak. ve ekip. kurulumu ve onarımı
31
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
İlk önce, ülke bazında imalat sanayi için KOBİ’lerin
analizi yapılarak, ekonomik istihdam ve çevresel
göstergeler değerlendirilmiştir.
Bu göstergelere ulaşmada en güncel TÜİK
İstatistikleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile TTGV
yayınları kullanılmıştır.
32
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Sektörel önceliklendirme çalışmasının gerçekleştirilebilmesi için
sektörler arasında bir kıyaslama ve değerlendirme kriterlerinin
belirlenmesi gerekmektedir.
•Su kullanımı,
•Enerji kullanımı,
•Deşarj edilen atıksu miktarı,
•Üretilen katı atık miktarı,
•Üretilen tehlikeli atık miktarı,
•Hava emisyonları,
•Sektörel istihdam,
•İhracat payı,
•Temiz (sürdürülebilir) üretime
uygunluk
33
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Bu kriterler;
• Çok Ölçütlü Karar Verme (ÇÖKV) yöntemi ile
değerlendirilmiştir:
• Ağırlıklandırılmış Toplama Metodu (ATM)
• Analitik Hiyerarşi Metodu (AHM)
34
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Neticede öncelikli olarak tespit edilen sektörler:
1. Ana metal sanayi
2. Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin
imalatı
3. Diğer metalik olmayan mineral
ürünlerin imalatı
4. Gıda ürünlerinin imalatı
5. Tekstil ürünlerinin imalatı
35
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Pilot Bölgeler:
Ankara
İstanbul
İzmir
Kocaeli
Bursa
Adana
36
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Pilot illerde de sektörel dağılım ve çevresel
sorunlar incelenmiş, ildeki firma sayısına ve
çevresel göstergelere göre değerlendirme yine
ÇÖKV yöntemi ile gerçekleştirilmiştir.
37
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Adana ili için öncelikli sektörler:
Sıra
Sektörler
1
Gıda + İçecek Ürünlerinin İmalatı
2
Ana Metal + Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı
3
Tekstil + Giyim Eşyalarının İmalatı
4
Kimyasal Ürünlerin İmalatı
5
Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı
38
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Sıra
ANKARA
1 Ana metal + Fab.Metal ürünleri
Sıra
İSTANBUL
1 Tekstil+Giyim eşyaları imalatı
Sıra
İZMİR
1 Ana metal + Fab.Metal ürünleri
2
Diğer metalik olmayan mineral
ürünlerin imalatı
2
Ana metal + Fab.Metal ürünleri
2
Gıda+İçecek ürünleri
3
Kimyasal ürünlerin imalatı
3
Gıda+İçecek ürünleri
3
Tekstil+Giyim eşyaları imalatı
4
Gıda+İçecek ürünleri
4
Kimyasal ürünlerin imalatı
4
Kimyasal ürünlerin imalatı
5
Tekstil+Giyim eşyaları imalatı
5
Diğ. Met. Olm. mineral ürünler
5
Diğ. Met. Olm. mineral ürünler
Sıra
BURSA
Sıra
KOCAELİ
1
Tekstil+Giyim eşyaları imalatı
1
Ana metal + Fab.Metal ürünleri
2
Ana metal + Fab.Metal ürünleri
2
Gıda+İçecek ürünleri
3
Gıda+İçecek ürünleri
3
Tekstil+Giyim eşyaları imalatı
4
Kimyasal ürünlerin imalatı
4
Kimyasal ürünlerin imalatı
5
Diğ. Met. Olm. mineral ürünler
5
Diğ. Met. Olm. mineral ürünler
39
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Yapılan çalışmalar; Ankara’da 200 kişinin
katıldığı, KOBİ’ler, meslek kuruluşları, sivil
toplum örgütleri,Üniversiteler ve ilgili kamu
kurum/kuruluşlarının katıldığı bir çalıştayda
paylaşılmıştır.
40
Veri Analizleri ve Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesi
Bu çalışmayı kapsayan , imalat
sanayindeki sektörel alanlara ilişkin
literatür araştırması ve nicel analiz
değerlerini içeren verilerin yer aldığı :
“İmalat Sanayi Sektörleri
Literatür
Araştırması ve Analizi”
raporu hazırlanarak yayımlanmıştır.
41
KOBİ’lerde Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Uygulaması
•İşletme verilerinin incelenmesi ve ön
değerlendirme çalışmalarının yapılması
Bölge
Ziyaret
Adana
5 KOBİ
•İşletmenin proses bazında
analizlerinin yapılması
Ankara OSTİM
25 KOBİ
Ankara Sincan
5 KOBİ
Bursa
5 KOBİ
İstanbul Avrupa Yakası
5 KOBİ
İstanbul Anadolu Yakası
5 KOBİ
İzmir
5 KOBİ
Kocaeli
5 KOBİ
üretim
•Elde edilen verilerin, ulusal ve
uluslararası literatür ve örneklerdeki
referans değerlerle karşılaştırılması
•Çevresel performansın iyileştirilebileceği
noktaların tespit edilmesi ve eko-verimlilik
seçeneklerinin oluşturulması
42
KOBİ’lerde Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Uygulaması
•İşletme bilgileri,
•Üretim prosesinin tanımı,
•Ürün ve üretim miktarı,
•Proses girdileri,
•Atık akışları,
•Emisyon envanteri,
•Enerji kullanımı
GENEL DEĞERLENDİRME
43
KOBİ’lerde Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Uygulaması
TEKNİK DEĞERLENDİRME :
•Detaylı iş akış diyagramı,
•Elde edilen verilerin referans değerlerle karşılaştırılması,
•Kütle denkliği.
44
KOBİ’lerde Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Uygulaması
EKO-VERİMLİLİK SEÇENEKLERİNİN OLUŞTURULMASI:
•Ham madde ve diğer girdi miktarını azaltacak önlemler,
•Enerji yoğunluğunu azaltacak önlemler,
•Atık azaltım uygulamaları,
•Tehlikeli kimyasal kullanımının azaltılması,
•Ürün ve hizmet kalitesinin artırılması.
45
KOBİ’lerde Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulaması
“Eko-Verimli Üretim
Değerlendirme Raporu”
60 adet KOBİ’de yapılan temiz üretim saha
uygulaması 2013 yılı sonunda tamamlanarak
raporlandırılmıştır.
46
KOBİ’lerde Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Uygulaması
Proje kapsamında, uluslar arası sektörel teknik geziler
düzenlenerek, 60 KOBİ’den birer yetkili, çevre
konusunda iyi uygulama örneklerinin yerinde görülmesi
amacıyla, firma ziyaretlerine götürülmüştür.
47
Çevre Mevzuatı ve İmalat Sanayindeki KOBİ’lere
Getirdiği Yükümlülükler:
“KOBİ’ler için
Mevzuat ve Politika Analizi”
Dökümanı
48
Çevre Mevzuatı ve İmalat Sanayindeki KOBİ’lere
Getirdiği Yükümlülükler:
Ulusal ve uluslar arası gündemde olan çevre faslı ile ilgili
bilgiler:
*Sanayi kaynaklı çevre sorunları
*Sürdürülebilir kalkınma
*Yeşil Ekonomi ve Yeşil Büyüme
*Çevresel performans Göstergeleri
*Eko-verimlilik
*KOBİ’ler Ölçeğinde Çevre Yönetimi
*Yaşam Döngüsü Analizi
*Eko-Etiket
*Karbon Ayakizi
*Eko-Tasarım
49
Çevre Mevzuatı ve İmalat Sanayindeki KOBİ’lere
Getirdiği Yükümlülükler:
•Atık Su Yönetimi
•Atık Yağların Yönetimi
•Endüstriyel Kirlilik Kontrolu ve Risk Yönetimi
•Hava kalitesi Yönetimi
•Katı Atıkların Yönetimi
•Tehlikeli Atıkların Yönetimi
•Zararlı Kimyasal Maddelerin Yönetimi
•Yenilenebilir Enerji Mevzuatı
•Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Yönetmenliği
•Gürültü Kirliliği Kontrolu Yönetmenliği
50
Rehber Dökümanlar
*Atığın Kaynağında Önlenmesi,
*Atık Geri Kazanım Yöntemleri,
*Atık Bertaraf Yöntemleri
“Sanayiciler için
Atık Yönetim Rehberi”
51
Rehber Dökümanlar
“OECD
SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM
KILAVUZU”
* 7 aşamada Çevre Mükemmeliyeti
52
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ
Endüstriyel Simbiyoz (ES): Birbirine yakın konumlarda bulunan işletmeler arasındaki madde
ve enerji değişimi.
Atık, enerji
Atık, enerji
Proje kapsamında OSTİM’de yer alan en az 6 firma arasındaki ES olanakları (atık değişimi,
lojistik ve altyapının ortak kullanımı, vd. işbirliği olanakları) belirlenecek ve raporlanacaktır.
53
Seminerler
Bu kapsamda tüm kamu ve özel sektör paydaşları ile
birlikte, pilot illerin yanısıra Antalya, Eskişehir,
Konya ve Samsun illerinde (Toplam 10 İl) KOBİ’lere
yönelik seminerler düzenlenecek,
Ulusal ve uluslar
gerçekleştirilecek bir
tamamlanacaktır.
arası üst düzey katılımla
kapanış toplantısıyla proje
54
Yeni Destek Modeli
Proje tamamlandıktan sonra muhtemel yeni bir destek
programı hayata geçirilerek KOBİ’lere destek
verilmesi, etki analizlerinin yapılması gibi faaliyetlerle
projenin
sürdürülebilirliğinin
sağlanması
amaçlanmaktadır.
55
Yeni Destek Modeli
KOBİ’lerde temiz üretim uygulamaları ve çevresel
yatırımlar sonucu, kaynakların etkin kullanımı ve enerji
verimliliği sağlanabilecek,
Atıkların geri kazanım yoluyla ekonomik girdiye
dönüşmesi sağlanacak, bu da ülke ekonomisi için yeni
kaynaklar yaratılması anlamına gelecek,
KOBİ’lerin çevre bilincinin artması, toplumun daha
temiz bir çevreye kavuşmasına da katkı sağlayacaktır.
56
Yeni Destek Modeli
Çevreyle dost üretim yapan KOBİ’ler
orta ve uzun vadede , maliyetlerinin
azalması, pazar paylarının artması gibi
olumlu etkiler sayesinde rekabet
avantajı sağlayabileceklerdir.
57
Teşekkür ederim
KOSGEB Adana Hizmet Merkezi
Müdürlüğü
Adil GÖKSEL / KOBİ Uzmanı
adil.goksel@kosgeb.gov.tr
58